장음표시 사용
41쪽
1o D INSTIΤVT.tudinem conspexissent sicut noli istoriis aliquando uti oportet, Ut et si castos oculos X sceleris spe staculo
statim aueriamus, tamen animos ad cogitationes in eius detestatione bonas atque lionestas conuertamus: ut
8c olim ill sigrinus sapiens philosophus apud Lucianum dixit, proptere e Romae videre dc in ea urbetan cluam in theatro κυριανδροῦ edςre.
Erit tamen historia tam pudens&4bbria,s recte traci etur, ut sit etiacastari neq; aut oculos pudicos aut aures offendet imitabitur enim scaenam potius Massiliensem, quam Romanam sed neque temere in Suetonio reprehensa est nimia illa in principum flagitiis exponendis mora: quia quae vita tam diligenter narrat, etiam docere videatur. Neque erodissimulo, in hominum actio-ubus, rebusque gestis, quas exhibetiistoria, multa semper esse tam mi- eradcridicula, ut si in hoc orbe spe- lator sede et aliquisnainc Democru
42쪽
m sum R. tres, illinc Heraclitus, nunqtia vel illi rideret, vel huic quod defleret, de futurum sit. Sed sit licet risu lachry- misci; ligna hominum vanitas, desin hac saepe arena degeneres histriones non solu tristes ludos sedac magnas
det turbas tamen elucet in ea rerum
caligine admirabilisDei gubernatio. qui ier homines aliud agenteri agit aliquid, iub=dmirari S suspi-
cere Sc prope adorare debeamus. Vndique eo im in hoc mundo, atque in ijs, quae in eo fiunt,explicat multipli cem suam sapientiam , bonitatem, potentiam : suam inquam hillam infinitam diuinitatem in rebus hu- manis exerit. Hic ego me vocari sentio ad historiam laudandam. Sed ne- uela facere postum, quantum vel- lema debeo, neque tamen plane
possum negligere. Scio dc memini maximos quosque & nobilissimos historicos primas suorem comme. tariorum paginas in historiae laude dc commendatione eonsumere sed
43쪽
de tibi,tueque reipublicae: quod mutere, capias: inde foedum inceptu, faedum exitu, quod vites grauis proseel est 6 Romano scriptore digna haec praefatio dc historia Romanam lecturo utilis atq; necessaria cautio est. Sed quam tenuis tamen est haec historiae comendatio, si quid praeterea illius amplitudo dignita Smereatur, consideremus Quid igitur Feret aequo animo Liuius, si dicam Polybium, quem sequi Mimitari let, magis hoc indicasse silendo. Ait eam omnium historicorum praefationem atq; adeo conclusione esse iere, ut historiae laudes decanistent. Sed quo magis hoc alii secer ut, tanto minus sibi necesse videri, ut idem faciat propteream se laudibus illis, quae satis peruulgatae sunt, prae
teritis, in rem potius praesentem venire statim velle. Neq; dis imilis est Salustii, qui alter velut Polybius est. oratio. Cum enim dixisset, ex iis ne-
44쪽
4 INSTITU T. gociis, quae ingenio exercentur, i primis niagno usui esse memoriam rerum gestarum. Eius inquit de virtute, quia multi dixere, praetere tandum puto. Equidem etsi laudis 1idae historiae causas Stilla e dc maioreses meliores fortaste habeam, quam illi habuerint, tamen non inuitus nunc eadem uterer excusatione. Sed
si paucis verbis qu'd dici de ea maxime potes s vulgo dici solet,nunc
dicendum esset, dicerem quod Cicero grauissime atq; verissime pronunciat. Historia inquit testis temporum, lux veritatiS, vita memoriae,
magistra vitae, nuncia vetustatis. Nihil dici maius nihil elegantius, nihil
verius potest. Unum tantum verbia adiiciam, sed quo verbo multa complectar: dico hanc unam demum eL se viamis rationem, qua euadere possimus ad illam rerum diuinarii, humanarumque cognitionem, quae nostros animos alte sublatos in excelsa quada veluti specula collocare possit,
45쪽
possiti Hu TOB. 1a circumspiciamus,quicquid in orbe terrarum iam inde ex
quo ille est conditus gestum est, quod
quidemst dignum animaduersione, memoriaque nostra. Tales enim Episcopos historia efficit ut Lucianus scite describit suos UyocalyE--ο--πας, fingens Mercurium Charonti ex altissimo quodam mole uniuersam rerum humanarum scenam fabulam ostentare: ut iam mihi in mentem veniat, quod noster Hieronymus ad Heliodorum deplorans sui temporis tragicam faciem, O si posse. mus inquir inta Iem ascendere spe culam, de qua uniuersam erram sibnostris pedibus cerneremus. Iam tibi ostenderem totius Orbis ruinas ggres gentibus, regni regna collis ultorqueri, alio coecari,alios absorberi suctibus, alios ad seruitutem trahi
hic nuptias, ibi planctum illo nasici, istos mori, alios affluere delitii; lios mendicare,&c. Atqui historia'no solum nos altius tollit, sed
46쪽
1 SI UT V . multo plura maioraque ostendit, non modo, quod ille audit videtquapud Ciceronem in suo omnio Scipio in lacteum circulum sublatus, Scterram infra se positam despiciens,
vigilantes audiamus: verum etiam
singula longius liquidiusque prospiciamus nequi solum praesentia, sed
Bopraeterita, atq; adeo quaedam se, Tura, quantumuis dissita loetissime 1lnt, teneamus. Et qualem tandem putaremus illum homine esse,si que Deus ab orbe condito vivere adhucusque diem voluisset, eumque in loco statuisset, ex quo uniuersitatem huius mundi contemplatus esset, ebque cum visu vini iudicii Sc memoriam tot tantarumque rerum capace
dedisseti Nonne hominem talem Deum, aliquem prope esse putareanus se am beatum Regem esse illum diceremus, qui omnibus illis seculis imperasset ita ut ad eum igsolio suo sedentem quot diebus undiq; nuncii confluerent,d de omni'
47쪽
ΗIs ΤΟ a maximis rebus, quae diuersis in locisi gererentur, bona fide referrent At-
qui posset historia utrunque, quod
dixi, pra stare,& nos ea ratione muli to beatio es Ecere,si ea sit, esse quq ebet: Vtiam tanto ma no dico, ut multi, lumen, sed sicuti Plinius ait, numen colere debeamus. Quid Solem, qui ab orbe condito orbem terraru ambiendo luce perfundit, ρει quidam olim dixerunt. Quid si iam dicerem, hist6riam col- locare homines veluti in globo So- Iis Non vereor, ne supertritto me transuersum agat. Dicam itaq; di-uam liceat nuricita loqui historia templo etia quoda esse digna, desve- rareru sue scriptura sue sculptura esse quoq; colendam que primu inuentae sunt hae artes, ut illi subseruiret Memini, Plinihi nar- rare M. Valeriis Maximu Messala tabula pietur prςlii, quo Carthagine se. Hierone inSicilia vicerat si posuisse in latere Curiae Host LScipio. i
48쪽
Itabulam victoriae suae Asiaticae in Capitolio posuisse L. Hostilium Mancinnum, qui primus Carthaginen ir-TUperat, situm eiu S, eXpugnationesq;
depictas proposuisse in foro cipsum assistentem, populo spectanti, singula enarrasse. Sedacam petatore Septimium Seuerum de Parthica sua vi floria, non solum literas ad SI QR. sed & depictas in tabulis suas pugnas atq; triumphos expressos misisse testis est Herodianus Chaid dicam, ipsam pieturam, quo magis in his oria quoq; ciuili populum retineret, olietiam occupasse porticus temploruCerte licet Plinius affirmet, nullam adhuc Iliacis temporibus suisse picturam,tamen sapientissimus poeta primum illud templum Carthaginense, quod Dido extruebat, fingiti proponit ita fuisse depictum, utine AEneas videat Iliacas ex ordine pugnas Bellaq; iam fama totum vulgata peorbem. Neq; tamen, ut ille animum eictura pascit inani, multa gemens,
49쪽
nos ex historia vanam aliquam tantum oblectationem captamus: neq; eam admiramur, ut pueri Iunonis auem Uerum hanc, ut alius quidam vir magis olim dixit, magistram vitae, non aures modo nostras circum nantem, sed etiam in oculos incurretem, profitemur esse vitam atq; luce
animorum nostrorum: dc ad eos ma
gis Vl magis permovendos expressa
cum literis lineamenta rerum maximarum lubenter viderim si modo fabula, quae ab historia inprimis abesse debet, absit a pi stura neq, pro imaginibus auliconibus, spe stra aut idola obiiciat Tanto autem magis tale labsidium desideraremur, quodno modo, ut alter poeta dixit, segnius iritent animos demissa per aurem,quam tuqsant oculis sit biectu fidelibus,s d etia lui saepe varia domultiplexac diuersa sit eiusdem temporis historia, quae simul tota exponi deberet, oratione tamen Vna simul non possit exprimi atque explicari: dc quaedam, quae di-
50쪽
DE INSTITUTA, ci vix possunt,pingi facile possint ut A alia dici post uni, quae non possunt
pingi. Itaque 3 veteres coniunXer UUtrunque, cum despicituram, si sola sit, mutam esse sentirent, proptereaque obscuram dc coecam esse icirent: bc orationem solam, non satiS praestare, quod desideratur, vererentur Sal-
te audio tres olim fuisse Fabios, scriptores historicos, qui pictores appellabantur. Optarem quidem etia, ut historiae O ni odo recitatio.sed aetio, qualis in scena esse posset, esset. Nam dotalis a filo. qualis in theatro speetaretur, vitia es et loquaxque pictura, don OS magis alliceret, quam vilius Apel lis tabula Sed nunc inania atque UcHosa vota facessant sequod possumus, hoc velimus6 agamus. Nam neque historiam abiicimus, licet ipsas, de quibus illa agit, regiones obire, deificiis locis pedem vestigiumque p*nere non possimus in quibus factum esse aliquid narramus. Fuerit ho CImp. Adriano proprium , ut perlustraret omnes prouincia dc ciuita-