장음표시 사용
141쪽
robus tantum temporis tribuit, quantum erat properanti necesse; timens Domitio, ne adventu Pompei praeoccu- Paretur, ad eum omni celeritato et Studio inuitatus fore-12. Julibatur. Totius autem rei consilium his rationibus 3 explicabat, ut, Si PompeiuS eodem contenderet, abductum illum a mari atque ab iis copiis, quas Dyrrachii compara-Verat, abStractum pari condicione belli secum decertare cogeret; si in Italiam transiret, coniuncto eXercitu eum 4
Domitio per Ilinicum Italiae subsidio proficisceretur;
si Apolloniam Oricumque oppugnare et Se omni maritima oris exeludere conaretur, obSΘSSO Scipione necessario illum SutS auxilium ferre cogeret. Itaque praemissis nuntiiS 5
ad Cn. Domitium Caesar scripsit et, quid fieri Vellet, ostendit praesidioque Apolloniase cohortibus quattuor, Li8Si una, tribus Orici relictis quique erant eX vulneribus aegri depositis per Epirum atque Athamaniam iter iacere coepit. Pompeius quoque de Caesaris consilio coniec- 6 tura iudicans ad Scipionem properandum sibi sexistimabat: si Caesar iter illo haberet, ut subsidium Scipioni ferret; si ab ora maritima Oriciaque discedere nollet, quod legioneSequitatumque ex Italia exspeotaret, ipSe ut omnibus copiiSDomitium aggredoretur. 79. ΗiS de causis uterque eorum celeritati studebat, 1 et Suis ut esset auxilio, et ad opprimendoS adverSarioSne ooonSioni temporis deesset. Sed Caesarem Apollonia 2n derecto itinere averterat; Pompeius per Candaviam iter in Macedoniam expeditum habebat. Accessit etiam ex 3 improviso aliud incommodum, quod DomitiuS, cum dieSCΟmPlures castris Scipionis castra collata habuisset, rei frumentariae causa ab eo discosserat et Heracliam iter . fecerat, ut ipsa fortuna illum obicere Pompeio Videretur. Haec ad id tempus Caesar ignorabat. Simul a Pompeio 4 litteris per omnes provincias civitatesque dimissis do proelio ad Dyrrachium iacto elatius inflatiusque multo, quam reSerat geSta, fama percrebruerat pulSum fugere Caesarem
142쪽
5 Quibus accidit robus, ut pluribus dimissi itineribus a Caesaro ad Domitium et a Domitio ad Caesarem nulla ratione iter6 conficere poSSent. Sed Allobroges, Roucilli atqu0 Egi
familiares, quoS PerfugiSSe ad PomΡeium demonStravimus, conspicati in itinere eXploratores Domitii, Seu pristina Sua conSuetudine, quod una in Gallia bella gesserant, Seu gloria elati cuncta, ut erant nota, eXΡΟSuerunt et Cae-2 SariS profectionem, adventum Pompei docuerunt. A quibus Domitius certior factus vix quattuor horarum Spatio antecedens hostium beneficio periculum vitavit et ad Aeginium, quod est oppidum obiectum Thessaliae, Caesari venienti occurrit. 24. Juli.
1 80. Coniuncto exercitu Caesar Gompho S pervenit, quod est oppidum primum TheSSalliae VenientibuS 26. Juli. ab Epiro; quae genS paucis ante menSibus ultro ad Caesarem legatos miserat, ut SutS omnibus facultatibuS uteretur,2 praesidiumque ab eo militum petierat. Sed eo fama iam Praecurrerat, quam SUBTR docuimuS, de proelio Dyrrachino, 3 quod multis auXerat partibus. Itaque AndrostheneS, praetor TheSSaliae, cum Se victoriae Pompei comitem eSSemallet quam socium CaesariS in rebuS ad VerSiS, Omnem ex agris multitudinem Servorum ac liberorum in oppidum
cogit portasque praecludit et ad Scipionem Pompeiumque
nuntios mittit, ut sibi subsidio veniant: δε confidere munitionibus oppidi, 8i celeriter Succurraturοῦ longinquam oppu-4 gnationem 3u8tinere non po88e. Scipio diseeSSu exercituum ab Dyrrachio cognito Larisam legiones adduxerat; ΡOm-5 peiuS nondum Thessaliae appropinquabat. Caesar caStriS munitiS Scalas muSeulosque ad repentinam oppugnationem 6 fieri set crates parari iussit. Quibus rebus effecti S cohortatuS milites docuit, quantum usum haberet ad sublevandam omnium rerum inopiam potiri oppido pleno atque Osulento, simul reliquis civitatibus huius urbis exemplo inferri terro-
143쪽
rem et id fieri coleriter, priuSquam auXilia Coneurrerent. Itaque usus singulari militum Studio eodem, quo Venerat, I die post horam nonam oppidum altissimis moenibus OΡΡugnare aggreSSUS nnte SoliS OccaSum e X pugna Vitot ad diripiendum militibus concessit statimque ab oppido castra movit et Metropolim Venit, Sic ut nuntioS expugnati oppidi famamque antecederet. 81. Metropolitae primo eodem usi consilio, isdem per- 1 moti rumoribus portaΗ olau Serunt muroSque armati S compleVerunt, Sed poStea casu civitatis Gomphensis cognito ex captiVis, quos CaeSar ad murum producendoS cura- Verus, PortaS eruerunt. Quibus diligentissimo con- 2Servatis, collata fortuna Metropolitarum cum caSu Gomphensium nulla Thessaliae fuit civitas praeter LariSaeOS, qui magnis exercitibus Scipionis tenebantur, quin Caesari Pareret atque imperata faceret. Illo idoneum locum in 329. Juli. RgriS nnetuS, quta Prope iam matura orant frumenta, ibita dVentum e X Spectare Pompei eoque omnem belli rationem conferre constituit.
82. Pompeius paucis post diebus in Thessaliam 1
per Venit contionatuSque apud cunctum exercitum Suis agit gratias, Scipionis milites cohortatur, ut parta iam Victoria Draedae ne praemiorum Velint eSSe particiΡeS, receptisque omnibuS in una caStra legionibus Suum cum Scipione honorem partitur classicumque apud eum cani et alterum illi iubet praetorium tendi. Auctis copiis 2 PomΡei duobusque magnis oXercitibus coniunctis priStina omnium confirmatur Opinio et Spe S Victoriae augetur, adeo ut, quidquid intercederet temporis, id morari reditum in Italiam viderotur et, si quando quid Pompeius tardius aut conSideratiuS faceret, unius esse negotium diei, Sed illum delectari imperio et consulares praetorioSque Ser-Vorum habere numero dicerent. Iamque inter Se Ρalam de 3 praeturis ac de Sacerdotiis contendebant in annosque 8
144쪽
consulatum doliniebant, alii domoS bonaque eorum, qui 4 in castris orant CaeSariS, petebant; magnaque inter eoSin concilio fuit controversia, oporteretne Lucilii Hirri, quod is a Pompeio ad Parthos miSSuS QSSet, ProXimiS QOmitiis praetoriis absentis rationem haberi, cum eiuS neeeS-sarii fidum implorarent Pompei, praeStaret, quod proficiscenti recepisSet, ne per eiuS auctoritatem deceptus videretur, reliqui, in labore pari ac periculo ne unuS OmneS
1 83. Iam do sa00rdotio Caesaris Domitius, Scipio Spintherque Lentulus cotidianis contentionibus ad gravissimas Verborum contumelias palam descenderunt, cum Lentulus uetatis honorem ostentaret, DomitiuS urbanam gratiam
dignitassemque iactaret, Scipio affinitato Pompei confidorol. 2 Postulavit etiam L. Afranium proditionis eXercitus Acutius 3 Rufus apud Pompotum. Et L. Domitius in consilio dixit placere sibi bollo confecto ternas tabellas dari ad iudicandum iis, qui ordinis essent Senatorii belloque una cum ipsis intortuissent, sententiaSque de Singuli S ferrent, qui Romae remanSiSSent quique inter praesidia Pompei fuissoni
4 neque operam in re militari praeStitissent: unam fore tabellam, qua liberandoS omni periculo Cera Serent, ulteram, qua capitiS damnarent, tertiam, qua Pecunia multurent. 5 Postremo omnes aut de honoribus suis aut de praemiis pecuniae aut de porSequendiS inimicitiis agebant, neque, quibus rationibus Superare DOSSOnt, Sed, quem admodum uti victoria deberent, cogitabant.1 84. Ru frumentaria praeparata confirmati Sque militibus et satis longo spatio temporis a Dyrrachinis proeliis intermiSSo, quo Satis perSpectum habere militum animum Videretur, temptandum Caesar e Xistimavit, quidnam Pompeius propositi aut voluntatis ad dimi-2 eandum haberet. Itaque exercitum eX onStriS 0duXit aciemque instruxit, primo SutS IOoiS Ρnuloque R CRStriS 6. August. Pompei longius, continentibuS Vero diebuS, ut progrede-
145쪽
retur a castris suiS collibUSquo Pompeianis autem Subiceret. Quae res in dies confirmatiorem eius eXeroitum effieiebat. Superius tamen institutum in equitibus, quod demon- 3 StrarimuS, SerVnbist, ut, quoniam numero multis partibus esset inferior, aduleSeenteS atque expeditos ex anteSignanis electis ad perni uitatem armis inter equiteS proeliari iuberet qui cotidiana consuetudine USum quoque eiuS generiSproeliorum perceperant. ΗiS erat rebuS effectum, ut equi- 4tes mille etiam apertioribus locis septem milium Pompei-nnorum impetum, cum eSSet HSuS, SuStinere auderent neque magnosere eorum multitudine terrerentur. Itaqu0 5
etiam per eos dies proelium Secundum eque Streiecit atquo unum AJ J obrogem ex duobuS, quoS PerfugiSSe ad Pompeium Supra docuimuS, cum quibuSdam interiecit. 85. PompeiuS, qui castra in collo habebat, ad infimas 1 radices montis aciem in Struebat Semper, ut videbatur, exspectans, Si iniquiS Ioui S CaeSar se Subiceret. Caesar 2 nulla ratione ad pugnam elici poSSe Pompeium eXistimans hanc sibi commodissimam belli rationem iudicavit, uti onStra ex eo loco moveret Semperque eSSet in itineribus haec SpeetanS, Ut moVendis enStriS pluribusque adeundis locis commodiore re frumentaria uteretur, Simulque in itinere ut aliquam occasionem dimieandi nancisceretur et insolitum ad laborem Pompei exercitum cotidianis itineribus defatigaret. His constitutis rebuS, Signo iam proiec- 3tionis dato tabernaculisque detensis animum ad VerSum est paulo extra cotidianam con Suetudinom longius a vallo esse aciem Pompei progreSSam, ut non iniquo loco poSSedimioari videretur. Tum Caesar iupud SuoS, cum iam eSSet 4 agmen in portis, 'Differendum est,' inquit, iter in prae-δentia nobis et de proelio cogitandum, 8icut Semper depoposcimus. Animo 8imus ad dimicandum paratio non facile Occa8ionem postea reperiemus confestimque expeditas copiaS educit.
146쪽
1 86. Ρ ompeius quoque .ut ΡΟStea cognitum eSt, Suorum omnium hortatu Statuerat Droelio decertare, atque etiam in consilio Superioribus diebus dixerat, priusquam concurrerent acieS, fore, uti eXercitus Caesaris pelle-2 retur. Id cum essent plerique admirati, Scio me' inquit, paene incredictilem rem polliceri: sed rationem consilii mei 3 accipite, quo firmiore animo ad proelium modeatis. Persuasi equillibus nostris, idque mihi Se facturO8 confirmaverunt,
ut, cum propiu8 e88et acce88um, deaetrum Cae8aris cornu ab latere aperto aggrederentur et circumventa a tergo acie Priu8
perturbatum eaeercitum pellerent, quam a nobis telum ino hostem iaceretur. Ita sine periculo legionum et paene 8ine vulnere bellum conficiemus. Id autem difficile non e8t, cum 5 tantum equitatu valeamus.' Simul denuntiavit, ut essent animo parati in posterum diem et, quoniam fieret dimicandi potestas, ut Saepe rogitariSSent, cogitarent, ne Sutam neu reliquorum opinionem fallerent.1 87. Hunc Labienus excepit et, cum Caesaris copiaS deSpiceret, Pompei consilium Summis laudibus efferret, Noli' inquit, existimare, Pompei, hunc e88e eaeercitum,
2 qui Galliam Germaniamque devicerit. Omnibus interfui
proeliis neque temere incognitam rem pronuntio. Pereaeigua par8 illiu8 eaeercitus 8uper tἰ magna pars deperiit, quod accidere tot proelii8 fuit necesse, multos autumni pestilentia in Italia consumpsit, multi domum diacesserunt, multi Sunt 3 relicti in continenti. An non audisti8 eae ii8, qui per cau8am valetudinis remanserunt, cohortes e8se Brundisii factas' 4 Hae copiae, quas videtis, eae dilectibus horum annorum in citeriore Gallia sunt refectae, et plerique εunt eae colonii8 Tran8padanis. Ac tamen, quod fuit roboris, duobus proeliis 5 Dyrrachinis interiit.' Haec cum dixisset, iuravit, Se niSi
Victorem in castra non reverSurum reliquoSque, ut idem
6 facerent, hortatus est. Hoc laudans Pompeius idem iuravit; nec Vero eX reliquis fuit quisquam, qui iurare dubitaret. T IIapo cum facta essent in consilio, magna Spe et laetitia
147쪽
omnium discessum eSt; ac iam animo Victoriam Praecipiebant, quod de re tanta et a tam perito imperatore nihil frustra confirmari videbatur.
9. August. 88. CaeSar eum Pompei castriS appropinqu Set, ad 1 hunc modum aciem eius instructum animadvertit. Erant in sinistro cornu legiones duae tradita0 a Caesare 2 initio dissonsionis sex senatus conSulto; quarum unis Primis,
altera tertia appellabatur. In eo loco ipse erat PompeiuS. Modiam aciem Scipio cum legionibus Syriacis tenebat. 3Ciliolonsis logio coniuncta cum cohortibus Hi SpaniS, qURStraductas ab Afranio docuimus, in dextro cornu erant collocatae. Has firmissimas se habore Pompeius existi- 4mabat. Reliquas inter autem mediam cornuaque interiecerat numerumque cohortium centum et decem exple-Verat. Haec erant numero milia quadraginta quinque; 5 evocatorum circiter duo milia, quae ex beneficiariis Superiorum exeroi tuum ad eum convenerant, tota noto diS- pertierat. Reliquas cohortes Septem QRStriS propinquiSque castellis praesidio disposuerat. Dextrum cornu eiuS rivuS 6 quidam impeditis ripis muniebat; quam ob CauStam cune- tum equitatum, Sagittarios funditoresque omnes Sinistro
89. Caesar Superius institutum Servans decimam legio- 1nem in dextro cornu, nonam in Sinistro collocaverat, tametsi erat Dyrrachinis proeliis vehementer attenuata, et huic Sic adiunxerat octaVam, ut paene unam eX duabus efficeret, atque alteram alteri praesidio esse iusserat. Cohortes 2 in acie octoginta constitutas habebat, quarum Summa erat milium viginti duorum; cohortoS Septem onStriS Praesidio roliquerat. Sinistro cornu Antonium, dextro P. Sullam , 3 mediae aciei Cn. Domitium praeposuerat; iΡSe contra Pompeium constitit. Simul iis robus animadversis, quaS 4
demon StraVimuS, timens, no a multitudine equitum cleX-trum Cornu circumveniretur, celeriter eX tertia acie Singulas
148쪽
oohortes dotraxit atquo HX his quartam instituit oquitatui quo opposuit et, quid fieri Vellet, ostendit monuit tuo
olus dioi victoriam in orerum cohortium virtute ConStare. 5 Simul tertiao aciei imperavit, ne iniuSSu Suo Coneurreret;
so, dum id fieri Vollet, VOXillo Signum daturum.1 90. EX0roitum cum militari more ad Dugnam cohortaretur Suaque in eum perpetui temporiS officia praedivaret, 2 in primis commomoravit te8isbu8 se militiibu8 uti posse, quanto εtudio pacem peti88et, quae per Vatinium in colloquiis, quae per A. Clodium cum Scipione egi88et, quibus modis ad Oricum cum Libone de mittendis legatis contendis8et. Neque ερ umquam abuti militum sanguine neque 3 rem publicam alterutro exercitu privare voluisse. Hau habita oratione eXposcentibus militibus et Studio pugna se ardentibus tuba signum dedit. 1 91. Erat C. Crastinus evocatuS in eXeroitu CaeSaris, qui Superiore anno apud eum primum pilum in l0gione docinia 2 duxerat, vir singulari virtute. Hic signo dato Sequiminime,' inquit, manipulare8 mei qui fuistis, et ve8tro imperatori, quam con8uevi8ti8, Operam date. Unum hoc Proelium 8upere8t; quo confecto et ille 8uam dignitatem et no8 nostram 3 libertatem recuperabimu8.' Simul respiciens Caesarem Faciam' inquit hodie, imperator, ut aut vivo mihi aut 4 mortuo gratia8 asta8 Ηaeo cum diXisset, primus ex dextro cornu procucurrit atque eum electi milites circiter centum viginti voluntarii sunt proSeouti. 1 92. Inter duas acies tantum erat relictum Spatii, ut 2 Satis esset ad concurSum utriuSque eXeroitus. Sed PompeiuS Suis praediXerat, ut Caesaris impetum exolperent neve Se loco moverent aciemque eius distrahi paterentur; idquo admonitu C. Triarii 10oisse dicebatur, ut primus incursus visque militum infringeretur notosque distenderetur, atque in suis ordinibus dispositi dispersos adori-3 rentur; leViusque casura Ρila sporabat in loco retentis militibus, quam si ipsi immissis telis occurrissent: Simul
149쪽
fore, ut duplicato cursu CneSaris milites exanimarentur et lassitudino conficerentur. - Quod nobis quidem nulla 4 ratione factum a Pompeio Videtur, propterea quod e8t quaedam animi incitatio atque Mauritas naturaliter innata omnibuS, quae Studio pugnae incenditur. Hanc non repri- 5mere, Sed augere imperatoreS debent; neque frustra antiquitus institutum eSt, ut Signa undique Constinerent clamoremque universi tollerent; quibus rebus et hostes t0rrorios suos incitari eXistimaverunt.
93. Sed nostri milites signo dato cum infostis pilis 1
pila misserunt celeriterque, ut erat PraeceΡtum a CaeSare, gladios strinxerunt. Neque vero Pompeiani huic rei defu- 2 erunt. Nam et pila miSSa exceperunt et impetum logionum tulerunt et ordineS suos Servarunt pilisque missis ad gladios redierunt. - Eodem tempore equites ab sinistro Pomp0i 3 cornu, ut erat impertatum, UniVerSi Proeueurrerunt, OmniS-que multitudo sagittariorum Se profudit. Quorum im- 4petum noster equitatus non tulit, Sed paulum loco motus ueSSit, equitesque Pompei hoc aurius instare et se turmatim explicare aciemque nostram a latere aperto Oircumire coeperunt. Quod ubi CaeSar animadvertit, quartae 5 aciei, quam inStituerat, cohortibus dedit signum. Illae celeriter procucurrerunt infestisque signis tanta vi 6 in Pompol equitos impetum fecerunt, ut eorum nemo conSiSteret omnesque converSi non Solum loco cederent, sod protinus incitati fuga montes altiSSimos peterent. Quibus Summotis omnes sagittarii funditoresquo destituti Psuo praesidio interfecti sunt. Eodem impetu cohortes 8Sinistrum cornu pugnantibus etiam tum no resistentibus in acie Pompeianis circumierunt eoSque a tergo Sunt adortae.
150쪽
1 94. Eodom tempore tertiam aciem Cne Sar, qu equiota fuserat et se ad id tempus loco tenuerat, Procurrere 2 i iis sit. Ita cum recentes atque integri defesSi8 SucceS-SisSent, alii autem a tergo adorirentur, SuStinere Pompeiani non potuerunt atque Uni Ver Si terga Verterunt. 3 Sod Pompeius ut equitatum suum pulsum vidit atque eam Dartem, cui maXime confidebat, Ρerterritam animadvortit, aliis diffisus acie excessit protinuSque Se4 in castra equo contulit et iis conturionibus, quos in Statione ad praetoriam portam posuerat, clare, at militeS eXnudirent,
Puemini' inquit castra et defendite diligenter, si quid
durius acciderit. Ego reliquas porta8 circumeo et ca8trorum 5 praesidia confirmo.' Haec cum dixisset, Se in praetorium contulit summae rei diffidens et tamen eVentum eXSΡeet S. 1 95. Caesar Pompeianis ex fuga intra vallum compulsiS nullum spatium porterritis dari oportere existimans milites cohortatus est, ut beneficio fortunae uterentur ea Stra que 2 oppugnarent. Qui etsi magno aestu fatigati nam ad meridiem res erat perducta -, tamen ad omnem laborem 3 animo parati imperio paruerunt. Castra a cohortibuS, quae ibi prasesidio erant relictae, industrio defendebantur,4 multo setiam aurius a Thrauibus barbarisque auxiliis. Nam qui OX acie refugerant militos et animo perterriti et lassitudine confecti, dimissis plerique armis signisque militaribus magis de reliqua fuga quam de caStrorum defen-5 Sione cogitabant. Neque vero diutius, qui in Vallo constiterant, multitudinem telorum suStinere potuerunt, Sed confecti vulnoribus locum reliquerunt, protinuSque omnOS ducibus usi centurionibus tribunisque militum in altissimos monteS, qui ad castra pertinebant, confugerunt.1 96. In castris Pompei videro licuit tricli 1las StructaS, mregnum argenti ponduS eXpoSitum, recentibus caespitibuS tabernacula constrata, L. etiam L0ntuli et nonnullorum tabernacula protecta edera multaque Praeferen, qURUnimiam luxuriam et victoriae fiduciam designarent, ut