Thomae Cornelii Consentini Progymnasmata physica ad illustrissimum & excellentissimum D. Dominicum Franciscum Marinum Caracciolum Abellinatum principem

201쪽

tiones ex locis terrae vicinis ad se rapit, & alia id genus commenta, quibus tanquam principijs constituta est ars uniuersa. Ad haec quam temere illud creditur, ii quo fundamentum Astrologiae positum est: Nimirum vim quamdam e Coelo sideribusque in Terram diffundi, quae omnia quaecunque e terreno principiorum genere concrescunt,moderetur,atqtie gubernet. At enim quamuis Solis essicientiam viresque res ac euenta d

monstrant (quippe eius natura cum tota feruida sit, ceteris naturis calorem, quo illae vivunt, vigentque iugia ter impertit) quis tamen eiusdemmodi vim in reliquis stellis experiri, vel animaduertere unquam potuit Nam quas Astris assingunt occultas vires, nisi Deorum aliquis praemonstrauerit,mortalium nulli t ego arbitror, licitum erit perspicere. Quid vero memorem Astrologorum commenta , fatuasque opiniones de Mundi structura Z Nemo quidem est neseius me de situ, atque ordine planetarum secus atq; se res habet, constituisse. Illud enim praeter caetera me fugerat,quod perennis e rantium stellarum conuersio sit circum Solem. Quaenam igitur habenda fides est praeceptionibus nostris,quq planetarum vires ex situ decernunt profecto enim si stella Martis propter Solis propinquitatem incendat,

quanto magis exurant Venus, Stilbonque qui proprioribus circum Solem orbitis se conuertunt 3 Atqui non, ante finem dicendi faciam quam ostendero perperam Astrologos nostra citare apoteles ata, ut probent phstilentiae in italas gentes iamdudum sieuientis, nullam aliam suisse causam,quam Solis Eclipsim, quae proxime

202쪽

1 praecessit. At mirari potissimum licet , quam belle egregij isti vates de peste diuinauerint,simul ac omnia

passim loca viasque mors complerat exanimis corporiabus,aceruatimque cadauera accumulauerat. Agite igiatur expendamus quam apte illa decreta, quae ex nostris praeceptis sumuntur, quadrent euentis. Scriptum quidem est in nostro tetrabiblo calamitates,& ea quae prouincijs urbibusque generatim eueniunt, ex Lunae Solis ne potissimum defectionibus existere, atqui in his coi sideranda esse tum loca, seu regiones ad quas pertinent

effectus, tum etiam tempus,genus, & naturam euel tuum. Haec vero ita exposita sunt, v t latius patere via

deantur, ac in plures calus disparilesque exitus possint accomodari: Quaeso enim a vobis, ut has praeceptiones ad nouissimam Solis desectionem dirigatis. Primum autem existimandum ad ea loca attinere essectus, quae leonis signo, in quo nimirum Luna cum Sole congres, se est,eiusque trigono subijci putantur. At vero quam late eius odi regiones recententur Scilicet Britannia, Belgium, Germania, Italia, Iberia, aliqque plures prouinciae talem in numerum ascribuntur. Atqui pestilentia postquam Neapoli cqpta est grassari in eas duntaxat regiones est peruagata,quibus ob loci propinquitatem, aliamve causam cum peste assectis commercium' fuit, nec sibi satis a contagione cautum est. Rui sius in quadrupedibus damnum minatur leonis signum, in quo Sol defecisse visus est: Verumtamen bipedum tantum , ni fallor, hactenus clades fuit. Tandem vero eiusmodi fuit Martis & Saturni, Lunam Solemque obsidentium

203쪽

in hac eclipsi constitutio, ut ex illa praedici potuerint

bella,seditiones,urbium excidia, depopulationcs, Primcipum indignationes subitae neces,rapina , latrocinia, , Iuvenum, senumque interitus, frigus & aestus, morbi diurni & celeres, vastitas,caritas, re ne multis morer,nihil adeo aerumnosum calamitosumque hominum generi potest obtingere, quod ad istam Solis defectionem

iuxta apotelesimata noltra referri non queat. Possenta

alia mota de Astrologiae vanitate dicere, sed nolo esse

longus;concludam tamen ita omnia huius artis decreta

futilitatis plena mihi videri, ut nihilo magis desipere eos putem,qui fidunt illis, quam qui multum operae laborisque in ijsdem refutandis in sumunt. Dum haec loqueretur Ptolemi us, ficmebant Hali, Cardanus, Nai-boda, Maginus, alijque Astrologi illius sectam disciplinamque prosequuti. Atqui Mercurius approbauit eximij mathematici sententiam, laudauitque ingenuam, eiusdem consessionem. Momus autem Ptolemqi as. sentationem leuiter notans, commendabat Coperni- Cum,Brahaeuin,Κeplerum, Lansbergium,& Galil qum, qui cum in c(teris Astrologiae partibus excelluissent, hoc praedictionum genere minime usi fuerant: mox ad Cornelium Agrippam conuersus ab eo postulauit uti more atque exemplo Ptolemqi Astrologiae vanitatem fateretur: at ille aiebat se olim omnia, dum viveret, eo pleuisIe t, nec Astrologiam tantum, sed plurimas etiam artes confuta sse, earumque futilitatem ac falsitate iri. editis iam voluminibus promulgasse. In eamdem se me sententiam loquuti sunt Sixtus Hemminganus,

204쪽

IT Massilius Ficinus. At nonnullis subturpicula videbatur palinodia: quapropter mussabat consessus, iamque dissonis vocibus subsellia personabant , cum Mercurius iniri caeterorum suffragia, ac numerari sententias tu sit. Quanquam autem multi sunt inuenti, qui in prinpugnandis Astrologiae decretis pertinaciter obstinarent, omnes tamen quicunque cogitationes suas ad rationem reuocare consueuerant,eius artis fallacias tcst bantur . Hi autem & si minusnumero,autoritatis certe pondere praecellebant. Momus interea eorum,qui a

negauerant chirographa testificationesque excipiebat Caeterum Mercurius cum citis superque ab Astrologis sibi factum esse videret, Medicos aduocauit, cum 'uiabus longum sermonem habuit. Initio autem multae, disseruit de Medicinae dignitate,deque summa disticuutate , quam habet haec ars: deinde memorauit honores pene diu inos, quos primis medendi artificibus decreuit antiquitas . Tum dolere se dixit Medicinae viceni , grauiterque ferre, quod ars illa,cuius origo Coelo dicara, Dijsque fuerat auscripta, iam demum in hominibus vilissimis , atque nequissimis exsordesceret: Ad haec detestari Medicorum flagitia cqpit, atque in eos vehementer inuehi, qui naturae contemplatione, bonisque artibus posthabitis,satis habent promissam barbam phscere,& obsoletiori habitu, atque vestitu perridiculam

quamdam crauitatem astectare : Praeterea intoleramdam aiebat sibi videri illorum impudentiam temeritatemque,qui cum tempus industriamque triuerint in his perdiscendis, quae minus nihilo sunt, nec ad sanationes

205쪽

i s malorum quicquam attinent, omnibus tamen quicunque in humanum genus inuadunt morbis , si utarenta medicinam pollicentur, audentque ipsi etiam pestilentiae non silo minus, quam aegrotantium periculo, inutiles curationes adhibere. Ad extremum summis me dendi magistris, edixit, ut rationem inirent, quemadmodum labanti medicinae sit occurrendum, consulendumque mortalibus , quos Medicorum inscitia ante diem exhaeredes vitae lacere consueuit: itemque perpenderent virum expediat peste obsessos medicaminiabus tentare, an vero nulla pestilentiae sit medicina, respuatque id malum medicae artis auxilia. Vix dum Mercurius finem orationi suae fecerat , cum e circumstantium turba quidam prosilit, caperata fronte, oculis torve tuentibus, hircina barba, ac omnino monstrosic deformitate ridiculus: Vnum aliquem ex Caprigeno Satyrorum genere te intueri dixisses . Is autem via omnium ora, atque oculos in se vidit esse conuersos, frontem contraxit,et sepientem barbam manu permul-st: Deinde vero post longas extreationes,cqpit horrisona voce proseri. Primum autem multa de se ipso, deque suis studi js atque conatibus gloriosius praedicauit ;mox rationem proposuit, qua instaurari medicina, a que in pristinum statum decusque posset restitui: Nimirum compelaendum esse dixit ingeniorum aestum, praecidendamque Medicis libertatem nouandi, excintienda item de manibus distentium Chemiae studiata submouendos Paracelsi, Helmonth, Haruetj, & ali tum Nouatorum librosiad unius tantum Galeni lectici.

206쪽

i snem adigendos omnes, quicunque Medicinam factit

re voluerint l, sic enim fore, ut ij certas medendi rationes , ac praecepta seruantes in morborum curationibus stliciter progrederentur, atque adeo ignominiam, calumniaeque vim prorsus effugerent. Postremo de ptastilentia ad hunc modum decreuit,necessum scilicet e se, conquisitis rationibus atque argumentis, de illius natura disceptare, ut constare tandem possit, utrum pestis intemperiei, an totius substantiae sit morbus , hoc autem cognito, curationem quoque cognitam iri, Sc ii, temperiem quidem contraris appositione depelli, titius autem substantiae morbum alexipharmacorum, usu sanari. H xc ille & complura eiusmodi, quae m morare piget, insulsa loquacitate iactauit: at omnia, protinus magno astantium risu, atque cachinnis, ut Parerat, accepta fuere. Sed cum interea ingens perturbatio, clamorque concitaretur, cauit Mercurius, ut nequis

iniussu ad dicendum suo, prodiret. Tum Hippocratem, cuius magna apud omnes esse videbatur existimatio, primum eloqui iussit: itaque cqteris silentium fuit, ille vero sic infit. Medicina artium omnium praestantis sima Deorum munere beneficioque data mortalibus, deprauari iam tum c(pta est,atque euilescere, cum Primum ab studio sapientiae ad mercedem quaestumque fuit abducta;sed enim quicunque in quqstuosa arte ve

santur;omnem operam industriam cogitationem nientem denique omnem in pecunia figunt: praeque arget to famam gloriam doctrinae studia,Caeteraque mortalitatis decora atque Oi namenta contemnunt. Quare sic

mihi

207쪽

In mihi perspicere videtr abiectiorem sordidioremque in

dies fore medicinae conditionem, usquedum disciplianam suam Medici mercede locauerint, & praeclarissimam artem turpiter seruire coegerint. Ergo ut sua m

dicinae laus dignitasque reddatur, in rem, ni fallor, fu rit, ut ijs duntaxat medendi facultas concedatur, qui non auiditate numorum potius,sed stapientiae studio ad hanc artem feruntur. Sic enim medicinae tractatio ab illiberali, sordidoque quaestu soluta, & ab avaritiae crumine liberata, hominum generi maxime salutaris esset,ac optimo & nobilissimo quoque dignissima. Quim etiam abstrusa difficilisque disciplina quotidie illustr

retur ab his, qui vel occulto quodam naturae iussu ad eam inflammati rapiuntur,vel laudis gloriaeque percupidi in discendo, quam in adipiscendo malunt occupari. Caeterum de pestilentia tantum habeo dicere, me nunquam hoc morbo laborantibus medicinam fecisse,

nec ullam in Templo Aseulapit schedam inspexisses,

quae remedia pestis indicaret. Nam quod memoriae proditum est Atticam olim mea cura ex imminentis pestilentiae impetu ereptam seruatamque fuisse,ad pr cepta potius ciuilis prudentiae,quam medicae proselli nis est referendum. Quid quod multa mihi tribui video a nominis nostri studiolis, quae (vt verum loquari vel omnino sunt commentitia, vel certe mihi prorsus excidere. Incredibile est quantis plausibus,quantaque admurmuratione commendata fuerit Hippocratis oratio. Ipse ille Deorum hominumque obiurgator Momus non recus auit summam nobilitatis, doctrina queZ lau-

208쪽

laudem sapientissimo Seni tribuere. At Dum tamen hoc haud quaquam celauit,multa de illo er uia vaniatate, ac populari fide falso narrari, quale illud est, quod e prosapia Deorum fuerit,itaque natum rationem vi tutesque omnes tenuerit, ut tam fallere quam falsi nesciret . Nec id quidem reticuit, quod plerique mortalium non re ducti,sed opinione istius autoris, sententias cum diuinis oraculis auderent exaequaret, quin multa quoque essent multorum subinsulse absurdeque dicta, quae quoniam ex eius disciplina effluxisse putantur, in omnium ore vigerent,& itultissime crederentur. Tamdem non veritus est dicere Hippocratem de aegrota ac prope corrupta medicina ita ratiocinatum fuisse, vidia ligentior in aperienda morbi causa, quam in curatione trescribenda videretur. Haec cum dixisset Momus,oquendi potestas facta est Herophilo. Ille vcro aiebat medendi scientiam in recondita multiplicique cogntiatione positam esse, quam nemo possit assequi, nisi qui ingenio valeat, omnemque laborem industriam Sc r

tionem ad rerum natum contemplationem Conferatriccirco ab se conditam subtiliorem illam sectam, cui studium in primis fuerat scrutari hominum Corpora, causasque valetudinum oculata fide recognoscere, re praeterea herbarum, rerumque omnium, quarum iri, medicina usus esse potest, vires &eflectus inquirere. Sed postea Medicorum inscitia inertiaque factum esse, ut secta haec atq; institutio deserereturnac in his medicianae prosessores potissimum occuparentur, quae garrie di magis, quam medendi rationem videntur attingere.

209쪽

I 'Dandam igitur diae operam,ut Medici rectiorem illam viam a se olim monstratam denuo ineant, & adhibita frequenti dissectione perquirant qualis nam cordis de venarum sit pulsus, per quas vias sanguis fluat reflua que, quonam motu aluus 3c intestina cieantur, dc alia eiusmodi in vitiis dumtaxat exploranda, ut constare iam demum possit quem usum, & quam vim quaeque pars habeat. Herophilum plura loquuturum repressit

Mercurius,qui detestatus est immanem illius carnificianam atque crudelitarem, quod vivorum hominum ab uos dc praecordia inciderat, artemque salutis humanae presidem atrocis imae internecioni deuouerat , quuim, alioqui liceat parisianc fruina, at sine scelere exti picianam in brutis animalibus excrcere. Tum Erasistratus, quoniam hoc sermone se quoque notari videbat, erubuit, at nescio quid cum Archigene secreto colloquin tus se in mediam turbam,confertamque multitudinem abdidit. Interea ad d cendum surrexerat Asel epiades,

qui ad rhetorum morem compositus, elegantem ornatamque habuit orationem: Totus autem in eo erat, ut

ostenderet metandi rationem vulgo usurpatam, Plus incommodi, quam adiumenti asterre mortalibus , ut quae periculosias ancipitesque inualetudinum curati nes praescribat, & ferrum ignem atque pharmaca ipsis morbis nocentiora & molestiora mpissime adhibeat. Multis praeterea grauibusque argumentis docebat memdendi viam a se olim tritam cqteris anteferedam, quod omnium tutissima foret: quippe cum acriora medicammenta & remedia vehementiora sustulerit, omnem Z a curam

210쪽

igo curam confixerit in victius ratione, frictione corporis, ambulatione, & gestatione, quae quidem auxilia nec valde iniucunda sunt, nec hominum naturae nimis infensa. Denique pri se tulit medicinam haudquaquam inutilem peste laborantibus fore, si ea potissimum adhibeantur, quae manantibus Corpusculis iter aperiant, expirationes cieant, & vitalem vim actutum prominueret. Finierat Asclepiades varia cum adesamatione. Sed Momus cum illius ingenium eloquentiamque magis laudibus extulisset , non veritus est deinde nonnubiam eidem labeculam aspergere: Subiecit enim morbos non facundia, sed remedijs curari;ac perperam eos fac re, qui relicta essicaci medicina, aegrotantibus blandiamenta , illecebrasque proponunt: denique omnino detestabilem esse illorum impudentiam, qui valentiorae,

medicamina, quorum usum minimet norunt, audent

procaciter improbare. Senserat Aselepiades se momi sermone perstringi, quare excusationem parabat. Sed Mercurius ne longius res procederet,statim Thessalum monuit, ut loqueretur. Hic autem quanquam liberabmi oris, Deum metuebat,quoniam tamen ipsi dicem

dum aliquid fuit, sic infit. Qualis ego quantusque m

rim medendi antifex , Dijs hominibusque arbitror esse notissimulam, quippe unus ex omnibus extiti,qui vera tuendae valetudinis, curandorumque morborum d creta praescripserim , novamque condiderim se in , quae omnium quot quot ante fuerant, medicorum placita delere potuerit. Sed ut primum inter vivos esse

desij, medicinae studia, quorum nullum apud Manes