장음표시 사용
51쪽
respexisti, 'levis hie, non subsidium itineris, sed decus, & cum ceteris subsequebatur : ut cujus nullus tibi usus, nisi cum ' die stativorum 'roxi
mum campum alacritate, discursis, pulvere attolleres. Initium laboris mirer , an finem p multum est quod perseverasti, plus tamen quod non timuis sti, ne perseverare non posses.Nec dubito quin ' ille, qui te inter illa Ge ' maniae bella ab Hispania usque, ut validissimum praesidium exciverat, iners ipse alienisque virtutibus tunc quoque invidus imperator, cum ope earum indigeret, tantam admirationem tui non sine quodam ' timore conceperit, quantam ille 'ρ genitus Jove, post labores duraque imperia, 'regi suoio indomitus semper indefestusque referebat: cum aliis super alias expeditionibus u munere alio dignus invenireris. X U. Tribunus vero, ' disjunctissimas terras, teneris adhuc annis, viri firmitate lustrasti : jam tunc praemonente fortuna, ut diu penitusque ordisceres, quae mox praecipere deberes. Neque enim prospexiste castra: revemque militiam quas transisse contentus, ita egi isti tribunum, ut esse statim dux posses. nihilque discendum haberes tempore docendi. Cogno. visti ' per decem stipendia mores gentium, regionum situs, opportunitates
locorum, & diversam aquarum coelique temperiem, ut patrios sontes p triumque sidus ferre consuevisti. Quoties equos, quoties si emerita arto ina mutasti λ Veniet ergo tempus quo posteri visere, visendumque tradere minoribus suis gestient, ' quis sudores tuos hauserit campus, quae resectiones tuas arbores, quae somnium saxa praetexerint, quod denique tectum
e subsequebatur equut agi Is eum eueri , non tam ad usum tuum . quam ad pempam. d Alacriter aescurrenao proximam planitiem puluere oppleres.
e planitier tua sudore maduerit, qua sub arbore ceperii cibo1, in quibus saxu ad rir-
3 Die statimnum. J Id est . quo die positis, ac munitis eastris aliquid morae faciebat exercitus.
i nis. J Domitianus, qui adversus L. Antonium , superioris Germaniae praesidem . ex Hispania Traianum evocavit. 3. Timere. J Ne , quo dignus eras . impe
rium , tanquam virtutum tuarum merces ad te transferretur.
Is Genis e. J Hercules Iovis filius
ex Alcmena. Fabula notissuria.
i . RegiJuo. J Eurystheo , qui cum Do .
mitianum imp. Tra; ani virtutum aemu lam scite admodum consere. 18. Munise aba i Id est . novo honore. . Tribunus. J Militaris. Ex tribunis alii equitum i alii peditum erant. Hi post s. stipendia,illi post Io. tantum. Pobb. di riget. i Hane autem dignitatem postremis temporibus adolescentibus tribui solitam reserunt historiae Romanae scriptores, donee Hadrianus instituit , nemini m tribunum nisi ptina barba fieri. Spartianus. x. Dibunissimas tirrain J tltrum Hispaniam , Parthiam .& Germaniam 3 Praemon nte fortuna J Alii praemesim e.
Ita Lisus Sed quid opus emendatione, sine qua sensius est integer
. Per aeret mitiaen M. J Per o. annorum militiam De stipendiis militum Romano. rum inulta refert Budaeus.
. tuoties equor o c. J Aliis post alios sus- fossis. 6. Emerita arma. J Usu detrita . de multis jam bellis destincta. Metaphora duci at militibus qui impleto milit.ae tempore di
52쪽
magnus hospes impleveris r ut tunc in si tibi ingentium ducum sacra vestigia, iisdem in locis, monstrabantur. Verum haec olim e in praesentia quidem,quisquis paulo vetultior miles, hic 'te commilitone censetur: ci uotus enim quisque, cuius tu non ante commilito, quam imperator Inde est, quod prope omnes nomine appellas quod singulorum sortia facta com- smemoras : nec habent annumeranda tibi pro rep. vulnera, quibus statim laudator & tcstis contigisti. XVI. Sed tanto magis praedicanda moderatio tua, quod innutritus bellicis laudibus pacem amas: nec quia vel ' pater tibi triumphalis, vel adoptionis tuae die dicata Capitolino Jovit laurus, idcirco ex occasione omni I o
quaeris triumphos. Non times bella, nec provocas. Mamum est, Imperator Auguste, magnum est stare in ' Danubii ripa, si trant eas, certum triumphi , nec decertare cupere cum recusantibus : quorum alterum sortitudine, alterum moderatione essicitur. Nam ut ipse nolis pugnare , moderatio; sortitudo tua praestat, ut neque hostes tui velint. Accipiet ergo aliouando Ist Capitolium, non si inanes currus, nec ' falsae simulacra victoriae, sed imperatore veram ac solidam gloriam reportante, pacem, tranquillitatem, de tam confessa hostium obsequia, ut vincendus nemo fuerit. Pulchrius hoc omnibus triumphis, neque enim unquam , ' nisi ex contemptu imperii
INTERPRETATIO. a diis spontaneam dessitionem, ut nemo ex l b Nisi quiaspernebant nostrum imperiam. M Hinceps praesissubigendissu. l
. Ne commiliten . J Nulla eertior nota ut dignoscatur, an quis sit vetus miles, quam si te commilitonem semper habuerit.
quod de Cyro Plinius, Quintilianus.& alii latini scriptores reserunt, illum tenuisse
omnium omnino militum suorum nomi
na ; sed haud scio an verius. Nam , ut recte annotant Lipsius, ct Murcius, Xenophon , a quo illi vel uno , vel praecipue, quae de Cyro dicebant, accipere soluerunt, ii lud certe non dicit ι sed tantum tenuis. se nomina τ ἐκν' ἔορον ν ων , in imperatore laudabile est, ita non excedit fidem. Videri potest Xenoph. l. s. Certe quidem Themistoclem omnium cιυium suorum nomina memoriter tems se dicit Tullius i a. de finibus. Sed quomodo id accipiendum sit. sapientes intelligi int. I Innutritus bessii u lauaebo J Sane: lio uidem puer admodum jam Pariliacas lauros patris augebat, ut supra n I . 1. Pater Abi triumphalu. J Supra n. ν.
3. Laurus. J Missa ex Pannonia sup. n. s.
. di Danubii ripa. J De Danubio fluvio
. Capitolium. J Templum erat Iovis in eli. vo Tarpeio, ita dictum , a capite Toli nescio cujus, in eius iundamentis, cum a Tarquinio instauraretur . reperto. Hic erat teris minus pompae omnis . qua triumphantes in Vibem ingrediebantur. Hic in gremio Jovis Capitolini laureas deponebant. 6. In mea currur. J Spoliis vacuos, quod turpe est triumphanti.
fae simulacra victoria. J Ferebantur
in triumphis captarum urbium imagines. Hie autem Domitianum carpit , qui cum
urbes nullas expugnasset , fallas huiusmodi icones ad ornatum triumphi adhi
53쪽
nostri factum est, ut vinceremus. Quod si quis barbarus rex eo insolentiae sit rorisque procellerit, ut iram tuam indignationemque mereatur, nae ille, sive interfuso mari, seu fluminibus immensis, seu praecipiti monte defenditur, omnia haec tam ' prona tamque cedentia virtutibus tuis sentiet, 3 ut subsedisse montes,flumina exaruisse, 'interceptum mare, 'illatasque sibi non classes nostras , sed terras ipsas arbitrctur. X VII. 'Videor jam cernere non spoliis provinciarum, & extorto ocus auro, sed hostilibus armis, ' captorumque regum catenis trium, phiam gravem. Videor ingentia ducum nomina, nec indecora nominibus I o corpora noscitare. Videor intueri immanibus ausis barbarorum onusta' sercula, & sua quemque facta vinctis manibus sequentem; mox ipsinn te subli
mena, instantemque curru domitarum gentium tergo, ante currum autem
clypeos, quos ipse persederis. Nec tibi si opima de sucrint , si quis regum'
venire in manus audeat; nec modo telorum tuorum, sed etiam oculorum . INTERPRETATIO.
I. Barbarus rex. J Decebatus Dacorum rex , adversus quem jam tum bellum parabatur . quod anno sequenti inchoatum, ac tertio post anno consectum est. Dia. v. Fluminibus immensis. J Ut Danubio. Monte. J Nam Dacia montibus abundat. Traianus menter Daciis emunitor cepit. Dio. io. Uata qu/ μι. J Malim quam a utar, ut alii habent. I. ndere jam cernere. J Ita Horatius Od
l. 2. . Audire magnos Iam Udor duces, o c.
Elegans Vm πωσis triumphi post expeditionem Dacicam Traiano cecernendi . quem hie Plinius . eum fierent adhue ad id bellum apparatus . tanquam divinando describit. prope uti contigit anno sequenti. In quo, eiu sutura praedicere, non tam oratorum videtur esse , quam poetarum , qui propterea vates appellantur : suit tamen Ovidio selicior, qui Tristium l. . Ela.. Tiberii, de cujus in Germaniam expeditione rumore nuncio cognoverat , triumphum spe atque . opinione conce. pium describit, quem tamen nunquam egit Tiberius. Quare satis habere debent poetae, quae gesta sunt, more suo quasi vaticinando narrare. o T AE. 2. Provinciarum. J Iis omnibus regionἰ-bus , quae aut vi, aut quacunque aua r tione subigebantur a Romanis, leges adimebantur domesticae, dabantur Romanae: tumque dicebantur redactae in provinciae sormam. Quae administrabantur a proconsulibus, eae consulares appellabantur et quae vero a pro praetoribus,dicebantur praetoriae . videri potest Notitia provinciarum Imp. R-.3. Non extorto sociis auro. J Intellige aurum coronarium, quod socii populi Roma ni, aut provinciae novo imperatori muneris loco mittebant. 4. Captorumque regum. J Captus est reipsa Dacorum rex Decebalus
s Ferinta. J Proprie pegmata, in quibus
captarum, vel defensarum urbium, mon tium , fluviorum , caesorum hostium vel sueta torum imago ebore , citro, arsenio, va auro expressa imponebatur , ferebaturque ad triumphi pompam. 6. Opima. J spolia. quae dux duci siua
manu Occiso detrahit. Liv. . ro. Plutarchus tria tantum huius hiodi spolia ad sua usque tempora relata esse dicit. I. a Romulo post Acronem Ceninensium regem ejus manu
54쪽
minarumque conjectum toto campo, totoque exercitu opposito, perhorrescat. Meruisti ' proxima moderatione, ut quandocunque te vel inferre,
vel propulsare bellum coegerit imperii dignitas, non ideo vicisse videaris, ut triumphares, sed triumphare, quia viceris. X VIIL Aliud ex alio mihi occurrit, quam Beciosum est enim, squod disciplinam castrorum lapsam extinctamque refovisti, depulso ' prioris seculi malo, inertia & contumacia, & Τ dedignatione parendi λ Tutum
est reverentiam , tutum ' caritatem mereri; nec ducum quisquam, aut 'non amari a militibus , aut amari timenti & inde offens, gratiaeque pariter securi, instant operibus, adsunt exercitationibus, arma, ε moenia, Ioviros aptant. Quippe non is princeps, qui sibi imminere, sibi intendi pu-tct, quod in holles paretur r quae persuasio fuit illorum, qui hostilia cum
facerent, ' timebant. Eodem ergo tempore militaria studia, nec animos modo, sed & corpora i . ,sa languescere, gladios etiam in curia hebetari retundique gaudebant. Duces porro nostri , non tam regum exterorum , I quam suorum principum insidias, nec tam hostium, quam commilitonum
XIX. Est haec natura sideribus. ut parva & exilia validiorum exortus obscuret e similiter imperatoris adventu legatorum dignitas inumbratur.
a Beneislentiamsibi concitrare. b ingent vera militaria. e In si erniciem exerceri, qui is pere ciem hastrum exercentur.
interfectum. r. a Cornelio Celso post eaestim Lartem Tolumnium Fietruscorum ducem. 3 a Claudio Marcello postquam Gallorum regem Virdomarum peremis let. Vide Propertivo l. 4 et g. I l. & Beroaldi m eum
7. Proxima me ratione. J Cum petisti in Danubii ripa. si transisses certus triumphi, ut supra dixit n. I 6. i. Disciplinam. J De disciplina militari seia liciter a Trajano emendata plura habet
Dio. de non amari , ne a militibus apud prines-pem accusarentur: Se amari, ne venirent in invidiam. 1 Et inae. De.J Et hine fit ut nulla ratione habita aut conciliandae sibi militum bene. volentiae, aut colligendi eorumdem odiidce. haee enim vis elΙ illius vocis fretiri. Ut AEneid. I. 3s Securus amorum Germana
6. Maria. J Alii legunt munia. alii nulla mutatione facta maenia dici putant , promisis sicut apud Lucretium : belli fera ma- a. prioris seculi J Aculeate dictum in Domitianum , cuius taxat tempora , cum fus Ra virtuν. mertia in reris ι eum ducibus auctoritas nura . nussa militibus verecundia, nuctuam obseruDMm,omniasoluta,cte. Plin. l. 8.ep. I .
3. Dedignatione. J Rara vox, neque ab aliis . quod sciam. praeterquam a Fabio Quintiliano Plinii magistro usurpata. 4. Nam amari J Utrumque autem sub Domitiano bonis civibus periculosum erat,nera Mawrs, dc paenio pro pumo. . Timebant. J Ne cum hostili more se gererent , secum tanquam cum hostibus age
s. suorum principum. J Sie Germanicus Germanorum , contra quos pugnabat , impetus repressit quidem , at Tiberii principis sui insidias effugere non potuit; ejus enim iussu , per Pisonem interfectus est. I. Legatorum. I De legatis supra dictum
55쪽
Tu tamen major omnibus quidem eras, sed sine ullius diminutione maiori eandem auctoritatem praesente te qui silue, quam absente retinebat r quin etiam plerisque ex eo reverentia accellerat, quod tu quoque illos reverebare. Itaque perinde summis atque infimis carus, sic imperatorem com-s militonemque miscueras, ut studium omnium laboremque , & tanquam exactor intenderes, de tanquam particeps sociusque relevares. Felices illos . quorum fides & industria, non per internuncios & interpretes, sed ab ipse te, nec auribus tuis, sed oculis probabantur ii Consecuti sunt ut absens quoque de absentibus nemini magis quam tibi crederes. io XX. Jam te civium desideria 'revocabant, amoremque castrorum superabat caritas patriae. Iter inde placidum ac modestum, ut plane a pace re-d untis. Nec vero ego in laudibus tuis ponam, quod adventum tuum non pater quisquam, non maritus ' expavit: astectata aliis y castitas, tibi ingenita& innata,interque ea quae ' imputare non possis. Nullus in exigendis vehi Is culis tumultus, 'nullum circa hospitia fallidium ; si annona , quae ceteris.' Ad hoc comitatus ' accinctus , & parens , diceres magnum aliquem
INTERPRETATIO. a Ita imperateris er commilitionis parier in
. L. Nee auribus tuis. J oculis maior est lia. benda fides , quam auribus. Ut enim ex Rudolpho Agricola ingeniose notat Rayanus : Aurer aliis, oculi sbi credunt. Unde vetus est illud. Plus es telis oeulatus unu/,
3. Consecuti sunt. J Post exhibitam saepe
tuis oculis suam sortitudinem, hoc tandem consecuti sunt, ut in aestimanda absentium virtute, non tam iis . quae ad te pe ferrentur , quam tuae de illis iam pridem conceptae opinioni crederes. r. Reυσeabant. I E Germania, in Urbem Romanam. Quantopere populus Romanus reditum illum Traiani appeteret aptissime describit Martialis i Io. ep. 6. Felices, quibus urea rissit Pectare corusum solibus arctousserib sua ducem. Ab ndo erit isse aeus, quo campu/, ct arbor, cromnis latibu Luia culta finestra nuru y Luando morae dulcis, longusque a Caesare pulvis , rotaque Flammia Roma τι- do a via dcc. x. Expavit. J Veritus, ne aut liberis suis, aut uxori vis inferretur.3. castatas tibi ingenua. J Ne tam quidem . si Dioni credimus. . Imputare. J Vox apud ejus aevi seripto.
imputes facis. n. 3 p. Ex quo intias potest quanta benignitatis Derit..... Esu iri eripere tot beneficiorum eccasiones, tam nauerasam obligandi ι uran. lirue materiam. Itaque impurare dicitur, qui id, quod facit, beneficii loco poni. eoque nomine obstrictos sibi alios esse
s. Vobiculu. J Imperatoribus ad expeditionem aliquam proficiscentibus, praestare vehicula debebant provinciae per quas itererat, ut impedimenta bellica exportarentur , vehereturque eorum comitatus. Hinc erat illud Palatinum munus. ab vehiculis, ut patet ex numis. Vide Casauban. in Spart. Hadrianum. p. s.
6. Annona. J Varias huius vocis significationes vide apud argutiores grammaticos Hie autem sumitur pro victu : sententia est, nullas ciborum lautitias consectabaris , communibus cibis contentus. 7. Accinctus. J Expeditus ad deproperandum iter, nec nimium in provinciis su sistens , cum popularium incommodo. Ins. n. o. In omnia pariter intenta bonitas
ct accincta . id est, expedita di ad juvandum celeris.
s. Parens. J Lege eum aliis parcis, id estis
56쪽
ducem, ' aete potissimum, ad exercitum ire: adeo nihil aut eerte parum in tererat, inter imperatorem factum, ''&fimarum. Quam dissimilis nuper V alterius principis transitust si tamen transitus ille, non populatio fuit, cum ' abactus hospitum exerceret, Omniaque dextera laevaque perusti &attrita, ut si vis aliqua, vel 3 ipsi illi barbari, quos fugiebat, inciderent: spersuadendum provinciis erat illud iter Domitiani fuisse , non principis. Itaque non tam protia gloria, quam pro utilitate communi. V edicto subiecisti, quid in utrumque vestrum esset impensum. Assuescat imperator si cum imperio calculum ponere, sic exeat, sic redeat, tanquam rationem redditurus : edicat quid absumpserit, ita fiet ut non absumat, quod pudeat Ioedicere. Praeterea futuri principes, velint nolint, sciant V tanti tuum constat rpropositisque duobus exemplis , meminerint perinde conjecturam de moribus suis homini s esse facturos, prout hoc vel illud clegerint.
X X I. Nonne his tot tantisque meritis, novos aliquos honores , novos titulos merebare λ At tu etiam nomen patris patriae recusabas. Quam lon' σ
ga nobis cum modestia tua pugna i quam tarde vicimus i Nomen illud quod alii primo statim principatus die ut imperatoris & Caesaris receperunt,
enim quasi aliud agenti, de ducem aliquem egregium,quem in exemplum afferat quaerenti videtur Traianus statim occurrere. Io. Et futurum. J Mirifice enim obsequentes sunt de modesti, quicunque imperio imminent , dum adhue egent populi
gratia dc favore : votorum autem compo
tes facti. nuam dissimiles saepe mores induunt Nihil vero suit tale in Traiano. I t. -lterius principis. J Domitiani, quem vellicare non cessat, ut Trajani laus magis elucescat. I x. e bactus. J Proprie de grege dicitur, qui per surtum abducitur Hoe loco sumitur pro violenta hospitum expulsione. 3 Ipsi illi barbari. J Daci. Getae. Sarmatae . a quibus etsi Domitianus victus fuerat. viciste tamen voluit videri, gesto eam ob
rem triumpho,ut supra n. in not. 13. diximus.
4. Nun principis. J Ut invidia huius facti
non in principis nomen, aut personam .
quae sancta esse debet, sed tota in Domi
V. Edicta. J A te post reditum in Urbem sancito . in quo extremo quid Domitianus , quid tu in itinere tuo impendiises, subjeeisti. i6. Cum imperis. J Id est, distat expensa
rum rationem subducere μα των δεχμόνων , cum republica , inquit Livineius ιvel . licet sit imperator , vel, quod malim, discat eum imperii opibus computare. ita ut ex iis suas expensas metiatur, neque maiores iaciat, quam pati possint. Tanti tuum constat. J Rit tersitusius legit: Tanti tuum iter constat. Quae lectio clariorem sensum efficit. S. Duobus exemnia. J Domitiani.&Traiani. . Nomen patri3 patriae. J Primum datum est Romulo: tum Camillo ab militibus,relatam a Gallis victoriam imperatori suo gratulantibus t post Ciceroni ex decreto limatus, cum Catilinariam conjurationem patefecisset : inde Augusto ac deinceps aliis imperatoribus delatum est. a. cfhi prima. t Non quidem omnes. Nam nec Augustus nisi sero illud recepit.
inquit Lipsius. dc Tibet ius per modestiam diuulit, Nero per aetatem. Verum id de
57쪽
usque eo distulisti, donec tu quoque beneficiorum tuorum partissimus aesti maior, iam te mereri fatereris. Itaque soli omnium contigit tibi, ut pater patriae esses, antequam seres. Eras enim in animis, in judiciis nostris, nec publicae pietatis intererat quid vocarere, nisi quod ingrata sibi videbatur, si1 te imperatorem potius vocaret & Caesarem , cum patrem experiretur. Quod quidem nomen qua benignitate, qua indulgentia exerces p ut cum civibus tuis, quasi cum liberis parens vivis Ut rc ersus imperator, qui
privatus exieras, agnoscis, agnosceris λ eosdem nos, eundem te putas, patomnibus, & hoc tantum cc teris major, quo melior.
o XXII. Ac primum qui dies ille, quo exspectatus desideratusque Urbem tuam ingressus es 3 Iam hoc ipsum quod ingressias es, ouam mirum tritumque λ nam priores invehi ,& importari solebant, non dico quadrijugo curru , & albentibus equis, sed humeris hominum, quod arrogantius erat.' Tu sola corporis proceritate elatior aliis & excelsior, non de patientia, s nostra quendam triumphum, sed de supcrbia principum egisti. Ergo non
aetas quenquam, non valetudo, non sexus retardavit, quo minus oculos insolito spectaculo impleret. Te parvuli noscere, ostentare juvenes , mirari senes, aegri quoque neglecto medentium imperio , ad conspectum tui, quasi ad inlutem ' sanitatemque prorepere. Inde aliis se satis vixisse te viso, sto te recepto , alii nunc magis eae vivendum praedicabant. Foeminas etiam tunc saecu nditatis suae maxima voluptas subiit, cum cernerent, cui principi cives, cui imperatori milites peperissent. Videres reserta tecta , ac laborantia , ac ne eum quidem ' vacantem locum, qui non nisi suspensum & instabile vestigium caperet ε, oppletas undique vias, angustumque tramitem die relictum tibi, alacrem hinc atque inde populum, ubique par gaudium p remque clamorem. Tam ' aequalis ab omnibus ex adventu tuo laetitia
INTERPRETATIO. a Vacuum heum , qui non poterat sustulto I talisum, siam tu inmum causa at imperium piam nisi puspensum . ct vacizantem. venisti. b Omnes de adventu tua tam qualiter D. lNO TAE.3. Ut reversus. J Ut reversus in Urbem
cum imperatoria dignitate', unde privatus sub legati tantum nomine discesseras : praeclare agnoscis tuos , idemque agnosceris, nihilo famis tumidior. t. Ωvi dies iae. J Etiam mortuo Nerva. Trajanus hae morte solus imperator relictus, annum integrum, Se eo amplius in Germania restitit: omnibus ut cito in Urbem
rediret optantibus .ut liab et Martiactu Iro ep. c. o 7. rediit autem an. Christi 99. a latis 4 .
a. Tu s. a. J Elegans in primis de ex arte
deuntis. Locus illustria dc ad imitandum insignis. Vide Theodosii paneg. n. 47.
3. Non δε patientis. J Quia non eras importandus nostris humeris i sed de aliorum principum arrogantia , quam singu
laris tua humanitas condemnabat.
4. Samtatemque. J Adulatorie sorta me magis. quam vere. Et si poterant aegroti illi audivisse sie ad Vespasiani conspectum sanatos esse caecum de alterum cui imbecilla manus erat. XUL--. Tacitus Hi'. 4. c. 2I. Sue o. e. 7. Simile quid de Hadriano refert Spartianus. vs. Se fatu vixisse. t Notandum illud. in sumnus bonis, primam hanc cogitationem
58쪽
pereepizest, quam omnibus venisti: quae tamen ipsa cum ingressu tuo crevit , ac prope in singulos gradus adaucta est.
XXIII. Gratum erat cunistis, quod senatum osculo exciperes, ut dimissi is osculo fueras: gratum, quod' equestris ordinis decora honore nominum, sine monitore, si nares: gratum, quod tantum non ultro, sclientibus silutatis, quasdam familiaritatis notas adderes. Gratius tamen, quod sensim & placide, & quantum respectantium turba pateretur, inc cieres : quod occursantium populus te quoque, te imo maxime astaret; uod primo statim die latus tuum crederes omnibus. Neque enim stipatus itellitum manu, sed circumfusus undique nunc senatus, nunc equestris or- Iodinis fore, prout alterutrum fiequentiae genus invaluisset, silentes quietosque ' lictores tuos subsequebare , nam milites nihil a plebe habitu, tranquillitate, modestia disserebant. Ubi vero ecepisti Τ Capitolium ascendere, quam laeta omnibus si adoptionis tuae recordatio i quam peculiare gaudium eorum, qui te primi eodem loco salutaverant imperatorem l quin i , etiam' deum ipsum tuum praecipuam voluptatem operis sui percepiste crediderim. Ut quidem iisdem vestigiis institisti, quibus' parens tuus ingens illud deorum prolaturus areanum , quae circunstantium gaudia ρ ρ quam
recens clamor λ quam similis illi dies, qui hunc genuit diem p ut
b L ad ρυρε ante quam salutareris ipse
et Praut a terutrius multitudo conferta propiis ad te poterat accedere.
incidere: satis nos vixisse ι in malis vero: plus satis vixisse. Sie apud Virg. AEneid. H. 3ss. Tuque o sanos a coniux seΓx minte
rua contra ego vivendo vici meafata.
peregre abeuntes, vel redeuntes imperato res senatum osculo impertire. Hine apud Dionem Caligula, apud Tranquillum Nero , Domitianusque arrogantiae accusantur, quod eo pietatis urbanitatisque ossi .cio, aut non omnino , aut superbe persun cti essent L f L. ete t. a. Honore nominum. J Sic Suetonius Au-gnslum laudat, quod patres tu curia saluta- merit, ferinter, quidem nommat singulornu D submpnente. Ea de re fusius diximus
. Gentibus. J Clientes dicebantur qui
principum virorum , quos patronos elege rant, fidei se suaque omnia committebant. addicebantque , seu prosperam, seu adversam fortunam secuturi. Eos autem patroni sua auctoritate tuebantur. 4. Lictorer. J Numero Ia. ante consulem virgarum fasciolos cum securibus manu praeserebant: idque tum ad pompam , tum etiam ut qui a magistratu damnarentur.
eos ligatos s unde ii chores dictiὶ caederent
virgis, tum securi ferirent. s. Capitolium. J supra n. I 6. not. s. 6. Advtienu tuae. J Ut ingeniose hoc lo- eo adoptionis memoriam revocati T. Deum ipsum tuum J Iovem Capitolinum: cujus opus est adoptio illa tua. In aliis pro tuum est tunc. s. Parem tuus. J Nerva. 9. Ω - recens elamor. J At tota via ae- clamaverant . & ingredienti applauserant. Hic tamen ad Capitolii conspectum quasi recentes , plausum dc acclamationes ite
o. Dies, qui Mne genuit. J Dies adopti nis tuae , qui in causa est, cur imperatot laodie tanta cum pompa redeas.
59쪽
plena altaribus, augusta victimis cuncta λ ut in unius salutem collata omanium vota λ cum sibi se ac liberis suis intelligerent precari, quae pro te precarentur. Inde 'in palatium quidem , sed eo vultu, sed ea moderatione, ut si privatam domum peteres : ceteri ' ad penates suos, quisque iteraturus' gaudii fidem, ubi nulla necessitas gaudendi est. XXIV. Onerasset alium hujusmodi introitus, tu quotidie admirabialior & melior i talis denique, quales alii principes futuros se tantum pollia
centu . Solum ergo te commendat augetque temporis spatium , junxisti enim ac miscuisti res diversssimas, securitatem olim imperantis, & incito pientis pudorem. Non tu civium amplexus ad pedes tuos deprimis , nec osculum manu reddis, manet imperatori quae prior oris humanitas, dextrae verecundia. Incedcbas pedibus pincedis: laetabaris labore 3 laetaris, cademiaque omnia illa circa te, nihil in ipso te fortuna mutavit. Libet um est ingrediente per publicum principe subsistere, occurrere, comitari, praeteriis re. Ambulas inter nos, si non quas contingas:&ccipiam tui, ' non ut i putes , facis. Haeret lateri tuo quisquis accessit , finemque sermoni suus cuique pudor, non tua superbia facit. Regimur quidem a te , & subjecti tibi, sed quemadmodum legibus sumus, nam & illae cupiditates nostras , libidinesque moder3ntur; nobiscum tamen, & inter nos versam zo tui. Emines, excellis, ut honor, ut potestas, quae super homines quidem,
r t. Plena altariADJ Ita exceptus est Romae Vitellius : Extructis altaribus, caesi ue
in timis, regium in more-. Tacit. I . c. 7O.
sic in Caligulae adventu supra crarium sexa-
1. In palatium J Triumphantes. si ni fides. per sorum adibant Capitolium, inde eadem populi frequentia , di pompa in palatium deducebantur. 3. sed materfuar. J Id est, domi: quod
verae . nec sucatae laetitiae indicium est, qiraequalis praefertur coram princ pe. talis privat. m iteratur; cum sine ullis arbitris sinceri animi sensus intra doni csticos parietes explicantur . onerast. oneri fuisset aliis hujus in troitus pompa. quibus imposuisset necens talem dignos se hoe honore reddendi. Plin t 8. ep. ult. onerat te quaesturae tua a ma, onerat testimomum principi . a. Securita: em J Qui diu imperarunt . propter eonfirmatam auctoritatem suam.
iam tibi fidunt. atque in tuto sibi videntur esse: in iis vero qui incipiunt, inest pudor lquidam de verecundia. At, inquit Plinius,ntramque, Trajane , conjungis mirifice so Ταeius . qui iam diu regnat . securitatem ;elus. qui incipit, verecundiam Sc pudorem. 3. At pedes. J Ut Caligula , cu iis super
biam ea in re notat Suetonius.
manitate re sisti . qua privatus emin bas . siquidem imperator eum sis, Ac senatum 5e equestris ordinis decora osculo excipere non dedignaris . nec das manum os.culandam : absit nilis iis principibus . qui ut ait inna n. 7r x lut Viri euriabis suis, m. 'rum tantum , er hane cunctanter . er putanti, finitis promebant.
l 1. Nihil in ipso te. J Lege nihil ipsum te, i ut Grutero placet. vel mἡum ipso re, ut Pel trus Faber suspicatur. 6. Non uasi contingam J Id est , perinde i qitas nemo te in via contingat , atque eunti obstet. Legit Lipsius inter nor, quasi
nor contingas: sensus erit quasi unus e no.
bis sis : quasi nos ordine, vel assinitate
7 Nm ut imputer. J Non quo id bene fieti
loco tibi apponatur. Non ut naagnum quidpiam nobis concessisse videaris. Supra u. 2 o.
60쪽
hominum sunt tamen. Ante te principes . fastidio nostri & quodam aequalitatis metu, u se m Dedum amiserant: illos ergo humeri, cervicesque se vorum super ora nostra; te fama, te gloria, te civium pietas , te libertassipet ipsos principes vehunt: te ad sidera tollit humus, ita communia &confusa principis vestigia. sX X V. Nec vereor P. C. ne longior videar, cum sit maxime optandum, ut ea pro quibus aguntur principi gratiae, multa sint: quae quidem reverentius fuerit integra illibataque cogitationibus vestris reservari , quam carptim , breviterque perstringi, quia ' sere sequitur ut illa quidem, ' de quibus taceas, tanta quanta lunt, esse vidcantur. Nisi vero leviter attingi placet, Io Iocupletatast tribus, datumque ' congiarium populo , & datum totum, cum donativi partem milites accepissent. An mediocris animi est his potius repraesi ntare, quibus magis negari potest Z Quanquam in hac quoque diversitate . aequalitatis ratio servata est, aequati sunt enim populo milites, eo
quod partem, sed priores: populus militibus, quod posterior, sed totum
INTERPRETATIO. a Leviter Ommatimque deluare. b Rerme accidit, ut qua commemorare praetermittis O.
s. sum pedum amisera e .lauod lectica uterentur. Atque id non imperatores modo. sed dc senatores, & equites pro iure suo sa ciebant ; neque in eo quidquam censura dignum. Carpit tamen hoc loco eos imperatores , qui succollantium humeris cervi. ibusque ad fastum pro lectica uterentur. 9. Humus. J Humus ista, quam tuis pedibus terere non dedignaris, ad coelum usque te evehit: ita eum nostris vestigiis communia cie permixta sunt principis nostri vestigia. Alii alio modo hunc locum legunt, sed emendatione hic non videtur opus esse. r. Nee vereor. J Ut apte . de iuxta praeceptum Aristotelis, & Tullii sessos de languentes auditorum animos in decursu orationis excitat: modo prolixitatem orationis excusans , modo multa praeter sturum se asseverans la . De quib- taceM. J Non minus artis est in rebus interdum supprimendis, quam in iisdem efferendis : imo reticere interdum aliquid multo aptius est , ad rem exaggerandam : seu quod ea in re oratori praestare velit auditor, ametque eo malus quiddam sibi fingere ; quod rei exprimendae rarem se Nan esse orator professus sit : seu quod, ut in tenebris majora nobis fingimus omnia, quam in lucer sic quae supprimuntur , ac veluti tenebris absconduntur ab Oratore, majora semper videntur.
Hine Parrhasi pictoris sngularis illa laus
fuit, cuius pictura . M apte desinebat , ut pro mitteret aba postse: Umdcretque enam, rarae occultaret. Plinius i. 3 s. c. t O.
3 D ibis J Urbs primum in tres partes
divisi fuerat, quae ideo tribis dicebantur. Qui singulis tribubus prae iant, tribum Ipe cuniae vero , quae tributim , id est , per tribus imperabantur , vocabantur tributa.
Et si autem post in partes, de Ciceronis, atque , ut ex hoc loco patet, Plinii tempore in 3s. distributa erat: servatum est illud nomen, dc 3 s. tribis dictae sunt 4. Congiarium. J Munus, quod plebi a Donativum vero , quod militibus dabatur Congiarium dictum a congio .' quod vasis genus erat sextariorum i ex. Munus autem illud erat initio vini . aut olei certa mensura , in plebem ab imperatore distributa. Tum extentum est nomen illud adqirasvis etiam pecuniae donationes , sed maxime Principum in plebem i demum ad quodvis munus etiam privatim de in si gulos collatum. y Parum totum. J Trajanus congiarium