장음표시 사용
61쪽
Magna sanctissimi D. N. pietas ac religio. Sanctissimus D.N. dimissis Cardinalibus in Palatium reuertatur. sarcinae Sacrarii PontificiI.
Clero , necnon a Populis veneranter comitatum, praest labantur. Antea vero quam sanctissimum Sacramentum a scalis sancti Petri dimoueretur, sanctissimus D. N. Clemens ambobus genibus fieris, ab ultimo scalarum gradu sese aerexit ad Capsulam accedens, eam maxima cum v neratione exosculatus est; deinde iterum genua flectens, ingenti lacrymarum effusione ac pietate religiose sacratissimum Christi Corpus ingeniculatus adorauit; ab humo autem non surrexit, donec sanctissimi Sacramenti Arculam videre potuit ; postquam vero eam amplius cernere non valuit,e terra erectus, S. R. E. Cardinalibus dimissis, per easdem scalas in Palatium redijt. Vbi autem primum eo, quem enarrauimus, ordine, ad Portam Ange licam cum sanctissimo Sacramento peruentum est, omnes, qui eo usque sacrosanctam Hostiam comitati sunt, in aream sancti Petri, ad varia Vrbis loca vias monstrantem, redierunt, Societatem sanctissimi Sacramenti sese viae committentem progredi sinentes, eidemq. felix iter omis
Antea vero quam rem ullam ad iter pertinentem aggrediamur, instructionem Societatis sanctissimi Sacris menti censeo describendam iuxta seriem ac pompam in , itinere obseruatam.
Innmctio ac series equitatus Societatis famdissimi Sacramenti Ferrariam
OMNIA in primis, quae ad Sacrarium Pontificium
pertinent, necnon Societatis quorumcumque utensilia, noc est ad eorumdem cultum, aut usum spectantia
62쪽
ὰ mulis & equis onerarijs praeserebantur : omnium interea iumentorum ductores , hoc est muliones & alij, necnon baiuli ad iumenta oneranda & exoneranda, & ad sarcinas huc atque illuc super humeris portandas destinati, suo loco praeibant, Sarcinae, ad Sacrarium Pontificium Tubieen. pertinentes, opertorijs ex panno rubro summi Pontificis
insignibus ornato erant contextae. Hanc tumultuariam Turmae&iumentorum & hominum multitudinem Turmae equitum cum Tubicine subsequebantur. Hos prope octo Asturcones, siue Achineae sellis holoserico rubri coloris Astureo panno coopertis strati sine setaribus a stabularijs ducti cum Asturcone duas Iigneas , & quidem breuissimas, deferente scalas panno rubro tectas subsequebantur: Malae li- utraque vero scala duobus constat gradibus ad Capsulam sellae coagmentandam, d coaptandam, & inde, cum Opus tectae. est, deponendam idonea. Hos ordinate ac distincte qui infra leguntur, subsequebantur ; uniuersae scilicet Praela-Praelat torum Familiae, & famuli cuiuscumque gradus hominum,
qui aliqua dignitate sunt insigniti, vel aliquo funguntur muli.
Duo deinde Cursores,duoq. ex officio rubeam deseren- Cursores.
tes virgam; Viginti Pontificiae Cappellae Cantores; Duo Virga m- Scuti seri; Duo Clauari j argenteas clauas gestantes; Alter Sacrarum Caeremoniarum Magister ; Duoq. Cappellae Pontificiae Clerici hyacinthini seu violacei coloris vestibus induti, equis insidentes, argenteas'. laternas super hastis assigas deferentes. Hastς vero super stapedibus,sive, MGIEE ut aiunt, stagis quibusdam ad hanc rem solam confectis, ci tui ei
fulciuntur ac sustentantur, cereis ardentibus intra latesepeliae. nas in summitate hastarum subleuatas, occlusis. Luminaribus hisce praeuijs, sanctissimum Sacramentum, eo, quem explicauimus , modo, asportatum si per Achineam seu Asturconem a duobus circumpedia Dus seu peditibus, quos Parastaenarios appellant, staeno duci i
63쪽
Assistentes Papae. subdiac nus Ap stolicus ac
illaetum, sequebatur, HeIuetijs in eius custodiam & ve nerationem Machaerophoris hastiseris'. stipatum. Apostolici Palatij Sacrista sanctissimum Sacramentum statim subsequebatur,mulae albae insidens, albumq. baculum, iurisdictionis cuiusdam insigne praeseserentem manu gestans, ut fusius hac de re nuper suo diximus loco. Hunc sequebantur Praelati omnes , ac ceteri sanctis simum Sacramentum comitantes, Fabius videlicet Blo dus, Patriarcha Hierosolymitanus; Guillelmus de Ava zon Gallus, Archiepiscopus Ebredunensis ; Franciscus Montorius Episcopus Neocastrensis sanctissimi D. N. in Cappella Assistentes,&Hieronymus Centelles Romanus Episcopus Caballionensis; Bernardinus Morra nunc Episcopus Auersanus , & Andreas Sorbolongus , ambo e sacra Resormationis Congregatione ; Scipio Vbcecomes Subdiaconus Apostolicus; hi vero tres utrius- ciue signaturae Reserendarij. Hos sequebantur Aloy-tius Cittadinus , & Pomponius de Magistris, Altaris Sanctorum Apostolorum Petri & Pauli in Basilica Vaticana Praefectus , quem Altaristam appellant; ainbo eiusdem Basilicae Canonici ; necnon Octauius B tardus,& Ioannes Baptista Genga, hi quattuor e sanctissimi D. N. Cubicularijs , quos vocant honoris. Quattuor interea ex ijs, qui domestico sanctissimi D. N. Sacello inseruire solent, Cappellaniq. passim vocitantur; Duoq. tandem Scutiferi, seu Cubicularij ex ijs, qui extra cubicula domestica seu secreta custodiendi in
HOC ordine Societas sanctissimi Sacramenti, pridie idus Aprilis, hoc est, duodecima Mensis die M. D. XCVIII. ab Vrbe Roma discessit, Ferrariam usque proiecta;
64쪽
prosecta; idemq. toto in itinerum cursu obseruatus est omdo . Idibus vero Aprilis, tertiadecima eiusdem mensis die, sanctissimus D. N. cum uniuerso Pontificio apparatu& Comitatu praeeuntem sanctissimi Sacramenti Societ tem sequens, in viam sese dedit. Societas nanque sanctissimi Sacramenti itinere unius diei,&quidem fere semper breuissimo , Summum Pontificem antecedebat, vi alibi fusius dictum est, nodo ad hanc rem spectante , Pag .dis luto . Quotidie iter agebatur, nisi per fanistissimi L. N. Cursores Tabellarios ipsi Sacristae aliter mand tum fisset : idemq. Sacrarij Pontificii Praefectus singula quoque mane rem diuinam , quam Missam conuen- tualem appellant, pro uniuersa sanctissimi Sacramenti Missa eon Societate iter agente, faciebat, istuc ipsum multis &st quenter quidem priuatim facientibus.. Sacris peractis, hoc est Misa conventuali ab eodem Sacrista celebrata, Psalmi & orationes pro iter agentibus Precati recitabantur iuxta Clericorum Itinerarium in Ecclesia sancta institutum: deinde ordine, paulo superius enarra' tibus quoto,Societas viae sese committebat, his prius a Fabio Blon-do Patriarcha Hierosolymitano dictis: Procedamus in pace; Ceteris respondentibus: In nomine Domini. Amen.
Magna diei pars singulo quoque itinere in septem
Psalmis, quos poenitentiales vocant ; & in Litanus reci- Exercita-tandis, sternantibus Choris, consumebatur; in reliqua diei parte, suo quisque arbitratu, modo diuinum Oili, toto itin cium, modo preces aliquas, modo orbiculum illum pre-GJxκῆι- carium, quem Coronam passim vulgo appellant, recit bat: Colloquia denique Christianam pietatem ac reli- gionem riaolentia, necnon ad rem , quae in Arcula des rebatur, sacratissimam ac diuinam pertinentia, interdum habebadtur.
65쪽
Populis. Varius Adolescentulorumae Iuuenum culis
V Espertino iam deinde tempore aduentante, cum Societas uno circiter milliario ab Oppido, seu Ciuitate, quo diuertendi ina erat, abesset, ecce statim praesto adsunt militares homines perarmati ; Societati, in honorem ac venerationem sanctissimi Sacramenti obviam procedentes ; deinde cum cereis ardentibus Clerus de Religiosi omnes modo Hymnum in solemnitate Corporis Christi cantari solitum ; modo S. Ambrosij ac Beati P tris Augustini sacrum item Hymnum decantantes, Co uentus'. Laicorum ad pietatis & religionis opera instituti, quos Constatrias, & Constaternitates appellant,sa ctissimo Sacramento occurrebant. Prope autem loci Portam, ecce item Magistratus,pra cinentibus tubis, & Populo subsequente, obuiam Soci tati sese offerebat, sanctissimo Sacramento umbellam a primarijs locorum viris, seu optimatibus Magistratum gerentibus per Oppida seu Ciuitates gestandam honori simul & labori succedentibus, subeunte, hinc inde quoque pueris & adolescentibus ac iuuenibus &quidem snobilibus vario ac ditissimo vestium cultu decoratis , alijs interdum olivarum ramos, alijs vero clauas siue baculos oblongos pictos & ornatos manu deferentibus , circumsepto ; minoribus interea necnon maioribus tor mentis bellicis ad Letitiam simul ac venerationem Pecla randam displosis. Societate sanctissimi Sacramenti hunc in modum disposita, ad Ecclesiam Cathedralem usque. pie ac religiose procedebatur: in eundo autem, teri res domorum parietes aulaeis pieturata versicolori . tein tura insignibus ac spectabilibus vestiti, fenestraeq. tapetis perpulchris exornatae, viae soribus ac solijs stratae, necnon velis siue linteis desuper contectae, ornatis'. Aliaribus
66쪽
nonnunquam ornatae cernebantur, Gentibus utriusque sse us visendi gratia undique conssuentibus, praetereas, quae e senestris ipsis, atque e domorum ianuis spectabant.
accessu ad Ecclesiam Cathedralem.
Postquam vero ad Ecclesiam peruentum erat, Arcula ips cum sanctissimo Sacramento in maiori seu prismario Ecclesiae Altari decentissime ornato statuebatur: deinde a Cappellae Pontificiae Cantoribus, alternantibus Capyellae Choris, Litaniae sacratissimi Corporis Christi, necnon ''sacrae cantiones decantari solebant, maxima Populorum intus extraq. Ecclesiam adstante frequentia, attentissi,meq. audiente. Erudito denique ac suaui musicorum concentu peracto, perq. sacram precationem ab Episco- Indulgen-po seu Presbytero loci primario decantatam concluso,Indulgentiae non selum pro adstantibus, verum etiam pro sanctissi- ijs omnibus , qui sanctissimum Sacramentum comitati iam fuerant, ac postridie ad portam usque Ciuitatis aut ζui se oppidi comitaturi erant, a caeremoniarum Magistro promulgabantur. His peractis, Christifideles ad primam, Populora usque noctis & amplius horam in Ecclesia commorantes, ct in eam certatim concurrentes, sanctissimo Sacramento
suppliciter preces offerebant. Dimisso denique Populo, Apostolici Palatij Sacrista sacratissimam Hostiam γaer monijs sacris rite praemissis pie ac religiose visitabat: &siquid in Capsula ob continuam eius agitationem vitia- Eeclesiastitum fuisset inuentum, resarciendum studebat. Ecclesi sticos postremo viros in custodiam sanctissimi Sacramenti sanctissimi nocturnas vigilias alternatim acturos, cereis ac lampadibus perpetuo ardentibus illic relictis, destinabat. ε
67쪽
sa COMMENTARII De PopHortem Comitam, eorumq. pise rebus geHis, Societate sanestissimi Sacramenti Ciuitates s Oppida ingressi te.
HActenus ijs de rebus, quae a Societate sanctissimi
Sacramenti in itinere fieri solebant, necnon eiusdem in Ciuitates vel Oppida, in quae diuertendumserat, ingressii: Nunc reliquum est, ut ea, quae a Populis locorum, per quae transeundum erat, facta sunt, ac nonnulla enarratu digna,quae in itinere euenerunt, comm
Tanta ubiuis gentium erat omnium Christianorum Populo- erga Sanctissimum Sacramentum pietas ac religio,ut non Magistratu & Clero, altero ipsorum Vmbebitato. lam supra Capsillam Sanctissimi Sacramenti deferente, in ingressu & in discessu Societates Laicorum ad pia ope ra exercenda institutae quas Conficiternitates vel Con- fratrias vulgo appellant multiq. ex locorum Populis ad P0puloxii aliquot milliaria, verum etiam utriusque sexus Christis es'.. hil ex vicinis Villis, &Castellis, Oppidis ac Ciuitatiarat . bus undique turmatim conssuentes, sacratissimam Et charistiam pie ac religiose comitarentur. Huius autem generis Comitatus per totam fere viam singulo quoquei in itinere cernebatur, dum alios alij excipiebant, & recentes defitigatis succedebant.
A tu Populorum in itinere Chrictianam ,
tatem ac religionem exprimentia. MVlia toto in itinere miram omnium Populorum
erga sanctissimum Sacramentum pictatem CXprimentia euenerunt, quae longum profecto foret enarrare., Haec
68쪽
Haec tamen pauca silentio praetermittenda non reor rQuorum vn uin est de foemina rusticana quadam, quae ab uniuersa sanctissimi Sacramenti Societate visa est e collibus quibusdam ad viam usque praecipitanter descen-Foeminae dens,niumq. pectus frequentissimis contundens pugni=a pie a, te atque hunc semper in modum sacratissimam Hostiam, religio. pectore ob verbera consperso sanguine,& verbis Christiana religione resertis, staminaeq. peritissimae peritiam omnem longe multumq. superantibus , subsecuta est inec unquam regredi voluit, dum ei per corporis vires progredi licuit: a tam pio autem, tamq. religioso o sequio nonnisi ob longam ac nimiam defatigationem , rei tantae debitam, virium expers inuita tamen d
Ego vero dum miram religiosissime sceminae erga l crosanctum Christi Corpus pietatem meditarer, mihi in mentem venit quod Gregorius Nagian Zenus de Gorgonia serore sua ante sanctissimum Sacramentum ad Altare prostrata, immense fidei & charitatis feruore, mercedis'. spe haud vacanis, ingentiq. lacrymarum profluuio perfusa,& pene moribunda , Christumq. Dominum
implorante scriptum reliquit, dicens : De ram omnibus Greg. Na-
alijs auxiliis ad morialium omnium Medicum confugit, atque intem- pella nodie captata, cum morbus nonnihil remississet, ad Altare cum fide procumbit, eumq. qui super ipse honoratur, cum ingenti clamore inuocans, omnibu'. nominibus appellans, atque omnia ea , quae πη- goniae . quam mirifice ge erat, velut in memoriam ei reuocans nam er veteres s nouas historias callebat tandem pia a praeclara quadam impudentia sertur. Hunc sere in modum religiosissima illo emina rusticana vere piam,vereq. praeclaram Gorgoniae
impudentiam modo quodam & dictis & factis imitari videbatur , etsi Gorgonia, Christo Domino gratissima, mgro erat corpore, & supra quam dici potest assiicto, men
bris omnibus dissolutis; illa vero non item: immo ut se nam gratamq. Christo Domino sese redderet, aut coim
69쪽
seruaret, suum corpus mirum in modum antistabat. Ha ede foemina rusticana & imperita, peritiam huius mundi omnem superante. Alterum scitu dignum sese offert de quibusdam so Feminae a minis ab immundo spiritu vexatis , quae in ipso se . όia sacramenti transitu , ob magnam earundem liberatae. atque astantium in sacrosanctum Christi Corpus sub sp cie panis occultatum fidem , liberae a daemonibus eu serunt . Omitto Christifidelium utriusque sexus pi ii, ,e: religionem , dum Omnes tota fere via Arcutieib. lae sanctissimi Sacramenti opertorium vel manibus osse Olbieu. , vel orbiculo illo precario, qui Corona vulgo volus pre- citari selet, certatim tangerent,& quidem venerabun- wμβ' . Omitto etiam quae in Capsulae gestatorem, & in eos, qui prope subsequebantur, ob venerationem tinctissimi Populo- Sacramenti fiebant; necnon Arcus, quos triumphales v ehiseis . confinijs locorum, & in Ciuitatibns & Oppidistia . constructos: non enim desunt, qui hanc Ciuitatum de Oppidorum magnificentiam cum pietate coniunctam conscribant: quibus hanc dicendi prouinciam libenter relinquo. Multa denique breuitatis caussa omittenda videntur, quae in Villis & Castellis, atque item in Oppidis & Ciuitatibus, in quibus solus praestabatur transitus, in venerationem sanctissimi Sacramenti, & in pedestrium hominum obsequium fiebant.
Epilogus re ordo rerum dicendarum . y N C reliquum est, ut loca, per quae itum fuit, &
in quibus a sanctissimi Sacramenti Societate per- ctatum est; ordine recenseamus. His breuiter enarratis , felicissimum & Pontificio apparatu splendidissimum in Ferrariam recuperatam ingressum aggrediemur. Vt autem loca omnia, in hoc Itinerario enarrata, non solum
70쪽
ὶ nostratibus, sed ab exteris etiam Nationibus sacile dia
gnoscantur, tum recentiora tum antiquiora locorum n mina , eorundemq. naturam & situm, breuissime, quo
ad eius fieri poterit, explicabimus.
Itinerarium Societatis sanctissimi Sacramenti .
P Ridie idus Aprilis, hoc est, ut alibi diximus, duode
cima mensis die; Domino Deo peculiari quodam cultu ac nomine consecrata , Societas sanctissimi S cramenti ab Urbe Roma quae est Italiae Ciuitas in Latio sita, nemini non nota, omniumq. Vrbium Regina, totiusq. prope Mundi olim, nunc vero Christiani o bis caput) Ferrariam usque profectura, per Portam A gelicam discessit, per prata transiens, indeq. per Pomtem tMiluium,quem nunc Mollem & corrupte quidem vulgus appellat. Is autem Pons extra Portam Popularem est, mille dc amplius passuum interuallo, viam Flaminiam coniungens: ad quem Maxentius Tyrannus cum exercitu a Constantino Magno diuinitus fuit oppressus. At Porta vero Angelica, ad hunc usque Pontem ci citer unum milliarium distante, frequentissimi utriusque sexus Populi in varijs vehiculorum generibus, praeter alios pedestres quamplurimos, hinc inde sanctissimum Sacramentum expectantes commorabantur. Ex pedestribus autem permulti ad septem milliaria, ad Pomtam scilicet vulgo Primam vocitatam, sanctissimum Sacramentum comitati sunt. Vespertino denique tempore aduentante, ad Castellum, siue Castrum Nouum, ab Antonino in suo Itinerario commemoratum , & in Thuscia situm, deuentum est : cuius in Diuersorio obloci & omnium rerum angustias non bene nobiscumis
actum. Pag. 23 Die D minico II. April. res mi uuius vel mollis corrupte Maxetius a Constantino op pressus. Populorsistiquetia in Romae suburba