장음표시 사용
2쪽
De proxenetis Nomine proxenetae venit in praesenti ille, cui aliqua res traditur vendenda, vel emenda . O. l. An qui habuit a domino aliquam rem vendendam pretio determinalo. possit sibi reliuere excessum pretii. si pluris vendat. n. I. Semper cum constet aliquo modo de mente domini rei vendendae. haec servanda est . quoties tamen vendi loridet debitam mercedem. Si igitur aliquo pacto constet domi num voluisse rem vendi eo meliori pretio. quo fieri potest: vel si determinavit pretium, non ideo delerminasse, ut excessum illius vellet venditori relinquere, sed solum. De res
fiua minoris vendatur. tunc clarum est venditorem non posse
sibi pretii excessum retinere, quoties habeat suam merce indem, vel gratis se osserat ad vendendum. n. II. Etiamsi non constet clare de mente domini rei vendendae. adhuc. regulariter loquendo. non potest venditor excessum pretii pro se retinere. Ratio est . quia ordinarie loquendo non intelligitur dominus pretium determinasse. quasi contentus sit rem suam non pluris vendi, sed solum ne minoris vendatur. Secundo cum donatio non Praesumatur, ni clare de ea constet: leg. Componus st. de Operibus liber. et leg. sn. C. de no cit. neque etiam praesumi debet dominum excessum pretii supra laxatum venditori condonare . Tertio neque potest venditor sibi retinere excessum pretii. quia dicat statim pro se emisse rem pretio determinato a domino, ac deinde illam vendidisse veluti suam pretio majori, ut dictum est: etenim dominus, ordinarie tequendo. pretium designat, non ne Pluris, sed ne minoris res vendatur. adeoque non intendere proxenetam statim vendere pretio
a se designato, nulla adhibita diligentia, sed velle, ut sussi-eiens adhibeatur diligentia ad videndum , si pluris vendi
Possit. I avar. c. 23. n. sT. Lugo disse. 26. n. 3So. Aliud esset. si post adhibitam sufficientem diligentiam: non inveniret, qui vellet pluris delerminato pretio emere: nam tune posset eam sibi pro tali pretio emere, et suo tempore maiori Pretio vendere. Iaaym. I. g. tr. c. II. ' Reiae L c. num. 28. et seq. et in theol. morol. tr. 8. dist. c. addit. . . Post.
n. Ioa . Giribat. l. c. n. Ial. et seq. '
3쪽
Hoc autem tollam Procedit, quando proxeneta habet mer. cedem jam eonstitutam pro sua industria et labore, vel quando se obtulit graiis rem vendere. Nerum tamen est . quod etiamsi se obtulerit gratis rem vendere, si postea retineat pretium conveniens pro venditione rei pescaret utique contra sidelitatem, non tamen contra justitiam . ni forte in promptu alter esset, qui gratis venderet rem domino. Item observandum quod si vendidit pluris. quam dominus determinasset. propter aliquam particularem et extraordinariam diligentiam. ad quam nullatenus teneretur, tunc ille excessus pretii potius esset pretium suae diligentiae et industriae, quam rei.ae proinde posset sibi retinere.
Demum putarem posse sibi talem excessum retinere, quando nullus esset, qui vellet rem gratis domino vendere, et ex alia parte nullam constituerit mercedem venditori: tunc enim potest praesumi assignasse pretium determinatum, ut vellet excessum illius deservire pro venditoris mercede, cum nemo, ordinarie loquendo, praesumatur velle operam suam graiis aliis praestare. Palavs Qv. c. P. IS. N. I.
Q. II. An depui hius ad aliquid emendum, si emerit minoris, ac dominus praescripserit, possit sibi appropriare quod minus impendit.
n. Negative, Ratio constat ex dictis i cum etenim dominus determinat pretium, ne res majori Pretio ematur . non ideo determinat, quia non minoris ematur. si fieri potest, sed ne ematur pretio majori, quam ipse taxaverit, Palaus R. a. Molin. disp. 363. circa P. Regulae in praxi obser iantae I. observet conssessarius salariatos, nempe samulos. sa- mulas, administratores rerum alienarum, seu illos. qui propter mercedem aliquid vendendum susceperunt, non habere ullam excusationem, ut possint sibi appropriare aliquid pretii rei venditae, ac inaniter diligentias a se factas anteponeret cum ordinarie loquendo tales diligentiae non excedant illas, ad quas tenentur ex ossicio. Secus dicendum . si ipsorum diligentiae vere fuissent extraordinariae, nec solitae fieri ab aliis ejusdem professionis et ossicit. II. Pariter notare in praxi est, multoties peccare administratores rerum alienarum vulgo fallori, qui sibi appropriantiales res pretio ipsis determinato a domino, retinendo postea excessum pretii. quo illas vendiderunt. Tenentur igitur prius facere convenientem diligentiam , ut videant si possint ven-
4쪽
QUAEST. II. CAPUT T. Sdere pretio maiori . et si id praestare non possint. tunc vere possunt sibi pro tali pretio res appropriare. easque iem. re aptiori majori pretio vendere: neque enim censendi sunt deierioris conditionis, quam alii emptores. III. Difficile etiam in praxi est excusare a restitutione illos, qui aliquam partem prelii sibi retinent, eo quod dieant sua diligentia minoris emisse . quam emisset ipse do minus i vel mereatorem in gratiam sui minori pretio vendidisse. Primo igitur . diligentia ipsorum, ordinarie loquen do. non est talis, ut ad eam non tenerentur vi sui offieil. Secundo salsum est merealores in gratiam ipsorum minoris vendere; vere etenim si dominus per se ipsum emisset. eodem pretio habuisset illam mercem. In hoc facile hallucinanis tur sartores. qui ex eo Puod putent mercatores pannum ingratiam ipsorum vendere minoris, aliquid de plus exigunt ab iis, pro quibus emerunt. Non nego lamen, quod si vere mercator pretio. quo vendidit sartori, non vendidisset domino, nec alter mercator tacile tali pretio vendidisset. non sit probabile po,se sariorem aliquid de plus exigere ab eo. pro quo emit . Verum omnes conveniunt hujusmodi esse semper periculis plena. et facillime conscientias praegravari.' Neque excusare se Possunt eo praetexu tam communi.
nempe quod ideo retinent aliquid de prelio ob temporis iacturam compensandam, quod insumunt in adeundo mercatores, vel officinas. et lucri. quod amittunt. ex eo quod cessare cogantur ab opere: nam haec iactura sufficientur comis pensatur ex eo quia sibi Potius . quam aliis vestes conficiendas hoc pacto tradi curant: Palaus disput. S. P. g6. n. a. 'c APUT X. De euictione.
R. Cum contingat aliquando, inscio et inviro domino. rem ipsius aIienari venditione. permulatione etc. iura concesserunt dominos posse judicis auctoritate recuperare rem suam nondum praescriptam, demonstrando rem esse suam et subinde instando, ut sibi restituatur . Id signifieat evictio. ac proinde desinitur et Recuperatio iapud judicem rei sucte, quam alter ivsto titula iacquisiercit. At cum ex hoc sequatur quod ille, qui iusto illulo rem possidebat, eadem re expolietur, conceditur eide in actio ex empto. hoc est, ut possit agere contra venditorem . et illum cogere ad restituendum pretium et interesse.
5쪽
V. II. Ad quid teneatur venditor ratione venditionis. antequam res sit evicta .
n. I. Si venditor mala si de rem alienam vendidit . utique
non potest eam defendere contra dominum instantem pro restitutione: id enim esset velle eontinuare in sua injustitia. sed debet eam statim restituere domino. ut habetur etiam reg. Pe ccitum de reg. jur. in 6. sicut etiam debet restituere emptori prelium et interesse: Ieg. Servus Io. g. Si sciens T de ac t. empti: nam tenetur ad removendum omne damnum, quod illi sua injusta actione causavit. R. II. Si venditor processit bona fide. nesciens rem . quam vendidit. esse alienam . quamprimum movetur iis emptori ad rem evincendam, tenetur in se assumere litem. eamque Prosequi propriis expensis: neque enim aequum est emptorem . qui iusto pretio emit . tale damnum pati. ' Abb. in c. lilf. nu. I i. de eoici. Bart. in I. ovi absentem et S. p. de procvr. cum aliis c . I. Si plus i c. g. a. st. de eoici. 'Terum tamen est quod ut vendi lor leneatur de evictione. quaedam a lege exiguntur. Primum est, ut emptor laudaverit emptorem, hoc est, legitime intimaverit, seu denuntiaverit litem sibi motam esse de re empla: Ieg. Emptor, et Ieg. Empti iactio a g. coae de eoici. Neque satis est ad hanc denunciationem simpliciter significare litem molam esse. sed expresse requirendus est venditor, ut suam rem defendat.
et liti assistat: ita enim leges expresse requirunt. et habetur etiam cop. Fn. de empl. et Nendit. Deinde de nuncialio fieri debet venditiori tempore apto, quo possit, si ita ipsi placuerit, emptorem et rem litigiosam defendere. Couar.
I. 3. ναr. resolus. c. II. Num. 3. Molin. disp. 38o. n. s.
Excusantur ab hac denunciatione facienda minores: si etenim veridi lor aliunde. scriverit litem motam esse emptori, ipsi non privantur iure agendi contra venditorem in casu evictionis. Idem . quod de minoribus. dicitur de ecclesia. quia fruitur iure minorum: cap. Nequisisit etc. de restit. in integr. Alii quoque excusant emplorem a denunciatione . casu quo venditor expresse promiserit defensionem ea moti ratione . quod scilicet si venditor, habita de nunciatione . tenetur defendere rem venditam, etiamsi id non promiserit. dum promisit. tenebitur defendere etiam absque de nunciatione. Molin. n. i 3. Lugo disp. 26. n. g Ss. ' Consentiunt var. et alii ap. Reiae I c. n. 3yo. praecipue si promissioni adjunctum sit juramentum . '
6쪽
QUAEST. II. CAPUT X. u. III. Ad quid teneatur venditor, postquam res fuit evicta .
R. I. venditor tenetur restituere totum pretium, si res tota fuit evicta . vel partem pretii. si pars tantum evincaturr . Bonifatis 33. Ieg. Ex mille. 6 . F de eolat. Verum tamen est, quod si pars solum evincatur, non potest emptor agere ad rescissionem contractus. et ad restitutionem totius pretii, sed tantum ut ipsi solvatur pars Prelii proportionata: civ. I. AEdiles 38. g. ia. et i . st. de eoici. Solum posset agere ad rescissionem contractus et restitutionem totius pretii. quando pars, quae remaneret, vel esset inutilis. vel a parte
evicta inseparabilis: Ieg. AEdiles g. sn. de oedilla. edict.
R. II. Tenditor non solum tenetur post evictionem pretium restituere. sed etiam praestare id, quod interest emptori rem non esse evictam: Ieg. Titius c3. st. de ciet. empl. et Ieg. Dictet re io. r. de eoici. Nomine autem illius quod
interest . venit lucrum cessans et damnum emergens, quod
patitur emptor: lv. Si sterilia a I. g. 3. st. de cici. empl. Item
restituendae sunt expensae. quas ex mandalo tacito. vel ex-
Presso fecisset emptor ratione litis. cum etenim hae saetendae sint a venditore, debet eas emptori resarcire. Denique nn mine illius quod interest . venit etiam augmentum rei evictae . quod debet emplor amittere restituendo illam domino. Iine si fundus alluvione creverit, illius augmentum emptori praestandum est: lv. Dictra re i6. in prino. T de eoici. Puto tamen, venditorem non teneri ad damnum et interesse, nec ad solvendum augmentum rei, nisi post sententiam iudicis. si hona fide processerit: nam tunc non causavit talia damna
per actionem injustam. Quod si processerit mala fide. debet
pretium una cum interesse restituere. etiamsi expresse convenerit nolle ratione evictionis ad aliquid teneri: nam tune est iniusta eausa damni sequuli: et constat etiam ex I. Tenetur 6. F de iaction. e t. Ultraquamquod fraus et dolus nulli debent patrocinari: cv. Ex tenora de rescript. Leges volunt etiam venditorem honae fidei teneri non solum ad pretium, sed etiam ad interesse . si non vendiderit cum expresso paclo, quod nolit obligari ratione evietionis forsitan futurae: Ieg. empto Il. g. 28. F de iaci. empl. quod tamen in foro conscientiae attendendum est solum post sententiam judicis. Caelerum si venditor bonae fidei ex prex- se conveniat cum emptore in casu evictionis nolle teneri depretio, liberabitur ab hoc onere: cum tunc intelligatur emplor in se suscipere periculum: Ieg. xi . in sn. p. de Oct.empl. Item si solum vendat quidquid juris possit in re ha-
7쪽
his tamen casibus minoris res vendenda est, quantum scilicet valere potest periculum . quod in se suscipit emptor. Q. IV. Quando venditor non teneatur de evictione. R. Aliqui sunt casus . in quibus venditor non tenetur de
evictione, quorum aliquos adnotabo . Primus est. si emptor . quando non manifeste constet rem esse alienam, omisit de- nuneiare venditori litem motam . ut se posset defendere: nam tunc res evicta remaneret ob culpam emptoris . Secus dicendum . si manifeste constet rem esse alienam: nam tune inutiliter denunciaret, cum nullatenus Posset venditor se defendere . Immo sicut tunc teneretur, etiam positive . invito venditore , litem deserere: cum nunquam liceat eausam injustam tueri. et id poterit, ipso ignorante. ' org. rv. jur. 26. FG reg. jum 'Secundo non tenetur venditor de evictione, si culpa emptotis res suerit evicta: ut si emptor ex Sua culpa possessionem amiserit, et ex reo factus Sit actor. Ieg. Si rem et s. g. r.
m de eote t. vel si potuit Praescribere. et non fecit: lv. SI dictum 56. ibid. vel si non appellavit a sententia, absente
venditore, dum alias non cognosceret sententiam esse certo justam: Ieg. Si honet xx. C. de ct in. tutor. iunci. Ieg. m. rennius 63. g. a. r. de eoict. Demum venditor excusatur, et non tenetur de evictione . si emptor sciens emat rem alienam . non reservata Sibi actione ex emplo. hoc est . agendi
eontra venditorem, si res fuisset evicta et 'I. Si fundum a p. st. eod. quod habetur l. Si 'citrea p. c. communici uim jur. 'Iloc tamen procedit pro foro fori . nam in foro conscientiae. venditor tenetur prelium restituere: cum etenim vendiderit rem non suam. neque Potest illius prelium retinere. Ηaec pro viris ecclesiasticis adnotasse sufficiat de emptione et venditione i cum alias optimum sit aliqua et ipsos dignoscere ad
forum externum pertinentia. Regulae in praxi obseracindiae . Cum venditor rei alienae teneatur restituere pretium emptori statim ac res remanet evicta . hinc nunquam salis percepi quod aliqui dicunt. venditorem . si processit bona fide. ei in nihilo ex tali venditione factus sit ditior, nihil restituere
debere. Demus e. g. bona fide aliquem rem alienam go aureis emisse. ac deinde eadem bona fide aureis ioo. ven.
didisse . ad nihilum teneri dicunt: cum in nihilo factus sit ditior . Nerum quamvis haec regula universaliter vera sit.
8쪽
patitur nihilominus exceptionem . quando ex alio capite oritur obligatio restituendi, sicut evenit in casu nostro: exposcit etenim contractus venditionis . ut a quocumque venditore restituatur pretium . quoties res vendita evicta remaneat . quando nempe retineri non potest ab emptore; quia comparuit verus dominus illius.
Ouid ali mutuum: qui possint mulviare; et qui eae iantur ab obligatione restituendi muttilim.
R. Mutuum idem significat quod i meum fiat tuum . Inarii. g. quibus modis re contrahitur Obligiatio, et Ieg. a. in Prisc. st. Si certum peliatur. Et de tacto mutuando conceditur, ut id quod meum est, fiat alienum, ita ut ille possit de re sibi tradita pro libito disponere, expendendo. distrahendo etc. ipsique pariter accrescit et decrescit. Iloc posito, mutuum bene ita potest definiri. Contractus, si, in quo res usu consumptibilis cilleri traditur quoiad dominium et usum, cum Obligiatione reddendi similem in specie, et honitate . IIujusmodi definitio, quae dici
potest communis. sumitur ex leg. Mulvum p. si certum petatur; et tradit Less. lib. I. cop. ao. n. 3. Una cum Pal. v. .. p. g. Rosign. confr. 3. Praenot. E. Dicitur. contractus, in quo res triadisur etc. neque enim contractus mutui perficitur solo consensu, ut emptio, venditio . locatio. et conductio eic. sed traditione rei. Dicitur. res usu consumptibilis: nam mutuum in his rebus solet exerceri , ut vino. oleo. frumento . et pecunia . Ilaec autem quamvis physice non consumetur . in mutuo consumitur moraliter . quatenus desinit esse mutuantis . ac si non amplius
existeret . ia) Et quidem res usu consumptibiles, quae sunt( Natura sua seu ex se mere gratuitus .( Unde pecunia etsi usum retineat permanentem quoad varia indivi. dua in quorum manus transit , quaeque illa utuntur , eamque ira commerineti medium reddunt ; attamen permanens ullo Pacto , ullaque ratione nee est, nee dici potest iu subjecto quod pecunia vel utitur , vel usus est, pecuniae namque usus Praecipuus est consumpto , sive distraetio : verum ego est illud scholarum adagium quod nimirum pectinta listi conmmiriar.
9쪽
io TRACT. XIV. DE CONTRACTIBUS
materia mutui . solent esse aptae mensurari, Ut aes, argenium . aurum. vinum . oleum etc. seu numerari , ut Pecunia. Iluiusmodi etiam dicuntur functionem accipere, quam tenus scilicet una recte loco alterius substituitur . ut pecunia Pro Pecunia, vinum Pro vino etc. Additur, quoiad dominium et usum: Nam in mutilo ita res
mutuata sit accipientis, ut tanquam verus illius dominus possit quocumque modo de ea disponere , distrahendo . consumendo et c. iii Demum dicitur. cum obligotione similem reddendi in specie , et bonitate. Ubi advertendum, quod dum est obligatio non reddendi rem similem in specie . sed satis sit si reddatur alterius speciei. non est mutuum . sed permutatio. Item si reddenda sit eadem res numero, dicitur commodatum . seu depositum: quamvis enim etiam in mutuo reddi possit
eadem res numero . quae tradita fuit, hoc tamen non est ex vi mutui: cum mutuatarius potuerit eam consumere. Dum
demum dicitur quod reddenda sit similis in specie et bonitα- te, advertere est in rebus aliam esse bonitatem intrinsecam. aliam extrinsecam . Intrinseca dicitur illa, quae est in ipsa re. ut si reddatur triticum ita purgatum . et ejusdem per
fectionis. quale suit illud quod fuit acceptum: vel si red
datur pecunia non solum ejusdem valoris . sed ejusdem auri. sive argenti ita persecti . qualis habita fuit a mutuante. Bonitas vero extrinseca pendet a valore. quem res habet a principe. ab usu mercatorum etc. In mutuo non pecuniario.
sed frumenti. olei elc. satis est si reddatur res in specie ethonitate similis illi. quae accepta fuit, quamvis ejus valor decreverit. dummodo debitor non sit in rnora, et culpa rem si ii uendi . Quid vero dicendum sit in mutuo pecuniario, examminabitur infra : ' Abb. Bari. Bald. Sol. Less. Laym. lib. I. fr. c. is. n. 3. et ccp. I S. nu. t.. a P. Pal. de just. disp. c. p. g. n. s. '
( Non enim in mutuo, quod vere mutuum sit, distinguitur usus a proprietate, prout distinguitur in commodato, in quo conceditur status usus rei commodatae, non dominium, vel proprietas, nisi forte detur pe-eonia cid obstentcitionem. Mel loco Pignoria, hisce namque in easibus pe-e iae dominium non transfertur , prout unicuique comperium est. Et dato etiam sed non concesso quod penuniae mutuatae usus sit Pretio aestimabilis ob utilitatem ex usu pecuniae provenientem , attamen latis utilitas in ulnatarii utilitas est, cum ille sit qui sua industria et periculo illo avedio utitur et ell hoc fructum retrahit.
10쪽
QUAEST. III. CAPUT I. . ED. II. Duot uplex sit mutuum et R. l. Mutuum aliud est formale et expressum , aliud virtuale et implicitum. Mutuum expressum et formale intervenit . quando de facto datur aliquid alteri . ut transeat in ipsius dominium , ut supra dictum est. Mutuum vero implicitum et virtuale est illud, quod palliatur sub apparentia alterius contractus. Demus e. g. aliquem, dilata solutione ad solvendum . vendere viginti aureis rem , cujus valor sit tantum quindecim aureorum. tunc idem est ac sub apparentia venditionis abscondere mutuum is . aureorum . ut Post aliquod tempus viginti accipiatur. Idem est. Si quis antici-Pata solutione solvat Io. quod stat x S. aureis. Post aliquod tempus accipiendum: hoc etenim idem est ac palliare sub specie emptionis mutuum decem aureorum, ut quindecim accipiantur. R. II. Aliud est mutuum licitum , aliud illicitum, seu usurarium. Licitum datur, quando traditur res gratis, ut restituatur alia similis et aequalis bonitatis. Mutuum usu Sarium est . quando res non traditur gratis. sed ultra obligationem reddendi aliam rem similem. et aequalis bonitatis . aliquid aliud tradendum est pro dilatione temporis. Q. IlI. Qui possint mutuare. et mutuum accipere. R. Nisi adsit specialis juris dispositio omnes. qui possunt
contrahere, possunt mutuare, et mutuum accipere: si elenim possunt facere alios contractus, poterunt et hunc facere. Porro qui possint contrahere, videndum est prima quaestione hujus tractatus. Dixi ni adsit specialis juris dispositio, nam civitas. ecclesia, monasterium, aliaque loea pia non obligantur ex mutuo: lv. ciuilias Is si certum petiatur, authent. Hoc jus porrectum C. A SOCCOS. eccleS. Ieg. I. cost de solus. Excipe nisi probetur pecuniam mutuo acceptam ab ipsorum administratoribus conversam fuisse in ipsorum utilitatem. Si tamen gubernator, seu rector civitatis , vel oppidi mutuo acceperunt pecuniam de consensu civium, adest obligatio restituendi . etsi creditor non probet conversam fuisse in utilitatem civitatis. vel oppidi. Idem dicas, si rectores et administratores eccleSiae mutuo acceperunt pecuniam de consensu praelati . seu capituli: isti enim cum liberam habeant administrationem rerum mobilium , poluerunt mutuo accipere pecuniam . et aere alieno obligari. Verum tamen est, quod si pro satisfaciendo tali aeri alieno necesse esset alienare rem immobilem, sive mobilem pretiosam, quae servando servari potest, tunc deberet