장음표시 사용
2쪽
ERpECTu Philosontium nominem possecuaderc, qui Moralis scientia praeceptis im-ER butus non fuerit,planc indicat, tum vulgata diuisio, qua Vercres Philosophia, in Dia-
Ans .i lectica Naturale, S: Moralem, distribuebant:tum quia ut
'II ad bene beateque vivendu, ita ad recte philosophandum,
e . perspicere oportet quid honestu, quid turpe quid ample-
aua ctenuum, fugiendumve sitaeuius rei cognitio Philosy- --. Moralis propria est. Hinc ijs,qui in bonarum artium curri- μα ii culo versantur, doctrina haec, quia ad alia tendentibus in-
tegra alci omnibus absoluta numeris explicari nequit, aliqua salte ex parte tradi solet debetque.Quod ut commode seruari posset, e re fore iudicauimus, aliquot disputationes conscribere,in quibus potiora quaedam ex ijs, quae ab Aristotele libris Einicorum ad Nicomachu sparsia tractata
sint, in ordine summamque redacta comprehenderemus. Ostusimus autem,ut in Meteorori&Paruorum Naturaliulibris, interpretationem Aristotelici contextus non quod
cum negligendum putemus, sed quiano quid ab alijs scriptum sit aut scribi a nobis possit, sed quid Philosophia au
ditoribus, certo annorum spatio eis praescripto, enarrari queat perpendimus. Igitur scientiae Moralis institutu ac finis cst, honeste vivendi rationem docere,probitate moru informare,atq; ad felice vitae statu perduceressit quia homo, ut hoc pacto in
stitui informatiq; potest vel spectatur in se absin respectu
ad multitudinead quam alioqui pertinet, cum animal politicu sit:vel ut pars est domesticet comunitatis:vel ut est to- this Reipublicae quasi membrum:effectum est inde,ut haec scientia tres contineat partes, Ethicam siue Monasticam, OEconomicam seuFamiliare,Politicam seu Civile.Quaru
3쪽
prima mores hominis in se absolute considerati componit: 1ecunda domesticam disciplinam tradit, &ad propriae familiae gubernationem erudit:tertia optimam Rempub.instituit, atque hominem dirigit, ut ea, quae ad regni totius statum Huniuersale bonum spectant probe exscquatur. De qua diuisione Alcinous in lib.de Doch. Plat. c. Philo
sistissa. Subiectum totius Moralis seientiae quod iam ex dictis facile colligiturin est homo, ut libere agit, , potest bonis moribus excoli, humanamque felicitatem obtinere:sic tamen acceptus,ut eius consideratio tripartitam illam varietatem, de qua paulo ante egimus, comprehendat Ethicae,ad quam ut mox dicemus Ethicorum libri pertinent, subiectum est Homo primo modo sumptus. - Quem verbium doctrinae , tum dignitatis ordine, tota haec facultas, inter alias disciplinas locum vendicet j expo'
T luimus in ' Physicis.E tribus eius partibus,Ethica doctrinae naturael ordine reliquas duas praeit: quia de re simpliciori disputat, nimiru de homine secundum se instituendo: qui simplicius quidpiam est,quam familia, quae ex singulis hominibus;& regnu, quod ex singulis familijs ac ciuitatibus
coalcscit.Item,quia necesse est propriam vitam prius componere,quam ad familiae aut Reipub.gubernaculum acce dere. Quare, Aristoteles initio Ethicorum ad Nicom chum prooemium quoddam toti Morali doctrinae commune adhibuit & in calce eiusdem operis,sese in progressu&de Repub.&de ratione Legum serendarum,disputa iturum promisit.
4쪽
U, Deteres hiloisbi inflam rerum naturalium pervectigationem δ' silentiam incumberent, primus Socrates, recte Xenophonte in lib. de eius dictis, Cicerone .eAcad. quaest dicitur philosophandi diuis. h. Noric/idam Vitam in lixisse eam ue disciplinam, quae de mo- αι. Lact. ribus est,euocatam e coelo,in απbibus domibusique collac si ae qua, i, ' 'subinde multapraeclarescripsieriin nobilissim eius disicipuli, Pluto in orisToteles Ac Platonis quidem exfiant Dialogi nonnisi qui ad morespriuatou ectant i Mnemon, typhro, Philebus, se ito alij,
qui adpublicos t Legeres esublica.
.AriRoteles mero omnes bmusice doctrinapartes manys operibus complexu est,uidelicet libris circiter centu eptuaginta octo. E quibus ad nos peruenere de Ethicis decem ad P comachum septem ad Eudemum, duo qui dicunturηθυμαλα, dest, Moralia magna: L rime adstiplina duo, qui appetantur Economica . degus Gemanda Republica octo qui Politiua nuncupantur. Caeteris inpraesentia omissis, quod attinet ad libros Ethicorum ad
Nicomachum, quibus ea,quae in basi dissutationes coniecimuri magna exparrepetitasennaduertendum,nonnihil de ipsorum actore
di ores. Nam Tussus quinto de Finibus suspicatur compositos a
Nicomacho, Aractotelissilio. Cui opinioni, quam alij quoque sicuti sun aura ipsa operas insiriptio. Dicuntur enim Nιομαχ M6Livlorali ii Nicomachiorum .d me erba non ob resignificare identur,esse istos Nicomachiud est,a P uomachosicriptor Asseres- dum tamen communi interpretum aliorumque iudicio,eismodi libros
.AriRotelicos esse eis tectatur doctrinae conuenientia, breuitas pondussententiarum,argumentorum aculeu contextus iuctioni o
tota praecipiendi ratio. Item, quia infine buis operis reminit au
ctor lectorem ad Fuos libros de 'pulseu Foliticorum, libri L
5쪽
cap. I. ad uos Analyticos: qua opera confiat Aristotelica esse. Nuncupantur ergo i, libri comatast, non quod a Nicomacho compositi fuerim, qui unt N comis idest, Nicomacho nonsolum insin- ραμ etiam paterni amoroassectu donari. Distribuiturbo opus in libros decem. In quorumprimo agitur de Z.2 si quem actiones tamam diriguntur Infecundo e Virtutibiis
Nicom generatim tertio,de Principiis honestarum actionum: in quo etiam inchoatur explicarissingularum minutum. In quarto, eontinuatur
earundem virtutum tractatio.In quinto,diseritur de Iustitiadnμα-to,de quinque habitibin intesiectψ.y primo,de Heroica virtute,debontinentia , Incontinentiara octauo e amicitia, elinque flectebiu In non quadam ad icitiam pertinebria In decimo e contemplatrice beatitudine dis utatur.
6쪽
D E B O NO. V i A Philosophiae Moralis institutum est hominem ad feli
citatem perducere; quae felicitas bonum quoddam est, ,himus humanae vitae finis: acturi paulo pdst de felicitate. iis auibus ad eam peruenitur, prius de bono ac Fine disseremum; sed evisim ac breuiter. Nam de fine, eiusque multiplieitare causandi vi, copiose scripsimus m 1. Phys. Auscul. do bono autem in A. Mut.iph. ex professio agendum. Atque ut a boni definitione exordiamur,quaerimus:
AES IOVtrum Boiium recte definiatur id, quod omnia appetunt ARTICVLVS I. Videri non rect definiri.
mendauit Aristoteles ilIamicioni definitione a veteribus tr ditam: Bonaram est, quod Omma γ' erunt.No desunt tame,qui eam ni itiar probent, eo potiminum argumento, qu5d homo non bona tantum, sed etia turpia malaque expetit. Itaq; praeferunt illam euius auctor fuisse ethibetur Diogenes Stoicus,videlicet:Bonum a id. Modest natura absittitum: quam etiam complectitur Tullius lib. 3. de Fin. Z Si iΜplicius in Epitect. eap. c. Et hie
bonum speeiei persectiora it bonum generis Deus autem, cuius e t infinite perfecta D. r.eἔ . bonitas,in bonum totius entis sertur. Quare a 4. planum videtur, nihil ad boni rationem ma ' ' .gis spectareriuam te ipsum diffundete. ARTICVLVS II.
Ponides Iro. Non est tamen, eur illa antiquorum deis
l finitio a nobis rei ieiatur,quam comunis Peripatetieae segolae consensio amplexa es LSed ad Uberiore eius intelligentiam sumendum hiemit, quodlalibi fusius exponemus, videlieet, bonum, qua bonum, ex sua ratione
tormali etsi alij secus opinentur significare tis. Q.
paucis mutatis,aiens bonum esse,quod .emia η - relationem mententiae: quadoquidem i a dist. naturam cuιuilibet est , quatem Ram istinet num est obiectum appeti ius . de numquod 34, I.
persectionem Plotinus quoque Enn. c. lib. .ea que eatenus appetitur, quatenus conueniens 'est,uel coueniens putatui. At istiusmodi eon et V venientiam eonsequitur appetibilitas, tiro c. u.νa. pii affectio, habens sese ad bonum,ut ad eo Cair te florem visibilitas sicut enim eolor visibilit eis sundamentum est , ita bonuin appetibilitatis. Quare si bonum ex sua sormali ratione spectetur, definiendum erit id quod cuique eonueniens est: si vero expendatur seeundumas censet bonum definiendum, Drtiritationem ρνimi bovi,quod ex se bonaim est. Erit etiam qui aliam quaerendam esse definitionem hune in modum probate eontendat et Natura boni per id apposite declar eur.quod ad eius rationem maxime pertinet: sed ad rationem boni maxime pertinet, seipsum di fi dere, eommuniearer igitur bonum debuit definiti, id quod se dissundit, seu P proprietates, quae ipsum consequuntur, qua- quod est diffusiuum sat Minor probatur in primis auctoritate D. Dionysij cap. 4 de diui. m. Deinde, quia videmus quanto aliquid
eminentiorem naturaegradum obtinet ι --to uniuersaliorem habere se eommunieandi appetitum suamque bonitatem latius di fundere. Nam imperfecta in peculiarei
natu prorrui avidui dilatarac persecta intum una est appetibilitas rect describetutid,quod ab omnibus est appetibile, seu iam eodem reeidit quod omnia appetunt unde iam liquet, piaedicta Boni definitione aptam idoneamq; esse,licet non a priori,sed a posteriori tradita sit,ut annotauit D.Thomas. Caeterum Euliathius , aliique nonnulli creduat , eam non competcre in bonum
7쪽
aevi mira uniuerse sumptum, sed in supremum dunta-m,ita desim xat summumque bonum, quod est Deus. in quo Pro qua sententia Deit, quod non omnia quodvis bonui particulare appetiit. Non enim ignis appetit bonam valetudinem,quam an mat,nec animal superum li=cum,quem ignis. Nobis videtur inprimis negandum non esse, eam definitionem tuo modo accommodari posse sumino bono,ut ad eum locum D.Thomas obseruat.Nam eum omnibus rebus in enitauit inclinatio ad bonum , omnisque actio in bonum seratur,& omne bonum si quedam tum mi bona participatio: consequens eit, ut omnia, salte virtute Mimplieite in lummum bonum tendant. Quod doeet D. Augustinusto de Trinit. eap. 6. Et Boetius . de Consol Philo prosa 1. tueturque Dahoios in I. secunda ,quxit. .art. 6.& eius sectatores variis in locis Verum quia ratio illa appetendi implieite, virtute, recondita est .ae non ita propria, atque adeo definitioni minis apta; non videtur de illa intelligenda proposita definitio AHqilod ab Arithotele in eum sensu in nequaquam accepta suerit, ex eo ostendi potest quia eodem capite, quo definitionem hane tradit,explicans,quanam ratione omnia appetant bonum , cquodnam bonum id siti,doeet ex finibus, bonis quae appetuntur, alia amabiliora esse, alia minsis amabilia. It que nomine boni quoad appetitur, non sum. mum bonurn duntaxat ted alia etiam pec tiaria bona designat.
Nee obstat ratio in eontrarium adducta:li Deet enim definitio illa singulis bonis primo
non competat quia non omnia quodvis partieulare bonum appetunt:bono tame incommune procul dubio conuenit. Hoc enim expetaint omnia, esim in lingulis boni quae res . DE quaeque optant, includatur Ae bonis etiam r. lo pallieulatibus pia dicta definitio secundariam ἰη ratione aptati debet: quia de bona partim latim sumpta diei queunt appeti ab omnibus, quatenus unaquaeque res appetit suum bonum, bonum cuiusq; est id quod unumquodque appetit. Quo etiam pacto in . Phys. Ause definitio illa prinei piorum s Primetrasiunt oua nec exsiose, me aliis taedeaei ιμnt omnian principiis partieulatim sumptis
accommodatur.Dicuntur enim oposita naturalia et se, id est, eonstare aut fieri ex iis principiis ita acceptis: quia licet non omnia equibo ui et indefinia sint, numquodque, men et ex suri. Quod attinet ad definitionem a Diogene traditam: Bo 6 bd.σ-d natura absoluta es: dicenili ,eam potius esse definitionem pertecti, quam boni: siquidem id rite persectum appetitamus quod qua tales, absollatum est in sua natura: seu ut alij pertiils declarant, euin hil deeit, vel umpheater, vel in suo genere. Itaque bonumac persectam,rili apud The
Apentur differunt tamen inter se: quod bonum .s seeundum suam propria formalemque rationem spectetur, signiscat relatione eonuenientis ieriactum vero Pintellige ut est
quid trant cendens, ut eum ente reciprocatur importat negationem desectus,modo ante explicato.
Denique definitio Plotini, 3e illa alia quae ex D. Dionysio colligitur, ita probanda sunt,
ut ea de iis agimus minime improbetur. Potest enim una eademque res diuerta consideratione, alio&alio modo apte describi Illud autem hie obiter aduerte, cum bonunIdicitur distusiuum sui, id sub quadtupli et eausarum senere intelligi pol se: sub genere aera illi-
causae finalis,quatenus motione metapnorica
allicit appetitum: sub genere cauta efficien
tis, quatenus aliud quidpiam effeti ut lux P
lucem sub genere causae formalis, prout sese alteri tribuit ipsum actuandoac et fietendo; quo pacto forma se materiae communicat. Ad quem etiam modum pertinet ea communicatio, qua in mysterio incarnationis perissonalitas FiIu humanitati ai sumptae diuinitus tributa est. Subsenere causae materialis, prout se alteri dat, fouendo sustinendove illud: quae causalitas est propria materiae respectu formae ;&subiecti comparatione aecidentium quae recipit. Vt igitur aliquid dicatur diffusiuum sui sat est aliquo horum
modorum posse diffundi. Quod autem obiiciebatur nos aliquando D.Th. inis mala appeteret Deil diluetur ab eo, qui di δε ε αν. xerit, saepe nos appeter quae re ipsa mala' ' sunt, ut tamen aliqua boni speciem induunt
Vnde Aristoteles lib. 2.PhIse. 3. text. I. do Gera. e steet, in iis quae optamus, ibit referre, num ea bona sint, vel bona apparearat. Et cap. I lib. l. Politate eius, quod videtur bonum ei se, gratia omnes omnia agere. Et in lib. de Omm .anim mot bonum ementitum locum boni
tura ad appe. - bonis Ito quo sciendum,appetitu aut esse innatum.aut elicitum Appetitus innatus est propensis ingenita ab ax-ctori tu ,ει--umr a , ad id quo sibi. montem est , ameti natur. Hie vero appetitus in tria membra diuiditur: in naturalem,sensitiuum ερ intellectivum Appetitus naturalis,
lis , sed etiam vis intelligeod , quaterrus est
8쪽
est inelinatio ad intelligibile: imὁ&neultas Avolendi,ut est propensio ad volibile, spectata in se absque ulla operatione. App.rit ussensi
stribuiturque in irastibilem dc eoaeupistibi. lem: de quibus in progressu Appetisus inre
iam 1,est a petatus innatus, quo res appetu b num sib rem rens, prauia notitia inred effas:
qui appetitus nihil est aliud, quam voluntas.. . t. i. 'men que aventis aluisus .est v tresti amo,
obiri .Huiusmodi sunt amor, spes, desiderium, aliaeque id genus assectiones animae, quibus in res ab intellectu aut sensu propositas incitamur.
Hine iacile iam erit propositae dubitationioeeurrere videlicet appetitum quo omnia bonum appetunt,esse indiseriminatim quemlibet ex iis appetitibus,quos recensuimus. Vt enim ex ipsorum definitione constat, omnes in bonum seruntur, etsi nee eodem pacto cvmnes, nee in cunctis rebus omnes insint. Nam ea quae cognitione carent, appetitum naturalem duntaxat sortita sunt, bruta naturalem,&sensitiuum,homines naturalem, sen-oιisai. sitiuum, ex intellectivum. Etit tamen qui ita obiiciat Appetitus se sitiuus suapte natura est propensus ad malum ergo non omnis appetitus est inelin tio ad bonum. Probatur antecedens primum ex illis verbis Genes. g. Sensus hominis ab viis Dissentia sitia proni*nt ad mesum. Quae verba potissimum de appetitu sensitivo intelliguntur. Deinde, quia Concilium fidentinum ses T. f.d er eon pistentiam quae est appetitus sensitiuus interdum vorati ab Apostolo peccatum,quia a peceato est,i ad peccatumine linat undex semes peceat diei eonis
Huie obiectioni occurrendum est: appetitum sensitiuu dici inelinari ad malum, quia Eedm seratur in bonum iucundum ut in pro-Driurnovsectum,pleriique aceidit, ut quod ei rueundumae delectabile est . rectae rationi, legi diuinae aduersetur. Quo spectat illud D.
Pauli ad Cal. s. Cara estneπιθι atumr Upis rumor, si νitias aduersur carnem. At quamuis appetitus in istiusmodi malum, hoe est, in id quod a recta ratione alienu est tendar,ideo. que peeeatum ex semes peceat vocetur, ut concilium Tridentinum explicat haud propterea serri desinit in bonu naturae suae eon
ueniens: se , adhuc ratum maneI, appetitum esse inelinationem ad bonum,accepta lare boni appellatione: siue id a tecta ratione deflectat,
. Vtrum omnis appetitio seratur in bonum'
ARTICVLVS .. suibus argumentis pars negarisae ostendi videaretur.
N hae disceptatione ad negantem
partem deflexere Gabriel in 1. d. s. q. I.Ochamus in 3.d.&cl. 3. ad dub. . Angeluis Moral eap. 1. aliique nonnulli, asserentes, posse voluntatem appetere malum qua niatum, Wrepudiare bonum qua bonum. Aiunt enim bonum bifariam usurpari uno modo , prout distribuitur in honestum, utile, & delectabile, altero, quatenus idem est atque voli bile similit Sinue malum vel sumi, ut diuiditu in turpe,inutile δε molestum te ut idem est ae noli bile. Tum statuunt voluntatem nihil posse appetet , nisi sub ratione boni posteriori modo, posse tamen velle aliquid, non sub ratione boni seeundum priorem sensum: similitEtque nihil posse olli nisi sub tatione mali secundo modo posse tamen aliis quid nolles, non sub ratione mali primo
Probant vero suam sententiam hisee potissimum argumentis. Ita se habet bonum ad , g m. appetitum, scuti verum ad intellectum sed intellectus potest intelligere falsum sub ratione falsi ergo voluntas potest appetere malum sub ratione mali. Secundo voluntas .areum est libera ergo si hae in re experiri libertatem velit,nihil obstabiliquo minus arbitratu suo aliquod malum, qua malum,optet. Ter 3. 4 m. tio' qui aeternis Inseroru suppliciis puniuntur, habent voluntatem ad malum obfirmatam, voluntque flagitia propterea quod sciant illa Deo dii plicere: quin etiam inhoe vitae stat qui alios odεre, optant eis mortem, dedecus,aliacuae eiusmodi, quia mala sunt: i- tui voluntas appetit malum,qua malum.
Assη Ra Novitamen est, omnem apis petitionem tendere in bonum i ut doret Aristoteles lib. 8 Ethie. c. I lib. I. de Repub.
9쪽
r=ima 'μq. I.&alij.Probaturque ex eorquia bonum est Aobiectum appetitus nulla vero potentia scitur nisi in suum obiectum. Secundose quia quo unumquodque melius est, eo magis ad sui amorem allicit id autem plane indieat bonitatem esse, quae in qualibet re appetitum ad se rapit. Itaque licet obiectu formale voluntatis sit volibile, sicuti obiectum formale visus est visibile tamen bonum, ut diuiditur in honestum, utile, iucundum, non miniis late patet,quam volibile siue appetibile. vn sde absolute pronunciandum est, voluntatem nihil posse Velle, quod no aliquam rationem boni, seu veram, seu adumbratam obtineata Ad primum argumentum eorum,quae pro contraria parte attulimus, dicendum erit: ita se habere appetitum ad bonum,ut intellectus ad verum ouatenus sicuti intellectus non assentitur, nisi ei quod ipsi tanquam verum OL fertur; nee dissensum exhibet, nisi ei quod ipsi repraesentatur tanquam falsum ita voluntas non amplectitur, nisi id quod ei tan. quam bonum obii eitur; nee repudiat, nisi id quod ipsi proponitur sub specie mali. N , Ad secundum , eoneeta antecedente negetur eonsecutio: non enim ad libertatem voluntatis spectat ut possit in malum, qua malum est, tendere; alioqui posset vagari extra metas sui obiecti. Quia tamen suam experiri libertatem habet rationem boni iucundi, non negamus,
posse queinpiam velle aliquod malum sub ea
notiones sed hoc non et veste malum , qua malum; sed ut apparet bonum, seu prout ob experientiam libertatis delectabile ni. d.t. I. Ad tertium respondendum: damnatos vel le flagitia de displicentiam Numinis diuini. sub aliqua tamen adumbratione boni: non quidem honesti, cum omne honestatis amorem deposuerint; sed ut quidpiam ibi conueniens , ad explendam iram modium in Deum, a quo puniuntur ini'd similiter di. Ecendum de iis, qui aliis mala opta ivini mirum optarc illa , tanquam media ad capiendamum dictam,alii nave eiusmodi finem obtinendum , a quo talc obiectum aliquam boli similitudinem mutuatiar.
tradidit D. Augultinus lib. s. de Civit. Dei, cap. .Cicero in lib.de Fin.& I. Acad. quaest. Seneca in lib. qui inscribitur, LuοήιnIapien
Sed omissis nune eiusmodi controuersis, aliquo bonorum diuisiones, quae celebriores iunt, in medium afferemus Plato .i de Leg. distribuit bona , in diuinais humana.
Bona diuina dixit eise, prouidentiam,temperantiam,iustitiam,sortitudinem: humana valetudinem,sormam, robur, diuitias. Aristoteles r. Ethie.earis bonum diffundit in decem Categorias: substantiam, quantitatem, qualitatem,&e.Idem lib. I .magn. Moral .ca. 3. ε I. Rhet.ad Theodect ea. .post Platonem lib.3. de Leg docet, bonorum alia esse bona animi; ut virtutes alia eo oris,ut vires, sanitatem: alia exteriora ut diuitias, famam, honorem, dominatum. Quam distributionem tam Peripatetiei, quam Academici veteres celebra
D. Augustinus lib. x.delibero albit.eap. Ist. in lib. de eosnit.verae vitae , cap. 7. quadripartitam ineulcat bonorum varietatem,s cundum quatuor gradus rerum nimirum existentium, viventium, sensibilium, Mintelligentium. Idem super Psalm 1 34. diuribuit bonum, in bonum quod per se ipsum bonum est;& in bonum quod ab alio est bonum: hoe
est, in bonum per suam essentiam, bonum participatione. Est autem solus Deus bonus per suam essentiam 'uomodo Patres interpretantur illud Christi Domini,Lue I 8.N mabenus,nssilus Deus. J Tu quia solus Deus ex sua essentia independenter aquolibet alio bonitatem habet et tum quia omnis diuina persectio,iam moralis Muam naturalis, scd nique omnis formalis persectio in Deo existens,ve potenti arietia,iustitia, est ipsa Diuina essentia QDd nulli ereaturae conuenit: nec enim,uerbi gratia,virtus aut sapietia Angeli vel hominis,lpi e Angelus aut homo sunt. Alii ita diuidunt bonum, ut quaedam sint maxima alia media,alia infima: ut maxima sint vittutes, quibus recte vivitur e media, animae saeuitates, sine quibus, nee viuere, ita nec recte vivere quisquam potest infima, corporis, Si fortuita temporariaque L VAESTIO III.
De diuisione Boni in commune. ARTICVLVS I. Varia D m diuisiones.
ARTICVLVS II. Distributi Soni in Hosum, illi,
quoque est, quam asserunt Aristoteles lib. 1. Ethie.c. 3.D.Ambrosius . lib. dei fici cap. s. Ti illius Tu se quae si aliique auctores communi consensu: nempe in bonuni tione
10쪽
honestum, utile, Hiueundum siue delecta Abile: cuius partitionis ratio explicatur a D.
Thoma I. pari. c. art.6.in huc sere modum:
atis r. Vnumquodque dieitur bonum prout appe- p. diuisi. tibile est,&vt terminat motia, seu quasi m tum facultatis appetentis. Motus autem terminatur simplieitet quidem ad ultimum secund4m quid vero ad medium, quo ad ultimum itur:& vltimum quidem,vel se habet vires quae per se appetitur, vel ut quies in re adepta. Necesse ergo est bonum trifariam di selini mirum id in quod tendit appetitus, ta quam in temper se desideratam, vocaturque honum honestum .id ad quod sertur, tanquam ad medium quo quidpiam assequatur, qaod dieitur utile in id quod terminat motu, ut quies siue delectatio, quae capitur post adeptionem rei, quod nuncupatur bonum Io
m. Fit tame interdum,ut una eademque res, diuersa consideratione, honesta sit, utilis,3c delectabilis: ut dilectio Dei,quae in se actio quaedam honesta est,&ad beatam vitam consequendam utilis,in eum animi voluptate delectatione que exercetur. Est autem piaedicta diuisio, ut aduertituo. cir. D.Thomas,non uni voci, sed analogi, quod a suis membris inaequabiliter participatur. Primo enim dicitur dehonesto, secundo de delectabili tertio de utili: quia honestum appetitur propere se, utile propter honestum, delectabile vero possessionem rei comitatur. Lege etiam M. Albertum I.
Vtrum Finis & Bonum idem sinit
iωθιonis in utramaue nartem iustulati tractationem Boni, se- ciuit ut vi de Fine disputemus. Aes primum negativa pars co uouersae ex eo ostendituri quia bonum , qua bonum, sigLahit celariotiem conuenientiae: at finis, qua finis importa relationem eausae finalis. Vnde, bonum definitur id , prece η--θμψ niens est: nu vero id , cuius graitia euerasu aseeundo,quia bonitas diuina, eoparatione actus diuini amoris non habet rationem finis: alioqui diuina bonitas exerceret eausalitatem aliquam erga diuinum actum, sicque in Deo aliquid esset eausatum,quod nefas est dieere. Quare aliquid bonum est res ectuali euius,quod respectu illius non est finis. contrario, quod fini sis bonum idem snt,potest suaderi primum, quia id supponitur ab Aristotele lib.2. PhIs.c.3. text. 3I.& I. Eth. e. I Deinde, quia cum bonum si quod omnia appetunt, ne ceve est omne bonum
habete vim ad allie iendum appetitum et atquidquid appetitum allicit, vendicat rationem linis quila finis causalitas, ut in x Phys. ause.lib.ostendimus, eonsistit in motione illa metaphorica,qua appetitus mouetur.
ARTICVLVS II. Solutis quaestioms, argumentorum
Avva, τε NnvM bifaria quaeri posse,
virum Bonum ainis idem sint nimiaru vel sermaliter,ita ut ratio formati sutriusq; eudem sit: vel quoad fundamenti reei proe ' tionem.ita, nihil sit boou,quod non etiam rationem finis sortiatur, eontra deinde hoc posteriori modo, vel sum actu, ita vi quidquid est actu bonu,sita tu finis;&e eo uerso: vel potestate, ut omne bonum sit finis actii, ves potentia. Rursus vel aceipi comparatione creaguratu duntaxat, vel etiam eo
paratione Dei. Quibus positis tripli ei asse
tione respondemus.Prima sit Bonum oras fomatiter non fiant iis mane probat prima ratio superioris arti eulia eandeζmque in eo