Historia navigationis in Brasiliam quae et America dicitur. : Qua describitur authoris nauigatio, quaeque in mari vidit memoriae prodenda: Villagagnonis in America gesta: Brasiliensium victus & mores, à nostris admodum alieni, cum eorum linguae dialo

341쪽

be ad ignem excitandum utimur, cuius susillis est incognitus. Illi lignorum genera duo habent, quorum alterum est mollissimum,alterum vero durissimum, quibus ad ignem excitandum hoc utuntur modo: virgam ex pr

duri illius ligni pedali longitudine ab altera parte exactiunt ad fusi modum, huius cuspidem in frusto aliquo mollis illius ligni defigunt, tum siue humi, siue stipiti impositum,

Virgam illam manuum volis maxima celeritate volvunt, qliasi suppositum ligni frustum perforaturi. Illa tam celeri tamque violenta agitatione non modo fumus excitatur, sed etiam ignis: itaque admoto gossipio, vel liis quibusdam siccis fomitis nostratis loco commodissime ignis concipitur. Cuius rei ego ipse feci periculum. Nec tamen mihi est animus ea confirmare iis Theuetus scripsit, Barbaros Americanos ante ignis sum cibos sum exsiccare consueuisse, prout e Dnim philosophicum hoc αξίωμα, quod in pro ι .uerbium abiit ut verissimum habeo, ignem absque fumo no esse, sic eum indoctum physicum iudico, qui nobis persuadere nititur mmum absque igne existere Fumi141c intelligo cibis percoquedis aptu, cuiusmodi a Theueto innuitur. Nam si hac solutione nodo illo se expedire vellet, se id de exhalationibus intellexisse, etiamsi concedatur callidas esse,n tamen datur eas cibos exsiccare iercoquere posse: quin imoin carnibus, si scibus potius humiditatem sint aucturae. Quapro-

342쪽

236 HIs o R. NAVIG. pter , quid quaeso est lectoribus imponere si hoc non est Quando igitur adeo grauiter tu in Cosmographia, tum alibi de iis conqueri turTheuetus,quos, quia res ab se commemoratas pro sua lidibine non exponant, eo accusat nomine, quod non satis diligenter in suis scriptis sint versati :Lectorem rogo,Vt locum istum diligeter observet de nouo isto calido, ac imaginario fumo,quem ego ad ipsius Velabiosum remitto cerebrum, Iam igitur ad Tovoupinambaultiorum in ho- Aduenae spitibus excipiendis curam redeamus. Post-

tibus repe quam e quo dimimus Oao,hospites 1bum

d m. sumpserunt, atque decubuerunt, si liberales sint,viris cultros forsia es, atque Volsellas, ad barbam euellendam aptas FCeminis pedi ines, pcula poeris hamos dare solent. Sivarbario verb cibariis hospes indi eat, ubi de pretio

x illi iumentis omnibus carent,omnes pedibus iter facere necesse est, si aduena fuerant desessi, atque cultrum cuidam ex Barbaris obtulerint ille confestim nam ad gratificandu sunt promptissimi operam sua in offeret ad desessum gerendum. Ego ipse cum in terris illis Versare non semel baiulis illis vectus fui, quidem bis 1lle passuum itinere. Quos si ut paulisper requiescerent monebamus,illi nos his verbis irridebant, Quid ΘNosne ta est oeminatos aut fracto animo esse censetis, ut oneri Gradati succumbamus 'te potius toturr diem absque hipo la)- vlla intermissione gestarem. Nos vero inlcachin-

343쪽

chinnos erumpentes gradarios illos bipedes mirabamur, atque illis antinum addentes, di cebamus: Pergamus igitur. Naturalem charitatem abude inter se muta ηδ h tub exercent,nam si sces,& serinam,& fru charitatem stus, aliaque quotidie ali aliis donant, immo iunx vehementer dolerent si vicinos iis rebus quas ipsi habent indigere cernerent. Atque etiam eadem liberalitate erga aduenas tuntur. Cuius rei exemplum unum afferre satis erit. De periculo quod quod euasimus , ego

Gallique ali duo, quod scilicet, mors nobis imminebat,ingenti lacerto nobis obuiam facto, capite huius libri decimo memini nos tum avia in mediis sylvis per biduum aberrauimus, ac famem non mediocrem sumus perpem,tandem ad vicum quedam Pavo nomine ad quem iam ante diuerteramus , peruenimus. Ibi nos liberalissime ab arbaris fuimus excepti. 1lli enim auditis incommodis quae perpessieramus, ac praesertim summum in quo versati eramus periculum, ut ab feris deuoraremur maxime vero, ab Mam gaiat Um communibus nostris hostibus mactaremur, ad quorum fines per imprudentiam proxime accesseramus : Conspectis quoque si inarum incommodis quorum misere cutis

nostra erat lacerata, adeo nostra mala grauiter tulerunt Ut vere assirmare hoc loco possim blanditias fictas quibus nostrates miseros cosolari solent, longe ab sincera gentis illius quam nos Barbaram appellamus hu-

344쪽

manitate abesse Illi enim limpida aqua pedes

Barbaror nostros quod antiquorum morem mihi in memoriam reuocauit abluer ut, singulis no- exemptu striim seorsim in pensili lectulo sedentibus. Tum patresfamilias , qui iam cibos nobis apparari prouiderant,recentemque farina, quae ut alias dixi candidi panis medulis bonitate non cedit, corradi iusserant, confestim nobis nonnihil refocillatis praestantissimos quoiaque cibos,puta serinam,Volatilia, pisces, fructusque exquisitissimos, quibus continuo abundant, nobis apponit iubent. Praeterea nocte raduenientes Moussaea

hospes noster,pueros omnes a nobis, Ut placidius quiesceremus,remouet.Postera autem die summo mane ad nos accedit, quaeritque

agite tourassap. hoc est foederati intimi placideiae hac nocte quieuistisi Placidissime, excipimus. Tum ille : adhuc quiescite filioli

mei, heri enim vos admodum defatigatos e se animaduerti. In summa verbis exprimere non queo quam humaniter blande a Barbaris illis excepti fuerimus, qui nos no minori prosequuti sunt benignitate ac Melites es

Ast.2 -Τ- . Barbari Paulum caeterosque naufragos de

quibus Lucas in Actis Apostolicis. sterum nosnuqua absque pera mercibus plena peregre proficiscebamur, quae nobis pecuniae instar essent apudBarbaros illos. Itaque illine abeuntes quae visa sunt hospitibus donauimus nimirucultros,ibrfices, volsellas viris: pectines, speculabarmillas, vitreos globulos

345쪽

IN AER AsILIAM, Nios ae minis: pueris vero piscatorios hamos. Hic quid mihi aliquando apud eos conti Ngratia gerit narrare libet, ut quanti faciant merces j illiusmodi commonstrem. Ego in quedam liri, li- pagu diu exteram, a Mo acat vero meo ro gratus sum ut quid in per mea haberem sibi indicarem, vasque ingens fictile mercibus meis imponendis afferri iubet uniuersas depromo, ordineque dispono. Tum ille velle

menter admiratus, Barbaros reliquos aduocat,atque infit, Videte quae .d boni,qualem Virurn apud me exceperim, an non liquidis . si me apparet illum praediuitem esse, quando quidem tantas opes apud se habet iis tamem erces ut comiti meo Gallo subridens significaui quas tanti Barbarus ille faciebat, nimirum cultelli sex vario capulo, totidem pectines,tria specula, aliaque minimi pretii pauca,vix Lutetiae duobus argenteis capitatis a niissent. Ego tum, quia homines liberales ut est a nobis dictu amant, ut m ibi authoritatem&gratiam apud illos cociliarem,

Moulsacat meo cultrorum meorum prae

stantissimum coram omnibus donaui, quem non minoris ille fecit, atque apud nos quilibet torquem aureum maximi preti dona

tum faceret.

Iam si qu atur ari tuta nobis esset apud ut

illos habitatio Respondeo eos prout inimi sirit cos tam insano prosequuntur odio,Vt captos mactent,vorentqtie sic viceversa tanto,iam que arcto amicos in quorum eramus nume-

346쪽

ciem imminente

26 HIs To R. missa G. ro amore complecti, ut potius quiduis subeant ad eos tuendos, quam ut ullo eos assici incommodo patiantur Itaque eorum expertus fidem illis iam tum maxime fidebam, ac nunc facilius fiderem, quam plerisque Gallis infidissimis atque a proauorum fide de generibus.Nominatim degeneres addo:nam bonis quibus per Dei gratiam nondum penitus est destituta Gallia, ullo modo detra ctum nolim. Historia Verumtamen ut nihil quoad eorum mo-1 h f. res attinet dissimulem, rem hic narrabo maxime mihi in speciem periculosam. Accidit ut sex Galli casu in vicum illum carantis de quo sepe facta est mentio conueniremus:ibi pernoctare statuimus ternique arcu colendimus ea conditione ut victi Indicis gallinis a li1sque cibis in coena mulctaretur.Ego qui csssociis inserior in ludo fuera,gallinas Venales

conquiro. Puer quidam ex eorum numero,

quos supra Rosea naui aduectos fuisse adlin cruam Americanam ediscendam demonstraui, mihi occurrit, dicitque En tibi praepin guem Indicam anatem Eam occide, pretiupostea nurnerabis. Pareo , eoque facilius,qubd non semel in pagis aliis itidem Galli

nas occideramus, quas cum bona Barbarorsi gratia cultris quibusdam redemeramus mo tuam manu apprehendo, domumque in qua adcaouinandum frequentes Barbari conuenerant ingredior: cuiusnam sit anas precium itumeraturus quaero: prodit vetulus quidam caperata

347쪽

et RAsILIA M. 16icaperata fronte ac suam esse significat. Pro ea sibi numerari quod velit pretium peto. Cultrum inquit ille. Ego haud mora praebeo: Elegantiorem velle se ait.Denuo Eleganti Orem Offero. Noc istum placere ait: id ergo a me exigisZinquam .Falaem, excipit. Ego qui pretium inauditum exigi a me videbam, qlH-que apud me falcem tum non habebam, cultro contentus sit moneo meque aliud nihil daturum esse. Interpres cui mores Barbaro rum innotuerant quamuis hac in parte, ut mox dicam deceptus fuit vehementer Barbarum iratum esse significat falcem quouis tandem pretio iuvestigandam esse , atque illi pendendam Falcem a puero de quo nuper dixi mutuo accipio , ac Barbaro trado. Renuit. Ego nonnini Liratus, tertio ab eo quaero quid igitur petat'Ille audacissime, te

interficere volo, ait, pro Vt anatem meam

occidisti. Ea enim fratris cuiusdam mei olim fuerat, atque idcirco prae omnibus meis in

pretio habebam. His dictis bardus ille domu abit, clauaque ingenti lignea sex pedum longitudine instructus ad me redit , denuoque

mortem mihi minaturiEgo tum valde sui at tonitus, metum tamen meum dissimulabam

diligenter Tum interpres cubili pesili quod

anter me 'duersarium meum erat interie ctu,quid facto opus esset oportune monuit. Gladium tuum Marcum ac sagittas ostenta-do,inquit, his illi copella. Quo cu sibi negotium esse putet ' te fortem ac strenuum esse, X. j.

348쪽

nec impune cum mortem tibi intentaturum denique quod in animo erat dissimulans, varus sermonibus vltro citroque habitis nullo de disssidio sedando laborante,Barbarus ille meus ebrius, quippe totum diem Laoumando transegerat, dormitum abiit. Ego cum in terprete ad soci Us nostros contentionis meqignaros coenatum me Ofero. Nihilominus

tamen totum illud a Barbaro meo loco factsi fuerat. Norunt enim illi sequi immortales cum Lusitanis inimicitias gerunt, si vel Gallii Vnum occidant, mercibus penitus prohibi tosiri. Ac sane ille paulo post experrectiis, per Barbarum quesadam mihi significat, me situm esse filium, quίeque ab se acta fuerant, eo tantum animo gesta fuisse, ut quam strenue in Lusitanos margaiates bellaturus

essem,periculum faceret. Ego veros occasionem omnem ei idem vel in me , Vel in alium quem uis tentandi tollerem, adde quod

istiusmodi lusibus delectari nemo solet: Re

spondeo me facile tali parente , qui exserto gladio filiorum periculum faceret carere,immo etiam postridie eius diei domum quandam in qua erat, ingressus Vt quam argre illud errem,serib cognosceret,eo praesente,astantibus cultellos,aque hamos dono, illum vero in donatum relinquo: Ex hoc igitur exemplo, eoque cuius ante memini, de periculo quod sum imaginatu tum , cumprimum apud illos vertatus lum, satis apparet ea, quae dixi, constare, nempe amicis eos

349쪽

1 SILVA M. 26ssidissimos esse. Istud quoqtie obiter est notandum quod Senes qui securibus , falcibus, ac cultris olim caruerunt , quibus tamen ad ligna secanda, ad arcus fabricandos, sagittas que para notis tam como deciam tuntur noli modo Gallos humanissime excipitant , sed Sciuniores ut idem in posterum praestent crebro hortantur.

CAP. XIX. Quam curam morbisjῖis adhibeant Barbari

de eorumsepultura es exequiis deque insans eo-m circa mortuos luctu.

ANDEMur huic deBarbaris Americanis sermoni finem imponamus hoc quoque loco aliquid derisorii in morbis suis cura lac obi tu dicendum est. Ergo si forte contingat ut eorum aliquis in morbum incidan, partErri dolore affecta ubi indicauit aegroti intimus, quidam ore exsugit, nonnunquam etiam ab

impostoribus quibus da, quos illi Pages, hoc est medicos aut chirurgos appellant. Sunt diu

aute acaraibibus, de quibus antea, diuersum re lis

genus ministerium illud p statur Dolorem quoque se extrahere dicunt,ac vita producere Febribus,allesque vulgaribus morbis aliquando laborant: at non ita frequenter atque nos solemus. merea cum insanabili

quodam urbo conflictantur , quem illi

350쪽

absimili ab variolis nostratibus modo Contagio haec in pustulas ta dem abit digito pol lice ampliores, quae corpus niuersum,atque adeo faciem ipsam inuadunt. Itaque iis qui hoc morbo affecti fuerint ta insignes suae impuritatis notae inuruntur, atque apud nos Venerea lue laborantibus. Cuius rei exemplo fuit Neustrius quidam interpres, qui crebris sese scortationibus cum mulieribus ac puellis Barbaris contaminarat. Is meritis dignis

simam reportauit mercedem mam eius cor pus uniuersum, atque adeo vultus ipse, tam erat deturpatus , t elephantiaco morbo laborantem deformitate referret tamque insignes inusti sunt nota , ut deleri nusquam potuerint hinc fit ut morbus ille omnium perniciosissimus ab illis habeatur. Sed ad re.

Barbari rotanti cibum nusquam praebent, nisi ab qu 'mo eo petatur, inedia licet sit periturus.Preterea dotractot morbus quantumuis sit grauissimus, Valentes non desistunt saltando , cantando, bibendo, more recepto, miserum aegrum strepitu obtundere nec conqueritur aeger,quod se nihil

profecturum esse norit.At si diem suu obeat, cantus ille si presertim pater quidam familias fuerit)in lachrymas repente conuertitur, tantique eduntur gemitus, ut si forte in pago quodam diuertebamus luctus illius tempore , nobis vel alio erat commigrandum, vel insomnis nox erat ducenda. In primis autem