장음표시 사용
141쪽
recis iudicamus, o dictis apparet. Veruntamen in hoc acquiescere neutiquam nobis licet, quippe PropoSitum non
dum asseculis. Superest enim , ut eri reliquis peribus, quae ejusdem auctori nomine ferMntur, eligamus, qui bus notitia et cura morbi, qualis tunc tempori Viguerit, et quatenu patuerit, pleniti et CCUPAtiu evincatur.
Manifestum pro si se obiter Hippocratica scripta per IuSirBIlli, eam passionem, quom phrenitidem ills 3PPell3t, quomque modo ut symploma aegritudinis, modo ut peculiarem morbum oscribit, prout scilicet Secundaria Vel primaria genses existeret, nihil aliud res ferre, nisi statum nostrum typhodem , certe graViu in tensum '). Etenim apud Hip1ocii ΛΥΕΜ neutiquam illi solummodo phrenitici dicuntur, qui cum febre acuta, a dente et exquisita delirent serociter si cum furibundae Violenta exagitations cum surrectionibus crebri et , utpote quo en Cephaliticos neotericorum nonnulli nuncuparunt; Sed tum loquaces simpliciter, tum maXime
tremulas et obscuras sesipisntios hoc nomino insignivit, in quibus febris mitis sit, as i floccos legant, feStu CASeVellant, palpent et vigiliis tacitis, sopore intermixto, stupidi delineantur, quem statum supra, ut proprie et Strictior Sensu typhodo indicavimus 'o Creberrime observavserat ille , doliri speciem et cerebri των ρενων
18 GALEN. coram in 1PP. Prorrhet. I, 1, 1. Videntur ah HIPPOCRATE Omnes phrenitici vocati, qui mente assi continue fuerint, febre soluntauod a vesanis discrepantes. - Similiter alibi passim.
19 Tali ni odo aegrotavit laxor ealcis, phrenitica Epid. III,
3. hist. XV. et alii, cf. supr. g. 36. - Veteres, ex HIPPOCRATIS auctoritate , trabitarem hanc sebrem, aegrosque μελαγ
χολικῶς delirare dixerunt. Coac. r. I, 2. Brendet). Nuperis autem fer maligna illa est , ervos a Lenim HvXΗ. . s. BRENDE resp. IEDΕRΜANN dis s. de cognatione par B-Phrenitidis et febrium malignarum. Ott. 1752. et ejusd. resp. ELLEN BERGAR diss do phrenitide. 1756, qui
eteris medicinae versatissimus crutator ad oculos hunc On-3ensum demonstravit.
142쪽
1assionis indicia divorsis diobus in iisdsm asgrolis di
Versa SSe, licet rerum statu Ceteroquin non mutato;
augeri potius periculum vidit, ubi a serociori pras gressa exagitatione tranquillitas superveniret apparens, s sed indiciis assas montis facultatis stipata Tali modo
languentes intolligit, ubi morbos dicit disscitos, qui in
te mala signa appareant leviora, et inter bona non e
mittant 'o, si quae citra ationem bona fiant in mor bis. Raris tantum locis paucisquo in libris tacita 1ascet deprossa mentis alisnatio Isthargi seculiari nomin distincta sest yy), Ostorioribus medicis tantopere familiari. Haec igitur asgritudo duplici specie occurren innumeris vicibus apud nostrum Commemoratur; plurimis tam perspicue describitur , ut ex imagine proposita statim recognoSCatur, etiamsi nomen morbi non adjectum historiae sit. Hauriamus, quae ad cognitionem ejus sa Ciant, notatu digniora, posthabitis quidem iis sere, quas in historiis segrorum supra dictis facile relegantur. Nascitu phronilis intordum prima Dio OCO '), fas Piu autem, SeCundaria sive Symplomatis Vice, ex aliis morbis acutis sebre ardente , sanguini profluvio, pleu ritido q), pneumonia , intestinorum '), praecordio rum si doloribus, leo et aliis, Saepe Cum Convulsion Θ, vs in eam desin sens , ubique mali ominis q). Fre iustas est prae coloris aetati constanti 'o frequens etiam, speciatim somnolenta phreniti , UStrina tempestate, qua humores eΓSu Caput cogantur ut in constitutions ista pestilonii δ'). Portenditur morbus proxim instans, et Cognoscitur
143쪽
prapsons facie bene colorata, inspectu torvo ' lingua
alba, ioca δ'), serius tremula, Spera, Ssa , vel cum siti intensa, Vel absque omni Vel eadem praeter rationem
Qvanida ); respiratione magna, rara δ'), sublimi πνευεια αρι ιον quasi obstaculum ossendente προςκοπτον), me rius intercspta subinde expiratione AEt anhelitu e quasi Convulsivo, singultuoso ut in lacrimantibus η θολε- ρον inquietudine , Vigiliis ' Soporibus, Stupore , Ver tigine, igore praecipue si facie simul intensius u bot δ'). horroribus et aestu fugaci sese invicem repente excipientibus δ'), Vel lassitudine cum horroribus juncta δ ), vel si ex rigore aegri perfrigescunt parvi cum Sudo xibus fugacibus . . potissimum circa superiora q) Circa initia . morbi faspissime animadvertuntur debilitas citra
Ces vel convulsiones δ' , dolores vagi, suffocatorii circa collum et fauces cum oscitatione δ' crobra doglutitions intercepta; murditas ' aurium sonitus it gravedo '), oculorum caligo contractio frontis 'o gravitas secundum Dares talia patientibus delirium xpectandum est taciturnum, mite quod melancholicum IIII Pocii ΛΥΕΑ
dixit) nisi sanguis prius erumpat '') Porro delirium praevideri potest. Si quid praeter Consuetudinem aegri faciunt, Vel magno studio curandi προθυμεουσι prius
29 Coac Praen. II, 54. et alibi possim. 30 Coac. II, 72. 77, 78 Prorrhet. I, 3, 5.
144쪽
non consuetum aut contTIrium ' , si sero responsumrsdditur ab homine moderat '' , si indecor quasdam goruntur ab homine Verecundo, nisi de industria aegrum hoc sciss constet q); S VOX acuta est 'h, perturbata,
clangens , tremula '), Vel si deficit plano 'x, si oculi rubsent, feroces, sordidi sunt 'b, si acutus saucium dolor urget; si os ex hiatu dissiculis clauditur 'λ; si a sui strepitu aeger facile excitatur Τ); si signorum
crebra permutationes ' , Si dolor a laesions inflicta non provocatur '); si urina rubra est, sedimenti xpers, citra rationem quaSi matura cum enaeoremate 'b levi q), tonui, Vanido si jumentosa, turbida q), decolo nigra '), alba , pellucida ' θ, si inter opta est cum iagore vel sopore '); Si praecordia sursum revuls Sunt, sanguine non profluente ex naribus '). Dolirium ipsum modo cum feroci motione incedit, forte levi des causa proritata '), modo cum taciturnitate ' ), modo cum risu, modo, quod pejus est, cum Studi O, Alpitatione , Con trectatione rerum , trem Ore yy pessimum, quod circa
necessaria et Consueta VerSatur, e g. Si cibum, potumque recusant, Veneficium extimes entes, vel somnum , inSi
dias hostium memorantes '). Aegri saepissime tristes decumbunt, morosi prospiciunt, floccos legunt, stragula
vollicant, festucas in pariete abradunt, manum Oriendunt, ad faciem admoVent, muSca Venantur, quibuSsaspe convulsivi aliquid subnascitur 'b vel jactantur in
145쪽
Iest forunt, etiamsi non caleant '), in ventrem praeter consuetudinem decumbunt g), ad contactum manu ex
Siliunt Vel pavescunt, quasi excussi ex somno '); rs viter bibunt, cum Ont sentione quadam, dissiculter doglu tiunt, haustu saepse interruptori ad Strepitus adtendunt,tromuli facile et convulsi 'b. Febris modo mitis est et
lenis, non urens , modo acuta ' , Vomituritio , in crea tum froquentem desinens φ), sputa ver pauCa, rotunda HIPPOcnΛΥΕ dicit Saepe concurrunt spasmi maxilla inserioris, stridori, siccitas et squalor sentium '), tu
more multis nascuntur ad aure cum OpΟΓΘ, anXietate et nausea, dolore praecordiorum ' , cum exitu Vario. Quae Signa quum malum tam atrox et cito fune Stum annuntiarent, universim in malis nostro auctori
habebantur, praesagiumque jam per se infaustum sed dere solebant. Speciatim vero periculosa ejusmodi aegroti reperiebantur sudores, praesertim frigidi, die bus judicatoriis oborti, vehementes et Vel CeS, qui ex Pellerentur ex fronto velut guttas, arge manantes ' ;mortem hi a spe indicabant ob internam inflammatio
nem foris accessoriam β); torrebant etiam Sudore par
vi ' , strepitus in Oglutiendo, vocis defectus et huc carum ac labiorum insatio, velut dormientium D in citatio ad alvum deponendam inanis, Orti proximae
annuntia ' . Quantum ad exitum morbi, tam multa et bona o Ster jam pridem observavit, ut recentior aetas nonnisi pauca adjicere sciverit Permulta nunc etiam Verissima
146쪽
rsperiuntur; non pauca quidem in quibusdam solummodo adgris vel morbi speciebus Vim habere videntur, quippe
quas non in omnibus sed compluribus tantum animad Vertorentur. Talium vero dissicilior usus in praxi est, et exercitatum medicum requirit. Bona Sperare licet, Si aegrotus morbum facile seri, si decumbit eadem ration , qua sanus Consueverat '). Malum est, moleste ferre morbum, cum inquietudine im placabili, praecipue Cum calore externo mediocri adeOveminulo 'P. Fatalis etiam est decubitus supinuS, exten sis cruribus, Vel disjectis Vel vald incurvatis et om
plicatis, similiter si ad pedes pronus aeger delabitur,
ponderosus Ore hiante inter soporem continuum. Pe des nudos habere et manus, Si calor vehemen non St,
significat anxietatem, itaque malum est in . Caput et pedes et manus perfrigerari, alvo et a toribus calidis, funestum optimum autem est, totum corpus aequaliter Calidum et molle esse, segrotum acile conVerti, et in attollendo se promptum esseri graVitas
autem totius corpori et manuum ac pedum mala St.
Si vero etiam praeter gravitatem livescunt ungue et digiti, mors in propinquo est δ). Lethal onim in quo cunque morbo, si Cum imbecillitate ivores eruperunt, vo ulcuscula in ambitu livida δ). Si vor penitus ni grescunt, minUS periculum urget, quam si liveant; si quidem parte nigrefactae decidunt, seger morbum faciles seri, si alia bona Signa concurrunt ''). Si puri oculi sunt, si albugine eorum tuniCa, quum 1ivida st nigricans fuerat, pura redditur, riseos indi cium si q). Sod sordes oculorum, caligo, aut Tubor, vel livor, aut venularum in albuginea impletio, non bona sunt Malum etiam, splendidiorem lucem fugere,
147쪽
aut lacrimari, aut oculos distorqueri, alteriam altero minorem apparere ' , aut oculos Crebro agitari, aut disiculis mox fri yy, aut emas parVRS, SebRceRSqUB Sordes albicantes circa eosdem habere aut Corne9 Sub Superiorem palpebram revelli mala item Oculorum a Vilas, et prominentia insignis, vel nitor deficiens, si Pulae immobilitas, extremitatum palpebrarum CuΓvedo, et oculi fixi, assidus nictantes, colorem Crebro Permulctnte , quasi subsultantes , sitamentosam lanuginem ad palpebrarum limbos habentes, palpebrae Per Somnum non commissas '). Talia cum sonitu aurium juncta Symptomaticam tironitidem denuntiant.
Crisis ardontium sobrium sit si diem XIV, ius
Alle Vetur eger sive serimatur 'P. Acutae salutariter j dicantur sanguine des naribus fluon10 vel haemorrhoide largiter prorumpente, die CritiCo, Septimo, NOUO, decimo quarto , in mulieribus menstruo luxu; Sudore multo oborto et urina purulenta vitrique instar perspicua, habent bonam hypostasin et acervatim exeunteri Porro abscessu memorabili oboriente, alvo muCOS et Sangui nolenta, dei sepente os fusis biliosis, dysentericis, et o mitu non parvo, ne inter mala Signa comparente, Circa cris eo tempora 'o dolor etiam genuum et Oxendi cum φ). Nihil vero quod paucum criticum evadit Pauca enim Comparentia, velut sanguinis stillae ala quot in omnibus excretionibus naturae molimina institutis mala omnino sunt δ). Laudabat noster Sudores, qui, quum diobus criticis prodirent, obrem prorsus auferrent' δθ,
qui guttatim stillarent et vaporem dimitterent, qui toto
corpore manarent Sicuti omnes Omnino egestiones, quaΘΙaCerent, ut aeger facilius morbum serret 'o Frigidus
148쪽
autem sudor, circa Superiora tantum contingons, dii turnitatem et mortem, illam in mitiore, qualis Ionia morbi species est, hanc in acuta febre portondit ε). Solvitur etiam sebris ardens rigore semel superveniente
circa Cri Seo tempora, siquidem sudor mox Subna
scitur 'b. Repetiti horrores, vel post sudorem Oborti, mali. Alvi gestio optima os mollis, formata, Subfulva,
non valde graveolens, prodiens hora Consueta, pro rationΘciborum ingestorum, copiae respondens spissari autem solet versus Crisin '). Commodum liam, umbricos decedere simul, versus risim melius , vivos deterius, mortuos '). Bonum est, Circa riseos tempora bor tum profluvium subrubrum '), prodest praeCipue O-
PoroSiS, Valde lassis, surdis sactis in vigore morbi '' , Malum oro idem os diebus morbi prioribus, praecipuΘSi lentus et quasi malignus morbus evadit, ubi statim in principiis sopore urgent, cum capitis, lumborum, colli, hypochondi toruin doloribus , vigiliis, naso stillante J. Nocet spumosa dejectio et hitiosa, valde alba ) aquosa,
non desinens, pejor etiam quasi furfure permixta; ΟΡΟΓinter haec funestus est, et imbecillitas praeter rationem nata ). Terret medicum sanguis meracus Vel atra bilis
in initiis morbi decedon ').Vomitus securissimus est ex pituita et bile psermix tus λ, detorior meracusa inter talom singultus funestusos q). Mali ominis otiam vomituritio Vel vomitu par Vi, Cum anxietate, vigiliis, aurium sonitu ), vel sub Vomitu siticulosum et sitis xporto fieri ). Celerri
mam mortem significat lividus o malo olon ' Mictio
149쪽
nigra, vomitus nigri, cum dolore capitis, surditate, manuum tremore, Olli dolore juncta, perniciosa δ'). Urina
hona est cum sediment multo, Crasso, levi albo ); periculosa Vero, quae rePente et citra rationem parum coquitur, Et generatim in Cut morbo Sine ratione a
tura, quae alba et dissus est, livida , nigra, oleosa δ); funestum est, Si praeter voluntatem et at lator dimitti tur 'o. Ex si frigeri urina intercipi, pessimum ').Ιcterus ante Septimum diem accedens, malus Se ptim vero, aut otio, aut undecimo, aut decimo quarto
criticus est, dumn hypochondrium induratum, nec an Cops Porum facies sit q). Minus vero tuta visis aurium abscossu fit, atque in constitutione epidemica liqua Supra memorata duo aegro DOSter obiisse reseri, quibus parotides iis suppuraverint q). Familiares ejusmodi abscessus sunt febribus ardentium similibus; si si
Crisin perfectam non fecerint, neque cocta materia sue rit, aut Sanguis e naribu proruperit, ut urinae Cras
Sum edimentum concipiant, aegri pereunt. Pleriques vero illorum tumorum antea Subsidunt. Considerar praster haec Oportet ipSam febrem, num augeSCat, an romittat, et si pronuntiare go. Cum dolor velismenis intumentes parotides perniciosae evadunt '); post alvos graveolentes natae Cum hypochondri int0nto tardius olevatae occidunt 'o prodeunt maxime SOPOTOSis, an Niosis Cum naussa, praecordia dolentibus, crebro si pauca puentibus 'b Salutares evadunt, si Cum coctio nis signis et cum levamine morbi contigerint; si ante maturationem subsidebant, aegri u Vantur aut sanguine ex naribus profluente, aut diarrhoe biliosa aut urina
12 Epid. d. s. . t. 18, 19.13 Prorrh. I, 28 Coac VII, 16, 42. 14 Coa c. I, 5. 15 Coac. I, 2. et alibi. 16 Epid. . Ι, s. 2.
150쪽
crasso sedimant conspicua, aut alia crisi per abscossum superveniente. In Epidemicis passim. Surdidalom in hac sobro natam tollit alvi dejectio, et vico versa, alvi gestio cessat surditate oborta '). Etiam sanguinis
fluxus ex naribus Surditatem solvit, stillicidium vero, cadem simul cum Orpore Obtinonte, anceps est y o. se noratim funestus est Sanguis de naribus quarto dis sessu sus, minus infaustu quinto, Setat Vero Stillae aliquot, pessimae δ).
Impodita crises diuturnitatem morbi praesagiunt, Sed nondum lothales sunt δ' . Recidivum morbum urina portendit post sudorem turbata A et univorsim, si quid post orisii relinquitur J. Firmam autem crisin testantur somni profundi, non turbulenti, nec multis malis signis stipati, a quibus melius aeger habeat '), resipiscat;
turbulenti et cum dolore corporis, a quibu leva men aegro non BCCedat, nocent potius 'o sopor sero profundus, ubique malus '). Exoptatum est, si insomniorum phrenitici reminiscuntur '), si congrua illa sunt et evidentia bonum etiam, si facies bona δ' .
Si oro in obro ardentis simili seger nonnihiΙpors rigescit, inter dejectiones aquoso-hiliosas, frequen to , si oculi subsiliunt, distorti, praecipue si stupor si mul adest, admodum infaustum J J. Quicunque porro sino voce acentes, Oculi conniventibus nictant, hi si post
sanguini ex naribus Profluvium aut omitum loquuntur, et TeSipi Scunt, Servantur; quae si non sunt, cumrospirations dissicili brevi moriuntur Τ). Similitor qui
ex rigore perfrigescunt, febre Cilicet miti, lenta, parum calente , caput et collum dolentes , Voc in decursu morbi destituuntur, leviter et Superioribus Saltem continuo u