장음표시 사용
181쪽
Municipali suo S. V primum de vita decessi, cogitare mecum etiam atque etiam coepi, qua ratione Sapientiae stucia , re literatorum hominum amicitias, quas dum vixeram sanctifisime colui, mortuus quoque prosequi poclem Putabam enim me in licissimum fore, si earum rerum quibus in vita summopere delectabar usus mihi post obitum excidisset. Qua propter letliqum amnem traijciens, etsi valde sit irem, quippe qui ex aestuosa febri perierim, ab undis ardenter expetitis abstinui . AC. ceperam enim omnes, quicunque huius fluuij latices degustassent, rerum plane omnium obliuisti. Ergo sic habeto charissime Tun e me tui memorem esse, ac id vehementer concupiscere, ut vetus illa amicitiin necessitudo,
182쪽
situdo, quae mihi tecum intercessit, vigeat adhuc, qte numque perduret. Vtinam vero nobis liceret coram potius, ut olim, quam per epistolas agere: at quando dispari locorum sorte disiungimur, utemur bono literarum, ex quibus fructum certe aliquem nos percepturos confido. De voluntate autem tua, vel studio potius & cupiditate, ut cogitationes nostras, sensusque animi mutuo conferamus, non dubito. Te igitur os secro , ut quam Ocyssime ad me rescribas, rerumque tuarum statum mihi significes. Valde enim scire aveo
quid post funestam Civitatis cladem in magna illa,
confusione & perturbatione rerum obtigerit. Quanquam aulcm persuasum habeo pestilentiam non seu re nisi hominibus nequam & improbis,& horum dumtaxat conditionem fortunamque extollere solitam e se,tibi tamen ea saltem ratione profuisse suspicor, quod in tanta popularium strage,magnam imperitorum turbam, quae falsis criminationibus nomini tuo tenebras offundere conabatur , orco demiserit. Sed ut ut est,
erit sane mihi gratissimum, si me de his rebus feceris
certiorem. Prompta tibi & parata semper erit oppo tunitas mittendi ad me literas: ingens enim multitudo ex omni Terrarum regione quotidie concurrit ad infe ros; tametsi non omnibus datum est ad nos adire, M in
Elysia vatic degere (plerique enim in Tartarum praecipitant) quod sane dictum oportuit, ut scires eas modo Epistolas mihi redditas iri, quae traditae fuerint viro pio, cui desponsus sit, Sc destinatus nobiscum in Elysio locus. Ego vero (quod me maxime angit, solicitumque
183쪽
que habeo nequeo crebras ad te literas dare: nam praeterquam quoa ad scribendum nobis instrumenta plerunque deficiunt, nemo praeterea in hoc Populo extat, qui tabellarium agens,epistolas ad vivos per ferat:in rum enim manium austerior est ne dicam iniquior natura, quam ut hominibus gratificari, vel prodesse velinac nulli mortalium fas est hinc pedem referre, superas. que euadere ad auras: Sedenim quae memorantur det
Orpheo, A lcesti,Protesilao, Theseo, Hercule, Vlysse,&AEnea, quibus licuit ab inferis ad vivos redire, rara suntdc perpauca ex omni aeuo exempla, re munera prista tioris cuiusdam (vi temporibus illis) fortunae, quae quidem esse supra sortem nostrarum aetatum agnoscimus. Tandem vero in te pene iam desperata, egregiam op ram mihi despondit Momus,qui cum nuper huc adu nisset, in familiaritatem suam me amanter recepit, dcvltro pollicitus est se in suo ad superos reditu Epistolam
hanc tibi certo redditimim. Neque vero id illi, ut a bitror,molestum erit; etenim ex inseris excedenti patet Auerni ostium in vicinia nostrae Neapolis. Caeterunta videre te videor hasce literas auidissime perlegentem , praeterquam enim eae ipsae scribuntur a viro tui amam
tissimo, inde etiam veniunt, unde raro,nec unquam niarauissimis de causis nuncius afferri solet ad vivos age ad id audiendum te para,quod expectationem. tuam facile expleat. Nimirum quid morte obita videri mihi contigerit, quidve hic apud inferos actum, dictum , cautumque sit, scripto prodere institui. Itaque ut primum fato concessi, me iam pallentibus umbris
184쪽
rs permistum Mercurius duxit ad ripam acherontis. Ad
rant ibi sexcenta millia mortuorum, qui dum traijc rentur solicite expectabant. Plurima inter hos nostrorum ciuium multitudo, quae simul ac me conspexit, imgentem edidit plangorem et plerique vero clamabant desperandam iam esse Patriae salutem, quando usque. . eo ferueret pestis immanitas, ut Medicum experienti simum,& morborum insanabilium propulsatorem, o presserit. Stabat in ulteriore paludis acherusiae ripa,
portitor in dinumerandis obolis ita occupatus,vi trans, uectionis mortuorum videretur oblitus E, quare illum, Mercurius his verbis compellauit. Heus Charon ita, ne tandem de portitore factus es qruscator,dumque lucri re quaestus statagis, prae cupiditate officij tui rati,nem non habes E An te non miseret tot animarum procul a sede illis parata miserabiliter eiulantium e Turiri, Charon vides, inquit,quo loco sint res nostrae Mercurirvetus est nobis, & pene pultis Cymba, quae cum rimis undique fatiscat, & omnibus compagibus aquam acciapiat, sane mihi facessit negotium 8, nam magnum laborem tempusque ad exhauriendam sentinam impe
dor, ae vehementer metuo, ne umbris confertim accuserentibus, tandem- aliquando mergamur. Quamobrem
cum ingentem obolorum summam dudum congesI rim, & opportuna ista pestilitas maiorem in dies quaestum nobis suppeditet, velim cures ut noua n lS extruatur nauicula, & haec item ipsa, qua modo utimur, comparatis ad id opus rebus necessarijs,resarciatur:mmin tanta mortuorum frequentia commodissimum eric
185쪽
Isshinis uti pontonibus, quorum alter alteri alligatus, remulco trahatur. Annuit Mercurius, laudauitque portitoris consilium, qui tot obolorum millia, non quidem priuato commodo, sed publicae utilitati destinauerat. Interea Charon ad nos remeauit, confestimque Me
curius me cymbam conscendere sibique in puppi iussit assidere:placuit enim hoc quidquid est honoris, erudiationi dare. Exin omnes aceruatim in nauiculam irrum re conabantur, sed repulit illos portitor, & paucos tam tum, ne multitudo praegrauaret, exacto a singulis naulo, admisit in cymbam:reliquos autem bene sperare iucsit;nam se omnes,quicunque aduenerant, traiectumnia promisit;dummodo nec obulis deficerentur,nec eorum corpora inhumata iacerent. Tum multi Neapolit
norum praesertim Ciuium pallida Orci loca eiulatu replangore compleuerant, quippe qui a transuectione acheruntis arcebantur, quod proiecti inhumati fuerat,
vel adulterinos numos secum attulerant. Iam vero styga transgressus,in Beatorum oras veneram,Cum primus
omnium mihi obviam processit Schipanus; postquai mautem inter nos, ut mos est, amicissime consalutauiamus. Quid est hoc, inquam, amice, quod tu mihi r pente e vestigio occurristi: numquidnam de aduentu meo praesenseras at ille, iamdudum te Seuerine opperior , nam cum hic nunciatum esset sevire pestem ita, Neapolitanos incolas, cqpi statim de salute tua solicitus esse: Sciebam enim certo futurum, ut ubi se quisq; mo bo implicitum esse videret,ad te confugeret; teque dira pestilentis halitus contagione pollueret. Nunc quan-
186쪽
I ssdo mea non me fefellit opinio, noli amabo te, diuturni desideri j mei expectationem eludere: Nam quia iam
diu nihil noui ad nos euiuis allatum est , vix enarrare queo, quanta cum auiditate te sim auditurus. Tum percuntari ex me coepit quonam sumptu, atque apparatu haeredes funeri s uo iusta soluistent ; quae bibliothecae lectissimis libris instructae cura E, quis cultus fuisset hortuli, in quo raras exoticasque stirpes magno laboret conquisitas, seuerat. Risi inane hominis sapientissimi studium, ac intellexi eisdem mortuos curis solicitari,
quibus detineri viventes consueuerant. Porro me Comtinere non potui, quin illi obi jcerem indignam philosepho ambitione,& prope nimiam bonorum cupidit tem: quandoquidem nominis sui memoriam sepulari
potius magnificetia, quam literarum monumentis immortalem reddere studuerat , & cum magnum in comgerendis opibus laborem insiumpsisset, nullum ingeni j
lpecimen,nullum opus ocij reliquerat. Ad hunc autem modum colloqentes peruenimus in ea loca, quae a viris literatis,& stuclio doctrininue deditis incoluntur. M gna hic eruditorum frequentia. At ij plerumque solent una congredi, & familiariter degere, quos vel si diorum similitudo,vel qtatis, nationis,linguque societas coniunxit: Schipanus vero cum videret me efferri si dio visendi populares nostros, in illam me plagam asduxit,in qua Telesius, Campanella, Donius,alijque vibri sapientiae studio clari spatiabantur. Agnouit me si tim Campanella, ultroque accurrens,omnia, quae prae stare tunc poterat, amicitiae ossicia mihi cumulate res
187쪽
didici Postea mirari se dixit,quod ego,qui omne meum
studium in doctrina & sapientia collocaueram, vitam in ea Ciuitate egerim, in qua nullus literis bonisque artibus habetur honos,nullum defertur premium. Ad haec per Ditem patrem,Deosque manes iuraui t nullum aetatis suae tempus sibi grauius, aut molestius visuim, quam quod istic degerat; ubi cum vix aut omnino non posset inuenire aequum aestimatorem studiorum siu rum, coa tus fuerat genethliacas vanitates, magicas praestigias , aliasque superstitiosas dc nugatorias artes profiteri, ut gentis imperitiae gratiam aucuparetur. T lesius vero Campanellam liqc memorantem, institiamque leuis & otio marcescentis populi taxantem, repressiti,monuitque ut linguam contineret,aut certe honorificentius de illa gente loqueretur,cuius tanta multitudo ad insernas sedes dudum confluxerat, ut facile, si libitum illi esset, nos potuisset obruerer Deinde in me comversus, de Consentinis, inquit, nostris si quid habes noui,scire velim Seuerine;illi enim cum acumine & industria polleant,non mediocrem mihi spem asserunt, fore ut aliquando illustrent philosophiam, quam ego Aristoteli iampridem mancipatam, in libertatem primus vindicaui . Tum ego,erat olim Consentia plena bonarum artium & disciplinarum;nunc vero, pace tua Telesi dixerim, Cives illi tui ingenio solertiaque plane abutuntur: studia enim doctrinae, salutaresque artes aue sali,ea meditantur,quae hominum generi perniciem inferant . Quidam autem veteratores, cum mediocritet
in literis profecerint,diuina quadam, si Dijs placet, arte
188쪽
t cabalam vocant) instructos se praedicant, cuius ope de re quavis sciscitanti resiposium carmine expressum invitum exhibent. Quid valeat ad conciliandam in amitibus gratiam, quomodo erui possint Thesauri, quis furti, aut necis fuerit autor, qualis cuiusque rei sit fuit rus euentus,quonam remedio saluti suae subuenire quis positi, dc ne multis morer, quicquid est in rebus quantumuis obscurum inuolutumque,se arte hac explicaturos profitentur,ac interea homines stupidos,& rationis rerum ignaros, expilant. Hic Donius me interpellans quaerebat utrum nouae illae cogitationes, quas in volumine de natura hominis exarauerat, a nostris philoso-
phis probarentur. Atqui ego in ipsis etiam libita serum esse dictitabam, quando casu nescio quo sectum sit, ut
commentariolum plane nouum atque elegans, nec ijs quidem innotuerit, quorum omnis cura in peruolutam dis physicorum monumentis insumitur: at extare t
men (te vero his verbis designabam qui obscura re
ignota hactenus commenta patefaciat, ac illustret allia quando. Haec dum loqueremur , aduenere interea,
Stelliola, Brunus, dc alij complures propinqua Patriae
cognatione, studiorumque societate nobiscum coniuncti,qui me nouitium Elysiq vallis incolam omnibus ora sicij prosequebantur. Inde ego magno amicorum comitatu stipatus, ea loca curiose peragrabam, in quibus perpetuo nobis est habitandum . Incedentes autem prospiciebamus Parmenidem, Zenonem, Leucippum, Philolaum , Timaeum , aliosque Pythagorqos incolas quodam nostros,in quadam magni nummis ri
189쪽
I sybulantes. Sed cum ego adire illos gestirem, Stelliola quasi dissuasor,consilij mei, velim, inquit, Seuerine tibi
suadeas barbatos illos veteres egregie nobis imposivis. se: Nam profecto si ipsorum autoritate remota, ea quae de natura decernunt ad rem rationemque perpend
mus , facile inueniemus pleraque ab ijs dici pronus a,
surdet, Nonnulla vero de industria obscurari , ut inte pretantium ingenio ad naturam aliquando reuocem tur. Quid autem per Deos immortales ab Antiquis edocti sumus, quod cum his possit conferri, quae de ratione naturae accurata obseruatione, ac multa medit
tione firmata tradidere Gilbertus, Harueius, Galil us, Cartesius, Digbatus ,Hobbes,alijq; huius seculi scriptorest Equidem fateor excelluisse veteres in Mathematicis disciplinis ; veruntame&in his etiam docuere Vi ta atque Cartesius aetatem nostram nihil cedere vel stati ; ut nihil interea de me Encyclopaedia dicam, in qua ita scientiarum omnium syntaxim complexus sum,
ut unum hoc opus(absit dicto inuidia) sit instar omnium quaecunque de Theologia, Phy siologia, re in
thematicis artibus vulgata hactenus fluere. Tum ego subridens,Noui inquam StellioIa ingenium tuum multiplicemque disciplinam, sed utinam illa vulgo inia tuisset; certe enim nostra Neapolis maiori esset apud eruditos omnes gloria. Nunc vero Encyclopedia illa tua, in qua omne ocium tempusque contriueras, pei ijtiam, ac vix tanti operis index , & lucubrationum arginmenta supersunt. Scd quid i m tu famae nominique tuo male constuluisti, qui nouitate verborum abstrusic
190쪽
i So& inauditae doctrinae caliginem effudistin cumque multa pr clare inchoasses,nuinim tamen commentariolum perfectum plane,absolutumque reliquistia, sed genio in dulgens subtilissimas cogitationes non sine magno rei litcrariae damno passus es perire. In istum autem se monem delapsus, institueram etiam Brunum increpare,quod is cum bonarum artium gnarus esset, sua tamevolumina nugis, praestigijsque, quam solida doctrina implere maluisset: At vero Galilaei aduentu nostra ii, terrupta est oratio ; hic enim cum nos salutauisset, scibaeitari statim c*pit quemnam progresIum habuisset hactenus Physiologia, quam ipsemet omnium princeps ex obseruatione naturae deductam,cum Geometria inlici conatu iugauerat . Praeterea numquid noui deprehensium esset in Coelo vi illius instrumeti, quo acies ad remota cernenda mirifice intenditur ; ac ciemuim qualis quantaue eiusmodi organis facta misset acces.sio. Tum ego rem omnem enarrans dixi desertam in re iam a nostris Italis veram illam germanamque philosophandi rationem, quam ipse ille a se primum excitatam compluribus editis voluminibus illustrauerat ;Sed eam tamen apud Populos extemos nulla principis& inuentoris(quod sane dolenter dixeram) mentione facta reui rescere. Fuiste nonnulla in Coelo nuper animaduersia, quae quidem minime abhorrent ab nis, quae iam olim literis ille mandauerat: Qu3dam porro esse ab ijs impudenter conficta, qui ut viro clarissimo pares viderentur, laureolam in mustaceo quaesiueret, Dcniq, multa in vitris perpoliendis, siue usu ac obseruatione ,