De sacrosancto Christi. corpore Romanis. pontificibus iter conficientibus praeferendo commentarius antiquissimi ritus causam, & originem, ... itinerarium Societatis sanctissimi sacramenti Clemente. 8. pot. max. Ferrariam proficiscente, eiusdemque pon

91쪽

M,eistes iliter Mos aliero caeremollia m Magistro equitata L,4 caeremon, His sue debat Sub Monu l Apostolicus Cruciter , in , - ,. ter ω, 6sti, Maginio lagam rubeant gestantes, lacernanus Apo- violatex, rocchetto ,' pileo 'ad Prylatum perii tecum ρψbς - fioectili, histis' induitus ,capitio ad collum extenso; Gu Crucifer. cemq. Pontificiam deferens, uitabat . . Hos prope Clerici Cappelli Pontificiar duo, violaceis induti vestibus equit tamdaremas l. argenteas satis grandes iri fastigio hasta, Clerici cu rum allixas, lumine intra eas occluso, deseretant. Postu ς his Clericos lathinas gestantes, Ecclesiae S. . orgii 'Monachi correa fiunalia ii hic inde ante sanctissimum Sacramentum ardentia pedestres deferebant. - Hos subsequebatur asturco,equus albus & pacariis, pubeherrinaeq phaleratus a duorum Parastimariorum talaerataic manu duci ri .- Huius generosii Staincn pacati muli sellaetiissim Sa holoserico rubeo contectar imp ita erat Antula sue Caph R ii, suta tota hodem intus &extra cooperta panno sub Vm- serico Si auro coiitexta :ihtraevero Arculam sicratissima Hostixloculi, crystallino erat a clusa super pa*tenulam auream Hostiae magnitudini adstina leni reposita,

i ora usqpe Ciustatis super Vmbellam patruam Arcidae uaexam delata suit . l Arculat & Vmbellae necnon Achineam orna, menta omnia si istius & exactius descripta, in. hac Tertia Pag. 3. Commentarij nostri Parte sub eius initium videre licet.' Sanctissimum Sacramentum Apostolici Sacrarij Praeis saeristi diis subsequebatur,mulae albae nigro instratae opertorio ur' sidens, mantellario di mozaeita iuxta nigrum sui ordinis molbiem indutusi; albumq. baculum iurisdictionis insigne pn seserentem ob curam salictissimi Sacramenti ei ex om cio Sacristatus demandari selitam manu gestabat . b. t.' Sacristam a sacra item. S. Georgii Aede ad Portam

92쪽

s. R. E. Cardinales subsecuti sunt. Post hos Praelati omnes, & alij permulti. Hoc autem loco immorari libet, ut quid, anteaquam Clemens Papa Ferrariam ingreder tur, actum sit, explicemus. Sanctissimus D. N. Clemens VIII. ad primam& vige. ordo equisimam diei horam ad Ecclesiam sancti Georgii ex Mona-I sterio sese contulit, ibiq. ad Altare primarium, in quσid'prii Prexula cum si limisimo Sacramento fuerat collocata, ora. Ferrea usuit, cum iam Equitatus longo instructus ordine Ciuitate ingredi coepisset. Peracta itaque oratione, Arcula sanctis simi bacramenti a quattuor sancti Georgii Coenobilis seu Monachis stola insignitis ad Ecclcsiae vique valvas, ubi Asturco sorii paratus crat, delata fuit A Capsuladeinde super Achineam impolita sub Vmbella magna a quattuor eiusdem item Ecclesiae Monachis gestata, caereis funali bus hinc inde ardentibus, Helvetiis'. in custodiam an .ctissimi Sacramenti incedentibus, ordineq. nuper ena rato , nouam ac ferream Civitatis Portam versus itum est . Nam, uti diximus, post sanctissimum Sacramentum Sacriasta sequebatur, deinde sanctissimus D. N. alba tunica s ricea inferior, & quidem longissima, iquam 'faldam v cant, r0cchetto item ac moZZetta purpurea , galeroq. etiam pontificio, ac stola indutus,muloq. splendidissime phalerato insidens, incedebat: eumq. S. R. E. Cardiriales rocchettis, necnon rosaceis siue purpureis cappis induti, galeri'. Cardinaliiijs decorati, muli'. pulcherrime phaleratis considentes, & in singulis lineis aut ordinibus bruit, hoc subsequebantur ordine:

Hieronymus Bernerius Cardinalis de Asculo, Antonius Maria Cardinalis Gallus. Marianus Perbenedictus Cardinalis de Camerino, i F. Gregorius. Petrochiam Cardinalia de Monteelparo. . . . ei. ' et ' Maedia i

93쪽

Benedictus Cardinalis Iustinianus, a. Augustinus Cardinalis Cusanus. .i 2q l uFranciscus Maria Cardinalis de Monte, tuas z. Octauius Cardinalis Paravicinus. l . di: . u Hieronymus Cardinalis Mattharius, usui lii 1m. Octauius Cardinesis Aquaesua. .i l DiTri Federicus Cardinalis Borroinaeus, i lLaurentius Cardinalis Privius, Patriarcha Venetiarunt. Octauius Cardinalis Bandinus, IFranciscus ex Comitibus S. Georgij Card. S.Clementis. Camillus Cardinalis Burghesius, i Caesar Cardinalis Barcinius . t

Laurentius Cardinalis Blanchemis, Franciscus Cardinalis de Auila. . lls.. Q.

Ferdinandus Cardinalis de Gueuara, . ii 2 lci Pompeius Cardinalis Arigonus. blil

Cardinales Diaconi. Oi .

Franciscus de. Flora Cardinalis SQrtia, ι . l . . Alexander Peretius Cardinalis Montalius . . . . Odoardus Cardinatis Famesius, Antonius Facchenetius Cardinalis SS. mattuor. Petrus Cardinalis Aldobrandinus,l γ P. Cynthius Cardinalis S. Georgii , . lai Bartholomaeus Cardinalis C sius. - . t 'la . I

-. . Hi tres vltimi pares incedebant, Cardinale Aldobrat dino medium inter equitandum tenente locum . 'nam cacoeto ac viginti Cardinalibus, qui huic felicissimo ingres sui interfuerunt, solus Cardinalis de Verona iusta de causa impeditus non equitauit, sed in Ecclina Cathedrali Sanctissimum D. N. expectauit. λHos subsequebantur Praelati Sanctissimi D. N. inpella Assistentes,ro luti ac acetius, nectiun pilos seu - ci galeris

94쪽

ealeris eum Oeeulis ac funiculis sericeis viri libus ad Prae . Iatos pertinentibus, induti, muli'. phaleratis insidentes . Ceteri Praelati tam Archiepiscopi, quam Episcopi mantel-iletion rocchetto, pileisq. consuetis amicti gradiebantur . Hunc in modum Episcopos protonotarii subsequebantur, Proton, deinde Referendarii mantelletio & pileo solito induti. Ex Praelatis autem, qui Patriarchali vel Archiepiscopali, aut Episcopali saltem dignitate ius niti erant, circiter qua- , draginta glorioso Clementis VII l. ingressui interfuerunt: nam ex variis Italiae partibus, ad splendidissimam ac sum-iptuosissimam nouitatem vidcndam, Ferrariam aduenerat.

Hoc denique ordine a sacra sancti Georgij Aede super li-

Meum Pontem satis longum , qui transiluini Padi ad F iariae portam, uti diximus, facit ac iungit,itum est..i Ecce autem inter eundum , ipso super Ponte, Ferrariae claues CIMagistratum sapientum nomine vocitatum, Sanctissimo D. N. Clamenti VIII. obuiam procedentem , Clauesq. R 'Ciuitatis in pollubro argenteo deserentem. Hinc Vir ex Magistiatu Primarius , quem Iudicem Sapientum vocitare Ient, facti verbis quibusdam ad promptam obedietiam & ad perpetuam fidei. obseruantiam pertinentibus, claues ipsas a Sanctissimo D. N. manu tactas obtulit, quibuscum una ciun triginta nobilissimis Ferrariae Adolescentibus di- Adol γ-'tissime ac pulcherrime indutis ,ue quibus infra loquemur, Magistratus pedester trans usque Pontem incessit. 'Hoc loco Sanctis limus D. N. a auso desiliuit, Domicili . e Portae regione ex tabulis ad indumenta Eccle- sanctiss.

saltica suscipienda constructum , successite Cardinales autem sanctissimum Sacramentum i intra usque Ciuitatis desiliem P ortam sequebantur, Diaconis Cardinalibus duobus, hoc est, Ssortia&Montatio excepti&, qui tanquam Papae

Assistentes, ad pedes desiliuere , ut sanctissimum D. N. vestibus Ecclesiasticis induerent. Domicilium hoc pul- 'I. . Abarimis aulaia , coa*uiatisq. peristromatis , necnon eo en

picturis

95쪽

COMMENTA MI

pinu is docta' manu effctis splendidissime in iis erat ὀρο inatum, extraq. florum ac frondium varietate contectum is i

Ad Domicilis seu Cubiculi huiusce ingressum , Ferrariae

Antistes univer cum Clero suo praesto adfuit, Crucemq. i-e r sanctissimo D. N deolculandam obtulit: qua exosculata, Domicilium 1ibi paratum duobus cum illis Cardinalibus i nuper commemoratis ingressus est. Dum autem sanctis' simus D. N. vestibus Sacerdotalibus de Pontificalibus i dueretur , Episcopus cum Clero sestinanter in Ciuitatem reuertus est, & inter oratores & Clauarios Papae locum si ibi cum Clero destinatum suscepit. l' Sed antinitam progrediar longius, inutile futurum . non puto, si ob moram interpositata, & ob mutatam, uti Iostendemus', aliqua ex parte serices iam descriptam , ob i clersi cum Episcopo interiectum,Equitatus& Comitatus

- uniuersi ordinem breuissime ac summatim repetamus: re rum nanque continuata progressio rem enarratam diluci dam reddit, necnon memoriae plurimum confert.

- Hoc itaque ordine a Porta Ciuitatis ad Forum ci o D b e Cathedralis Ecclesiis itum est: Sarcinaria tumerita , seu uis Equo Muli Clitellarii, Muliones de Baiuli. Duo Tabellaris.

2 ita in ' Quinque Equitum Turmae quinque Centurijs distinctae .. Ductores Turmarum, Vexilliferi, ac Tubicines suis ini cis.Clauarii S.R. E.Cardinalium una cum alijs quibusdania Eorundem Cardinalium Caudararij. Tonsor ac Sutor Papae cum bulgis. Scutiferi Papae & alij. Achinea cum scala. H Duodecim Achineae sine selibribus. Lecticae duae, Sella g ' . statoria a quattuor Parastaenarijs rubeas indutis vestes d ... lata. Equilis Praesectus. Adiutores, siue Cubiculi Papae Adiuuantos quattuor. Cubiculari j ex minus intiuiis. Asuocati confistoriales. Sacellarij seu Cappellani Papae. Cu bicularij, quos vocant honoris, ct ex intimis. Cubicularii etiam eκ intimis quattuor, pileos purpureos de Pontificio, .u hastis a os gestantes . Viri Iarmcnses titulis clari,

Proceres

96쪽

Vmbella

ex serico albo a Canonicis

Proceres Romani siue Barones , & alii insignes Viri. Acolythi, Abreuiatores, Clerici Camerae Apostolicae, Auditores Rotae, Subdiaconi Apostolici, Oratores quattuor , Episcopus cum Clero Ferrariae. Clauarij Papae, dc alter caeremoniarum Magister. Subdiaconus Apostolicus Crucifer. Clerici Cappellae Pontificiae duo laternas argenteas hastis assas deferentes: Clerici Cathedralis Ecclesiae Ferrariensis viginti cerea funalia ardentia gestantes. Asturco cum Capsula sanctissimi Sacramenti a Parastaenariorum altero manu ductus, Heluetijs hinc inde incc- dentibus. Apostolici Palatii Sacrista. Post Sacristam se- delata.

ptem ac viginti S. R. E. Cardinales ordine mutato. Hinc ob huius etiam generis varietatem, Universamu Ordo GEquitatus & Comitatus seriem dictis de causis repetendam dijudicaui. Hoc enim loco S. R. E. Cardinales alio i, his: equitarunt ordine: nam a S. Georgio ad Portam usque Ciuitatis Cardinales, senioribus praeeuntibus, sanctissimum D. N. subsecuti sunt: A Porta vero ad Cathedr Iem usque Ecclesiam ijdem Cardinales,Iunioribus praeeuntibus , sanctissimum D. N. praecesserunt, Rocchettis, necnon purpureis Cappis induti, galeri'. Cardinaliiijs ornati, Muli'. pulcherrime phaleratis considentes, &4n singulis item lineis aut ordinibus bini hunc in mo

cardinales Diaconi.

Cardinalis Caesius. Cardinalis S. Georgij. Cardinalis Aldobrandinus. Cardinalis SS. Quattuor. Cardinatis Farnnus.

Cardinales Presbteri.

Cardinalis Arigonus. Cardinalis de Gueuara.

Cardinalis de Auila. Cardia

97쪽

ta COMMENTARII

Cardinalis Blanchetius. Cardinalis Baronius. . Cardinalis Iurghesius.' Cardinalis S. Clementis . . 'Cardinalis Bandinus. ' :Cardinalis Privius . Cardinalis Borromaeus. CardinaIis Aquauiua.. Cardinalis Matthaeius. '. Cardinalis Paravicinus. Cardinalis de Monte. Cardinalis Cusanus. - Cardinalis Iustinianus. Cardinalis de Monte elparo. . . Cardinalis de Camerino.

Cardinalis Gallus.

Cardinalis de Asculo. Hi tres vltimi pares incedebant ob causam nuper assignatam, Cardinale de Asculo interequitante.

Hoc denique loco, post scilicet Cardinales Presbyteros, duo Cardinales Diaconi, Ssortia, & Montaltus,ta quam Papae Assistentes, prope Sanctissimum D. N. equia tabant . s Tiberius cera iss Thrsanrarius. JArgentea HOS Quaestor generalis,sive Aerarij Apostolicae Sedis moneta in Praesectus, quem nunc Thesaurarium generalem vocant , equitando subsequebatur,ad anteriorem sellae siue ephi piorum partem sacculos duos ex holoserico rubeo confectos habens,nummis argenteis plenos: is enim tum ad dimouendam turbam, tum etiam ad excitadam Populorum laetitiam per singulas viarum regiones certis passuum in teruallis in Populos dispergebat monetam, lulios scilicet argenteos,& nummos illos,quoru singulus quisque tribus ivlijs argenteis constat, eos'. Italice testones appellant. Nummus

98쪽

r Numitus unus' anticam, idest ad anteriorem partem duabus clauibus in formam Crucis laurea sub corona coaptatis signatus erat, hisce litteris: SINE . CLADE. Ad posticam vero stemma gentilitium Clementis VIII. erat impressum, his characteribus insignitum: C MENS . VIII. PONT. MAF. Nummus alter ad anteriorem partem, Iustitim aς Pacis imaginibus ihi licem sibi manum pserrigentibus ac sese osculantibus, signatus erat hisce litteris: PEOFVLATAE SVNU Ad alteram nummi partem sculpta era is lenaeptis VIII. Imago his item cum litteris :CLEN N- , VI. PONT. MAX. Prope Quaestorem sive Thie saurarium equitantem, nupanaosq. argenteos dii ergentem , Parastaenarius Papae, pede ter gradiens, Claues Ciuit&tis in pollubro argedteo gςsta l. Post Thesaurarium ti inta ex pripariis Ferrariae Fa- milhs Adolescentes ibast pedestres, detectoq. capite simmum P0niificem malecti' ant, pinnes tela ex sericoirgentoq. codtexta, sago gyitemAc palliolo ex panno nigri coloris holoserico acu pitiis induti: aureis item to quibus insigniti , necnqn qnse ac pugione, manubrijs a gento coopertis ad latera accip*i. Pileos interea, quos vulgo blaeta vocant, rosulis aureis, margaritisq. yntortibus, ac gem circuit circa 'rnyt0S m uiu gest

bant. Nubile i que Aod estuentes hunc in modum d coratii Sanctissimum D. N. PNec debant it 'li ri i Ilis praee tib is, se issmii iiD. N. Clemens hequebatur bys a talari siue tuni quam Albam item asepellant necnon stola, & pluuiali coloris albi sericeo, sa-srisq. Imaginibus bellissime pii igato,aur Spitap ,phrygijsq. operibus exornato i uidulus; T ra. i. peri, turbina ' seu acuminato capitis regumento, quod Regnun im Ddsulso v*citare solent, qui 3qvjes centems num naum aureorum millibus de amplius a imata, insignitus; himptuosissimaeq. sedi insidens, super octo Paras aenario- ' L a rum,

Monetae

sparsae per

ciuitatem declara

Claues Ciuitatis. Adolest

99쪽

s. COMMENTARII

ium, qui vestibus loniis Se rubris inauti erant humerosi sublatus, solemnistima pompa & admirabili maiestate g

stabatur , multis hinc inde Helvetijs machaerophoris h stiferisq. stipatus. Viri praeterea ex optimatibus Ciuitatis, Magistratum' Vivb llδ gerentibus, supra Sanctissimi D. N. caput Vmbellam ex Isε. sericeo & vndato rubet coloris panno, aureisq. operibus

nobilibus omato, quem damascum vocant', initio gestarunt ide-

Ciu dςu' inde Viri ex eiusdem Civitatis primarijs honori simul &' labori succedentes . Sanctissimum D. N. Helvetij miliates permulti subsequebantur: deinde Hieronymus Pamophilius Rotae Auditor cappa violacea indutus ad susci-

Auditor. piendam ac tenendam Mitram vel Tiaram Pontificiano velum collo adaptatum deferens r ad cuius' dextram si cubleuit uius 'Antonianus Cubiculi Papae Praesectus, nunc u Prsse bis. ro S. R. E. Cardinalis; & Ludovicus Angelita Pince Pincerna. na siue pocillator, nunc in Antoniani locum suffectus,

adi sinistram ἰ- amborubris vestibus, capitijs ad collum inuersis, induti equitabanti M,didui Hos subsequebatur Medicus rubea item veste amictus.

Praelati. Huic autem succedebant Praelati omnes iuxta seriem ac pompam nuper descriptam . Hoc tandem Ioco equita Turmae bant Turmae Equitum, quos leuis armaturae seu celeres

xv Vm vo anti. Inde varia ehiculorum genera , & magno qui dem numeros Equites item, ac pedestres permulti. His ordine , P6ntifici . apparatu e Domicilici illo ligneo prope Portam constructo ad Cathedralem e Erete stam itum est.

Porta in lipo gloriosissimo CItinentis VIII. ingressit Civilitem ingredientibus sese ostat, a d si6riam eiusdisi Gethelitis , necnon equitatus dismita tu,Pontifieij commoditatem recens aperta fuit Ita ili rijsq. Papae sthmmatibiis . Cardinalium item Alclobi iii dini, & sancti eorgibexcellentissimiq. Ioanni s Franciscet

100쪽

Aldobrandini armorum utriusque militiae s. R. E. Ducis aut Capitanei Generalis, necnon Ciuitatis Ferrariae, erat insignita . Infra vero gentilitia Papae stemmata, haec Iegibatur Inscriptio.

CLEMENTI . VIII. PONT. MAX. FERRARIAM . BELLO. PETRI ALDOBRANDINI . CARD . IMPERIO . FELICITER . GESTO ATQUE . INCRUENTA . PRORSUS. VICTORIA . RECUPERA TAM . INGREDIENTI. EXULTANs . SE. EVM . IN .TERRIS . ESSE NACTVΜ. DOΜINUM . QVO. CAELUM. APERITUR. PORTAM HANC. PRIMUM. APERUIT . ALDOBRANDINAERE GLORIAE AETERNUM . DICAVIT . POP, FERRAMEN.. ANNO . DOMINI . Μ . D . IIC .

Ad haec Sanctissimo D. N. Ferrariam ingrediente , in Vimmoti titiae inusitatae signum de tam si aptuoso, tam felici, tam glorioso, deq. tam ab omnibus expectato Clemen- tus. tis VIII. ingressu & minora maiora bellica tormen- ta displosa sunt. Per omnes interea Ciuitatis vias, qua

transeundum erat, exteriores domorum parietes tap tis colorum multiplicitate textilibus, necnon terrestrium animalium , & volucrum, humanarumq. Imaginum varietate contextis vestiti extabant. Variae item ac perpulchrae Imagines per pictoriam artem,& quidem scitissime penicillo repraesentatae hinc inde conspiciebantur. Quae sane omnia non sine magna spectabantur voluptate, dum oculi mentesq. ea intuentium mirifice pascerentur. Erant insuper adeo plena Ioca viarum omnia, ut mul- Frequen'ti e speculis in editissimo loco sitis, necnon E quibusdam

aedificiorum. proiectis, qualia sunt suggrundia, idq. ge- ra . nus alia , idest prominentiunt quaedam tectorum partes , non sine ipsorum periculo, n ec etiam absque aliorum illuc spectantium admiratione prospicerent . Fenestrae