De Centauromachiae in Arte Graeca Figuris

1쪽

DISSERTATIO INAUGURALIS PHILOLOGICA QUAM AD SUMMOS IN PHILOSOPHIA HONORES AB AMPLISSIMO PHILOSOPHORUM ORDINE IN ACADEMIA RIDERICIANA UALENS CUM UITEBERGENS CONSOCIATA RITE CAPESSENDOS SCRIPSIT

HALIS SAXONUM TYPIS ISCHANI ET BURI HARDTI MDCCCCXI

2쪽

DE DISSERTATIONE PROBANDA AD PHILOSOPHORUM ORDINEM RETTULIT CAROLUS ROBERT

Examen rigorosum habitum est a. d. IX. Kal. Mart.

3쪽

PARENTIBUS CARISSIMIS

5쪽

Quomodo ab artilicibus Graecis Centaurorum Cum heroibus certamina expressa sint, ita ostendere in animo habeo, ut omnia quae quidem mihi innotuerunt monumenta secundum ligurarum diversitatem in classes redigam, unde intellegi possit, quae singulis aetatibus schemata saepius quae rarius occurrant, quibu quaeque aetatibus inventa sint, quae inventa per totam antiquitatem culta et propagata, quae posterioribus temporibus spreta et abiecta sint ij. Imprimis autem inquirendum esse duco quae hac in re parietis a Polygnoto in Theseo Atheniensi picti partes sint*), quatenus picturae huius compositio e monumentis servatis restitui possit, quae denique ei ratio intercedat et cum vasis pictis et cum templorum quinto Saecolo aedificatorum ornamentis plasticis.

Ab Hercule principium; nam primum illius, postea demum Lapitharum cum centauris pugna ab artificibus

licta est Hercules autem aut Centauro in iugam con- Praeclaris scriptis praeierunt Adolphus FurtWangier Griecti. Vasenm alere I p. 72. 73, I p. 32 sqq. 203), ridericus Hausersibidem I p. 246 30 l. 302. 31 sqq. III p. 2 sqq.), Paulus Hariwig Festschris fur verbeck 893 p. 21 sqq.), Carolus

6쪽

vertens aut comminus Cum iis congressust aut unum tantum Centaurum persequens aut mulierem* a centauro

raptam liberaturus conspicitur. Itaque quattuor horum monumentorum genera distingui possunt. Atque in primi generis exemplis vetustissimis Herculem altero genu nixum ' arcum in centauros eiiugientes intendentem videmus, quorum nonnulli manibus vel demissis vel sublatis arborum trunco tenent, parScapita retorquent. Exempla conclamata Sunt Zophorus, qui olim Assi Minervae templum ornabat ε), et lecythium protocorinthium, quod in Ephemeride archaeologica Berotinens 1883 ab. 10 editum est. His accedit tabula aenea Olympiae repertaβὶ quamquam in ea propter spatii exiguitatem unu tantum Centaurus caelatus est. Deinde in alio lecythio pro locorinthio, quod Journ o Heli stud. Itab. 1 editum est, Hercules torribus ex ara Pholi adreptis centauros adgreditur mira enim est in vasculo illo singula depingendi ars Tum in hydria Londonensi, quae Corinthiarum ilicinarum imitationem prae se fert'), Hercules statu erecto, ut in reliquis omnibus de quibus dicturus sumi Principio hanc Herculis Centauromachiam athli adnumeratum esse, inter quae etiam in Cratere marmoreo Romano Zoega, Bass. R. II ab. 63 conspicitur, valde veri simile est; f. Wilamovitet, Heracles I p. 56. Sed mox holi figura adiuncta et initium Certaminis a dolio Centaurorum Xantlato repetitum est. Ita fit, ut a mythographis inter parerga narretur. R In carminibus et narrationibus nomina virginis et raptoris differunt, in arte schema idem est, cf. C. Robert, Mon dei

Lincet 1899 p. l sqq. R Cf. d. Schmidi, Der nielaus, uncti arChaolog. Studien p. 308 312 388 sqq. qui in his quidem monumentis Herculem

non Currentem sed sagittariorum more genu re vera Solum tangentem effictum esse recte dicit.

Α Μon. d. Inst. III 34 Clarhe, Investigations at Assos, Pap. of the Americ arcii. Inst. I 882 ab. 5, p. 10 sqq. β Olympia IV Bronge tab. 38. H. . alters, Vases in the rit Mus B l.

7쪽

huius generis vasis, gladium gerit et sinistra brachium

ultimi Centauri, qui respiciens saxo heroi minitatur, adprehendit, id quod schemati certaminis cum Nesso commissi peculiare esse mox Videbimus. Iam ventum est ad exempla attica. E quibus amphora Parisina Pottier, Vas duiouure ab . 1 F 266 Herculem sinistra arcum,

dextra clavam tenentem praebet e Centauris ultimus manu dextra arboris truncum tenet, Sinistram respicien perterre- iactus tollit, dum ad Herculis pedes alius centaurus humi prostratus, moriens ut videtur, iacet. In vasculo Acris reperto x centaurus Capite retorto utramque manum SuppleX

protendit utrimque alius centaurus adstat. Sed ultro progressi hi vasorum pictores Athenienses Herculem in medio collocant, ut aut Centaurum persequens ipse ab alio Centauro a tergo impugnetur, velut in lecythio Attico olim ab Andertonio possesso Moses, Collection o antique vases tab l), aut centaurorum fugientium liguris cingatur. Ita

in amphora Musei Gregoriani II, 39, 2 a), Symmetria diligentissime custodita insigni ), Hercules similiter atque

in amphora Parisina, sed in alteram partem Conversu et arcu Caren S, claVa Sublata Centauros adgreditur, quorum duo, et ipsi Centauro amphorae Parisinae statu et motu

similes sed sine truncis manibus sublatis utroque fugiunt, tertius ad Herculis pedes procidit. Sed hunc pictoremiam pridem anteiverat Sophilus, qui in cratere a Paulo Wollers egregie illustrato Arch. Jahrb. 898 ab l)Herculem inter duos Centauros dextrorsum Sinistrorsumque

iugientes ostendit. Ceterum Sophilus quoque, ut ille stili Corinthi imitator, liguram herois e certaminis cum Nesso commissi imaginibus deprompsit. Immo Hercules Sophili Herculi in amphora illa attica' paullo antiquiore, quae

8쪽

de Nesso nomen habet, depicto simillimus est. Nam ut illic centaurum crinibus trahit, dum ille sinistra brachium dextrum herois comprehendit, ut illic Hercules gladium gerit; neque tamen Sophilus pharetram a latere pendentem neque arcum in Solum proiectum addere oblitus est. Eodem modo atque in Sophili cratere etiam in amphora Μusei Wirciburgensis Hercules Crines Centauri, Centauru Sherois brachium adprehendit, altero centauro iiugiente.

Deinde in amphora Monacensi 650 alin Hercules

umerum Centauri iugientis comprehendit, dextra clavam vibrat desunt arcus et sagittae Centaurus Caput retorquens manu Supple protendit, cum in altero amphorae latere Centaurus arborem evellere studet, ut habeat quos detendat. Eodem modo Hercules in Musei Gregoriani calice figuris rubris ornato umerum centauri fugientis Comprehendit, dextra clavam vibrat neque tamen illic Centaurus Supplicat, sed arboris truncum tenet. Atque hoc in calice Herculis et centauri figurae medium locum tenent, dum singuli utrimque Centauri Saxa tenentes, alter etiam truncum, iratri auxilio adcurrunt Agmen claudit crater Thebanus usei Atheniensis δὶ, in quo utrimque singuli centauri Herculem adgrediuntur, in altero vasis latere duo alii centauri adcurrentes depicti sunt.

Alterum genus centauros ad Herculem adcurrenteS vel contra eum Stantes ostendit, aut omnes aut certe ultimum. Exempla sunt amphora ortasse Chalcidica Musei Monacensis ), amphora ionica bibliothecae Parisinaeq), dinus

9쪽

spartanus lasei Parisini ), Cantharus atticus use Bero- linensis.* Hercules clavam aut gladium tenet' et, ut in primi generis exempli antiquiSsimis, uno genu nititur, id quod his in vasis neque sagittarii statum neque CurSum significare potest, sed procul dubio e primo genere O- cordia nescio qua retentum est, unde illud huic aetate antecedere adparet. Similiter in anaglyphis impressis vasorum illorum, quae Birchium secuti re reare vocare consueVimus, Centauri ad Herculem accedunt 3 Secuntur duo calices Attici liguris nigris ornati in quibus, sicut in tabula Olympia, propter spatii angustias unus tantum Centauru repraeSentatus est; unus Berolini Furiwangier 2053), alter Monaci exstat Jalin 36): Hercules clavam gerit, Centaurus in Xemplo Berotinensi saxum vibrat et Caput retorquet. Eodem modo in vas Hamiltoniano Tisch-bein I, 3 Hercules duos centauros clava petit, in Cratere

Appulo In ghirami, vasi titilli I, 9 clava vibrata inter

duo Centauro conlocatu S St, quorum unu Supple procumbit. Denique eidem generi etiam Muse Monacensis amphora, nuper aleagleio Cleophradi addicta, adnumeranda est. β Herculem ostendit clavam et arcum, ut in amphora Parisina, tenentem, nisi quod dextra manu demissa St. Sed adgredientem, non persequentem nos videre lucet Arch Zig. 1881 ab. 11 1 12. Spartana huius generis vasa esSe, Cum antea pro Cyrenaicis habita sint, egregiis Anglorum in solo Spartano scrutationibus hodie constat. Idem iam suspicatus erat Adolphus ilChhofer, Antange der uns p. 17 sq.ῖ Gerhard Etr. und camp. asenbilde l3 Furiwangler 1737. a Idem de vasculo Madritens valet quod, quantum quidem ex Hiitineri verbis concludi licet, ad idem genus pertinere videtur Ant. Bildwerhe in adrid 585). De Epicteti calice Κlein, eist. sign. p. 102 r. 5 non liquet ceterum f. Stephani Compte rendul873, p. 07 sqq. S. Coluin, ourn. f. H. St. Ι 116 suq. altera

t C. p. 20.

10쪽

- 10 clarius est; centaurus quoque qui alterum amphorae latus occupat aX Supra Caput elato adgreditur, sed pictoris neglegentia iactum est, ut in eandem partem atque Hercules conversu sit, nisi forte Statuere maVis eum a tergo in heroem invadere, Herculis autem adversarium cogitatione nobis supplendum esse. De sarcophagi Romanis, in quibus Hercule expressus est, ubi de Lapithis agam, dicturus sum de gemmis ad Furiwangieri librum eximium remitto. Tertio generi cum primo Commune est quod Hercules Centaurum insequitur, sed cum illic Complures centauriiugientes repraesentari solent, hic unum solum semper

invenimuS, eumque unquam truncum, raro SAXUm tenentem, plerumque omnibus armis carentem. Deinde in nonnullis exemplis viri mulieresque tamquam Spectatore Certaminis adstant. Atque quamquam eius modi figurae ab antiquioribus pictoribus saepe spatii explendi causa ibi

quoque adduntur, ubi praesentiae eorum prorsus nulla ratio inveniri potest, tamen in Arcadiae montibus eas inveniri permirum est, ita ut quaerere debeamus, Cur non potius pictor alios centauros fugientes adpinXerit, cum spatium ei abundaret. Quod vero plurimum Valet, in antiqua illa amphora attica, de qua iam verba fecimus, centauro Nessi nomen adscriptum est Unde cognoscimus in hoc Vasorum genere non quemlibet Centaurum pictum eSSe, Sed raptorem illum virginis, sive Nessum sive Eurytion singuli pictores in animo habebant. Quod vero ipsa Virgo in hoc monumentorum genere deest, aut ita explicari potest ut imaginis compositionem decurtatam esse Sumamus, aut ita ut Herculem virgine iam liberata a Centauro raptus poenas repetere velle Statuamus. Iam intellegimus quattuor illorum quae supra poSuimu generum duo priora ad Herculis Centauromachiam Arcadicam, posteriora duo ad Nessi vel Eurytionis tabulam

Dividitur autem hoc tertium genus in classe dua S, quarum una Herculem Nessum, ut hoc potius nomine