장음표시 사용
31쪽
Conseillers . les gens tenans nos Cours de Partem ent, Grand Conseil, Requestes de nostre Hostet, de de nos I dais, Baillisse, Senescha ux . Revosis , Lieuienans, de atous nos amea Justici ers de Ostici ers clu'il appartiendra. Salui: Ne votitant rim Oublier de iovi ce qui petit contribuer a la boniae Education de nostre tres-cher de tres-ainεFils le Daul hin , de considerant que son avancement dans I Etude des bonnes Leti res en sati une partie : Nous avons jugἡ 'ue ripia ne luy scroti plus utile potir cela . que detur faciliter la lecture dc l intelligerace des anciens Aut eurs de la Langue Latine, par desino'ens plus prompis de plus commodes , que celix doni On s' est servy ius ques icy . de notis notis somines d'autant plus portea a i' execution de ce dessem , que Nous avons compris en meme temps, que te public en recer olt beaucoup d'avantages. Ainsi nous avons leti E lesyeux sur plusseurs personnes flavantes, tant de nostre Royaume, quedes pals et rangers, potir travaillei lar ces anciens Aut eurs de la Langue Latine, y sat sani des Notes de des Explications qui piissent en donner l' intelligetice, sans avoir be-som d aut res Commentatres , de dans la distribution qui a este falle de ce travail ι Nous avons charge te Pete DE LA BAUNE dela Compagnie de J t s u s . de travaillera I explication des Panegyriques Anciens, doni ii s est aequi ite a nostre satisfaction; de
sorte que son Ouvrasse est ant en estat d' est re imprime, Nous avons permis de accorde, permettons de accordoris a Sinion Benard, Imprimeur de Libraire de nostre honne Uille de Paris . d'imprimer ou faire imprimer, vendie de debiter te diis Panegyriques An- ciens avee r Interpretation de les Notes diadit Pere DE LA BAu NE, dans tous testieux de nostre obe istance, en telles marges, teis volumes, de caracteres qu il vota ira, pendant te temps de vitat ani. a compter du jour qu les seront ache, Ees d imprimer, pendant tequel temps Nous falsons tres- expresses ulli ibitions de destenses, a ious Ini-primeurs, Librairesdc aut res personnes de quelqire qualite de condition qu elles solentd imprimer ou Dire imprimer tesdits Panegyriques Aiaciens, solis pretexte d augmentation, correcti , ou autrement, en quelque sorte de mantereque ce soli. vendreny debiter iceux fans la termission de consienterirent diadit Benard, ou de celix qui aurontdroit de luy , a pei ne de troismil livres d amende. applicabie uia iters a Nous . tin tiersa I 'Hospital general, dc l autre tiers audit Benat d. confitcation des Exemplaires eontre satis, de de totis depens , domina es de interesis au profit dudit Benard. A condition tu it sera mis detix Exemplaires des diis Panegyriques en nostre Bibliotheque publique , un en celle dii Cabinet de nos Livi es en nostre Chasteau dii Loui re, de uia en celle, de nostre tres-cher de seat te si eur Daligre , Chevalier, Chancelier de France . avantque de les ex poser en vente, a petiae de nullit E des prcsentes. Dii contenu de velles votis mandons Dire rotiir de user Iedit Benard ou ceux qui auront droit de luy, Pleinementdc pals blement. cessant di Disant cesser tous troia bies de empe chemens au contraire. oulons qu'en metiant ali commencement Ou a la fila des dites oeuvres , une copie, ou Extrait des presentes . elles iolent tenues POur bien dc deuement signifiees a tous ceux
32쪽
C PLINII SECUNDI' NOVO COMENSIS 'PANEGYRICUS
Omeamensis. J Novocomum siveNovum Comum Italiae Τ ranspadmae civitas in Insubria ad laeum Larium, Comum primo di.cta, ae post eius instaurationem . Novo comum; hodie Como. Panegyrieur. JSubauditur sermo. qu. dis Panegyricae orationes primum dictae sunt, uae habebamur in Panegyris id ei in luae celebritate totius Graeciae : Sed postquam eiusmodi orationum consuetudo exolevit : quaecunque in laudem principis , aut etiam cuiusvis privati hominis , sive in senatu , sive in aliquo alio nobili consessu fierent. dictae sunt Panen ricae. Imo si Τ ullio & Quintiliano credi ,
mus,suasiones ipsae . de quaecunque oratio ad delectationem comparata abesset a civilisti epitu, Panegyrici nomen obtinuit. Haec quidem oratio gratiarum actio dicenda potius videtur : tum quod Plinius ait n. 4. Senatus Uulta sancitum fuisse. ut sub titulo gratiarum agmiarum huiusmodi orationes haberenturi tum etiam quod Au
au ad Gratianum principem pro accepto item eonsiulatu oratio , inseripta est non Panegyricus , sed gratiarum actio. Ut hie
tamen Panegyricus dicatur , facit eum Apollinaris bidonii auctoritas , tum quod
antiquae omnes, ac novae editiones nanc
inscriptionem habent. . Traiano Augusto dictuo. JAb Octaviano Caelare,qui omnium primus, ustis cognominatus est , invaluit deinde consuetudo. ut ceteri imperatores Augusti dicerentur. Mos autem fuit apud Romanos stante republica, ut novi magistratus populo statim gratias agerent. Ita referunt, Plutar chis in AEmitio e russi, initis r. Agrariae verum postquam imperatores traxerunt
ad se iura populi pene omnia, atque in
primis ereandorum consulum I tum gra. tiarum actiones,quae antea populo fieri so
lerent , sibi ab iis quos consules fecissent fieri voluerunt : facto . ut ait Plini ut n. 4. ea de re senatusconsulto: cujus quia nusquam alibi, quod sciam , mentio est. quo tempore factum sit, incertum est. Igitur Plinius a Traiano imperatore contes una cum Cornuto Tertullo designatus, ut huic sive consuetudini, sive senatusconsulto satissaeiat, hac oratione Trajano in senatu gratias agit..
33쪽
IN EXORDIO. Primum, redit rationem cur initio deos precetur: quod haec inqituta sit a maioribus cmsuetudo, quam nemini ait potius quam si H ob
se .in ιm. num. I. Ouia consulem decet re is, quia laudat optimum principem, qualis Deorum munus est, n. 2. Quia imprimis Trajanus a diis datus, cujus adop 'rio ante D vis Disinar in Capitolio facta. Deinde ostendi hanc laudationem non tam ut principi serviliter obequaturasse susceptam, quam ut senatu coUulto p reat, utque boni principes, qua facere debeant, in laudatis Traiani virtutibus reco noscant. Quare abesse oportere adulationis iussicionem. Haeret in commendatione evus humanitatis, n. 3. Hucusque exordium. DIsTRI BuTIo videtur hac ese.
I. Vita Trajani publica. II. vita eiusdem privata laudatur, n. q. I. PAR s. Umversas Traiani laudes primum ponit siub uno asse tu quas ν kea si)illatim persequatur. Adoptatur a Nerva, n. s. Quam gratus erga eum
fuerit , n. Io. Quam metuendus esset hostibus . n. ia. Quam carus 2 ventrali lumilitibus suis, n. is. Tradusta in bello prima eius pueritia, n. i . sam tu gna dedit victoriarum ab eo referendarum. Plinius quoi vaticinans triumphum deIerabit, n. I s. Trajanus disciplinam militarem emendat, n. I 8. R mam redit. n. 2o. Patris patria appellationem accipit a senatu, n. a. i. Describitur placidus e)us reditus, ri. 22. Romam redux primum tributa remittit: congiaria, donativa, ab menta dat,n. 2 Ubertatem in Urbem invehit,n. 28. Inde Euptigeribtati'ccurrit, n. 3o. Ludos dat posuis. n. ues Delatores punit, n. 34. Qicesima e tribu-rum temperat, n. 37. Te tamentis securitatem inducit, n. 43. Bonis ct maxime nobilitati favet, n. q . Censoris nomen recusat,n. 43. Literarum studia prom vel : honorem icendi magistras habet. Rus comitas π humanitas, n. 47. In publicis aedificiis ejus magni sic entia, domist alitas , n. O. Tanto maior ceteris imperatoribus, quanto ιgis modestior, n. 12. Secundum confiulatum admittit sub
Nerva, n. 36. Ouo mortuo, iam siui juris factus, tertium recrest, n. V. Exoratus tandem a republica eum suscipit anno sequenti, serυ itis tameη quasi in privati hominis elemone comitiorum legibus, n. 39. In tertio consulatu nobiles viros promovet ad magistratus, maxime quos provιncia commendarent, n 69. Quam fuerit comis in candidatos; in cives, n. 77. Quas acclamationes modestia meruersi,n. 4. Assiduus in foro, ibi omnes boni consutis partes agit, n. 76. Rogatur,ut quam tum consulatum accipiat, n.77. Ouicqui vererat ab reip.rebus Otra, non luxu aut desidia consumi:sed venatione c terseque corporis exercitationibus impendit, Π.8 t. II. PAR s. Hactenus qualis in imperio fuerit : nunc qualis in privata vita.
Laus Plotinae Triani conjuris , Mainciareae sororis , quas exemplo suo instituit, n. 84. Quanta est 1 η colendis amicitiis Πus constantia, n. 8 3. Ouanta ipsius procurarorum integritas, n. 87. Neque libertis plus quam par esser tribuit: ob
qua omnia merito dicitur optimus a senatu , n. 88.
IN FiNE. Compellat Nervam est Trallanum patrem; quibus de sibi virtutibus gratulatur, n. 89. senatores ; a quibus dice di munus i impositum erat,n. 9o. Traianum imperatorem ; cui ct proste di pro collega gratias agit, n. 91 .custodes imperii deas , praecipue Capitolinum Iovem, quem orat pro aeternitate ιm perii 2 principis, n. 9 Iterum I maioras, quibus obsequium est rcverentiam 'Ilicetur, Π.9s.
34쪽
I. T Ene ac sapienter, ' Patres Conscripti , maiores instituerunt , ut I strerum agendarum , ita dicendi initium a precationibus capere et suod nihil recte, nihilque providenter homines, sine deorum immortalium ope, consilio, honore auspicarentur. Qui mos cui potius, quam consuli λ aut quando magis usurpandus colendusque est, quam cum impe- srio senatus, auctoritate reip. ad agendas optimo principi gratias excitamur λ Quod enim praestabilius est, aut pulchrius munus deorum , quam
castus ,& sanctus, & diis simillimus princeps Ac si adhuc dubium filisset,
sorte casuque rectores terris , an aliquo numine darentur e principem l men nostrum liqueret divinitus constitutum. Non enim occulta potinate Iofatorum, sed ab Iove ipso coram ac palam repertus, electus est. Quippe 'inter aras & altaria, eodemque loci, quem deus ille tam maniustus ac praesens, quam coelum ac sidera insediti si Quo magis aptum piumque est. te , Jupiter 'optime , antea conditorem, β nunc conservatorem imperii
nostri precari, ut mihi digna 'consule, V digna senatu , digna principe Is NOTAE.
i. D Mrra conscripti. J senatores patrea
L dicti sunt: vel aetate,ut ait Sallustius, erant enim seniores ι vel curae fimisiturine. Nam eam reipublicae, quam patres suae familiae . curam habebant. Centieripti vero primum dicebantur ii, qui, ut certum numerum explerent, ad alios ascribebantur : po stea uno & eodem nomine omnes aeque senatores, dicti sunt patres censcripti. L. Auspicarentur. J Id moris erat apud veteres. ut nihil serme nisi deos precati . atque adeo captatis auspiciis. inciperent. De qua consuetudine videri potest Tianis pro Rabirio. er 1. de Draumat. ct Ialer. Maxim. t a. e. t. Atque hinc factum est ut. a picari, dixerint pro imιpere. Auspicari autem, seu auspicia consulere; est aves, aut potius avium volatum inspicere. . mumitur constitutum. J De hac Traiani electione, diximus in ejus vita. . Inter aras, ct altaria. J Disseruntinae enim diis superis, aeque de inferis ιεAltaria vero diis tantum superis consem abantur. Sic Servius in illud Virgilii Ecl. F. 6 4. En quatuor aras, ecce duas tibi, Daphni, Locrue altaris Phaba.
s. Eodemque loci. J In Capitolio.
6. Ωus magis J Deorum invocatio est, qua non poetas tantum, sed & oratores uti solere, docet Quintil. in praefat. libri 4. 7 . time. J Ant. Schonovius ex veteri codice addit mamma: itaque est in edit. Lugdunensi. 8 Canditerιm. J Annon P omae conditor Romulus t sane : sed eo sensu id intellia gendum est, quo apud Virgilium AE. I L. 829. Iupiter dicitur reruo repertis; licet alii quoque dii multarum rerum usum invenerant. Quia nempe nihil eiusmodi fit sine Jovis ope atque consilio Quid quod Romae
conditor dici potest, qui eius conservator fuerit, cum Romuli sugientem stitit
s. Nunc conservatorem. J Postquam spreto propter affectam aetatNem erva , nutans eam ob rem imperium ad Traianum per summam bonitatem transtulisti.
Io. Digna confula. t Plinium suis Ie tum
consulem , cum hanc orationem dixit, in eius vita ostendimus. Ii. Digna senatu. J Quem intueor. --
de patet orationem hianc habitam in senatu,
35쪽
contingat oratio : iitque omnibus, quae dicentur a me, libertas, sides . veritas constet: tantumque V a specie adulationis absit gratiarum actio mea, quantum abest a necessitate.
II. Equidem non consuli modo , sed omnibus civibus enitendum s reor , ne quid de principe nostro ita dicant, ut idem illud 'de alio dici
potuisse videatur. Quare abeant ac recedant ' voces illae, quas metus ex-ptimebat. nihil Τ quale antea dicamus, nihil enim quale antea patimur. nec eadem de principe palam, quae prius, praedicemus: neque enim eadem secreto loquimur, quae prius. Discernatur orationibus nostris diversitas tem io porum, de ' ex ipso genere gratiarum agendarum intelligatur, cui quando sint actae r nusquam ut deo nunc, nusquam ut numini Κlandiamur. Non
enim de tyranno, sed de cive, non de domino, sed de parente loquimur. Unum ille se ex nobis , & hoc magis excellit atque eminet, quod unum ex nobis putat: ' nec minus hominem se, quam hominibus praeeste meminit. 13 Intelligamus ergo bona nostra , dignosque nos illis ura probemus : atque identidem cogitemus, si majus principibus praestemus obsequium , qui servitute civium , quam qui libertate laetantur. Et populus quidem NOTAE.
2. A specie aesulationis. J A suspicione
adulationis. Nota hujus loci artificium : amolitur a se quantum po:est adulationis suspicionem. i. De alia ἀιι. J Martiat. l io. Ep. 72. de Traiano. Hac sub principe, s sapis, e vero
, Quale antea. J Sub Neione, Domitiano, ceterisque malis principibus. . Ex ipso onere t Ita emendarunt hunc locum Lipsius, Zc Gruterus: sensus vero est. Ex hoc gratiarum asendarum genere in telligatur . cui principi, dc quo tempore sint actae gratiae. Nullo hujus orationis loco ipsi . sic tanquam deo, adulemur. Si quis tamen malit, textum , uti legitur in aliis editionibus , hune repraesento. GιρMindo sint hacten- ut deν, nune nu uam
s. Non enim de tyranna. J Consere Tra. iani Eumanitatem, cum Dom:tiani arrogantia : Neque inim bono virum proprie , ercopiose laudari sine virtutum ; nte improbum nat ari ae vituperari sine vitiorum cognitisne saetiamsi niter atque aseere posse, testatur Cicero a. de Orat. Tyranna autem vox in bonam partem accipiebatur pro quo eunque rege. Unde illud AEneid. 7. 266. Para mihi pacis ιm dextram Ierigis tyrann Sensim tamen obiit nomen illud in invidiam , ut violentum dominatorem significaret.
o. Non de domino. J Appellat inem illam
a rissam Augustus exhorruit. Suetouius. Sic etiam Tiberius cuidam se dominum vocanti succensuit , vetuitqne ne hoe deinceps nomine compellaretur. Non ita verecundus fuit Domitianus, qui Amistio , de . quod extremae dementiae est , deus appellari voluit. Hanc Traiani modestiam , nomen illud Damni aversantis, notat Martiat. l. o. Ep. 72. Frusti a blanditiae venitu ad me, attritu miserabiles labe M. Dictum. δε- ayrum , deumque non sum : jam non est he hae in urbe vobis, non est bu daxninis . sed --
7. Me minω himm in se. J Absimilis Alexandro, qui se Jovis Hammonis filium haberi: Aligusto, qui sibi Flamines decerni : Caligulae, qui deorum statuis caput litum imponi: Neroni, qui Apollo dici: Domitiano, qui dominus, deusque appellari voluit. . uisus. J Id est, utendo, ut par est, his
bonis . haud indignos nos iis esse ostendamus. In aliquot editionibus est laus usu.9. CUiremus ,si. J Si pro an. Terent. Heaut. I. Misam si domes. Propert. l. yLia mim reserat ,s mstra mutua cura est. Hia
36쪽
omanus '' dilectum principem servat, quantoque paulo ante V concentu formosum alium 'i nunc fortissimum personat e quibusque aliquando clamoribus 'gestum alterius, & vocem ; hujus pietatem, abstinentiam, si mansuetudinem laudat. Quid nos ipsi divinitatem principis nostri, an humanitatem, temperantiam, facilitatem, ut amor & gaudium tulit, ce- slebrare universi solemus 3 Iam quid V tam civile, tam senatorium, quam illud additum a nobis optimi cognomen λ quod peculiare huius Zeproprium, arrogantia priorum principum fecit. Enimvero ' quam commune, quam ex aequo , quod felices nos, felicem illum praedicamus , alternisque votis , haec faciat, haec audiat, quasi non dicturi, nisi fecerit, iocomprecamuri Ad quas ille voces lacrymis etiam, ac multo pudore suffun
ditur. Agnoscit enim sentitque ibi, non principi dici. III. Igitur quod icmperamentum omnes in ' illo subito pietatis
In repentino in acclamationum nostrarum asta.
t. l. a. Ep. a. In pices pessum donata repone. re ut in. Livineius ex Cuspin. eodice legit,ogitemu/ quam fit indignum si rire. io. Dilectum princip-. J Lege eum Li. psio est lectwm principum servat. Id est, populus quidem Romanus scit apte discernere , quibus principibus , de quanta laus dein
II. Contentu. J Bene admodum plausus ille concentias dicitur. Nam . ut ait Tacit. Annal. 16 In plausibus illis theatral/ s. plebs certis motu . plausuque composito personabat. Fuit haec ars malorum imperatorum: atque in primis Domitiani, ut robustos quosdam iuvenes ad plausum sibi dandum eertis in theatri partibus disponeret. II. Rrem sum alium. J Domitianum puta , quem pulchrum ac decentem fruise , ait
13. Hunc serii mum. J Robustiissimum.
De Traiani robore Dis bc RHar. 14. Gestum alterius . er vocem. J Neronem intelligit, qui in arte histrionica exercitatissimus vocem suam divinam dici, de caelestem volebat: Sueton.
26. Mosuetudinem. J Notum illud Au-sbnii epigramma. Comis hie m ciws Trajanu ot hostibis aster, cte. Amicis eum culpantibus, quod mmis erga omnco comis eget, respondit, ni se imperatorem esse privatis , quales esse sibi imperaterer privatus optasset. Eutrop. II. Tam civile.J Tam dignum bono eive. Ig optimi cognomen. J Si Dioni, Zona rae, Se veteribus numis fides est, cognomen illud non ante subactam Armeniam Trajano additum est: hoc est,anno eius imperii nono. Quid ergo utrumne errarunt illi, an noster Plinius' Conciliari poterunt, si dicamus , hoc quidem anno Optimi cognomen ei a senatu inditum . verumtamen non ante Armeniam subactam in titulis suisse usurpatum. is. Pecubare. J Adeo ut ad Ualentiniani usque tempora imperatoribus acclamati solitum sit : Fesciar Augum, Davano melior. Eutrop. xo. Ωuam commune. J Quam communis
est de illi, de nobis felicitas , quam praedicamus i Felices nas, quod hunc imperat rem habeamus. Felicem Etam , quod tot tantisque ornatus sit virtutibus. Idque alternatim optamus : Hae faciat, qualia hue usque secit. Hae aurat . qualia hucusque a nobis audiit; nempe laudes, quas pro con-eessa nobis ab humanissimo principe libertate , non daremus a nisi iis dignus esset. x . Sentuque. J Forte inducenda est iI.
xx. Sibi. non principi. J Suis virtutibus. aon principis dignitati.
37쪽
calore servavimus , hoc singuli quoque meditatique teneamus r sciamunque, nullum ella neque sincerius, neque acceptius genus gratiarum, quam quod illas acclamationes aemuletur, quae fingendi non habent tempus. Quantum ad me pertinet laborabo, ut orationem meam ad modestiam 3 principis moderationemque . submittam , nec minus considerabo quid aures ejus pati possint, quam quid virtutibus debeatur. Magna & inusitata principis gloria, cui gratias acturus, non tam vereor, ne me in laudibus luis parcum, quam ne nimium putet. haec me cura, haec dissicultas sola ' circunstat. Nam merenti gratias agere, facile est, Patres Conscripti. Io non enim periculum est, ne cum loquar de humanitate , ' exprobrari tabi silperbiam credat; cum de frugalitate , luxuriam ; cum de clementia, crudelitatem ; cum deliberalitate, avaritiam; cum de benignitate, livorem; cum de continentia, libidinem; cum de laboro, inertiam; cum de fortitudine, timorem. Ac ne illud quidem vereor , ne gratus ingratusvere videar, prout satis, aut parum dixero. Animadverto enim etiam deos ipsos, non tam accuratis adorantium precibus, quam innocentia & sanctitate tritari: gratioremque existimari, qui delubris eorum puram castamque memtem ; quam qui 'meditatum carmen intulerit. IV. Sed parendum est senatusconsulto, quo ex utilitate publica faeto cuit, ut consulis voce, sub titulo gratiarum agendarum , boni principes quae facerent recognoscerent; mali, quae facere deberent. Id nunc eo magis solenne ac necessarium est, quod parens noster' privatas gratiarum actiones cohibet & comprimit: intercessurus etiam publicis, It permitteret sibi vetare, quod sc natus juberet. Utrumque, Caesar Auguste, in
ipso tibi honor iste, sed ab agentibus habetur. Cedis affectibus nostris, e oecnobis munera tua praedicare, sed audire tibi necelle est. Saepe ego m cum, P. C. tacitus agitavi, qualem quantumque esse oporteret , cujus
INTERPR ET ATIO, , Deprimenaea accommodem. i scia , sed tu terum praedicationem aurire.
. Luta intres et iis. J Teretes 5c religio is, qtiae quidquid aisentatorium est. respuunt. Sic Horat. de Augusto Serm. l. α. I. Cui male si palpere . recalcrreat. a. circunstat. J Urget, premit. '3. Non enim perieulum est. J Quam scite velut aliud agendo virtutes Traiani omnes
. Exprobrari sibi. J Ut mali principes
qui . dum laudantur, sua sbi vitia tacite exprobrari. ae sua ulcera illo sale defricari , aut suspicantur, aut suspicari debent. s. Me irarum carmen. J Παθεηκύς sumi. tur , ut in Terent. Phurmone. Meditata λει sunt omnia incomma a. Tullius oss. et
n. 4. Leviora emm sunt ea, quae repentino ali quo motu acciaunt , quam ea. quae meditata, ct praeparata referuutur. Ovidia Metam. 9.Ios. Verba meritara compenere.
a. S/narusconfviro. J Quandonam sae- tum sit, nus libi . quod sciam, proditum est. Fortasse sub Augusto . qui multa nova in remp. induxit. . P at M. J A privatis hominibus Ω-ctas. rejecturus etiam, quae a consule fieri solent reip. nomine, si die. . Non enim a te iras. J Non enim aucupatis . de quasi emendicas hunc honorem ἡ
38쪽
ssitione nutuque maria, terrae, pax, bella regerentur: cum Interea fingenti serinantique mihi principem, quem o aequata diis immortalibus potestas deceret, nunquam voto se tem concipere succurrit similem huic, quem videmus. Enituit aliquis in bello, sed obsolevit in pace : alium toga, sed non & arma honestarunt: reverentiam ille terrore , alius amorem humani- s
tate captavit: ille quaesitam domi gloriam in publico hic in publico partam
domi perdidit: postremo adhuc nemo extitit, cujus virtutes ν nullo vitiorum confinio laederentur. At principi nostro quanta concordia, quantusque concentus omnium laudum, omnisque gloriae contigiti nihil severitati ejus hilaritate, nihil gravitati simplicitate , nihil majestati humanitate detrahitur. io Jam firmitas , i im proceritas corporis, iam honor capitis , & dignitas oris; ad hoc, aetatis si indeflexa maturitas, nec sine quodam munere deum 'festi natis senectutis insignibus, ad augendam majestatem ornata caesaries, non- nge lateque principem ostentant λ .l I semella oportuit, quem non bella civilia, nec armis oppressa Is ulica , sed pax & adoptio, & tandem exorata terris numina de cillent. An fas erat nihil disterre inter imperatorem, quem homines, &quem dii fecissent λ Quorum quidem in te, Caesar Auguste, judicium &favor, tunc statim ' cum ad exercitum proficiscereris, & quidem inusitato
INTERPRETATIO. a Dignitaου par duram met mertactum potestati. b Nucta vitioram agnitate terrumperentur. N o T E. sed is pene tibi invito offertur.
. Enituit aliquis in ιι D. J Sudant hie Plinii interpretes omnes , ut mysterium in his vocibus aliquod deprehendant:
quas alii de Annibale . de Mario alii ,
alii de alio intelligendas volunt: quorum argutam perspicaciam ei si non vitupero, pace tamen illorum dixerim , merum hoc esse schema oratorium. Hunc locum , quemadmodum & multos alios , quos referre abstinebo , magnus Plinii imi. tator Claudianus, qui trecentos post annos vixit, transtulit in poema de Stiliconis laudibus t r. 1 8. Ibem vulsis honestat, δε-
decerant mores : animus quem Pulchrior ornat, castris istituit. . . quae sparguntur in amer,m re
m iis quum, O quae Δυfa beatos efficiunt, re ecta tenus m. s. Iam prout iras c. peris I De procera Traiani statura Martialis, Dio . Suidas , α alii. c. Indeflexa maturi ar. J Matura aetas, quae tamen careat senectutis incommodis: nexa enim aetas dicitur, quae vergere, di
inclinari incipit. 7. Festinatissem Rutis insignibus. J De caruvitie id interpretatur Rayanus. At properata calvities,si Aristotelem audimus . vitio potitis, quam laudi vertenda : quod sere sit intemperantiae argumentum. Dr canitie potius . cum aliis interpretibus id intell: gam. Nam Tacitus Imp. apud Vopiscum : Traianus, inquit , senex ad imperium υenit. Non senex. inquit Casaubonus in hune locum . sed senili specie; erat enim canus. Qua in re etsi Calaubono assentior; risum tamen movit lepidus error Livineti qui , ut probet Trajanum natum nos 4. canum fuisse , mphilini locum assert, Traianum ex canitie suisse agnitum in ex peditione eontra Agarenos, quam suscepit sexagenario maior. Unde nec mihi , nee sapienti cuivis sat recte videtur inferri
posse , tum canum eum fuiste , cum annum tantum 44. attigisset.
I. Beda ciυι M. J Augustum puta . quieuncta bissis civilibus fessa nomine principis
sub imperiam accepit. Tacit. Annal. I. cap.
x. Cum ad exercisum. J A Domitiano in
39쪽
indicio t enituit. Nam ceteros principes aut ' largus cruor hostiarum, aud' sinister volatus avium consulentibus nunciavit : tibi ascendenti si de more Capitolium, quanquam non id agentium civium clamor, ut jam principi occurrit. Siquidem omnis turba quae limen insederat, ad ingressum tuum foribus reclusis, illa quidem ut tunc arbitrabatur deum , ceterum, ut d
cuit eventus, te consalutavit imperatorem. Nec aliter a cunctis omen acceptum est : nam ipse intelligere nolebas. y Recusabas enim imperare ;r cusabas,quod bene erat imperaturi. Igitur cogendus filisti. Cogi porro non poteras, nisi * periculo Patriae, mutatione reip. Obstinatum enim tibi nonio suscipere imperium , nisi servandum fui siet. Quare ego illum ipsum furorem ' motumque castrensem reor extitille, quia magna vi magnoque terrore . cmodestia tua vincenda erat. ' Ac sicut maris coelique temperi cm turbines tempestatesque commendant ; ita ad auῆendam pacis tuae gratiam , illum tumultum praecessisse crediderim. Habet has vices conditio mortalium , Is adversa exsecundis, exadversis secunda nascantur. Occultat utrorum N o T AE.
Germaniam inseriorem legatus eonsularis missiis, ut notat Lip 1.3. Inusitata injicio. J Livineti editionem sequor. In aliis enim abest indicio. . Largus cruor bestiarum. J Alludit, ut Casa ubonus putat, ad id quod Suetonius
ait de Augusto e. 9 s. Et immolanti duodecim se vultures senaeorunt, er omnium viminarum 1ecinora repficata paruerunt. Quod omnibus visum est certum suturae illius magnitudinis omen.
s. Sinister volatus. J Felix. Qui enim nobis sinister, dexter est ratione deorum habita , proindeque & felix. Sie Virgilius AEn.
x. 593. Intonuit laevum. Quanquam si nister saepe quoque sumitur pro infelici. Sic Virg. Ecl. I. I 6. Si mens non iavasist. Vider in eam rem potest Plutarchus de quaestionibus Romanis. 6. De mare. J Ituri olim in provincias cum aliqua potestate veniebant in Capitolium , quo Iovi opt. Max. vota nuncuparem. Ibi autem praeter Iovis Capit etai statuam , colebatur etiam simulacrum Iovis imperatoris. Quod, ut ait Tullius Uerr. 6. Ii . a Tito Quinctio Flaminio , e Macedonia . vel, ut asserit Livius, a T. Quincti Cincinnato Praeneste allatum . inter sellam Jovis de Minervae collocatum est. Ergo Traiano, iuxta hunc morem, antequam te. us iret in Germaniam Capitolium ingre .ate i. turba, quae ibi frequens aderat, lsalis imperate exclamavit. Quae salutatio ad Jovem imperatorem pertinebat quidem, sed tamen , quia tum Traianus, ingrediebatur templum , res visa est belle in eum eadere , qui re ipsa non multo post factus est imperator. Quare Plinius id accipit tanquam Omen ejus imperii. T. Recusabas enim. J Vere, & ex animo. Absimilis iis principibus . qui ea nolle se simulant, quae impensissime cupiunt, eo videlicet, ut in accipiendis honoribus, obsequi potius populorum studio , quam suae ambitioni videantur. g. Imperaturi. J Melius quam , ut aliqui
legunt, imperaturo. Sensus est : cum recusares imperium, ostendebas , quam bene esses imperaturus. Nemo enim imperio
dignior , quam qui illud refugit. Atque
inde imperatoris cuiusdam illa vox tam celebris: trivitos ad remp. a movendor es.
s. Periculo pa1riae. J Conclamatum enim ut supra diximus. erat de republica, nisi NerVae propter nimiam aetatem spreto successisset Traianus. o. Motumque castrensem. J Praetorianorum militum qui, contra quam prohibuerat Nerva , Domitiani intersectoribus occisia
Ir. Acsicut maris. J Amoenior videtur serenitas post turbines ac procellas.
40쪽
Iemina Deus, & plerumque bonorum malorumque causae' sub diversa spe
VI. Magnum quidem illud seculo dedecus , magnum reipub. vulnus impressum est. imperator, &' parens generis humani, Τ obtalus, captus, inclusus r ablata mitissimo' seni servandorum hominum potestas; si erep- stumque principi illud in principatu beatissimum, quod nihil cogitur. Si
tamen haec sola erat ratio, quae te publicae salutis gubernaculis admoveretr prope est ut exclamem, ' tanti fuisse. Corrupta est disciplina castrorum, Ut tu corrector emendatorque contingeres r inductum ' pessimum exemplum , ' ut optimum opponeretur: postremo coactus princeps , quos nole- iobat occidere, ut daret principem , qui cogi non possit. Olim tu quidem adoptari merebare . sed nescissemus, quantum tibi deberet imperium, si ante '' adoptatus esies. Expediatum est tempus in quo liqueret, non tam occepisse te beneficium , quam dedisse. V Confugit in sinum tuum concus sa respublica, ruensque imperium super imperatorem, imperatoris tibi voce Is delatum est. ' Imploratus adoptione, & accitus est' ut olim duces magni,
INTERPRETATIO. a Sub tantraria forma.
T. Imperator. J Nerva. Σ. Paror generis Amani. J IJue pertinet illud Ausonii : Praximus extincto moderatu
sceptra tyranno Ner senex , princeps nom-ne , meme parenν.
3. Obsessio. J In Palatio, a Praetorianis,
eorumque duce AEliano. . Seni. J Annum tunc agebat Nerva , Dione teste, 66. iuxta Eutropium vero 7 . s. Servandarum hominum. J Eorum, qui
6. Ereptaemque principi ere. J Id quod ad principis dignitatem pertinet potissimum,
ut nulla in re cogatur; ut, quos velit, morti possit eripere. Notum est illud Scipionis, di post eum Antonini Pii: Malus unum cι mem servare, quam mi e seses occidere. . Tan:i fuis. J Vel cladium tantarum pretio nobis redimendum erat, ut tu esses noster imperator. Cui hoc legenti statim non venit in mentem Lucani locus plane similis , I. i. 34. 2 Aod si fion abam venturo fata Neroni invenere viam. ... Iam nihil σώ- peri querimur : Hiera ipsa, nefasique haς mer rari placent.
8. Pessimum exemplum. J Violata Nervae
p. auctoritas.'. in utramin Upeneretur. J Cum tu re
bellibus occisis , suam imperatoribus auctoritatem restituisti. Io. Adoptatis eses. J Ante turbas illas. I i. Expectatum est. J Nerva secundo
imperii anno Traianum adoptavit, idque s Kal. Novembres e non . ut ait Onuhius 34. Kal. Octob. obiit enim Nerva 6. Kal. Febr. postquam , Eutropi teste, menses tres eum adoptato vixisset.
Sed de his supra in vita Traiani. tr. Luam dedisse. J Quum suam ei auctoritatem restituisti . di quod pene ipsi ablatum erat, imperium reddidisti. I . Con fugit insinum tuum J Hune locum legenti succurrit dictum illud Themistoclis: Platanu se fimilem esse . I ub quaae popia
confugiunt, quanda saeva tempest, est, cum vera frenisas est . eas additu cenvitis ceu vellunt. Plutarch. in Apophthegm. I 4. Imploratus es.JA Nerva, qui, si Dioni fides. ad Trajanum scripst Homerieum illud Iliad. α. 41. et Mini Δα-ὶ ι δε κρυα σε, εἰλεσαν. Pendant pinnas Danai ob meas lac mas tura sagittis r quo nimitum ad illatam sibi a praetorianis iniuriam vindicandam filium adoptivum impel.