장음표시 사용
131쪽
que erat eius rei minor coΡia, hordeo adaugere atque his rationibus equitatum tolerare. Sed Ρostquam non modo bhordeum pabulumque omnibus loci S herbaeque desectae, sed etiam frons ex arboribus deficiebat, corruptis equis macie conandum sibi aliquid Pompeius de eruptione existimavit. 59. Erant apud Caesarem in equitum numero Allo- 1broges duo fratres, Roucillus et Egus, Adbucilli filii
qui principatum in civitate multis anniS obtinuerat, Singulari virtute homines, quorum opera CaeSar omnibuS Gallicis bellis optima fortissimaque orat usus. His domi 2
Ob has causas amplissimos magi Stratus mandaVerat atque eos extra ordinem in Senatum legendOS curaverat agroS-
quo in Gallia ex hostibus captoS praemia que rei pecuniariae magna tribuerat locupletesque ex egentibuS fecerat. Hi propter virtutem non solum apud Caesarem in honore 3 erant, Sed etiam apud exercitum cari habebantur; sed freti amicitia Casesaris ot stulta ac barbara arrogantia elati despiciebant suos stipendiumque equitum fraudabant et Praed tam Omnem domum avertebant. Quibus illi robus 4 permoti universi Caesarem adierunt palamque de eorum iniuriis sunt questi et ad cetera addiderunt falsum ab iis
equitum numerum deferri, quorum Stisendium averterent. 60. Caesar neque tempus illud animadversionis esse 1 existimans et multa virtuti eorum concedens rem totam
Sustulit; illos secreto castigavit, quod quaestui equites
h uberent, monuitque, ut ex Sua amicitia omnia eXSPectarent et ex praeteritis suis officiis reliqua Sperarent. Magnam 2 tamen haec res illis offensionem et contemptionem ad Omnes rettulit, idque ita osso cum ex aliorum obiectationibustum etiam ex domestico iudicio atque animi conscientia intellegebant. Quo pudore adducti et fortasso non se libe- 3rari, Sed in aliud tempus reservari arbitrati discedere ab nobis et novam temptare fortunam novasque amicitias experiri constituerunt. Et cum paucis collocuti clisenti- 4
132쪽
DE BELLO CIVILIbus suis, quibus tantum facinus committere audebant, primum conati sunt praefectum equitum C. Volusenum interficere, ut postea bello confecto Cognitum est, ut cum 5 munere aliquo perfugiSSe ad Pompeium Viderentur; poSt- quam id fassinus difficilius visum est nequo facultaS Perficiendi dabatur, quam maXimnS potuerunt BeeuntnS mutuati, proinde ac Si sui S SatiSiauere et fraudata restituere vellent, multis coemptis equis ad Pompeium tranS- 3. Juli.
ierunt cum iis, quos Sui consilii participes habebant.1 61. Quos Pompeius, quod orant honesto loco nati et
instructi liberalitor magnoque comitatu et multis tumontis Venorant virique fortos habebantur et in honoro apud Caesarem fuerunt, quodque novum id et praeter con-Suetudinem auoiderat, omnia Sua praesidia circumduxit 2 atque ostentavit. Nam anto id tempus nemo aut miles aut equeS a Caesare ad Pompeium tran Sterni, cum Paene cotidio a Pompoto ad CaeSarem perfugerent, Vulgo Vero in Epiro atque Aetolia consoripti milites earumque regionum 3 omnium, quae a Caesare tenebantur. Sed hi cognitis omnibus rebus, Seu quid in munitionibuS perfectum non erat, seu quid a peritioribus roi militaris dosidorari videbatur temporibuSque rerum et spatiis locorum et custodiarum varia diligentia animadverSa, prout cuiUSque eorum, qui negotii S praeerant, mi natura aut Studium ferebat, haec ad Pompeium omnia detulerunt.1 62. Quibus illo cognitis seruptionisque iam ante Capto Consilio, ut demonstratum est, tegimenta galpis milites ex Vi-2 minibus fauoro atque aggerem iubet comportare. HiS paratiS
rebuS magnum numeriam levis armaturae et Sagittariorum aggeremque omnem noctu in Scaphas et naveS actuariaSimponit; do media nocto cohortes SeXaginta eX ma XimiScastris praesidiisque deductas ad eam partem munitionum ducit, quae pertinebat ad mare longissimeque a maximis 3 castris Caesaris aberat. Eodem naVes, quaS demonStrRVimus aggere et levis armaturae militibus completas, quaS-
133쪽
quo ad Dyrrachium naVes longas habebat, mittit et, quid a quoque fieri Velit, praecipit. Ad eas munitiones Caesar 4
Lentulum Marosellinum quaeStorem cum legione nona positum habebat. Huic, quod Valetudine minus commoda utobatur, Fulvium Postumum adiutorem Summi
63. Erat eo loco fossa pedum quindecim et vallum contra 1 hostem in altitudin0m pedum decem, tantundemque eiuS valli agger in latitudinem passebat; ab eo intermisso spatio
pedum SeScentorum alter converSuS in contrariam partem
orat vallus humiliore paulo munitione. Hoc enim Superi- 2oribus diebus timens CaeSar, ne navibus D OStri circumvenirentur, duplicem eo loco fecerat vallum, ut, Si ancipiti proelio dimicaretur, posset resisti. Sed operum 3 magnitudo et continens omnium dierum labor, quod milia
passuum in circuitu Septendecim munitione erat complexus, perficiendi Spatium non dabat. Itaque contra 4mare transversum vallum, qui has duas munitiones coniungeret, nondum Perfecerat. Quae res nota 5 orat Pompeio, delata per AllobrogeS perfugaS, magnumque nostris attulit incommodum. Nam ut ad maro 6 duae cohortes nonae legionis eXoubitum acceSSere, Subito 6. Juai prima luco Simul navibus circumvecti milites in exteriorem vallum tela iaciebant fossasque aggere complebant; et logionarii intortoris munitionis defensoreS ScaliS admotiS... tormentis telisque cuiuSque generiS terrebant, magnaque multitudo sagittariorum ab utraque parte cireumfundebatur. Multum autem ab ictu lapidum, quod unum nostris Torat telum, viminea tegimenta galeis imposita defendebant. Itaque eum omnibus rebuS noStri premerentur atque aegre 8 resiSterent, animadversum est Vitium munitioniS, quod supra demonstratum est, atque inter duoS ValloS, qua perfectum opuS non erat, PomΡeiani navibus expositi in
aversos no Stros impetum fecerunt atque ex utraque munitione deiectos terga Vertere Coegerunt.
134쪽
1 64. Hoc tumultu nuntiato Marcellinus cohortes Subsidio nostris laborantibus summittit ex castris; quae fugientos conspicatae neque illos suo adventu confirmare 2 potuerunt neque ipsae hostium impetum tulerunt. Itaque quodcumque adducebatur subsidio, id correptum timore fugientium terrorem et periculum augebat; hominum3 enim multitudino receptus impediehatur. In eo proelio cum graVi Vulnere esset affectus aquilifer et a viribus deficeretur, conspicatus fugientes nostros Hanc ego inquit, et vivus multos per annos magna diligentia defendi et nunc morien8 eadem fide Cae8ari restituo. Nolite, obsecro, committere, quod ante in exercitu Caesaris non accidit, ut rei militaris dedecus admittatur, incolumemque ad eum de-4 ferte Ηoo casu aquila conservatur omnibus primae cohortiScenturionibus interfectis praetor Principem priorem. 1 65. Iamquo Pompeiani magna cum caede noStrorUm castris Marcellini appropinquabant non modiocri terrore illato reliquis cohortibus, et M. Antonius, qui proximum
locum praesidiorum tenebat, ea re nuntiata cum cohortibus duodecim descendens ex loco superiore cernebatur. CuiuS adventus Pompeianos compressit nostrosque oonfirmaVit, ut 2 So ex maximo timore colligerent. Neque multo poSt CaeSarsignifications per castella fumo facta, ut erat SuperioriS temporis consuetudo, deductis quibusdam cohortibus ex 3 praesidiis eodem Venit. Qui cognito detrimento cum animadvortisset Pompeium extra munitioneS egreSSum QRSuRSeeundiam mare munire, ut libere pabulari posset neu minus aditum navibus haberet, commutata ratione belli, quoniam propositum non tenuerat, iuxta Pompeium muniri iussit. 1 66. Qua perfecta munitiono animadversum pSt ab Speeulatoribus Caesaris cohortos quasdam, quod instar legionis 2 videretur, osso post Silvam et in vetera castra duci. CaStrorum hic situs erat: Supserioribus diebus nona Caesaris legio, cum So obiecisset Pompeianis copiis atque ΟΡere enS,
135쪽
Haec Silvam quandam contingebant neque longius a mari 3 passibus trecenti8 aberant. Post mutato consilio quibusdam 4 de causis Caesar paulo ultra eum loeum caStra transtulerat, paucisquo intermissis diebus eadem haec Pompeius occupaverat et, quod eo loco plures erat legiones habiturus, relicto interiore vallo maiorem adiecerat munitionem. Ita minora castra inclusa maioribus castelli atque arcis blocum obtinebant. Item ab angulo castrorum sinistro 6 munitionem ad flumen perduXeras eirciter paSSuum quadringentorum, quo liberius au sine periculo militeS aquarentur. Sed iS quoque mutato consilio quibusdam de cauSis, i
Ita complures dies inania manserant castra; munitioneS quidem omneS integrae erant. 67. Eo signa legionis lata speculatoros Caesari renun- 1 tiarunt. Hoc idem visum ex superioribus quidam castelliSconfirmaverunt. Is locus aberat ab novis Pompei castris circiter passus quingentoS. Hanc legionem sperans CaeSar 2 Se opprimere poSSe et cupiens eiuS diei detrimentum sarcire reliquit in opere cohortes duas, quae SPeciem munientium praeberent; ipso diverso itinere, quam potuit occultissime, re- 3 liquas cohortes, numero triginta tres, in quibus erat legio nona multis amissis centurionibus deminutoque militum numero,
ad legionem Pompol castraque priora duplici acie eduXit. Neque eum primo opinio fefellit. Nam et pervenit, priuS- 4
quam PompeiuS Sentire posset, et tametsi erant munitiones QRStrorum magnae, tamen SiniStro cornu, ubi erat iΡSe, celeriter aggreSSus Pompeianos ex vallo deturbavit. Erat 5 obiectus portae ericius. Hic pauliSper eSt pugnatum, eum irrumpere nostri conarentur, illi castra defenderent, fortissimo T. Puleione. Cuius opera proditum exercitum C. Antonii demonstravimus, eo loco propugnante. Sed 6 tamen noStri virtute vicerunt excisoque oricio primo in maiora caStra, post etiam in castellum, quod orat inclusum
136쪽
maioribus cnStriS, irruΡerunt, quo PutSa legio SeSe recΟΡerat, et nonnulloS ibi repugnantes interfecerunt.1 68. Sed fortuna, quae plurimum poteSt cum in reliquis rebus tum praecipue in bello, Parvis momentis magnas 2 rerum commutationes efficit; ut tum accidit. Munitionem enim, quam Pertinere a caStriS nd flumen Supra demon- Stravimus, deXtri Caesaris cornu cohortes ignorantia loci
Sunt Seeutne, cum Portam quaererent enStrorumque eam 3 munitionem esse arbitrarentur. Quod cum esset animad- VerSum coniunctam eam eSSe flumini, prorutis munitionibus defendente nullo tra Scenderunt, OmniS e noSter equitatus eas cohorteS eSt SecutUS.
1 69. Intorim Pompeius hac Satis longa interiecta moris et re nuntiata quinque legioneS ab opero deductas Subsidio suis duxit; eodemque tempore equitatus eius nostriSequitibus appropinquabat, et aeteS HStructa a noStriS, qui CnStra OCCUPRVerant, Cernebatur, omniaque Sunt Subito 2 mutata. Pompeiana legio celeris spe subsidii confirmata ab decumana porta reSiStero conabatur atque ultro in nostros impotum faciebat. Equitatus CaeSaris, quod anguSto itinere per aggereS RSuendebat, receptui suo timens initium 3 fugae faciebat. Dextrum cornu, quod erat a SiniStro Seolu-Sum, terrore equitum animadverSo, ne intra munitionem ΟΡΡrimeretur, eis starte, quam proruerat, SeSe recipiebat, ac plerique eX iis, ne in anguStia inciderent, ex decem pedum munitione Se in foSSas praecipitabunt, primiSque OPPreSSiS reliqui per horum corpora Salutem Sibi atque eXitum parie-4 bant. Sinistro cornu milites cum ex vallo Pompeium adesse et SuoS fugere cernerent, veriti, ne anguStiis intercluderentur, cum eXtra et intuS hoStem haberent, eodem, quo venerant, itinere receptu USi Sibi consulebant, omniaque erant tumultus, timori S, fugae Plena, adeo ut, cum CaeSar Signa fugientium manu prenderet et con Sistere iuberet, alii dimissis equis eundem cursum conficerent, alii metu etiam signa dimitterent, neque quiSquam omnino ConSiSteret.
137쪽
70. His tantir malis haec Subsidia succurrebant, 1 quo minus omni S deleretur eXeroitus, quod Pompeius insidias timens, credo, quod haec praeter Spem neciderant eius, qui paulo ante eX onStriS fugienteS SUOS COI1SΡexerat, munitionibus appropinquare aliquamdiu non audebat, equitesque eius angu Stiis, atque his a Caesaris militibus occupatis, ad insequendum inrdrebantur. Ita parvae res 2 magnum in utramque Partem momentum habuerunt. Μunitionos enim a castriS ad flumen perduetae expugnatiSiam castris Pompei prope iam e loratam Caesaris Victoriam interpellaverunt, eadem res celeritate insequentium tardata nostris salutem attulit.
71. Duobus his unius diei proeliis Caesar desidoravit 1
milites nongentos sexaginta et equites ducentos, in his Tuticanum Gallum, senatoris filium, notos equiteS Romanos C. Fleginatem Placentia, A. Granium Ρuteolis, M. Sacrati virum Capua, tribunos militum . . . et centurioneStriginta duos - sed horum omnium pars magna in fossis 2 munitionis et fluminis ripis oppreSSa suorum in terrore ac fuga Sine ullo vulnere interiit -; Signaque sunt militaria amissa triginta duo. Pompeius eo proelio im- 3Ρerator e Si aΡΡellatu S. Hoc nomen obtinuit, atque ita Se ΡΟStea Salutari paSSuS est, sed neque in litteris adscribero est solitus neque in fascibus insignia laureae praetulit. At Labienus cum ab eo impetravisset, ut Sibi capti Vos 4 tradi iuberet, omnes productos ostentationis, ut Videbatur, CRUSn, quo maior perfugae fideS haberetur, commilitoneS appellanS et magna verborum contumelia interrog-S, Solerentne veterani militeS fugore, in omnium con Spectu interfecit. 72. His rebus tantum fiduciae ac spiritus Pom- 1Ρe innis aece S Sit, ut non do ratione belli cogit sent, sed vicisse iam sibi vid0rontur. Non illi paucitatem 2 noStrorum militum, non iniquitatem loci atque angustias praeoccupatiS OaStris et ancipitem terrorem intra extraque
138쪽
munitiones, non abSei Sum in duaS ParteS eXercitum, cum aliora altori auxilium ferre non ΡΟSSet, causaS calamitatis 3 fuisso cogitabant. Non ad haec addebant non concurSu auri
fauto, non proelio dimicatum, Sibique ipsos multitudino atque angustiis maiuS attuliSSe detrimentum, quam ab 4 hoste accepissent. Non denique communes belli casus recordabantur, qutam ParVulae Saepe cauSae Vel falsae Suspicionis vel terroris repentini vel obiectae roligionis magna detrimenta intulissent, quotiens vel ducis vitio vel culpa tribuni in exercitu esset offensum; Sed proinde ausi virtute vicissent neque ulla commutatio rerum poSSet accidere, Per Orbem terrarum fama ac litteris victoriamo ius diei concelebrabant.
1 73. Caesar ab Superioribus consiliis depulSus Omnem sibi commutandam belli rationem existi-2 mavit. Itaque uno tempore praesidiis omnibus deductis et oppugnatione dimissa coactoque in unum locum eXercitu contionem apud milites habuit hortatusque eSt, ne ea, quae accidi88ent, straviter ferrent neve his rebu8 terrerentur multi8que Secundia proeliis unum adver8um et id 3 mediocre opponerent. Habendam Fortunae gratiam, quod Italiam 8ine aliquo vulnere cepi88ent, quod dua8 Hi8panias bellicosissimorum hominum periti88imis atque eaeercitati88imis ducibus pacavi88ent, quod finitimas frumentaria8que provincia8 in potestatem redegi88ent: denique recordari debere, qua felicitate inter medias hostium cla88e8 oppleti8 non 8Olum portibus, εed etiam litoribus omnes incolume8 e88ent tran84 portati. Si non omnia caderent 8ecunda, fortunam ρε se indu 3 tria εublevandam. Quod e et acceptum detri- ea menti, cuiu8υi8 potius quam 8uae culpae debere tribui. Locum Se aequum ad dimicandum dedi88e, potitum Se e88ehO8tium castri8, eaepuli8M ac εupera88e pugnante8. Sed Sive ip8orum perturbatio 8ive error aliquis 8ive etiam Fortuna partam iam praesentemque victoriam interpellavi88et, dan-
139쪽
dam omnictu8 Operam, ut acceptum incommodum virtute
sarciretur. Quod Si e88et factum, futurum, ut detrimentum 5 in bonum verteret, uti ad Gergoviam accidi88et. 7 . Hac habita contione nonnullos signiferos ignominia 1 notavit ac loco movit. Exercitui quidem omni tantus 2 incessit ex incommodo dolor tantumque studium infamiao Sarciendae, ut nemo aut tribuni aut centurionis imperium desideraret et sibi quisque etiam poenae loco graVioreSimponeret laboreS, Simulque omnes arderent cupiditato Pugnandi, cum Superiori S etiam ordinis nonnulli rationse permoti manendum eo loco et rem proelio committendam existimarent. Contra ea Cae Sar ne quo satis militi- 3bus perterritis confidebat spatiumque interponendum ad recreandos animos putabat, et relictis munitionibus magnopere rei frumentariae timebat. 75. Itaquo nulla interposita mora Sauciorum modo et 1 aegrorum habita ratione impedimenta omnia silentio Prima nocte ex castris Apolloniam praemisit et conquieScere ante iter confectum vetuit. His una legio missa praesidio est. His explicitis rebus duas in castris legiones 2. Juli. retinuit, reliquas de quarta vigilia compluribus portis eductas eodem itinere praemisit parvoque spatio intermisso, ut et militare institutum Servaretur et quam SeriS-Sime eiuS profectio cognoSceretur, conclamari iuSSit Statimque egreSSUS et noviSSimum agmen con SecutuS celeriter ex con Spectu castrorum di Soes Sit. Neque Vero Pom- 3Ρeius cognito con Silio eiuS moram ullam ad inSequendum
intulit, Sed eodem spectans, Si in itinere impeditΟS ac perterritos deprehendere poSSet, exercitum e castri S eduXit equitatumque praemisit ad novissimum agmen demorandum, neque conSequi potuit, quod multum expedito itinerotanteeeSSerat Caesar. Sed cum ventum esset ad flumen d GenuSum, quod ripis erat impeditiS, conSecutuS equitatuS novissimos proelio detinebat. Huic suos Caesar equites 5 oppoSuit eXpeditosque anteSignanos admiScuit quadringen-
140쪽
DE BELLO CIVILItos; qui tantum profecerunt, ut equestri Proelio commiSSopellerent omneS compluresque interficeroni ipsique incolumeS Se ad agmen reciΡerent.1 76. Confecto iusto itinere eius diei Caesar traductoque exercitu flumen Genusum veteribus sui A in castris contra Asparagium consedit militesque omnes intra vallum castrorum continuit equitatumque per cauSam pabulandi emissum confestim decumana porta in onStrn 2 se recipere iussit. Simili ratione Pompeius confecto eiuS dioi itinoro in suis veteribus caStris ad ASparagium Con-3 sedit. Eius milites, quod ab opero integris munitionibuS vacabant, alii lignandi pabulandique onuSa longiuS ΡΥΟ-grediebantur, alii, quod subito consilium proiectionis
ceperant magna parte impedimentorum et Sarcinarum relicta, ad haec repetenda invitati propinquitate Superiorum onStrorum deΡositis in contubernio armis vallum 4 relinquebant. Quibus ad Sequendum impediti8, quod fore providerat, Cae Sar meridiano fere tempore Signo ΡΓΟ-fectionis dato eXeroitum seducit duplicatoque eius diei itinere octo milia puSSuum e X eo loco procedit; quod fac er e Pomp eius di Acessu mi litum non potuit. 1 77. Postero die Caesar similiter praemi SSi S primn ΠΟ te 8. JMi. impossimentis do quarta vigilia ipse egreditur, ut, Si quis esset imposita dimicandi necessitas, subitum eaSum eXΡedito 2 exercitu subiret. Hoc idem reliquis focit diobus. Quibus rebuS Perfectum est, ut altissimis fluminibus atque impoditissimis itineribus nullum acciperet inoommodum. 3 Pompeius senim primi diei mora illata et reliquorum dierum fruStra labore suscepto cum se magnis itineribuSextenderet et praegreSSOS conSequi cuperet, quarto die finem sequendi fecit atque aliud sibi consilium capiendum exi Stimavit. 1 78. Caesari ad saucios deponendOS, Stipendium ΟΣΟΓ-oitui dandum, Soci OS confirmandos, praesidium urbibUS 2 relinquendum necesse erat adire Apolloniam. Sed his