장음표시 사용
21쪽
deduxit Latinus , ventana a nostris dicitur: Lusitanis Iauella , quota parva janua. Praeterea multa trali it Latinus a Gracis , quorum Graeci reddent rationem : ridendi enim sunt , qui in suo idiomate alieni nominis rationem sci utantur : ' ut qui petram, quod Pedibus teratur , aut pedem terat ; S lapidom a labando , sive a pede laedendo deducunt : quum utrumque sit a Graecismrm Non igitur dubium est , quin
rerum omium , etiam vocum reddenda
sit ratio: quam si ignoraverimus rogati, fateam
A . Gellius adfert Noct-Att. I. I 8 In quo , ait Varro, L. Aeliniaeoster literis ornatismus memoria nostra erravit aliquoties. Nam aliqMot verborum antiquorum GraeOrnm . proinde atque essus propria nosra, reddidit causas falsas Non enim leporem dicimns, ni ait, quod est levipes , In qnod es voeabnIum anti aeum Gra- enm. multa enim vetera illorum ignorantuν , quod pro iis , aliis nune vo abnIis retantBr: ct 1:Iον- us Ierique ignorent Graecum, quod nunc nominant ἔλλγννα : putefim, quod Nociant φρέαρ: leporem quod λαγωον di eunt. Ridiculus hic est Phil. ille Carolus, qui hoe loca existimataem sequeritur, leporem ni si λαγῶ potins , quam a levitate pedum nomen invenisse τeaque occasione invehitur in haeresin titerator.m quorundam, qui spinentur Latina pleraque voeabnia Graecis accepta referenda : Quod ipsum utique voluit Varro , de verissimum est, sicuti contra ineptissimum est , quod tuetur Carolus Ieporem a levi tate pedum dictum: & inscitum prorsus,quod hoc loco vel Var. Tonem vel quemcunque alium leporem μέ τοῦ λαγου derivare ait , quum is nihil aliud dieat, quam hanc Causam esse . quare leporis etymon non quaesiverit Aelius in Graeca lingua . quod Graeci non amplius uterentur antiquo illo vocabulo , tinde suum sumserunt Latini, sed pro eo tunc iam λαγνον dicerent. Antiquum autem illud , quo priores Graeci, dc maxime Aeoles sunt usi , λέτορον fuisse tradit lib. III. de re rust. Distiir Coral
22쪽
mur potius nos nescire qua nullam ese constanter aflarmenam. Scio Caesarem Scaligerum aliter De causissentire: sed harae vera ratio est. Hari tam multa lingua invitus congessi, contra morosos quosdam . qui Loti's, quum in Grammatica rationem explodant, te- cap. 61.stimonia tantum Doctorum Magitant. An non legerunt Quinctilianum . qui ferinonem conflare C p. 6. ratione, ustustati , autoritate , consuetudius scrip- o. 8- . sit λ Ille igitur non rationem excludit . sed in R t - -ptaecipuis enumerat; quasi vero Laurentius, re βρομ έ. alii Grammatici. suarum etiam ineptiarum non statim conentur adhibere rationes . quales quales e*-ιψuies ipse sint. sus porro sine ratione non movetur; μ' alioqui abusus, non usus dicendus erit: auctoritas
vero ab ulu sumpsit incrementum : nam si ab usu recedat, auctoritas nulla eli: unde Cicero C e lium, & M. Antonium reprehendit qui suo arbitratu , non e X usu loquerentur: Nihil autem toto flesse diuturnum, ut inquit Curtius, cui non I Ly
ratio. Reliquum est igitur u omnium rerum ra- Lib. 4.
tio prim lina adhibeatur: tum deinde, si fieri pote
rit, accedant testimonia ut res ex optima fiat illu-
' in porro ere. J Saepe tamen usus ab analogia & omni ratione
recedere deprehenditur, quoniam antiqui I Timis temporibus Romani Grammaticam & rationem suae linguae ignorabant. usus autem saepe torte fortuna , & ex inconsiderata, ut σε lirbidine oriebatur,atque ita rationi Praevarabat Quando Comici dicunt, Nemo homo , ratione illud certe est alienum , liquidem in DI Nemo iam expresum est Hows. Sic quum doorsum dicatur brevius pro deῬursum, parum accurate Cl. Quadrigarius apud Gellium I x. I. Deorsum versum mitti ait
Denique cum quis rati Iani amico dicitur de re , quae ei prospere evenerit, non alia est eius locutionis & syntaxeos ratio ac significatio, quam pro amico di propter amicum gratias age re Diis. Non ergo huic rationi attendunt sed usui , qui ipsos Deos gratui.mtes inducunt. veluta Phaedr. lab 69. dum Herculem calo receptum persalutasse inem Orat gratiliantes Deos. Rect' tamen Sanctias quod omniam rationem etiam in lingua, praeser
23쪽
strior. Quae causa fuit . ut has nostras vigilias Miserea, seu de causis linguae Larmae inscriberemus; quia cujuslibet quaestionis causas & vera principia eruere conamur et improbantes cum Cicerone Pythagoricum illud, d se dixit. At t. de linguae Latinae causis jam scripserat Caesar. ρ η Scaliger : quem quia in multis sequor , Nonnunquam tamen ab eo dissentiens titulum non abjiciendum putavi. Et Augustinus Saturnius suas acutillimas dissertationes in Grammatica Mercurium vocavit: quem quia minus aliquando probamus, Minervam illi fidum monitorem adhibemus. C A P. II.
Grammaticam non dividi in Historicen, ct -- thodicen e nec in Orthographiam, Pro sediami
Elymo sitam, Syntaxm. Enumerantur pamtes orationis. Pronomen, ct inteUectio emi eluduntur.
Gramma- Uoniam res, de qua agimus . ratione corum ' primum . deinde testimoniis & usu est e ratio- comprobanda, nemo mirari debet , sim nulla magnos interdum viros non sequamur 'es Huciori- nam quantacunque auctoritate mihi Grammati- ' cus polleat. nisi ratione, propositisque exemplis. Quod dixerit, confirmaverit. nullam in re Praesertim grammatica. fidem faciet. ι Grammatici enim , ut inquit Seneca, sermonis Latini custo- Lib. iue . des sunt, non auctores. ' Neque sexcentorum 6. Grammaticorum auctoritas mini pei suadebit
. ut . Neque sexcenteramΘe JProrsus assentiorDoctist Sanmo,non auctoritate Grammaticorrumned ratione dc usu,seu propositis
24쪽
ut vapulo apraeceptore, exsulo a Paraetore, Et ego a- Vide is
mo Deum, alia hujusmodi, Latin δ dicantur. fra lib. 3. Unde illud verillimum est . quod Paulus tradit: c p. 3.
Beota es, suae rem, quae est, breviter enarrat Lib. I. de non ut regula Isti fumatur, Id ex Iure, quod est, rU-jμr
regula fiat. Quare extirpanda eli consuetudo,
exemplis probandam esse Latinam dictionem. Sciendum tamen est & illud, multo facilius eam probari,& certius assir mari, quam negari& reiici. Vel hae ipsae locutiones, quas Sanctius libi nunquam neque a sexcentis Grammaticis persuasum iri assimat, si non earum ipsarum , certe similium tamen uiu,& deinde ratione ad seri satis superque queant. Etenim siquis dicat, VapuIo a Praeceptore, Exstilo a Fraetore, in utra-iue locutione rationem, quae eadem utrobique, in priore svi
e infra Iri,3 etiam usum habebit sibi adstipulantem. Inpolteriore vero ratio tantum non potuit, ut eam usus admitteret, quia durissima est , cujusmodi locutiones usus aversatur. Ceteroquin enim ab aliqua vapstare, seu exsulare
idem est , ac si dicas, opera alicuius vap. & exsulare , seu h. parte alicujus, sicuti Auctor ipse lib. III. c. 4. A exponit, proficisci id , quod τοιe vapulare & exsulare significatur. Et quid quaeso discrimini , quod ad rationem . in
tot illa , & hoc Livii. I I. Aeneam absmiIi clade domo profvtim. Cicer. Famil. IX. I 6. Levior is plaga ab amico , quam . dcbitore. quidni eodem modo , levans es sapntare ab amicoctc. Somn. Scip. c. 8. Nec unquam ab alio renascetur Sali Jur.
7. Nisi qui ferro , ant a bestis interiere ; Quibus paria , quae Auctor & Scioppius d. l. congesserunt . quis nolit ab isto Ense mori : infeso ne vir ab hoste cadat ; capEt δ Sole dolet, O c. Nihil ergo causae , quare τὰ Vapulare ab aliquo , cum & ratio M usus ferat, ita plane repudiet Sanctius. Sed nec ullam omnino video, aut comminisci possum, quamobrem rejiciat prorsus, tanquam minime Latinum, Ego amὸ Neum , quum & significatio & syntaxis verborum , quod ad ratio nem M usum, phrasin illam approbare utique videatur. Si euti enim Dii vel Deus passim a Latinis scriptoribus amare dieitur homines, ut vel ex iuris iurandi formula, ita meme-- amet. Perspicuum est: quidni eodem modo homo vicissim recte dicatur amare Deum , aeque ac parentes suos, & ipsas virtutes, quae in hominibus sunt quasi quaedam imagines Dei. Circero certe Famil. IX 22. Amo verecundiam ait, &I. . 2uam magnitudinem animi tui semper sum admiratus , semper
25쪽
qvie legem habeat reclamantem , quae potius corruptela vocanda est , ut passim tradunt Juris consulti: neque enim quae barbaries admisit fovenda sunt, sed quae pervertit , vindicanda. Quare jam nemo mihi turbam Grammaticorum aliter praecipientium opponat : nam tantum cuique credendum est . quantum ratione comprobaverit : Cicero etiam aliquando circa
GAI- Grammaticam ab Attico reprehensus, prim imik. lib. 7. ratione, deinde antiquorum testimoniis se de- stndit. Non igitur mirandum est, i si Quincti- - Iiano non assentiar, qui Grammaticam in Bi- 'ρ floricen, & Methodicen divisiit, quam divisionemo P deinceps Grammatici mordicus teuuerunt: Verum interest pbilosophi, placitis humanis ante-
Historiea ponere rationem. Eam opinior vocavit histori non est cen, quae omne scriptorum genus excutit: quae pars nec citra musicen potest esse persecta . nec si Gram- rationem syderum ignoret; quae neque sit igna-
msstica. ra philosophiae, cui eloquentia quoque non de sit. Omnes igitur disciplinas huiR Grammaticae subjicit. Ubinam gentium ea Grammatica est ρ Quis eam conscripsit 8 Unde hanc reginam artium petemus 8 Vulgi errorem sequutus est Quinctilianus : dicebantur enim quondam Grammatici vulgo, qui primis rudimentis pueros instituebant& eis poetas enarrabant: quo in munere subeundo adnibebant praeter Grammaticam, variarum artium cognitionem : neque tamen vulgus intelligebat doctorem illum Musica Astrologiae , Hiilosophiae esse peri-SisAst tum. Mihi perfectus. absolutusque Gramma-ρὸ hctus licus est ille, qui in Ciceronis, vel Virgilii li-Gfamma. bsis intelligit, quae dictio sit nomen , quae verticus. bum, & caetera, quae ad solam Grammaticam spectant, etiam si sensum verborum non intel-
26쪽
ligat: est enim oratorum & poetarum lectio variis artibus reserta, quas si magister iste callet. jam non grammaticus dicendus est : sed dum explanat Astrologiam , astrologus: dum Historiam , historicus : dum Praecepta eloquentiae, rhetor. Verbi causa, omnis triangulas halet tres angulos aequales duobres rectis. Hic Grammati cus explicabit grammaticam doctrinam verbnonnisi Mathematicus. Quem deinde Grammaticum dabis . qui se eΣpediat ab illo Davi dico: PDI. 68. Rex virtutum dilecti dilecti ,-1peciei domus dimidere stolia. Si dormiatis inter medios cleros, pennae columbae deargentatae , Sposteriora dorsi evus tu passore auri.
- Sed qtiid in refellendo cte. JFrustra sane opera ponitur in re fellendo Quinctiliano , cui neutiquam peculiaris fuit haec sententia quae Grammaticen extendit ad facultatem scriptoris omne genus excutiendi & interpretandi. Secutus enim est inveteratum jam apud GraecoSLatinosque usum, cum in vocabuli significatione , tum in munere Grammaticis assignando. Ipse Cicero lib. I de oratore, singularum artium munia Percensens, Is Graminati eis,ari, Pectarum pertractatio, Historiar m cognitio, verbortim interpretatio, pronunciandi quidam senus, idem lib. I. de Divin. Grammatico Poetarκm interpretes appellat. Et hine Imp. Tiberius, qui maxime curabat notitiam Historiae fa hularis, Griammaticus dicitur a Sueton c O. eiusmsaei fere qmesion bas, quae mater incnba, qnid Sirenes cantaverint, experari, satis sane inepte, litus. Immo adeo haec vera,ut quae sola Grammaticum ex sententia Sanctii absolvunt olim a Grammaticis fuerint sejuncta, nec ad eos pertinuerint, sed ad illos, quos Grae ei rese/αμ τις ας, Latini Liιerιιtores vocabant. U. Sueton. de ili.
Gramm. cap. . Atque hinc in Historia Angusta passim dieitur quis in pueritia usus primum hoc vel illo literatore . aliis vero deinceps Grammaticia ; Immo in iure Civili Grammaticis atque ac aliis professoribus inculta fuit immunitas , non . item illis , qui primis literis pueros imbuunt , qua de re Woweritis Polym cap. Uerum quidem , vocabulum Grammatices a primis illis literis formatum , & antiquissimis temporibus illas quoque ad Grammaticorum curam vel maxime pertinuisse, inuno iude Grammatipes studia coepi se a Sc
27쪽
Operam Consumimus, quum ipse se suo gladio confodiat Queritur enim in principio libri se-
' cundi, Grammaticos alienaae sedes re passe: deinde subdit: Nos suum cuiqueprofessioni modum demetu. υ Et grammatica squam in Truinum tranferentes liqteraturam vocaverunt suos norit: praesertim tantum ab hac appellationis Ibae paupertate , intra
quam trimi illi conintere,provecta. Hanc Qui nctiliani sententiam valde probo: S cum doctissimis
viris hoc teneo, rtium usum conrunctum esse oportere; arreae vero i a eparatim tradendas.
Hiissis Alii vero dividunt Grammaticam in literam, Gramma- syllabam, dictionem , ct orationem: sive quodneadiin idem est , in orthographiam prosodiam , ID. etymologiam , & syntaxim. Sed oratio sive frut is syntaXis est finis grammaticae; ergo igitur nonosi finis pars illius: nam ut inquit Cicero liud est ars,
Gram- aliud artis is r quia nulla ars infe versatur. Sic e-morea. nim aliud est grammatica, aliud grammaticae si-
Lib. s. de nis, &scopus, seu quod Graech dicitur υποκει - -Aes. is,. Tum deinde litera pars est Syllabar, syllaba dictionis, S dictiones ipsae partes orationis; non igitur parte4 grammaticae : & cujuscunque rei Pars alaus rei pars esse non potest. Nos autem omissa grammaticae divisiones quoniam nulla satis commoda occurrebat sic sumus eXorsi Grai l matιω
forte etiam quondam desiisse. Sed neque id ignoravit Quin
ctilianus , ut qui discerte tradit II. r. Grammaticen ab illa appellationis sua paupertate, intra enam primi confuterunt,taneum suo tempore provectam . ut ea omnia complectatur,
quae lib. I, c. ε exposuit, quaeque hoc loco , ubi saeum enim gne professiani modum Uult dare , tamen illis relinquit, conis queitus tantum , quod ea quoque invadant. quae proprie &folorum debebant esse Rhetorum , scit. prosopopoeias , res lasorias declamationes. Hoc est, quod dicit illos alienas sedes occupasse , & intra sivιm professionis modum continere se jubet. Neutiquam vero istis verbis a priore sententia recedit, aut suo se gladio consedit, quod ait Sanctius. Duiligod ooste
28쪽
m ariea est ars recte loquendi. Clim artem dico, di- Gram sciplinam intelligo: est enim disciplina scientia mari acquisita in discente. Addidi deinde: Guos is definitis. es congruens oratio. Haec oratio constat eκ voci-Dus , vel dictionibus: voces rursus ex syllabis; syllabae eκ literis; & quis ultra non progredimur dividendo, vocamus literam individui soni
comprehensonem. Dividimus igitur orationem in voces, seu dictiones, S has vocamus partes Orationis: in quibus tanta est inconstantia Grammaticorum , ut nihil certi nobis adhuc potuerint constituere. Varro duas ponit , deinde 'eabulo ex sententia Dionis tres: unam, quae adsigni- rum diri ficat casus; alteram . quae tempora : tertiam, Mnes. quae neutrum. De his, inquit, Aristotcles duas 7. lingua parteae orationis esse dicit, vocabula, ae verba, ut ho- Lat. mo, is equus, ae legit, ae currit. Et eodem libro: uuod aa parter singulas orationis, deinceps dicam, quarum vis, quoniam sunt divisones plures, nunc ponam, potu um /n quae dividitur. Oratiosecunda, ut
natura, in quatuorpartesd unam, quae habet casus, al-tcram,quae habot temporaricritam,quae habet neutrumeta quartam, tu quae est utrumque. Sed is postea dividit primam in provocabula ut quiscin vocabula,ut scutum: in nomina, ut Romulas; in pronomina, ut hie & statim lubdit: Duo media dicuntur nomina; prima, ae extrema, articuli: hactenuS Varro. Quin- 1 i. ctilianus ostendit ab Aristarcho suem frequen- ὸ. ter sequitur Varro) Octo partes esse factas; sed idem Quintilianus ad undecim usque progressum fui se ossendit, & has recenset: Nomen , k psia. urionem , niculum , Pronomen, Verbum , Particia pium , iamverbium , Conjunctionem, Praepositioisem, Is erationem, Attractionem. Servius item undecim agnoscit. Nebrissensis clim octo pri-mdm constituisset , addidit in constructione
29쪽
gerundia, ut ipse vocat, &supina; quod & ab aliis accepi ste testatur. Hic ego vestiam fidem
compello .defensores errorum, qui omnia conturbari a me dicitis Θ quid statuendum inter tot veterum & recentiorum tenebras judicatis pAudite igitur Mine am. Creavit Deus hominem rationis participem, cui, quia sociabilem esse voluit, magno pro munere dedit sermonem. Sermoni autem perficiendo tres Opifices adhibuit. Prima est Grammatica, quae ab oratione Soloecismos, & Barbarismos expellit. Secunda Dialectica , quae in sermonis veritato versatur. Tertia Rhetorica, quae ornatum sermonis tantum exquirit. Cum igitur oratio sit finiS grammatici, eXcutiamus, eX quibus haec oratio pollit constitui sita ut nihil sit, quod per orationem non possimus enunciare. Sunt autemhm tria, nomm , verbum , particulae r nam apud Hebraeos tres sunt partes orationis , nomen.
verbum , S dictio consignificans. Arabes quoque has tantum tres orationis partes habent: Pheal , verbum : Ismi, nomen: Herph, dictionem: quas tres partes orationis omnes linguae Orientales habent. Rabbinus, ille, qui contra Cosdram regem Persarum disputat omnes linguas ab Hebraica originem duxisse contendit, & Graecam , & Latinam olim tantum tres orationis partes habuisse. Idem sentit Plutarchus in quaestion. Platonis : & D. Augustinus in Categoriis ex Aristotelis sententia tres partes orationis constituit. Quorum sententiam ut vertitimam approbantes, Perspicuitatis tamen gratia ex Platone lic disputamus. In quit enim ille :
Uuidquid enuntiatur , aut est permanens, ut arbor, durum aut sucus, ut currIt, dormit. Res permanon res
30쪽
tes sive eo antes vocamus, quarum natura diu pedi sate harum notam Nomen uixere. Fluentes dicismu, Nomen. quarum natura est e se tamdiu, quamdiu sunt. Harum nota Verbum est. Rursus verbis is nominibus deerat Herbum. mohs , por quem causaruin ratio explicaretur. Hic. in nominibus dicitur Praepolitio: ut, versatur in tene- Prapo
tiris propter ignorantiam. In verbis est Adver- tio. bium: Nam si qualitatem innuM,dices; bene currit: 'Ve si tempus; hodie legam. Postremo orationes ipse in- mirer se indigebant ligaturis; quare Conjunctiosuit excogitata. Haec Plato. Participium autem nomen περ- est, sed habet a veibo temporis ad lignificatio- nem, &constructionem. Diogenes Laertius in Vita Zenonis has quinque enumerat partes: No e ' men, peliationem, Verbum, Comunctionem , . gr- 'riculum. Nomen , ut Socrates; Appellationem, ut Consul. Praeterea quum res omnes constent eX materia & forma , oratio itidem constabit ;nam in verbis, ut inquit Fabius, vis est formonis, Lib. 1.iat in nominitas, materiae , quia altorum cst, quia c. 4. loquimur: alterum de quo loquimur. . Interjectionem non esie partem orationis, Inies
sic ostendo: Quod naturale est, idem est: apud Jactio. omnes: sed gemitus & signa laetitiis idem sunt
apud omnes : sunt igitur naturales. Si vero Datiarales, non sunt partes orationis. Nam eae partes secundum Artitotelem ex in situlo, nonnaetura debent constare. Interjectionein Graeci adverbiis adnumerant, ' sed falso. Nam neque voces Latinae aut Graecae sunt, etiam si Latinis aut
teriectionibus adscribuntur, non tam sua natura , quam ex instituto ad designandos varios rerum modos & animorum motus, veluti admirationem . comminationem, exhortationem
dic. adhibentur, & idcirco in variia lineuis divetis sunt, ut