장음표시 사용
61쪽
statim aecepit. Enimvero qua benignitate divisium est 3 quantae curae tibi fuit, ne quis expers liberalitatis tuae fieret Datum est his qui post edictum tuum, si in locum erasorum, subditi fuerant : aequatique sunt ceteris illi etiam , quibus non erat promissum. Negotiis aliquis, valetudine alius, hies mari, ille fluminibus distinebatur; exspectatum est provisumque, nequis
aeger, ne quis occupatus, ne quis denique longe fuisset, veniret quisque cum pollet. Magnificum Caesar,& tuum, disjunctissimas terras munificentiae ingenio velut ' admovere , immensaque spatia liboralitate contrahere, intereedere casibus, occursare fortunae r atque omni ope adniti, ne Io quis e plebe Romana dante congiarium te, hominem magis sentiret se suisse, quam civem. XXVI. Adventante congiarii die, observare principis egressum in publicum hinsidere vias ' examina infantium , futurusque populus solebat: labor parentibus erat ostentare parvulos, impositosque cervicibus adula Iue tia verba blandasque voces edocere: reddebant illi, quae monebantur. Ac plerique irritis precibus surdas principis aures adstrepebanti ignarique quid rogassent, quid non impetrassent, donec plane scirent, differebantur. Tu ne rogari quidem sustinuisti, & quanquam laetissimum oculis tuis esset, conspectu Romanae sobolis impleri, omnes tamen antequam te viderent, 2o adirentve, recipi, incidi iussisti r ut jam inde ab infantia parentem publicum munere educationis experirentur. Crescerent ρ de tuo, qui crescerent
cum aerarium utrique largitioni simul non suffectet. dimidium promissi militibus statim dedit: plebi vero totum . sed paulo se rius. Ita illi in tempore praelati. hi in sum ma. αξ ι.ε. In locum eraserum. J Ineia erant in tabulis civium nomina quos congiario donari oporteret. Quorum e numero si qui
aut occumberent, aut alio commigrarent,
ascribebantur alii. In hoc vero enituit liberalitas Traiani, quod his qui post factum de dando congiario edictum in erasorum locum suffecti fuerant . quibus proinde edicto suo nihil promiserat , congiarium
tamen aequale atque ceteris datum voluerit. 7.Admover Cum essiceres ut quamvis absentes essent , tamen sic tanquam forem praesentes, liberalitatem tuam per
3. Hominem magis. I Ut non prius humanam te inter homines vitam agere ruam munerum tuorum participes se essentirent. I. Die. J Qua dandum esse populo congiarium princeps edixerat. 2. Examina. J Proprie de apibus dieitue examen, ut saepe apud Virgilium: sed & de
puerorum turba dixit Ilorat. l. I. Od. xx. Iuvenum retens examen. Et Epod. Od. a. Pso e vere,, estis examen iam .
fantes sint, nondum inter populum censeri debeant. 4. Blandosque vaces cte. J Quibus moveretur princeps, ut largitiones suas in ipsos
derivaret. s. Disserebantur. J Ad annum i I. Suetonius enim de Augusto : e. 41. Congiaria ρο- puti freque ter derit ac ne minores qua empueros praterut , quamvis ante non nasi ab undeclina aetatu anno accipere consuessent.
6.De tua Ov.JDe tua liberalitate, qui vitam
62쪽
tibi: alimentisqtie tuis ad stipendia tua pervenirente tantumque omnes uni tibi, quantum parentibus sitis quisque, deberent. Recte Caesir, quod spem Romani nominis sumptibus tuis suscipis. Nullum cst enim magno principe , immortalitatemque merituro , impendii genus dignius , quam quod 7 erogatur in postet os. Locupletes ad tollendos liberos ingentia 'praemia, sci ' pares poenae, cohortantur; pauperibus ' educandis una ratio est, bonus princeps. Hie' fiducia sui procreatos, nisi larga manu fovet, auget, am-Plectitur; ut occasum imperii, occasum reipublicae accelerat, frusti aque Proceres princeps , plebe neglecta ,' desectum corpore caput, nutatu rum-
ue instabili pondere tuetur. Facile est conjectare, quod perceperis gau- Is
ium, cum te parentum, liberorum, senum, infantium, puerorum clamor exciperet. Haec prima parvulorum civium vox aures tuas imbuit, quibus tu daturus '' alimenta, hoc maximum praestitisti, ne rogarent.' Super omnia
est tamen, quod talis es, ut sub te liberos tollere libeat, expediat. XX UII. Nemo iam parens filio, nisi ' fragilitatis humanae vices hor- is ret, nec inter insanabiles morbos principis ira numeratur. Magnum qutidem est educandi incitamentum, tollere liberos in spem alimentorum, in spem congiariorum ; majus tamen in spem libretatis , in spem securitatis. inique adeo nihil largiatur princeps, dum nihil auferat; non alat, dum non occidat e nec deerunt, qui filios concupiscant. Contra largiatur &INTERPRETATIO.b Ad eaeueandas pueror. t e me tamen maxime omnium in te laudabie G Ymtia tiberalitatissae. I le est, quos talem te praestas in m..d De Iarum membru.
olim suam obsequio tuo impensuri erant. 7. Erogatur in pasteret. J Sic enim princeps nomen suum posteritati commendat. 8. Praemia J Ut sunt, honestior locus inspectaculis, ius sortiendi provincias , petendi magistratus , haereditates obtinendi. Ex Me Iulia θ Papia. Dis l. 3. Suet n.m Au gQ. 34. Lipsius m l 3. Annal Deiti. 9. Pares pinna. J Et turpis apud Romanos 5e prohibitus erat coelibatus, indicta
per centores pecuniaria milicta , quam populo pendere coelibes tenebantur,quamque ideo Festus vocat ar uxorium. Praeterea arcebantur ab honoribus . de dignitatibus populi Romani. Haeredes autem Instituti haereditatem adire non poterant, nisi intra centum dies uxorem ducerent , ex lege Julia de Papia Vide pan. 6. n. 2. o. Educan is J Malim edaeandi, suppleliberos . ut in Viennensi editione legitur,ec Gnatero probatur. Ir. Frustraque prederes. J Alludit haud dubie ad venustissim uiri Menenii Agrippae
apologum cujus meminit Minis l. 1. dixistitiantis l. s. c. xx. Hic enim Plinius
ostendit e re principis esse , ita tueri proceres , qui rei publicae veluti caput appellari possunt, ut plebem , id est , inseriores coriapoIis partes non negligat. ra. Alimenta. J Hinc Traiani numus ille, in quo Italia virginis Beele pueros offert imperatori quibus ipse spicas d stribuit.
i. Fragilitatu ctc J Nisi quod vitare non potest humana conditio, ut valetudinem dc
2. Inter hisanabiles. J Nulla enim tetrior
lues , aut morbus pestilentior, quam Tyranni serocia.
3. Dum nihil auiserat. J Notat nefariam Domitiani liberalitatem , qui congiaria primum largiebatur pueris, tum ea ipsa m
63쪽
auferat, alat & occidat; nae ille ' in tam brevi tempore effece est, ut omnes non posterorum modo, sed sui parentumque poeniteat. Quocirca nihil in gis in tua tota liberalitate laudaverim, quam quod congiarium das de tuo, alimenta.de tuo: neque a te liberi civium, ut ferarum catuli, sanguine & cae- dibus nutriuntur. Quodque gratissimum est accipientibus, Liunt dari tibi, ouod nemini est erc pium; locupletatisque tam multis, pauperiorem esse foctum principem tantum, quanquam nec hunc quidem: nam cujus est quidquid est omnium , tantum ipse, quantum omnes, habet. X X VII L Alio me vocat ' numerosa gloria tua: alio autem λ quasito vero iam satis veneratus miratusque sim, quod tantam pecuniam profudisti, non ut flagitii tibi conscius M ab insectatione ejus averteres famam, nec ut tristes hominum, mcellosque sermones laetiore male ia detineres; Nullam congiario culpam, nullam alimentis crudelitatem redemisti; nec tibita benefaciendi fuit causa, ut quae male feceras, impune fecisses: amor impenis dio illo, non venia quaesita est , populusque Rom. obligatus a tribunali tuo, non exoratus recessit. Obtulisti enim congiarium gaudentibus gaudens, securusque securis r quodque antea principes ad odium sui leniendum ti mentibus plebis animis objectabant, id tu tam innoccns populo dedisti . quam populus accepit. Paulo minus P. C. quinque millia' ingenuorumeto fuerunt, quae liberalitas principis nostri conquisivit, invenit, adscivit, hi subsidium bellorum , ornamentum pacis, publicis sumptibus aluntur ; p
triamque non ut patriam tantum, verum ut altricem amare condiscunt. Ex
his castra, ex his tribus replebuntur, ex his quandoque nascentur, quibus alimentis opus non sit. Dent tibi Caesar aetatem dii, quam mereris, se ventque animum, quem dederunt, & quanto majorem infantium turbam
iterum atque iterum jubebis incidi λ Augetur enim quotidie & crescit,
a Mulriplex taur tua. b Deterreres populos ab eo tibi imputando. c De/nctis beneficio a palatis tuo Nesis.
gno cum laenore, saepe etiam cum vita .repetebat. 4. In tam brevi temore. J Livineius proin tam legendum suspicatur inquam : ego malim cum Ritters husio,inducto tam .legere m brevi tempore. s. Ebed nemini est ereptum. t Traianus enim ab alienis pecuniis mirum quantum abstinebat. Dis. I. Acto me vecat. J Quam ingeniose a ditorum animos excitat , dum alio se vo. eari simulans , in eodem tamen versatur argumento lx. Aumerra. J Ut Nero, in cujus largi-
tionibus aliqui neeessitatem adhibitam eredebant a principe sceleris sibi conscio Aeveniam sperante si largitionibus validissimum quemque obstrinxisset. Tacit. An. 13.
3. Tumenti,M. J Furenti populo pecu niam . tanquam apud Virgilium Sybilla ota iam Cerbero , Objectabant. . Ingenuorum. J ingenui sunt, qui statim ut nati sunt, liberi sunt ; sive nascantur ex duobus ingenuis; sive ex uno ingenuo . Maltero libertino : sive ex duobus libertinis: sive ex patre servo & matre libera.
I. Inari. J In iis rubalis, ubi erant eo non
64쪽
TRAIANO DICTUS.non quia cariores parentibus liberi, sed quia principi cives. Praestabis alia
menta si voles ; dabis congiaria, si voles ; illi tamen si propter te nascuntur. XXIX. Instar ego perpetui congiarii reor a iuuentiam annonae. Hujus aliquando cura Pompeio non minus addidit gloriae, quam 'pulsus ambitus campo, cxaetiis i hostis mari, Oriens triumphis, Occidens- sque lustratus. Nec vero ille civilius, quam parens noster , auctoritate, consilio , fide reclusit vias , portus patefecit, ρ itinera terris, litoribus mare, litora mari reddidit, diversasque gentes ita commercio miscuit, ut quod genitum esset usquam, id apud omnes natum esse videretur. Nonne cernere datur, ut sine ullius injuria V omnis usibus nostris annus exube- Icirci Z quippe non ut ex hostico raptae, perituraeque 7 in horreis messes, nequicquam queritantibus sociis, auseruntur. Devehunt ipsi quod terra ge
nuit , quod sidus aluit, quod annus tulit ;' nec novis dictionibus
INTERPRETATIO. a Rariene magis populari. e Ex hostili agro. b His temperabar agri praeter solitum in i d Nec xa virum vectiga&- exactione vexati usus nostraisniuersint. I imparessunt pendendis vereribur triburim
rum nomina , qui eongiario donandi
rium tuum : sed ut te imperatorem ha Mant . ut aevi tui felicitate fruantur. I. Hujω cura Pompeia e .l Constituti erant praesecti frumento in populum distribuendo. sive donaretur . eve minimo distrahe retur : quam praefecturam Cn. Pompeius an. v. c. 696. in quinquennium , sed extraordinem in summa annonae difficultate pellit . de per se ac per i s. legatos eam ob rem ipsi datos tantam si umenti copiam in urbem invexit, ut plus ea re sibi laudis pepererit, quam tot reportatis victoriis. Plu rarcbus , cicero pro lege Manicta. a. Pulfus am&tus eampo. J Martio, ubi plebis suffragia emendicari, & effusissimis largitionibus ae blanditiarum genere omni ambiri magistrapis solebant. Cui malo ut mederetur Cn. Pompeius in tertio suo consulatu gravistiniam legem tulit de ambitu. PlutarchM.
r. Hostis. J Pirata Cilix : quod factum
diebus non amplius 4 o. narrat Plutarchus, Appian- , Florus. Tua is de praume. consular. . orum. J Ubi Mithridatem . Tigra. nem . Albanos, Iberos , Arabas, dc Judaeos vicit.
s. Occiden ue. J Puta in Africa, ubi Do.
mitium reliquias exercitus Marii colligen tem victum interfecit: in Hispania , ubi Sertorium, Perpennam, Lectoriumque su
o. Disera terris. J Quia terrae sine itine. ribus , mare sine litoribus . litora sine mari videbantur esse i adeo omnia praedonum& piratarum latrociniis erant infesta de veluti interclusa. 7. In serreu. J Quae Romani in provinetis passim habebant, ubi frumenta reponerent , dc militares annonas. Erant & Romae horrea , per omnes regiones urbis sparsa. quibus publicum conderetur Dumentum.
alendas fruges plurimum conserunt; unde observandum in primis i qua sidere terram
vertere innueniat. Virg. Georg. l. l. v. l.
v. Indictim bis. J indictiones dicebantur tributa , quae singulis tribus lustris pendebantur . unde coepit, ut verisimile est, sub Constantino consuetudo illa numerandi annos ab indictionibus . id est . a spatio 1 s. annorum. omnino tria tributorum genera erant. r. Canstn , certum de ordinarium tributum. a. oblatis , Olun tarium. 3. Inaιmo . novum & superindictum. Budaeis in annot. ad Pandeis. Asco nisu in Perrinam 4.
65쪽
ι C. PLINII PANEGYRICU spressi , ad vetera tributa desciunt. Emit ' fiscus , quidquid V videtur
cinere: inde copiae, inde annona, de 'qua inter licentem, vendentemque conveniat: inde hic satietas, nec fames usquam.
XXX. AEgyptus alendis augendisque seminibus ita gloriata est, s ut nihil imbribus ' coeloque deberet: siquidem proprio semper amne per
fusa, nec alio genere aquarum solita pinguescere, quam quas ipse devexe, rat, tantis segetibus' induebatur, ut cum seraci minis terris quasi nunquam cessura certaret. Haec inopina siccitate ' usque in iniuriam sterilit iis exaruit: quia piger Nilus cunctanter alveo sese ac languide extulerat, Io ingentibus quoque tunc quidem ille fluminibus , fluminibus tamen conferendus. Hinc pars magna terrarum, mergi palanti amne consueta, alto pulvere incanduit. Frustra tunc . Egyptus nubila optavit, coelumque respexit, cum ipse scecunditatis parens contractior & exilior itidem uber talem ejus anni angustiis, quibus abundantiam suam cohibuisset. Neque V enim solum vagus ille,& si expanditor amnis, q intra usurpata semper collium
INTERPRETATIO.e De cuius pretis inter emptorem , venaeue remque facile conmeniae. a V rue ad reprehensionem feralitatis. b Teo assueta fluvio Drcumquaque exo me. e Ii em terminis eεntraxist. θ eis amasertilitatem, O aquarum suarum copiam. d Intra ta lis , quos aruu operire quondam
3. Viaetur emere. J Non ut improbe eallidi imperatores , qui interdum emendi
specie . aliena per vim rapiunt. Tra anus autem emebat vere , quidquid emere videbatur.
ix. Licentem J Id est . ementem. Liceritamen . de licitari proprie dicitur, qui in auctione rem vanum expositam plus o se ferendo auferre contendit: is licitatorem apponit, qui subornat aliquem qui se velle emere simulet, de pluris liceatur . ea
quae vaenum expolita sunt . qua in quantinint: ut eo modo ceteri emptores indu
. AEgvit . J Regio Africae ad Syenen de Athiopiaru , inde ad Arabiam de Palae stinam pertinens: Abundans pascuis, seu menti frugumque seracissima. De eius sertilitate vide Lucretium L lo. Solinum , in Cal. L neu , Annaeum Seuecam , in cywes n. naturatibus . ter Strabonem , in Geotraphia.
. . Caesertu J inpre , ut Tibullus est. non illi epluvias plicat her , Iovi. L i. et T. 3. Proprio ara j. J Nilo e qui veluti calori
vice fungeris ad uberandos agros evagari incipit asel lais. Plin. l. ig. c. I S. Et cum tota aestate aquis suis AEn tum obrutam opptitam inque tenuit, tum receitit, me Posque er obfi- malos agros ad se emaeum rei Put. Cie. de Nat. Deor. i. Ad summam ubertatem in
ducendam neque minus 12. cubitis , neque plus i6. exundare debet. Plin. l. I . c. I R.
4. Insiebatur. J Olet poeticum quiddam
haec metaphora , qua terra maeui ac vestiri segetibus ὸ icitur , pro regi et sed voces huiusmodi de familiares sunt Plinio, neque videntur a panegyricarum orationum stylo valde alienae. s. Caelumque re erit. J Praeter consiletudinem. In AEgypto enim. ut ait Seneca , -- ma aratarum a pisit caelum, cujus ope sibi non videntur indigere. Insola tanta est u-cia Nilo, inquit Lucanus. c. Expanssit, JQuia vox haec infrequentior videtur ae durior . Rutershusius. leuit Datiatori Lipsius suspicatur legendum exspatiar r.
66쪽
bstiterat atque haeserat,' sed supino etiam ac detinenti solo non placido
e mollique lapsu refugum abstulerat, necdum satis humentes terras addi derat arentibus. Igitur inundatione , id est, ubertate regio fraudata sieopern Caelatis invocavit, ut solet' amnem suum: nec longius illi adversorum fuit spatium , quam dum nunciat. Tam velox, Caesar, potentia tua est et tamque in omnia pariter intenta bonitas & accinina r ut tristius aliquid laculo tuo pastis, ad remedium salutemque sussiciat, ut scias. 3XXXI. Omnibus equidem gentibus sertiles annos, Natasque terras precor: crediderim tamen, per hunc AEgypti statum , tuas fortunam vires experiri, tuamque vigilantiam spectari voluisse. Nam cum omnia ubi ue ios cunda merearis, nonne manifestum est, si quid adversi cadat, tuis laudibus, tuisque virtutibus, materiem campumque prosterni cum secunda felices, adversa magnos probent. Percrebuerat antiquitus, Urbem nostra in nisii opibus AEgypti ali sustentarique 'non posse. Superbiebat ventosa &insolens natio, quod victorem quidem populum, pasceret tamen ; quodque Igans uotiumme in suis manibus, vel abundantia nostra, vel fames esset Refudimus Nilo suas copias , recepit frumenta quae miserat, deportatasque mei Ies revexit. Discat igitur AEgyptus , credatque experimento, non alimenta se nobis, sed tributa praestare e sciat se non esse popu.lo Romano necessariam . & tamen serviat. Post haec , si volet, Nilus - 2o amet alveum suum, de γ fluminis modum servet : nihil hoc ad Urbem ac ne ad AEgyptum quidem , nisi ut inde navigia inania & vacua, &similia redeuntibus, hinc plena & onusta, & qualia solent venire, mittaniatur et conversoque munere maris, hinc potius ' venti ferentes, & brevis
INTERPRETATIO.e a etiam refugiodosesubduxerat declivi
o de redis aruu accommoda terra. non δε-
-to ac lota cursu 1 ct necdum satis simi m*
s me diarius duravit eius calamita , quam quo ad nunciaret tibi.
. Amnem suum. J Nilum , quem AEgyptii Jovem suum nuncupant. i. Spectari. J Ita I ipsius. Juxta alios vero expectare, quod non ita placet. a. Non posse. J Neque admodum immerito. Nam Josephus I i. excidii Hierosol.
2M π:- quatuor mensium annonam inrisu peratasat. Et bello Punico secundo, cum vastata esset ab Annibale Italia, Romani per legatos a Ptolemaeo petiere,ut frumen. ii sibi copia fieret, cuius in summa erant
inopia. 1 obb. Augustus AEgypto in provinciae sormam redacta, publicas ibi seu g Et ad iuvandos alios expedita.
b Sese teneat in alveo sus, ct flamin fortuna coaetotus sit. c stualia olim redibant. mentat iones instituit, unde.ut ait Victor in
3 Hen: D J Vopiscus in Saturnino : Ex tu um ventes .furibunes, iactanto. Insu manibus. J Alii insuis naviburis, Experimento. J Si alio modo abduei ab errore suo non potest. 6 Et ramo terVat. J Malim cum Livineio, Et tantum serviat. 7. Iluminis malum servet. J Non instat maris in AEgyptum exundet.
67쪽
cursiis ' optentur. 'Mirum, Caesar, videretur, si desidem A gyptum, cessantemque Nilum, non sensit Iet Urbis annona, quae tuis opibus, tua cura usique illuc redundavit, ut simul probaretur, & nos AEgypto posse, & nobis A vptum carere non posse. A ictum erat de foecundisssima gente , 'si libes ratilisset; pudebat sterilitatis insolitae, nec minus crubescebat fame, quam torquebatur; cum pariter a te Necessitatibus ejus pudorique V subventum est. Stupebant agricolae plena horrea, quae non ipsi refersiissent, quibusque de campis illa subvectam essis, quave in AEgypti parte alius amnis. Ita neficio tuo nec maligna tellus, & obsequens Nilus, AEgy pto quidem saepK,o sed gloriae nostrae nunquam largior fluxit. XXXII. Quam nunc juvat provincias omnes in fidem nostram ditionemque venis te, poliquam contigit princeps, ' qui terrarum tacunditatem
nunc nuc , nunc illuc, ut tempus dc necessitas posceret, transscrret, reserret
quel qui 'diremptam mari gentem, ut partem aliquam populi plebisque
13 Romanae, aleret ac tueretur. Et coelo quidem nunquam benignitas tanta, V ut omnes simul terras ' uberct, foveatque: hic omnibus pariter, si non sterilitatem, at mala sterilitatis exturbat, hic si non tacunditatem, at bona foecunditatis importat, hic aeternis commeatibus t Orientem, Occulantem que conncctit: ut quae ubique seruntur , quaeque expetuntur, omnes gen
eto tes invicem capiant; &discant, Squanto libertate discordi servientibus sit utilius unum esse, cui serviant. Quippe' discretis quidem bonis omnium,
d Mirum fuisset si AEgotaem sterilem, arefeememqueNilum Urbis cibaria nihilo imminuta non sin ent: quae tua sumptu , tua Itu provident ra hinc ad .u prum usque Uatim expertata sint, ut me igeret iure. Oc. e Ita per te famim est , ut necfrisio AE. raptus esset, D M, tiorum votis respondenssepe abuniantior fuerit ad AEguti uber. Aneid. 4. 43o. ExpιΠet facilemque fugam , ventosque ferentes. Et Ovid. Trist. l i. eleg. a. 73. in mare subsedat venusque ferentibus utar. Stat 1 Thebaid. ferantem sonu nam appellavit pro secunda fortuna. Aliqui legunt faventibus.
9. Opimiaer. J Ab AEgyptiis ope nostra
io. Si Bbera fui sis. J Neque enim
ex Italia in AEgyptum deportata essent frumenta. ni si Romanae ditionis fuisset. r. Subuentum 68. J Ut patet ex numo
qui hodieque extat. IMP. Cres. NERVATRUA Nus ΑυG. in parte altera. S. P.R R. o g TIMO Pa IN cIO NIL Us. ratem, nunquam ad gliriam nostram. a Suaratam ab Italia mari mediterraneo AEgyptum. s Ut rennes redim amo renones fare under.e aeuanto sarius si iiis, qui in re ubsida I bera , fia adsereri servi Iunt, unum esse privόipem cui subjed ut, quam dic. O TMubi picta essgies Nili reclibantis, cum cro codilo suo dc hippopotamo Lias.
r. mi terrarum. J L mendavi eum Livineio iuxta editionem Lugdi inetissem, in aliis enim est , princeps terrarum qui.
2. Uberer. J Vox rara quidem . sed a
Palladio I. 4. usurpata. Hoc, inouit, cetis steriles arbores uberabantur. Et a Columella I. s. c. 9. Neque enim stlea continuo brennio ube
rat . id est, foecunda est de sertilis. 3. ori tem, ocria temque. J Id est. terras disjiinctissimas , neque enim crediderim verba haec adeo stricie accipienda.
. Disruit. J Ut fit in di cordi republica.
68쪽
sua cuiusque ad singulos mala sociatis autem atque permixtis , singulo. rum mala ad neminem, ad omnes Omnia bona pertinent. Sed si sive terris divinitas quaedam , sive aliquis amnibus' Genius ; & q solum illud &sumen ipsum precor , ut hac principis benignitate contentum , ' molli
gremio semina recondat, multiplicata restituat. Non equidem reposci- sanus foenus, putet tamen et Ie solvendum : fallacemque unius anni fidem , omnibus annis, omnibusque postea seculis tanto magis, quia non exigimus, excuset. XXXIII. Satisfactum, qua civium, qua sociorum utilitatibus, visum est spectaculum inde non enerve, nec fluxum, nec quod animos vi- tororum molliret & frangeret, sed quod ad pulchra vulnera contemtumque
mortis accenderet : cum in ' servorum etiam noxiorumque corporibus
amor laudis, & cupido victoriar cerneretur. Quam deinde in edendo liberalitatem, quam justitiam exhibuit λ' omni alfectione, aut intactus, aut
Aristocratiae. 6.Mυe term Hvinitas, freJOmnino. Nam terra sub Opis, Rheae, de Ucstae nomine tanquam dea colebatur : imo di Gallia , AEgyptus. Italia , regionisque ceterae . ut ex numis patet. pingebantur. habebanturque ut deae. . Genitis. J Custodes urbibus, domibus , aliisque locis genus attribuit antiquitas : hominibus etiam . si ve ut generationi praeessent , seu quod una gignerentur cum iis . seu demum quod genitos ita tuerentur regerentque : ut eos haberent sibi in re omni ec ea quadam neces state obsequentes Eam in rem videri possunt, o ianus I. 23 G psi Πωri Genio SocrHis, Cinserimu dcc.
s. Gremio J Duplex Nili gremium
esse potest. r. alveus solitus, in quo intra ripas suas continetur. 2. spatium illud totum , quod, cum exundavit, aquis suis involvit Quo senili accipi debet hoc loco. r. Spectaculum. J In auspicio regni, in publicorum operum dedicatione,post relatam victoriam , atque imprimis, ut notat Julius Capitolinus in Maximo de Balbino, antequam ad bellum iretur , venationc Foc spectacula dabantur militabus, ut sic at suescerent eaede, & sanguine. Ea autem replurimum delectatum esse Trajanum re
a. Enreve. J Non histrionum aut ean torum, ut sub Nerone ι sed gladiatorum.
. Pulcbra vulnera. J Ovid. Metam. l. II. V. 26 . Sunt O mihi vulnera, civer, ipso pulchra loc . . Servorum etiam, noxiorumque. J Duosuerunt gladiatorum genera , alii coacti. ut
servi & noxii, id est, ob facinus aliquod ad mortem damnati : alii voluntarii. qui pretio se addicebant, atque hi quidem di
cebantur a Drati. O . a. Salum. c. 3.
s Libiralitatem. J Usque eo liberalis ea in re Traianus fuit . ut dierum ra 3. spectacula populo dederit in quibus interdum gladiatores ad decem millia,& infinita prope misi silium copia. Dis. Sed haec septimo tantum eius imperii anno contigere, hoc est quarto post habitam hanc orationem. Ergo intelligendus hie locus de spectaculis , post ejus in Urbem reditum, populo datis. 6. st σι ne O . J Ita ut non ex inclinatione voluntatis . ut fit in hujusmodi spectaculis , huic potius, quam alteri faveret, sed quod mirificae integritatis est iii principe, victorem juxta arenae leges praemio donaret.
69쪽
major. Impetratum est' quod postulabatur , oblatum quod non postulabatur : institit ultro, & ut concupisceremus admonuit. 'Ac sic quoque plura inopinata, plura subita. Jam quam ' libera spectantium studia, quam securus favori Nemini impietas, ut solebat, objecta, quod odi flet glas diatorem, nemo spectator spectaculum factus, mileras voluptates V nnco &ignibus expiavit. Demens ille, verique honoris ignarus, qui 'crimina majestatis in arena colligebat, ac se despici & contemni, nisi etiam gladiat res ejus veneraremur; sibi maledici in illis, suam divinitatem, suum numen violari interpretabatur: cum se idem quod deos, idem gladiatores quodio se putabat. XXXIV. At tu Caesar, quam pulchrum spemculum pro illo nobis execrabili reddidisti Vidimus delatorum agmen' inductum, quasi grassa torum, quasi latronum. Non solitudinem illi, non iter, sed ' templum. sed forum insederant, nulla jam testamenta secura, nullus status certus nonis orbitas , non liberi proderant. Auxerat hoc malum principum avaritia.
rat a spectatoribus, ut hi potius, quam alii gladiatores producerentur: iugularetur ille , hie dimirieretur. Plinius laudat hoc lo. co Traianum quod in iis rebus omnibus vulgi studiis mirum in modum obsequeretur. Adiri potest Lipsius de Postulatιtus gladiatorib- l. 2. c. I 6. ct de populι petitiambuo e. 22. Quam in rem venustisIime suo more Martialis l. t. ep. D- peteret pars iae Myrinum. pars ita Πιτ baem , promisit pariter
8. oblatum. J Spectaculum , vel antequam peteremus.
v. in D quaque. J Et licet nos admonuisset quae spectacula praepararet, plura tamen quam promiserat & quam speraba
Io. Libera. J Spectatorum unicuique liberum erat . cuicunque gladiatori vellet favere: neque necesse erat principis studia, ut olim , serviliter sequi.
ii. neo ct ient, . t Nam e gladiatoribus. qui aut caesi, aut laesi praviter suerant, unco ad spoliarium trahebantur: iidemque accensis secibus instigabantur , si forte mortuos se fingerent. Risimus . in
quit Tertullianus . Mercurium morIuos cau tem examinantem. πυ- baculus erat ob
longus . euius in extrema parte ferrum erat incurvum , ac retortum. Quid sit veros tarium insta u. 36. ες. a. ra. Crimina majestatis.J Domitianum unque eo caedis avidum fuisse ait hoe loco Plinius , ut etiam in amphitheatro . qui l eus ludis addictus erat, crimina laesae maiestatis reperiret. I 3. Suam divinitatem. J De Domitiano loquitur, qui Martiali teste, Dur aemmia , deusque valuit, dc coli sub Alcidae nomine. I. Inductum. t In amphitheatrum productum. Ut Sueton. e. s. refert a Tito farctitatum, qui delatores mandatoresque inse
'er areni m. partim salici ac vore impera--t, partim in asperrimas insularum avela.
a Templum. t Ubi aerarium erat. Hic enim qiua ius dicebatur, delatores grassabantur.3 Forum. J Fora in Urbe tria tunc erant iudiciaria. T. Romanum, quod dicebatur magnum,in quo rostra. 2. Forum Julii Caesaris. 3. Forum Caesaris Augusti. De soris ubi res vaenales prostabant, quae circiteris. erant, quia hic non agitur, nihil dico. 4. Testamenta secura. J Confiscabantis enim alienissimis haereritates : vel existente una rud dicero audis se ex rifuncto, cum vi-υeret , haeredemfbι Caesarem esse. Sueton. in
s. Nurus flatus certus. J Nam liberi in βω-
6. Non orbitariJ Domitianus adeo misce. bat omnia, ut patres confunderct, cum Or-
70쪽
Ad missi oculos, atque ut ante castris, ita postea pacem soro reddIdisti rodidisti intestinum malum, & provida severitate cavisti, ne fundata legibus
civitas, eversa' legibus videretur. Licet ergo cum sortuna, tum liberalitas tua visenda nobis praebuerit, ut praebuit, ' nunc ingentia robora virorum, di pares animos; nunc immanitatem ferarum, nunc mansuetudinem inco- egnitam; nunc secretas illas & arcanas, ac sub te primum communes opes:
nihil tamen gratius , nihil seculo dignius, quam quod contigit' desuper intueri delatorum supina ora, retortatque cervices. Agnoscebamus & frumbamur, cum velut ' piaculares publicae solicitudinis victimae, supra sanguinem noxiorum, ad lenta supplicia gravioresque poenas ducerentur. Con Iogesti sunt in navigia raptim conquisita, ac tempestatibus dediti. Abirent, fugerentque vastatas delationibus terras: ac si quem fluctus ac procellae seopulis reservassent, hic nuda saxa & inhospitale litus incoleret: ageret duram& anxiam vitam, relictaque post tergum totius generis humani securita.
XXXV. 'Memoranda facies, delatorum classis permissa omnibus ventis,coaetaque vela tempestatibus pandere, iratosque fluctus sequi, quo Deianque in scopulos detulissent. Juvabat prospectare statim ' a portu sparsa navigia, & apud illud ipsum mare agere principi gratias, qui ' elementia sua salva, ultionem homin ilia terrarumque diis maris commendasset. io
INTER PIa Moti gladiatorer tarpore robusti fimo . nec anima imari : mori feroces biduas , mari ad Evorem mansuetas. b Sumpta sine usis detim. ae maritimis us traditisunt. c Res ruensi abitumsuum ceteris in tuist,
bis , qui semissem tantum haereditatis accipiebant, di orbos cum caeli bibus, qui ha redes esse non poterant. 7 Letibus. J Quarum vel interpretatione delatores , vel auctoritate avari principis ad locupletum domos aut haereditates expilandas nesarie abutebantur. Tacu. e fuis
S. Primum communes. J Unde salse Martialis l. in . ep Is. Quidquid Parrhasia niterat aula, donatum est oculis, gesserue nostris . omnes cum Jσυε nunc sumus beati : at
s. D super. J Ea amphitLeatro , dum id per arenam in paratas naves traherentur. Io. Piacularer vimma. J Dicuntur eae ETATI soli ipsi aegram vitam agerent. a Ammorabile spectaculum. b in nihil faceret contra climanti sibi in
natam , hominum xcrearumque diis vindicta, commissio tr.
quae ad aliena scelera pianda immolabantur. Hic autem Plinius piaculares publicae solicitudinis victimas appellat delatores ..quorum nece qui sibi ab iis timere antea potuerant, hae cura levabantur. it. Supra sanguinem. J Super cadavera, aut vestigia gladiatorum, inquit Lipsius. Crediderim ego eorum quos falsis delationibus suis noxios sectiliant. a. birent,fugerentque.J IIaee sunt im
precantis verba, ut mox n. s. Ereptum alienas pecunias eunt 3 peraeant quas babent: ex
pia re penati AM gestiunt 3 suis exturbentur. I. Classis perinissa ventu. J In asperrimas insulas deportabantur gravium scelerum rei, aut etiam ludibrium ventis dabantur. x. A partu. J OstieusMPuς Catan auri