De vi atque usu adiectivi praedicativi apud aevi Augustei poetas Latinos

61쪽

Alias sententias et Graeeas et Latina Heind0rsius ad hos versu illustrandos contulit. Ovid. m. I, 15, 38 Atque ita 80llicito multus amore

Heroid. II, 32 Quique erat in salso plurimus ore deuS. es Fast. II, 26 sq. IV, 440 Sq. TriSt. IV, 10 128. Forma maior denique, quam ab H0ratio pro magis positam Ss c. III, 20 8 rellius recte ce Set, tam inaudita videbatur Peerit amplo, ut eum emendatione tollere conaretur Verba autem Sunt haec: Grande certamen, tibi praeda cedat maior an illi. Peerit amplus, cui Hauptius assensus est, illa Sic mutavit: Maior an illa, Scit. Sit. Sed eum edendi verbo n0men adiectivum commodissimum sit, lecti codicum etiam alter l0e Horatiano confirmatur: Ε90d. I, 17 18 Comes minore sum futurum in metu, qui maior absente habet. Antiquiorem similitudinem convenientem cum illi Versibus Η0ratianis praebet Terentius: Heaut0ntim. II, 3, 113, Quasi istic mea re minor agatur quam tua.

Non defuisse qui minus agatur scriberent Benileius assi mat, qui ad suteiendam e0dieum dem his Senecae verbis utitur: de clem. I, 20 ut non minorem agi rem pericli tantis, quam iudicis, Sciat. 2. DE ADIECTIVIS, QUIBUS PARTICIPIALIS NATURA INEST. Qii id in priore dissertationis meae parte contendi, Vehementer erra8se aegelsbachium, cum in adiectivis animi assectum aliquem depingentibus primum increbruisse diceret

1 De similitudinibus Graecis apud Thucydidem se. g. IV, 22

62쪽

ea quaestione, ad quam iam accedo. Quaeritur autem, num quae adiectiva e illo num romerito ac iure non habeant adverbia qua re affirmata vixerit cur dubitemus, quin paulatim alia adiectiva ad eorum notionem aspirantia eum iis ad unam eandemque n0rmam tractata Sint.

Cum participia vero minus favere adverbiali formae constaret, R ithius docuit t. l. ), quasdam adiectivorum terminationes idoneas esse habitas, in quas participii n0ti0

transferretur quam d0ctrinam iam a N0ni grammatico nonnullis exemplis probatam C0rssenus adumbravit krit. Bettr. gur lat. Formentehre p. 350, p. 364 - u8Spr. u. Vocalism I p. 567), cum terminationes fer, ber, bernus, bilis idem valere dem0nstraret atque participium feren S. Atque primum quidem apertum est, adiectiva a Verbis derivata vel potius mera participia reiecta omni terminatione adverbiali verbis adiuncta esse. Ab his participiis nobis prosciscendum est cum illa adiectiva a poetis classicis usitata contemplamur, quae ab antiquioribus grammaticis supplet participio υν expediebantur.

Itaque ut ab adiectivis participialibus, quae apud

aevi Auguste poetas leguntur, ordiar, notum est, horum adverbialem formam sane non inusitatam adiectivae p0St- habitam esse prudens, imprudens SapienS, liben S, in Solens, impotens, decens quibus in participiis fugacis actionis ratio qualitatem diuturnam SuperaSSe Videtur.

Ex his quaedam apparent iam in antiquae poesis reliquiis: Apud Plautum Men. V, 9, 14 0dicum testimonio legitur: Quaeso ignoscas si quid stulte dixi atque imprudens tibi.

1 Cum p. 174, 26 0rmam Lucilianam sceler0si pro scelerati

habendam esse moneret.

2 C0nstructio adiectivi lib0ns est eadem atque Graecorum

ἁσμενος, ἐκων, ἐκουσι ος, θελουσιος, ἔθελων. f. ruegeri gramm.

63쪽

verum istoc me nominee perperam olim dixi, ne vos sorte imprudentes 0ris estutiretiS. Adiectivum prudens maxime larticipialem maturam prae se fert in hoc si agmento tragico LXXVIII, 11 sq. - Rib. - prudens et sciens ad

pestem ante oculOS OSitnm. . .

Idem invenitur apud Ennium: Annal. VI, 18 - 216 V.). Certando prudens animam de

Adiectivum imprudens usurpatum est ab iueretios V, 100 sq. 1009 q. M.)illi inprudentes ipsi sibi saepe venenum i Vergebant. Posteri saepe in I adiectiva prudens. impruden Sconfugerunt:

Hor. c. III, 29, 9 Prudens futuri temporis exitum caliginosa nocte premit deuS. Serui. I, 10, 8 Sq. Complures alios, docto ego qu08 et amico pruden praetereo.Τib. leg. I, 6, 29 Non ego te laesi pruden S. Ov. et III, 364 illa deam dongo prudens Sermone tenebat. Fast. V 685, Sive deum prudens alium iamve seselli. cis V, 13. Ut adiectivum prudens pro adverbio consulto habitum est, ita imprudens pro inconsiderate: Hor Sem. I, 4, 135 sq. Sic duleis amicis Occurram. Hoc quidam n0 belle numquid ego illi imprudens olim faciam simile -

1 Qu0 pr adiectiv imprudon h00 0c in Terentii libro Basilican vitiose p0situm est adiectivum impudens oratii tempore interdum vim adverbii habuit ut e III, 27, 49 sq.: impudens liqui patri0s lunates, impudens

Orcum moror.

64쪽

is imprudens dicere. Ov. Fast. IV, 34. Longamque imprudens iXSoluisse

Rationem in indiectivo trudens perspectam Horatius ad adiectivum sapiens transtulit: Serm. I, 1, 36 Sq.: magni formica lab0ris quae simul inVersum contriStat aquariu annum,n0n usquam prorepit et illi utitur ante i quaesitis sapiens Reiecta Gesueri coniectura potiens docta illa quidem sed minus eleganti, adiectiVum Sapiens c0ntra ptimorum codi- eum auctoritatem Vulgatae lectioni patiens praeserendum puto. Nam praeter entieti et Heindorfit sententias gravissimas me comm0Vit Similitudo Graeca ab rellio allata: Hes. O. et D. 778, ubi formicae appellatio Idos datur:

Transeo ad adiectivum libens quod comici vehementer adamaverunt, quamquam item Horatius, Vergilius, Pro pertius eo uti non dubitaverutit. Itaque prae illis paucis versibus, qu0 apud recentiere poetas Latinos hoc adiecti

Plaut. Pseudol. I, 5, 109 Agedum, Stude hercle audire: te ausculto lube S. Ritschelius hune versum ex duobus contraxit eleetis quibusdam Verbis spuriis. Atque illos codex vetus sic exhibet: C. Studi hercle audire nam te auscultu luben S. S. Agedum, nam satis libenter te ausculto loqui. Interpolationis suspicio forma libenter confirmari videtur. Afran. Simul. r. 4 v. 306 Rib.): Ne ego illos velitantes ausculto luben S.

65쪽

Plaut. Trin. IV, 1, 2 Neptuno laetus lubens laude ag0. Liv. Andronio Aegisth. V v. ): 0llemnitusque de litat

laudem luben S. Ηo Versu memoria repetenti mihi tu forma ui lubens appellati Vocis sacrae cadere videtur quam adeWiHUS

ad Verg. Aen. III, 457 participio volens tribuit. eis etiam MitSeheri ad Hor c. III, 30 16 Ad exemplar prisoae latinitatis adieetivum liben pro

adverbio libenter positum est in multi reeentiorum Oetarum Versibus: Hor. c. III, 4, 29 sq. libens insanientem navita Bosporum tenta , -- pist. I, 14 44 quam Scit uterque liben S, cenSebo,

eXerceat artem.

Verg. Aen. III, 438 Junoni cane V0ta liben - s. Aen. VI, 146. VIII, 155. Tib. l. IV, Pseud0tib. 4 9 Baehrens): Magne Geni, cape tura libens. Pr0p. l. III II 24, 27 Tetra venena libens et nauseam ebibat undaS. Ov. Met. XIV, 7 20 Vineis enim moriorque liben S.

Extremo loco commemoro

Ov. m. III, 751 Sera veni, positaque decen incede

Hor. h pod. XVI, 13 sq. Ossa Quirini l dissipabit insolens.

Haec constructio, quam Auguste aevi poetae in usum Suum OnVerterunt, certa lege caret apud antiquiore p0eta8, qui modo adverbialem, hod adiectivam formam illorum participiorum praetulerunt: cs. Plaut Bacch. II, 2, 23: Vide, quaeso, ne qui tractet illam indiligenS. Mil. I, 1, 28 at indiligenter iceram. Praeter illa genuina praesentis participia multa XStant nomina adiectiva in varias syllabas Xeuntia, quibus Vi Sparticipialis interdum propriis terminationibus notata continetur. EX 00 ingenti numero primum adiectiva in tu terminata recenseamus Quorum naturam HaaSius

66쪽

, Ur8prilinglieli sint dies Worter Woli nur angit Sehen is Participia peris pass., de Vielmehr noli de reii Analogie gebilde voti vertorenen de nur in de Ide vortiandenen Verbis. Neque vero omnia huius generis adiectiva enumerabo, Sed ea tantum, quae aeque apud poeta classic0s atque in antiquissim poesis Romanae Sermone inveniuntur: quo in numero habentur adiectiva tacitus, in Vitus, laetus. Ex his autem adiectivum invitus ab omnibus scriptoribus latinis cum verbis c0niungi 0let. tacitus: Plaut. Baech. IV, 9, 9 sq. lacrumans tacitus auscultabat, quae eg0 0quebar, tacitus conscripsit tabellas.

Horat Epist. I, 17, 50 sq.: Sed tacitus pasci si p0sset corvus cf. Serm. I, 9, 12, L). Verg. ei. IX, 21, Vel quae sublegi tacitus diu earmina nuper es. Aen. II, 125.

Ovid ars amat. I, 28 Si tacitu spectes. cf. Her0id. III, 12. Trist. I, 1, 21 Sq. ib. 29 V, 1, 50. invituS: Plaut Poenul. III, 1, 32 Quod ait invitus munquam reddes domino. Stich. I, 3, 3 - 4: Neque quisquam melius reseret matri gratiam, quam ego matri refero meae Fami invitissimus. Catuli LXVI, 39 Invita, o regina, tuo de Vertice ceSSi. Quem versum ad exemplar Callimaehi comp0situm

Η0r Epist. II, 2, 195 Sq. et SaepiuS): an neque Sumptum invitus fassi RS . Verg. Aen. X, 233 rupimus invitae qua vincula. es.

patriam i Invitus certe nunc moror Urbe mea.

67쪽

laetuS: Plaut. Amphitr. II, 2, 44 Amphitruo uxorem Solutat laetus Speratnm SUB m. Ter Hecyr. III, 3, - laetae e X clamant. En n. Satur reliqu. IV, 6 V 26 V Quippe sine cura laetus lautus cum ad VeniS. Hor. c. III, 8, 27 et Saepius 0na praesentis cape laetus horae. Versus memorabilis, in quo adverbium cum adiectivo coniugatum est, exstat Catuli. XXXI, 4: Quam te libenter quamque laetus inviS0. Verg. Georg. I, 301 mutuaque inter se laeti ionvivia

curant.

cs Georg. III, 20 Aen. I, 554 II, 60 III, 347 IV, 295,

Τib. l. II, 4 41: Qui tua tunc iuvenes spectent incendia laeti. IV, 6, 3 Pseud0tib. III, 5, 3 B. tibi se laetissima

compSit. Ov. Her0id. XV, 253 sq.: Oscula Si natae dederas, eg0pr0tinus illa Hermiones tenero laetus ab ore tuli. certus, tutus λ: Hor. c. I, 7, 28: Certus enim promisit Apollo, quem Versum Nnuckius iv coniectura admodum ciueerta ad rotei epitheton Homeri eum speetare diei δ 349: clua mι ειυς γερ υν DO ν s ερτιῆς Iam veni ad adiectiva in diis terminata, quae a me in hunc adiectivorum ut ita dicam partieipialium numerum reseruntur de quibus Cors senus haec praecipit Κrit Bettr. p. 130):1 Adiectivum tutus, quo antiquiores poetae non 8Se Si Videntur, apud poeta classico haud ita rarum est; sinor. c. II, 10, 6 Sq. ubi d distincti0ne p0st adiectivum tutus p0nenda vide Nauckium , c. IV. 5, 17 Verg. Aen. I, 243 sq. Pr0p. l. III II), 12, 11 Ov. Met. XV, 99 ubi Heinsi lecti0nem tutae se pr0b0); II, 149 Rem. m. 347.

68쪽

Atque in h0rum adiectivorum ratione perspicienda cernitur quantum Studia grammatica aetate n0Stra prosecerint, cum Julius Caesar Scaliger, vir aeutissimus, adiectiva

in undus terminata a maris excessu naturam nacta SSO,

quippe ab undis, d0ceret sede causis ling. Lat. lib. IV eap. 98). - De eadem explicatione illius terminationis tamquam a Gellio prosecta hut laetabundus is dicatur qui abunde laetus sit se disseruit Laurentius Valla, Elegant

I, 9 Sq. Terminatione undus igitur, quae apud 0eta clasSicos raro occurrit cis Verg. Ecl. VI, 5 Sq.: errabundus, Georg. III, 88 moribundus), Plautus artificiose usus est, cum participiorum loco numerosiora illa adiectiva scriberet:

ΡSeudol. V, 1, 29 quem versum ii Spengelii restitutione asserro

sic eg0 palli0latim amictus hae incessi ludibundus.

Aulul. II, 4, 38. Homo ad praetorem plorabundus devenit. Veni ad genera quaedam adiectivorum, quae ab aevi Augustei poetis cum propter vim eximiam iis propriam tum propter terminationes Versibus pangendis utilissima cum Verbi consociabantur. Quemadm0dum adieetiva in bilis eXeuntia, quae, ut ait Rei sigius i. i. g 10 - propterea poeti Saepe Surpata Sunt, quia terminati0nes abile et e bile plenum efficiant dactylum. Iam adiecti Va, quae eXeunt in Sus, caligero de causis ling. lat. lib. IV c. 8)habere originem videbantur a Graegis, ut inOSUS, ἰνc0d . Laurenti Valla autem iudice Elegant. I, 21 haec adiectivari partim a D0mine descendunt, partim a Verbo, partim ab utr0que. Et ea quidem, quae deScendunt a nomine, habitionem sive vehementiam copiamve Significant et assectionem ' sq. Cum hau sententia e0nsentit Reifigii

69쪽

quisque cum ReiSigio Zumptio gramin. 259 consentit: sed eum neque illud attinent ad quaestionem meam neque Metringi doetri a Lat Gramin. 348): eine Neigungbegeiel, ne die Enduit ullis, orgiags ei se in Solche, dermn aus Schwuehe nucligibi ea tantum adiectiva in luseXeuntia huc refero, quae M iisZissigigius ignificat Pi alit. Sehulgrauim. 279): huius a die Bedeutun de Par

De terminatione idus umpti assentior l. l. 249): Die niluniidus, hausisti talita voti Verbis intransitivis, drilelit line Nebeubedeutun die igens eliust des Verbi

Iam cum eo filii mei rationem reddiderim, ad horum adiectivorum singula genera tranSeo. Ac primum quidem adieetivis praedieativis in bilis terminatis poetae elegantiores avent Verg. Aen. 438 sq. sed nullis ille movetur fletibus, aut voces ullus tractabilis nudit. VII, 250 soloque immobilis haeret. XII, 3 ultro implacabili ardet. Tib. l. II, 4, 22 iaceam elausam flebilis inte

IV, 1, 44 Pseudotib. II, 44): instabilis matut alterno depressior orbe scit libra). Adieetiva in sus Xeuntia, quibus praedicatum ampliscatur, cum in aliis tum in his recentiorum poetarum Versibus exstant: Catuli L 1 sq. otiosi multuni lusimus. Cie Arat. 442 Orelli . d.): Labitur illa simul, mutam

lacrimosa requirenS.

Hor. Epod. XVII, i ut ipse nosti curio su S. Servi II, 5, 10 sed me imperi is a trahit Pro Serpina . s. v. Heroid. l. XX), 1.

70쪽

Quem versum V. Loersius his verbis illustrat: furios: i. furioso amore si inestata 'Met. IX, 54 tergoque onerosus inhaesit. Fast. VI, 50 sq. Latias Saturnia aesthas instimulat setis insidiosa sonis es. X Ont. IV, 6 8.Αdieetiva in ulus terminata ante aetatem Augusteam praedicative posita esse negaverim: itaque in exeultioris illius

aetatis Versibus quibuSdam enumerandis acquiesco, e quibus terminationis huius vis cernatur: Hor. c. I, 38 6 Sedui HS curo.

Epist. I, 13, 4 Sq. me studio nostri pecces odiumque libelli sedulus importes opera vehemente miniSter. Orellius sano iudicio usus strueturam horum Verborum hanc esse diXit , ne sedulus importes odium libellis minister opera Vehemente.

Tib. El. II, 1, 50 Compleat ut dulci sedula melle avos.cs. , 5, 1 Sq. II, 4 42. Pr0p. l. III II 18, 10; v. arsum. I, 154 Am0res I, 11, 8; eroid. XVII XVIII), 22:

Trist. III, 12, 33. Hor. . . 188: Quodcunque ostendis mihi sic, incredulus odi. Prop. l. I, 3, 28: Obstupui vanido credulus auspieio. os Tib. l. I, 9, 38. Adiectiva in idus terminata posita videntur prout R-tiones cum aliae tum metricae exigebant et a Veteribus et a lassicis poetis. Etenim adiectiva timidus, trepiduS rapidus, stolidus iam in antiquis fabulis ad praedicatum

eXornandum adhibentur.

Plaut. ab inceri nom. ex fragmentis a Pareo collectis ed. 1641 p. 824 - Donat ad Ter Eum 4, 2 et Phorm 2, 10 nam et e mari timida ecce ego a Vitare.