장음표시 사용
12쪽
SAE, ET EIUS CUM JU-risprudentia coniunctione, Iapo ΛΕPOM: Nni LIBER L
ONDITI a Deo sumus de collocati in hoc mundo, tanquam , in amplissimo quoda amphitheatro,priamum ut spectatores, deinde ut aeto res, atque etiana ut iudices quodammodo limus spe statores dico, non earum modo rerum, quae in oculos nostros incurrui sedac earum, quas
memoria nostra comprehendit, Miam olim praeteritas nobis tanquam praesentes sistit. Non possumus, si oculos Rabemus, non spe stare resnaturales riuuac orbium caelestium assidua conuersio,& hic telluris globus immobilis quotidie spectandas, contuendasque nobis,vel inuitis,oia' seri, admirabili quicu varietate dis-
13쪽
α DE INSTITV Τ. serentes, sed constanti tamen scieripe tua vicissitudine recurrenteS;qcia, rum quidem certe consideranda 1 scausa natos etiam homines esse a
gni olim Philosephi dixerunt. ea Nausine haec ut vocatur θωρία, quae inistoria naturalis appellatur ut rerphysicarum scientiam Plato voca historiam Ieius, de quo nunc loquor amphitheatri admirabilem modo serueturam amplitudinem, Ornatu, ω ut uno verbo dicam .mundusiue ροσμον ostendit. Res vero, qurum causa illud conditum est,& quin eo,atque in hac vita, inter hombnes,aguntur, geruntur,fiunt:res dico humanas, coniunctas cum humatnis diuinas, quae sunt veluti aes iones in illa scaena iam inde ab orbe condi 'to inchoatae. ad aetatem his uerio . stram perductae, illa demum, de qu loqui instituo,historia,Intelligentiae, memoriae, animis' nostris contemplandas, tanquam in tabula pie asi Proponit: quo magis utar enim Ci
14쪽
ordinibus temporum, uno in conspectu omnia videamus. Duo itaq; genera rerum cum sint, naturalici, quae semel conditae sunt,d humanarum,
quae quot vel diebus vel annis sunt actae: de his potius,quam de illis,nuc quaerimus Naturalem ut vocant)historiam fateor dignissimam esse, cui operam demus, ut coelii si ita loqui licet oeconomiam: Solis Lunae, stellarum, planetarumq; motus, Mnaturam,& eorum, quae sub Luna in aere fiunt, conditionem animaliudeinde,quadrupedum,auium, pisciustirpium metallorum,& aliarum rerulia, quas vel terra vel aqua gignitalitue,vim consideremus postremo quod de animo corporeq; hominis cognoscendum est, non ignorem US.
Magna fateor &admirabilia esse illa. Non enim Hortensium audio, qui aliquando apud Ciceronem cumistoriam laudare vellet, philosophiam naturalem vituperauit sedit a
15쪽
4 DE INSTITII r. hanc laudandam esse dico, sic ad ilam potius nunc me dc aggredi profiteor, ε magis incitari maioriqUe admiratione impelli sentio. Nam dc quantum homo excellit quicquitia hoc orbe coditum esst tanto sunres humanae cum suis consit ijs, iudi clis,euentibus excellentiores: quantumque ratio desintelligentia res aubrutas aut inanimes superat tantcsunt humanae supra naturales. Auridio equidem, ecquo Africanus su iam Scipionem in illo sapientissimostmnio reuocet Sentio quanta ressit, contueri maxima illa templa, tota
orbibus globisque connexa, quo rum it ille aiticaelestis extimus,lqui reliquos omnes complectitur, celeritate incredibili voluitur , se fcumque rapstac rotat alios sibi subjectos Magna iterum dico res est, sum intelligentia spe stare vim decursum Solis,qui versatur retro conis
trario motu atque caelum.Terra,cu
ius magnitudo, si cum maioribus il illa
16쪽
lis orbibus comparetur , nulla esse dicitur,millam torta getidem,sinu, da spectetur , admisationem ciet. stares,quas inea Deus, Quisupra Omnes caelos est, tot iam seculis agit,
nonne multo maiorem commoue 're debent Quae supra Limam toto caelo spectamus, puraomnino&s rena nunquam turbata,statas cer tasque vices,ac admirabilem cum
earum conuersionem, tum conuersionis ordinem,atqueadeo perpet am quandam habent suam harm niam, inanimata licet illa omnia alioqui sint talae ins a Lunam in aere sintaui fiunt miscent ventos, nubes,imbres,fulmina,mnitrua, cometas deinde auium & volucrium eluti motoriam habentiabulam. Tertia dc infima uniuersi pars est hic globus terrae.Sed silicetinimobilis, i men earum, quas dixi in ea geri mouerique,rerum, quam est admirabialis ut Polybii verbo utar)mst Certe vetus est, quod dixit olim
17쪽
ι DE INsΤITVT. scripsitque Cornelitis Tacitus, rebus cunctis inesse videri quendam veluti orbem dc quemadmodum
temporum vices, ita&morum Uemti. Ac inepti quidem nimium illi
fuerunt,qui coelum stire, terram Volui finxerunt. Sed ut ridiculum ho C semissium est, siccum historiam voluimus, non minus terrae varium M volubilem motum, quam caeli stabilem ac constantem ut ita dicam si a- tum agnoscere cogimur verumque
esse experimur, quod Plato inristoteles dixerunt, naturales quoque esse Rerumpublicarum conuersiones Admirabile itaque ut dixi iam sae p. etsi mutum atque vacuum foret, est hoc mundi amphitheatrum, in quo talis tantusque veluti circus
est. Sed multo magis illi, qui in eo spectantur si ita loqui fas est ludi
me rapiunt despermovent. Felices animae inquit vetus poeta quibus haec cognoscere primurra, Inque domos supera scander curas ait. Sed
sunt desilli terq; quaterque beati, qui
18쪽
descendunt in hanc ut ita loquar
arenam inferiorem, ut cognoscant
quae hic gesta sunt vel geruntur ab
hominibus quorum etiam causa superiora illa condita sunt. Magnae prosectora praeclarae sunt hae duae veluti academiae. Acquide cum illa nos superiorum rerum theoria tenet abs hominum colluuione avocatOS atq; secretos,magis nobis versari videmur in vestibulo sempiterni caelestis' illius domicilii, in quo Dei consuetudine propius aliquando fruemur vultq; Deus in eo tanquam limine nos maiori quadam expectatione suspensos interea dum hanc vitam vivimus,liae rerist olim populum suum in atrio ante res templi consistere voluit. Sed quae aguntur in huius, in quo vivimus, atrij infima Cauea magis atque magis contuenda sunt. Nam hic non mianus quam illic rerum diuinarum sensu atque admiratione, si caeci
stupidique non sumus, perfunde-
19쪽
, DE INSTITU Τ.mur. Imo vero Deus hic intarest Magit multo magis. Si animalium,auia uinci quadrupedum, piscium natiaram atque historiam consideremus, magna fateor miracula nobis occurrunt.Sed nobilior um animalium hoc est, hominum longe alia, admirabiliorque historia est. Habent Milla bruta,suas veluti Respublicas, su-
nique oeconomiam. Sed inepti essemus, dc illorum prope similes si iis
potius, quam hominibus cognoscedis assigitimus Qvndam fortisse laumanarum consulto num a et fraudum odio mallent ea quae in rerUm natura minus eorrus a videntur. suauiter comueri in aliquo tranquillo secessu propterea desertam solitudinem praetularint ciuitatum societati. Ego vero etsi lubenter quoque su- gero turbulentos hominum catturi tamen homine indignam esse existim rerum humanarum ignorationem. Et vero historia in reducto etiam
20쪽
R. tiam secessu nobis earum cognitionem domemoriam placide 1issit. Sut certe in hominum ut aliorum animalium genere tetra veluti molira, di nulli eorum vasti confusique catatu Occurrent, non iam dico simiarum, sed ferarum agminibus immanium belluatum gregibus persimiles , quid maiorem olim orbis partem occuparunt, adhuc possident. Sed sunt etiam , fueruntque semper vel regna S Respublicae, vel familiae, in quibus aliquod iterarii, humanitatis, uri Sc ordinis semper fuit domicilium neque non Omnibus seculis habuit Deus in hoc lo-bo telluris aliquam regni quoque sui sedem suae cum homulibus
consuetudinis testificationem.
Plato aliquando scripsit, quodvipoeta Claudianus elaboratis versibus eleganter expressit, ordine quidem motuum caelestiuata, conuinci animos,ut sentiant Deum esse huius Mundi gubernatorem. sed hunc sem