장음표시 사용
81쪽
38 GADTIER contractilitate privantur: Contractilitas robum cum debili irritabilitate e. g. in viro phleg matico , melancholico, de vice versa irritabi- Iitas magna cum debili contractilitate e. g. lin foemina tenella de hysterica coexistere pos- isunt . Irritabilitas & contractilitas non ab una ieademque caussa labefactantur . In magnum illane medicorum Commodum cederet , si has :diversas contractilitatis determinationes singuli , cuiusvis organi in physiologia explicata I inve- νNiret . Verum cum medici physiologi poti ullsubtiliorum hypothesium venatione, quam fim rda naturae observatione delechentur : viari, iparum stratam invenio eamque linquo, imprimis cum haec disquisiuio non proxime ad me isertineat.
ris motoris , an eadem si eum vi vitali ρan ea organis motoriis a nervis tradatur λ
Multum Sc acrius hac de re inter sodimicaverunt medici. Quare . priusquam ad illustrationem huius quaestionis transeam antea statum controversiae firmius stabiliam . Uim vitalem, omnem eam animantium virtutem dicimus, quae phaenomena producit, ex viribus mortuis non explicanda. Itaque vis motoria animantium , cuius essectus ex legi-hus physicis de mechanicis non liuelliguntur .
82쪽
necessario sub genere vis vitalis comprehen ditur . Motum non esse sensum ; Sc cuilibet phaenomeno diversam esse rationem sussicientem , vel imbecilli puero patet . Propositio
itaque, quemadmodum saepe traditur , Sensus& motus num ab una caussa . an vis motoria
eadem sit cum facultate sentiendi absona est, cum qualecunque phaenomenon diversum , di Versam quoque rationem sussicientem deside ret, & vis eiusque effectus confundantur . Qua de caussa , ne in errorem lucidamus , quaestionem supra prolatam , in duas partes divisam , considerabimus . Primo scilicet quaeritur: an una uni uanaturae , vel plures de diversae indolis vires vitales sint Secundo : an e Aeacia vis vitalis, ad
nervos adstricta , organis motoriis ope nervorum conduci debeat, vel an absque nervorum concursu musculis & organis motoriis per se eadem ratione , qua nervis, primitus inhaereat pPrima quae itio itaque est : an una unius, vel plures 8c diversae naturae Vires vitales in corpore animali regnent Cum enim ratio nem absolutam mutationum Corporis animalis,
ex legibus physicis de mechanicis son expli candarum , uni vi , vi vitali, adscribimus , omnia phaenomena , quae huius indolis sunt , ergo de motus animantium, ab eadem hac vi
83쪽
4o GAUTig derivandi erunt. Nec aliud a naturae frugi litate exspectandum est, quae una vi plureε effectus praestare solet. Vis sensitiva dc motoria nascuntur Zc pereunt simul, ab iisdemeaussis foventur et laeduntur . ab anima reguntur , essectus sibi mirum in modum smiles proferuiit Sc ubique arctissimo vinculo
nexae deprehenduntur . His ex rationibus vix quisquam plures Vires vitales, specifice discre pantes, adstruet , sed sensationes & motus ah una vi derivabit , quae Vero ab Organorum diversa fabrica, quibus essicax est, diversimode modificata. phaenomena, quoad formam externam diversa, producat. Altera quaestio est: utrum vis vitalis eiusque essicacia, ad nervos adstricta, ope
nervorum cum lorganis motoriis Communicetur ,
an per se Sc originaliter , soluta a nervorum imperio , musculis & organis motoriis infit In genere quidem disquisitionem, an organis motoriis a nervis Vis vitalis impertiatur , nec ne , rem minoris momenti esse censeo . Nam intimum observamus nexum inter nervorum & organorum motoriorum actionem
hancque ac ipsam naturam Vis Vitalis ex ipsius phaenomenis, tam motoriis, quam sensitivis, perbene observabimus, quamvis Ventilata quaestio non sit decisa . Imprimis irritabilitatem a nervis non pendere contendebat HALLER ; sed sua in ar-
84쪽
gumeatatione mox Vim nervogam , Vitalem &Sensitivam confundit, mox hanc quaestionem et an una vel plures vires vitales sitit, mox alteram , an Vis vitalis ad nervos adstricha sit,
tamquam obiectum litis statuit .
Verum antequam rem ipsam aggrediar, Aliam demum notionum confusionem nostro in certamine observatam , admonebo , Cum cilicet eam nervi actionem, in musculum , qua e motum cietur . cum illa, qua nervus mu- culo vim motoriam tradit, saepius COImnutatam video, licet actiunes dictae toto Coelo differant. Ea itaque nervi actio in musculum, quae motum excitat, stimulus seu cauila externa est, cuivis alio stimulo, e. g. Mu-guini in corde , cibis in ventriculo, perfectet similis . Hic stimulus vero ea ex ratione addervos, Cum anima Cohaerentes, adstricta est, ut musculus pro lubitu animae ad motum Compellatur . Haec actio nervi comparari nou potest eum eo nervorum continuo ossieto, quo servi vim motoriam' Sc facultatem, qua Cou trahantur , musculis tam voluntariis , qu1m
involuntariis tradunt . Qua ex caussa de eatervi actione , qua stimulum exerit, nostro id certamine omnino est silendum . Iam ad
HALLERI a argumenta progrediar.
85쪽
1. Sedem sensationi de motui diversam. tribuit, hancque in musculis , illam in nervis
esse, Contendit. Docet porro. nervum ipsum non esse irritabilem, multa xque partes aeriter sentire, nec motu gaudere, Contra partes mo hilissimas e. g. cor parum sentire. Phaeno
mena irritabilitatis peculiaria esse. Partes irritabiles a stimnio ad motum adigi.
Μale quidem HALLER his suis positionibus vim motoriam , irritabilitatem le sensa tionem confundit, cum notiones dictae diversae indolis sint. Sed haec mittamus lEssectus vis vitalis in ea dein substantias bi aequales sunt. nec secundum HALLE-RUΜ diversi esse posIunt . Quare necessima erat diversa organorum fabrica, qua actiones vis vitalis diversimode asciantur . Ex his necessario colligitur, aliam sensationi, aliam
motui sedem competere. Ob peculiarem Organorum sensuum di motuum structuram . illa sensationis, haee motus capacia redduntur. In uno sensuum organo lucem , in alio cibos sentimus, phaenomena maxime disparia , quamvis omnes unam in utroque organo vim statuamus . Hepar nunquam Semen , nunquam
bilem testes secernuut . quamvis ab una vidi rigantur. Ita eadem vis, a peculiari organo motorio modificata, in musculis motum Producit .. Nervi cum Orgauis motoriis , at,
86쪽
inotum fabrefact is, motum communicare pos- unt , quam vix ipsi , ob fabricam ad motum inepti, illo ea reant. Effectus vis vitalis num- qu m , quod dicunt , in ab aracto , sed in concreto , ad capacitatem Icilicet organi , quo
operatur , relatos videmus, qua capacitate mirum in modum , ratione formae . mutatur . Quare in organo sensuum sensationes , non motus 3c vice versa observamus; ergo phae nomena irritabilitatis peculiaria sunt; ergo musculo , sicut cuivis organo sua peculiaris eth ictio . Musculum a s imulo ad actionem impelli , non illi soli proprium est , sed competit omnibus reliquis corporis humani organis . a. Irritabilitatem latius sparsam esse vidervosa . Polypos atque alia animalia aquatim lia, capite 8c nervis destituta , motu gaude re. Ipsis plantis irritabilitatem inesse. Analogia quidem non semper probationis fons est . Ρorro, cum HALLE R irritabilitatem soli musculo quamvis parum bene . tribuat, nec in his animalculis & plantis murculos demonstrate possit; etiam vires Orga
vorum motoriorum, his in rebus organi satis observatas , cum viribus musculorum comparare non potest .
Quis quaeso denique in laudatis animal - ῆulis , in quibus effectus organi motorii vi- , demus, sed non organum ipsum , Omnem
87쪽
44 GAUTIER nervorum absentiam ea ex ratione negabit ιquia nervi non videntur Quis in plantis , quae analogum fibrae muscularis animantium possident , analogum quoddam nervorum re
3. Vincula, nervo iniecta sensum, non lvero motum cohibere t in animali decollato , sensum illico , motum non statim perire. Iam denuo HALLE R inter sensum Der- rvosum mutationem activam nervi R. sen- isationem ideam in anima suscitatam a sensu inerVOso , per stimulum excitato non satis ihene distinguit. Amo nervi in cerebro incepta , non amplius ad musculum , ic actio inervi in musculo inchoata , non amplius ac cerebrum propagari potest, Cum via interme- rdia inter musculum & sensorium Commune , . Ope ligaminis , interrumpat ut . Impressiones in imusculum itaque , ligato interiecto nervo, inon amplius cum anima , neC animae voluntas i Cum musculo communicari possunt . Sensus in ervosi vero in nervo dissecto seu ligato aὶ Pluries, dum Lipsae degebam, hae de re eumili. HEDNI G disputavi, ipseque celeberrimus Vir
pro certo habet, plantas nervis quoque munitas fore , quamquam ob eorum extremam exilitatem oeulis non decipientur. Maxima sunt argumenta, ex quibus claris
Bolanicus Lipliensis hane eruit opinionem , quae Suis
loco publici iuris faciet. BRERA .
88쪽
omnino aliquod tempus perdurant . Si enim Ianae nervus cruralis ligatur vel abscinditur , per multas horas convultiones in musculis fera Oris surgunt, dummodo extremitas dissecta . absque omni musculi attactu , vel levissime irritatur . Irritatio vero non nisi Sensu uer Voso seu actione ipsius nervi ad musculo.
propagari potest; ideoque luce clarius hoc
experimentum perdurationem sensuum in ner vis resectis indicat . Sensus ideo in nervo ligato non pereunt , sed pereunt sensationes ab impreisionibus infra ligaturam factis. Vimmotoriam a nervis non pendere Probaremus . si , servata irritabilitate , a musculo omnes ramulos nervosos separare liceret a ; verum hoc vix umquam cultro anatomico seri pote rit, Cum ne duriora quidem corporis animalisis strumenta, vasa lymphatica de haematophora capillaria , ad ultimas ramificationes prosequi possimus . q. Cor, in corpore animali plurimum irritabile, parva vel nulla sensibilitate gaudere ηοὶ Hoe in eorde se praestitisse sibi persuadet I. R. BE HRENDS dissi qua demonstratur , cor nervis carere, Moguntiae r 791. v. LUD IG Seripi. Neurolog. min. Lips. 1793. T. III. p. i. Quatenust artis pe- uti iudiceat Α
89쪽
ο GADTrER Uerum vix cor absque eo obscuro seu fu, saltim in stitu praeternaturali, eit , quem in iis partibus deprehendimus , quae ad Organa sensuum non pertineat. Immo posito . nil amplius ex his nisi disserentiam inter iphaenomena se usationis & motus eorumque rorgana sequi, phaenomena iit haec bene, quamvis differant, ex una cauiliis oriri poterunt a . is . A di sectione nervi motum in mu- rsculo augeri .
Motus quidem augeri potest, ob audium stimulum , quamvis vis motoria ab eadem caussa debilitetur. Nec motus omnino , secteo tantum momento, quo dis ieetio fit , augetur. Quis Vero, qui semel sui sibi conscius, membra moVerit , irritationem nervi in musculum negabit HALLE R denuo irritatio.
nem nervi cum eo ipsius olficio , quo muscu'lis vim motoriam tradit, Confundit. 6. Uenena esse , quae sensationis lacul ratem . non 'motus, ic vice Versa vim motoria in , non sensitivam destruant.
Hoc argumentum quidem disserentiam in- '
io Argumentis quamplurimis partim ex Analome, partim ex Physiologia & Ρatholo.ia desumptis BEH- 'RENDS opinionem cor nervis carere pugnat clariis. SCARPA in opere iam citato, quod Practicorum at reationem exposcere de die in diem meretur . BRERA .
90쪽
DE IRRITABILITATI NOTIONE ETC. 6y
ιer rationem sussicientem sensationis dc motu g robat, quam lubenter concedimus. At ratio iussiciens horum phaenominorum nou solum avi vitali, sed simul ab organi fabrica repetatur. Vis omnino ad certum quendam esse stum producendum inepta fieri pote it , mum lata conditione , qua adhuc effectum determi-ῖatur , quamvis reliqui illius effectus integri upersint. HALLER ad diversam vis vitalis Rodificationem , ab organi fabrica penden 'lem, parum attendebat . Quodvis organum,ensationis di motus , ut infra dicam , sua irritabilitate & sensibilitate specifica gaudet , pecifica quoque irritamenta agnoscit , quibus a Uvetur , alienatur , destruitur . Ergo eadem yeaena in diverso organo diversos giguunt:fiectus . Plura alia argumenta, quae HALLER, ONTANA de alii tradiderunt , utpote mi l 0ris momenti de saepius resutata ca) , traus-ἔtedior . Q HEBENSTRE IT in F. FONTANA's Ueria