Galfredi Monumetensis historia Britonum : Nunc primum in Anglia, novem codd. msstis collatis, edidit J.A. Giles

101쪽

set, filius ejus, nomine Coinus, regni

gubernaculum suscepit. Hic ab infantia Romae nutritus fuerat, moresque Romanorum edoctus in maximam ipsorum amicitiam inciderat. Sed ot ipso eis tributum reddebat, adversari diffugiens: quippe videbat totum orbem illis subditum, eorumque potestatem quosque pagos et quamque Provinciam superare. Solvens ergo quod exigebatur, in pace quod possidebat obtinuit. Nullus in rogibus majorem reverentiam nobilibus regni praestabat: quia ipsos aut in pace manere permittebat, aut assiduis donariis munerabat.

l 19. LUCIUA REX PRIMUS CHRISTIANUS.ΑΤUS os autom Coillo filius unicus, cui nomen erat Lucius: qui cum do- functo patre, regni diademate insignitus fuisset, omnes actus bonitatis illius imitabatur, ita ut ipso Coillus a cunctis

censeretur. Exitum quoque suum

Praeserre volens principio, epistolas suas Eleutherio Papae direxit, petens ut ab eo Christianismum rociperet. Sereninerant enim mentom ejus miracula, quae tyrones Christi por diversas nationes faciebant. Unde in amorem vorso fidei anhelans, piae petitionis offectum conso-cutus ost. Siquidem beatus pontifex comporta ejus devotione, duos religiosissimos doctores, Faganum MDuvianum, ad illum misit, qui verba Dei incarnationem praedicantes, ipsum baptismate sacro abluerunt, et ad

Christum converterunt. Nec mora, concurrentes undique nationum populi, regis exemplum insequuntur,oodem lavacro mundati, coelestique regno reStituuntur. Beati ergo doctoros cum per totam fore insulam paga- Dolii rod by Corale

102쪽

HISTORI E REO. BRIT. LIB. IV.

nismum delevissent, templa quae in honore plurimorum deorum fundata fuerant, uni Deo ejusque sanctis dedicaverunt, diversisque ordinatorum coetibus repleverunt.

Fuerunt tunc in Britannia octo et viginti Flamines, nec non et tres Archinumines, quorum potestati ceteri judices morum atque phanatici submittebantur. Hos etiam ex praecepto Apostolici idololatriae eripuerunt: et ubi erant Flaminos, Episcopos, ubi erant Archissa nos, Archiepiscopos posuerunt. Sedes autem Archissaminum in tribus nobilioribus civitatibus fuerant, Londoniis videlicet, atque Eboraci, ot in urbe Legionum, quam super oscam fluvium in Glamorgantia veteros muri et aedificia sitam fuisse testantur. His ergo tribus evacuata superstitione, octo et viginti Episcopi subduntur, diversis quoque parochiis, subjacuit Metropolitano Eboracensi, Deira et Albania, quas magnum flumen Humbri a Loogria secernit. Londoniensi vero Metropolitano submissa est Loegria et Cornubia. Has duas provincias sojungit Sabrina a Cambria, id est, Guallia, quae urbi Legionum subjacuit.

REDEUNT.

ΕΝIQUE rostauratis omnibus, redierunt Antistitos Romam : et quae secerant a beatissimo Papa confirmari impetraverunt. Confirmatione Vero facta, rovorsi sunt in Britanniam compluribus aliis comitati: quorum doctrina gens Britonum in fido Christi in brevi corroborata fuit. Eorum nomina ot actus in libro reperiuntur, quem

Gildas do victoria Aurelii Ambrosii inscripsit. Quod

autom ipse tam lucido tractatu paraverat, nullatenus opus fuit ut inferiori stylo renovaretur. Disii iam by Gorale

103쪽

LIBER QUINTUS.

ΝΤΕRΕΑ gloriosus ille rex LuciuS,

cum intra regnum suum cultum vermfidoi magnificatum esse vidisset, maximo gaudio fluctuans, PoMessiones otterritoria quae prius templa idolorum possidebant, in meliorem usum Vertens, occlosiis fidolium permanero concessit. Et quia majo-rom honorem ipsis impendere debuerat, augmentavit illas amplioribus agris et mansionibus, omnique libortato sublimavit. Inter haec et ceteros propositi sui actus in urbe Claudiocestriae ab hac vita migravit, et in ecclesia primae sedis honorifico sepultus est, Anno ab incarnationo domini centesimo quinquagesimo sexto. Caruit sobole quae sibi succederet: undo defuncto illo dissidium inter Britones ortum fuit, et Romana poteStas infirmata.

* 2. sEvERUS SENATOR PARTEM BRITANNIAE IBI SUBMITTIT: CUM FULGEMO PUGNAT.

UΜQUΕ id Romae nunciatum fuisset,logavit Senatus Severum Senatorem, duasque legiones cum illo, ut patria Romanae potestati restitueretur. Μox ut appulsus fuit, praelium commisit cum Britonibus, partemque sibi submisit : partem vero illam quam subjugare nequibat, diris d ollationibus infostaro laboravit; ita ut eam trans Diqiii od by Cooste

104쪽

HIATORI E REO. BRIT. LIB. V.

Deiram in Albaniam fugaret. At Illa duco Fulgonio

omni nisu rosistebat, saepiusque stragem maximam et

concivibus ot Romanis inforobat. Conducebat autem in auxilium sibi quoscunque insulanos populos inveniebat : et sic multotiens cum victoria redibat. Irruptionem orgo ejus gravitor ferens imperator, jussit construi vallum inter Dotram es Albaniam, ut impetum ejus propius accedere prohiberet. Communicato ergo Sumptu socorunt illud a mari usquo ad mare: quod multo tempore post hostium accessus detinuit. At Fulgenius cum diutius resistero nequivisset, transfretavit in Scythiam, ut Pictorum auxilio dignitati rostitueretur. Cumquoibi omnom juventutem patriae collegisset, reVersus est cum maximo navigio in Britanniam, atque Eboracum obsedit. Quod cum per coteras nationes divulgatum fuisset. maxima pars Britonum Sovorum deseruit, et ad Fu onium ivit. Nec ob id ab incoeptis suis destitit Severus. Sed convocatis Romanis, ceterisque Britonibus qui ipsi adhaeserunt, obsidioncm petivit, et cum Fulgonio dimicavit. Sed cum pugnam acrius confecissot, intorsoctus est Severus cum multis suorum, et

Fulgonius letaliter vulneratus est. Exin Eboraci sepultus est: quam urbem legiones ejus obtinuerunt. Reliquit ipse duos filios, Bassianum et Getam: quorum Gota Romana matre genitus orat, Bassianus vero Britannica. Defuncto igitur patro sublimaverunt Romani Gotam in regem: faventes illi, quia ex utraque parto Romanus fuerat. Quod abnegantes Britonos

Bassianum elegerunt: quia ex materno sanguine ipsis conjunctus fuerat. Proindo commiserunt fratres pugnam. Undo Geta interficitur, Bassianus vero regno potitur. Diuiti do by Go le

105쪽

O tomporo fuerat in Britannia juvenis

quidam, nomino Caransius, ex infima gente creatus: qui eum probitatem suam in multis dobollationibus suis

examinasset, Prosectus est Romam,

petivitquo licentiam a senatu ut maritima Britanniae ab incursione barbarica navigiis tueretur : quod si sibi concederetur, promittebat so tot et tanta adepturum, quibus Rempublicam magis augmentaret, quam si ipsi regnum Britanniae traderetur. Cumque Senatum promissis suis illusisset, impetravit quod POPOSeerat, et cum sigillatis oliartis in Britanniam rediit. Μox celere collectis navibus, ascivit magnam Virtutem juventutis, et maro ingressus est, et circuivit omnia littora regni, maximum tumultum per populum facions. Interea in comprovinciales insulaS appulsus, agros populando, et civitates et urbes diruendo, incolis earum omnia sua oripiebat. Sic orgo ipso agente, confluebant ad illum quicunque in aliena anhelabant: ita ut in brevi tantum haberet exorcitum, quanto nullus vicinus princeps resistere quivisset. Ob hoc itaquo tumidum habons animum: dixit Britonibus, ut sose sibi facerent regem, et ipso intersectis atque exterminatis Romanis, totam insulam a barbarica gente liberaret. Quod cum impetrassot, dimicavit confestim cum Bassiano, et eum interfecit, regnique gubernaculum suscepit. Prodiderant enim Bassianum Picti, quos dux Fulgonius matria sum frater in Britanniam conduxerat. Νam dum ci auxiliari debuissent, promissis ot donariis Carausit corrupti, in ipso praelio diverterunt so a Bassiano, et in commilitones ejus irruerunt. Unde stuposacti ceteri, cum ignorarent qui socii essent, quis hostis, o us dilabuntur : et victoria cessit Carausio. Qui ut triumphum habuit, dedit Pictis locum

106쪽

HISTORIAE REG. BRIT. LIB. V.

mansionis in Albania, ubi cum Britonibus mixti per

DOTO TRUCIDATUR.

UΜ igitur invasio Carausii Romae

nuntiata fuisset, legatum senatus Allectum cum tribus legionibus misit ut tyrannum interficeret, regnumque Britanniae Romanae potestati restitueret. Nec mora, post quam appulsus fuit. praeliatus est cum Carausio: ipsoque interfecto solium regni Suscepit. Deinde maximam intulit Britonibus cladem, quia relicta Republica, societati Carausii adhaeserant. Britones Voro id graviter tolerantes, erexerunt in regem Asclepiodotum ducem Cornubiae: communiquo assensu facto, persecuti sunt Allectum, et ad proelium provocarunt. Erat ipso tunc Londoniis, festumque patriis diis celebrabat. At dum adventum Asclopiodoti comporisset, relicto sacrificio egressus est cum tota sortitudino sua contra ipsum, acerrimamque pugnam ingessit. Praevaluit autem Asclepiodotus, dissipavitquo Allecti turmas, of in fugam comit. Et usque insequendo, multa milia et rogem Allectum interemit. Cumque ita ipsi cessisset victoria, Livius Gallus, Allocti colloga, residuos Romanos conVO-cavit in urbem clausisque januis turres et ceteras munitiones munivit, cogitabatque sic Asclepiodoto resistere, vel imminentem necem vitare. Sed Asclepiodotus cum ita factum esse vidisset, obfodit o uscivitatem, mandavitquc omnibus ducibus Britannias quod Allectum cum multis militibus interfecerat, obsidebatquo Gallum, es reliquias Romanorum intra Londonias : unde quosque supplici rogatu poscebat ut sibi in

auxilium festinarent. Leviter enim extorminandum erat Romanorum genus ex Britannia, si communi vir-Duiti od by Corale

107쪽

tuto illos inclusos invadorent. Ad odictum it uoipsius vcnorunt Demoti, Vcnedoti, Deiri, et Albani, otquicumque ex genero Britonum erant. Cumque omnos ante conspectum ducis convenissent, jussit machinationes innumeras fieri, et moenia civitatis prosternerc. Paruit illico unusquisque fortis et audax, et urbem acerrimo invadit. Nec mora, diruerunt muros atque introitum sibi socerunt, stragemquo Romanis dabini. At Romani cum seso interfici sine intermissione vidissent, sumorunt Gallo ut sese ot ipsos deditioni tradorot: ot misoricordiam Asclepiodoti rogaret, ut vivi abscedero sinerentur. Interfecti enim omnes sere praeter unam solam legionem fuerunt, quae adhuc restabat. Asson- sum orgo praebens Gallus tradidit se atque suos Aselopiodoto : cumquo ipso misericordiam habere do illo tractaret, venerunt Venedoti, et facto agmine docollo runt omnes una dio; intra urbem super torrentem, qui postin do nomino ducis, Britannico Nauigasim, Saxonico voro Galle orno nuncupatus fuit.

ἔ 5. AscLEPIODOTUS REGNUM ADIPISCITUR, DIOCLEAL UScHRISTIANOR PERSEQUITUR.

Asotopiodotus rogni diadema, et capiti suo, populo annuente, imposuit. Exin tractavit patriam recta justitia et paco

decem annis: raptorumque saevitiam atque latronum mucrones mercuit.

In diobus ipsius orta est Diocletiani Imperatoris persecutio, qua sero doleta fuit Christianitas in tota insula, quae a tempore regia Lucii intcgra et inremorata permanserat. Superaverat Maximianus Horculius princeps militiae praedicti tyranni, cujus imperio omnes

subvorsae fuerunt occlesiae, et cunctae sacrae Scripturae

quae invoniri poterant, in modiis foris Oxusuo. Atquoslocti sacerdotos cum fidolibus ias subditis trucidati :Diuiti eo by Corale

108쪽

IIISTORI E REO. BRIT. LIB. V.

ita ut agmino denso certatim ad amoena coelorum regna, quasi ad propriam sedem, festinarent. Μagnificavit ergo misericordiam suam nobis Deus, qui gratuito

munere persecutionis tempore, ne penitus crassa atras noctis caligine populus Britonum offuscaretur, clarissimas lampades sanctorum martyrum accendit: quorum nunc Sepulturae et passionum loca non minimum divinas caritatis ardorem intuentium mentibus incuterent, si non lugubri barbarorum divortio civibus adempta fuissent. Inter ceteros utriusque sexus, Summa magnanimitato in acie Christi porstantes, passus est Albanus Verolamius, Iulius quoque et Aaron urbis Legionum cives: quorum Albanus caritatis gratia semens, consessorem suum Amphibesum a persecutoribus insem latum, et jam jamque comprehendendum primum in domo suo occuluvit, et deinde so discrimini mortis obtulit, imitans in hoc Christum, animam suam pro ovibus ponentem. Ceteri vero duo inaudita membrorum discerptione lacerati ad egregias portas Hierusalem

absque cunctamine cum martyrii trophaeo conves

Verunt. ἔ 6. COEL AADLEPIODOTUM IN I R.ELIO OBTRUNCAT, FILIAMsΠAM HELENAM CONAT TIO DONAT.

ΝΤΕREA insurrexit in regem Asclepiodotum Cool dux Kaorcoluin, id est

Cotecostriae, et praelio conserto eum peremit, regnique diademate sese insignivit. Cumque id senatui nunciatum fuisset, gavisi sunt propter regis mortem, qui per omnia Romanam potestatem turbaverat Recolentes quoque damnum, quod de amisso regno habuerant, legaverunt Constantium senatorem, qui Hispaniam ipsis subdiderat, virum sapientem et audacem, et prae ceteris Rempublicam augere laboraverat. Porro Cool Britonum dux, cum ipsius adventum

109쪽

comperisset, timuit ei praelia ingerero: quia fama ipsius asserebat, nullum rogem posse illi resistere. Ut igitur intra insulam Constantius applicuit, direxit Coel legatos Auos ad illum, petivitque pacem et subjectionem promisit eo pacto, ut regnum Britanniae possideret, nihil- quo aliud praeter solitum tributum Romanae dignitati

solveret. Hoc igitur nunciato, aequievit ei Constantius, pacemque receptis obsidibus confirmaverunt. Emenso dcinde mense gravissima infirmitas occupavit

Coel, ipsumque intra octo dies morte affecit. Quo defuncto insignivit se Constantius regni diadematerduxitquo filiam Coel, cui nomen erat Helena. Pulcritudo ejus provinciales puellas superabat, nec uspiam roperiebatur altera quae in musicis instrumentia sivo in liberalibus artibus doctior illa censeretur. Caruerat pater altera sobole quae regni solio potiretur. Undo eam ita docere laboraverat, ut regnum post patris obitum facilius tractare quiret. Cum igitur illam in thori societatem accepisset Constantius, generavit ex in silium, vocavitque eum Constantinum. Exin cum undecim anni praeteriissent, ipse apud Eboracum morti subjacuit, regnumque filio donavit. Qui ut honoris solio potitus est, coepit infra paucos annos probitatem maximam habere, leoninam serocitatem ostendere, justitiam inter populos tenere. Latronum rapacitatem hebetabat, tyrannorum saevitiam conculcabat, pacem ubique renovare studebat.* 7. ROMANI AUXILIUM A CONSTANTINO CONTRA MAXENTIUM

IMPLORANT.

A tempestate erat quidam tyrannus Romae, Μaxentius nomine, qui quoque nobiles quosque probissimos cives

exhaeredare conabatur, pessimaque

tyrannide Rempublicam opprimebat. Incumbento igitur ipsius saevitia, diffugiebant extorminati ad Constantinum in Britanniam. Di ilirco by Corale

110쪽

HIATORI E REG. BRIT. LIB. V.

et ab ipso honorifico excipiebantur. Denique cum multi tales ad eum confluxissent, incitaverunt eum in odium adversus praedictum tyrannum, et talia ei saepissime objiciebant; Quousque calamitatom et exilium nostrum patieris, Constantinet Ut quid moraris nos in natale solum restituero f Tu solus es ex generatione nostra, qui quod amisimus nobis reddere vales, expulso Maxentio. Quis etenim princeps regi Britanniae conforri queat, sive in fortitudine robustorum militum, sive in copia auri et argenti l obsecramus te, redde nobis possessiones nostras, redde conjuges et liberos

nostros, Romam cum exercitu nobiscum petendo. ἔ 8. CONATANTINUS IMPERIUM TOTIUS MUNDI ROMANI

ADIPISCITUR.

IS igitur ot aliis incitatus Constantinus, adivit Romam, illamquo sibi subjugavit, et postmodum totius mundi

monarchiam obtinuit. Conduxerat secum Helenae tres avunculos, Leolinum videlicet et Τrahern, necnon et Marium: ipsosque in senatorium ordinem promovit.

Intorea Octavius dux msseorum insurrexit in proconsules Romanae dignitatis, quibus insulae regimen permissum fuerat, et solio regni, ipsis interfectis, potitus est. Cumque id Constantino nunciatum fuisset, direxit Trahern avunculum Helenae, cum tribus legionibus, ut insulam Romanae dignitati restitueret. Appulsus it quo Trahem in littus, juxta urbem quae Britannico Kaerperis nuncupatur, impetum fecit in ipsam, atque

intra duos dies cepit. Quo per universas nationes divulgato, rex Octavius omnem armatam manum insulso

totius collegit, venitque ipsi obviam, haud longe a. Guintonia, in campo qui Britannico Messuriam appellatur : coepitque praeliari, et victoria potitus est. Trahem itaque naves laceratis militibus adivit, easque ingressus. Albaniam petivit aequoreo itinere, et provincias vastare