장음표시 사용
1쪽
IV multum indubitaui Contarene Iuuenis optime,&in studηs nostris eminentissime, an libelelum huc,quem successivis horis ac tumultuarie sane collegeram, ederem, quasi satis supero las ratum a nobis esset in Averr. emendando, nec in his quoq; periclitandum nobis esset, quu non parum adhuc re editione illa solicitus sim. Sed quoniam hos ni quidam iuuenes 8c nimium amantes mei quos inter tu Vel praecipuus,cui quippia a me negari nefas sit.Cum me tibi tanatum debere profitea quantum apud domesticos Petro Bonussio propraesuli auunculo: qui me semperatquὸ ac filium cham habuit fouito cultv non minus quam parenti meae animam hanc debere me libens profitear, editionem solicitabant, dea creui votis vestris satisfacere, re huic me pelago committere. Est autem in hoc opusculo nobis elaboratu, ut discordes Averrois sententias, quoadeius fieri potui concordes esse ostendedi
remus non tamen omnia sunt a nobis comprehensa, multam
sunt aliena industriae vel consulto a nobis derelicta, ut si qui fuerint qui hoc eristiment facilius fuisse quam fuerit,periclitarentur 6c ipsi, cognoscet Ais difficultatem operis,quod omnia
hus qui aequa lance rem perpendere voluerint, apertissimum fore non dubito.Caeterum stultus ego qui mihi obtrectatores defuturos quavis ratione credam in summa si non his acquire 'uerint tuum erit,si tibi quom ita videbitur defendere, sin misnus reprehendamur. Vale semper literatorum memor.
2쪽
auaestio de primo cognito. a Marci Antonii Z imarae sanctipetrina
tu&hydmutini Quaestio de primo cognito. in
gymnasio Patauino publice maminata.
Vaerebatur in lectionibus nostris super proIogo physice auscultationis: virum magis uniuersalia essent in fletctui nostro notiora in sua prima naturali cognitioe: qui Acommuniter confusam appellare solemus. & videbatur quod non.Nam nem hoc est in prima operatione inteIIectusqus est formatiomec in secunda quae est fides seu dis curius . igitur nullo modo uniuersale magis est notius minus uniuersali in tali cognitione consequetia nota.quia tui duo actus sufficienter videntur diuidere omnem actum intellectus. sicut patet ter,no de anima,tex commen. 26.Antecedens quantum ad primam sui nar, m probatur: nam in cognitione incomplexa quae est in prima intelle,ctus operatione nomina di irinitorum sunt notiora nobis in copnitio, ne eonfusa. talia autem secundum Auer. ibi in commeto: sunt species ncinunatae igitur species in cognitione prima est notior aliis maris uniuersalibus qualia sunt genera &disterentiae. Nec valet si dicatur: ut di, cicheatus docti ibi quod distiniens ad dissinitum dupliciter comna,
rari potest. vno 'modo absolute. Et isto modo magis uniuersalia sunt notiora inlcognitione. confusa minus Uniuersalibus quae sic absolu, te considerantur.alio modo uniuersalia magis possunt comparari minus uniuersalibus: visunt distantentia ea. Et isto modo minus uniuersalia Asunt notiora nobis magis uniuersalibus. Contra.magis uniuersalia ut diffinientia sunt pruis nota minus uniuersalibus : quia diffinitio minusum uertatis haberi non potest ignorata distinitione magis uniuersaliscum dissinitio detur per priora de notiora. ex. 6. topi. Secunda pars anteo cedentis ostendi turmam in secundo actu intellectus qui est eum c5positione &discursu confusa magis sunt nobis notiora per Philosoplium primo phy. t.co.secudi M tertit: ubi dici v prima nostra cognitio naturalis procedita notioribus nobis quae sunt confusa magis.illa aut uuae sunt c5fusa magis sunt Ipta c5posita causata ex elementis. sicut exponit Uommentator ibi in c5.3. per talia asst intellexit ipsas species:& n5 sin, gularia: uiua talia n5 ingrediunt formaliter syllogismu dem 5 strativimuergo etiam cognitione prima habita perdiscursum minus uniuersalia sunt notiora magis uniuersalibus. igitur.Absolute c5cedendu est minus uniue salia in prima cognitioe nostra naturali esse notiora:cu prima no/ura naturalis cognitio aut complexa aut in complexa sit:& in utram m. Datu fuit propositum nostrum. Ad oppositum dicitur esse Aristo. MUommeta.primo phy.tex.commenti. .Et in infinitis aliis locis. In ista quaestione difficillima ita procedam: primo exponam titulum quaestionis: secundo ponam opiniones famosas in hac materia:& postremo ponam opinionem quam credo veram esse.
DEBES scire qd uniuersale dupliciter sumi potest: vel formaliter fundamentaliter formaliter dicit uniuersalitatem ipsam quae est
3쪽
secunda intentio & est accidens a ratione causarum .fundamentaliter autem est prima intentio:& prima rei notio. Ista distinctio colligitur de intentione Averrois, septimo metaphy.commento. 46. vhi habet qae uniuersalia habent aliquam dispositionem dispositionum substat talium: Mqualitatem accidentem eis. Universale autem pro prima intentione sum/D ptum adhuc dupliciter consueuit sumi.vno modo pro uniuersali in causando: M sic consit euimus deum 8c intelligentias uniuersalia nuncupa/re: Sc ipso modo sumpsit philosopli' uniuersale in prooemio suae meta/physicae dum dixit.uniuersalia sunt dissicillima ad cognoscendum cum sint a sensibus remotissima.Alio modo sumitur uniuersale in praedicando: Sc est illud quod aptum natum est de pluribus praedicari. Et sic sum psit uniuersale Philosophus in primo periher. 8c in .7.me. tex. com. F. M. F . in hac igitur quaestione no loquimur de uniuersali primo secun νda intentione, sed de uniuersali primo prima intentione.& adhuc de isto non loquimur:Vt supponit pro uniuersali in causando:quia de hoc con/uenerunt omnes peripathetici: et est posterius cognitum a nobis: loqui/- mur igitur de uniuersali primo prima intentione ut supponit pro uni/- uersali in praedicando:sicut est animal θί homo dc huiusmodi. Secun/do debes intelligere quod cognitio in nobis duplex est. quaedam est quc procedit a nobis magis notis qualia sunt essectus ut in pluribus: & ipsa
accidentia: dc ista cognitio appellatur ab Auer. prima cognitio natura iis: nam cum intellectua noster naturaliter intelligat concurrentibus phatasmatibus.s de anima. t.coni. 39. Illa igitur appellatur prima hominis naturalis cognitio quae ortum habet immediate a rebus magis pliantasiatis: qualia sunt effectus x ipsa accidentia: δί ista a latinis dicitur cogni/tio confusa Sc indistinina. dc talis si fuerit complexa habetur demonstratione signi vel aliqua via consimili. si incomplexa habetur per diffinitionem quod nominis vel per aliquid illi simile.& est quado homo cognoscit aliquid solum quo ad quid nominis . Alia vero est cognitio distin. 21.θί ista procedit a causis M a rebus naturae prioribus 8c notioribus ede ista habetur per dissinitionem quid rei: si in complexa fuerit: vel per demonstrationem a priori si fuerit complexa: praecipue autem mouetur quaestio de cognitione confusa in complexa. Licet etiam de complexa dicemus illud quod nobis apparet: haec deprimo.
V 'tum ad secundum principale inuenio Buri eum θί Gregorium ariminensem: quem nominales praecipuum habet qui in primo sententiarum distinctione tertia. quaestione tertia .arti/cu. secundo tenet, quod singulare est primo cognitum in co/gnitione consula siue complexa, siue incomplexa fuerit. motus varijs argumentis 3 rationibus: scpponit autem in primis unum de intentione Commenta.quod uniuersale non est aliquid extra animam existens : sed est conceptus fictus seu formatus per animam communis pIuribus de
quibus praedicatur: quo supposito stante probat propositum suum sic: antequam uniuersale formetur seu lingatur ab intellectu aliquod singu/lare est cognitum agitur singulare est primo cognitum ab intellectu: cono sequentia est manifesta: Sc antecedens probatur ah ipso: quia impossibi re est ut dicit abstrahere dc tingere aliquem conceptum ab aliquibus re/bus: nisi illae res vel aliquae earum sint apprehensae: quoniam de rebus omnino
4쪽
omnino ignotis nullus conceptus omnino formari potis nec valet si dicatur ad hoc quod tale a quo fit abstractio sit prius notum quo ad sen/sirin:n5 autem quo ad intellectum mam hoc directe contradicit Aristo.
Aristote.sunt collecta ex particularibus in intellectu qui accipit inter ea con sinulitudinem:& facit ea unam intentionem.Nec est imaginabile: dicit, quod una virtus comprehendat singularia & conuenientiam eo rum.& alia formet ipsum uniuersale.nam hoc esset simile ac si unus ho/mo apprehendat singularia:& alter homo apprehendat uniuersale quod est absurdum:& pro hoc videtur sacere sententia Philosophi in secsido G de anima.in tex.commen. I46.ubi consi m ili medio arguit de sensu communi. habet enim quod virtus apprehendens conuenien tram & dii seren, tram inter aliqua eadem comprehendit illa sub rationibus propriis quae adinvicem conueniunt&diiseriit.& confirmatur adhuc isia positio au/ctoritate Auer. primo pii commento.F.ubi habetiquod & si singulare non fit principium in scientia demonstrativa est tam e principium acquisitionis uniuersalis: quod est principium doctrinae demonstratiuae. Sicut dicit etiam Philosophus in calce secundi posteriorum. Praeterea ad principale arguitur si primo cognitum ab intellectu non est aliquid in intellectu labricatum. iuersale est huiusmodi per stippositum rergouniuersale non est primo cognitum ab intellectu:relinquitur ergo quod sin. gulare sit primo cognitum: discursus notus cum minori:& maior pro .haturinam intelligibile intellectionem natura praecedit: sicut causa prae/cedit effectum minor patet ex supposito ut diximus: & est etiam ipsius Auer.in primo de anima.comme. 3.ubi habet, quod intellectus est qui facit uniuersalitatem in rebus. Tertio principaliter & istud argumen Heum etiam est Burtei in prologo primi phy.si uniuersale esset primo co/gnitum ab intellectu tale non posset conserre ad intellectioncmisingula rium. quia cum illud abstractum sit a singularibus median te illo non de/uenimus ad cognitioncm unius singularis potius quam ad cognitionem alterius:aut ergo per illud deueniemus ad cognitionem omnium: aut ad cognitionem nullius:quorum utrumm absurdum est. Amplius nul/ IIus imponit nomen rei quam ignorat per Philosoplium. . meta. texti
vit nomina primo singularibus:ergo illa sunt sibi primo nota Nec vaIetsi dicatur quod singulare non cognoscitur ah intellectu: quia ut di/cunt: intellectus ponit conuenientiam & disterentiam in singulare Muniuersale intellectus in inductione procedita singularibus ad uniuer/salia dc cum procedat ex praeexistente cognitione sequitur ipsi ni sin gulare cognoscere: similiter intellectus formatistam propositione: Sor/tes est homo:Sortes est animat: ergo oportet ipsum extrema praecognoscere. Haec& alia consimilia dicunt ini hac niateria sustinentes singula re esse primo cognitum ab intellectu in prima cognitione quae con/fusa dicitur. Vicquid sit ex parte rei de ista opinione: mihi tamen videtur L
salua reuerentia taliter sentientium . quod ista opinio non est ex intentione Aristoti& sui Commen .Auer. Nam sicut scri/bit Commenta I de anima commento ab ex sententia Auem
5쪽
nensis, medimiditas in intellectu n5 habet formam corporalem neo spiritua/Ion: cui sustentatur: cuintellectum ut declaratum in n5 si indiuidust. Vnde sicut mea sert opiniod sententia peripatheticora fuit m intelle,ctio singularis materialis repugnat intellectita: v t intellectus est no qua tenus singulare: sed quatenus materiale est: de Comme.in com. superii. de diuinati5e, inquit, P declaratu est in prima philosophia.quod infltelligentiae non intelliguntini si naturas uniue sales: & no dant nisi simile eius quod habent. Impossibile est: vident intentionem indiuidua/Iem omnino cum non habeant naturam comprehendentem: particulare
intentionem: & illae formae non indiuiduantur nisi per matcriam. Et si intelligentiae abstractae comprehenderent individuum: tunc necessario essent materiales.haec Commentator.vnde si alicui intellectui competie cognoscere singulare:hoc no est inquatu intellectet est. quia viscvniuersaliter habet cognoscere. sic em poniε differetia inter receptionE mateoriae:& inter receptione intellectus. sicut patet. I. de anima. c5mm.1. Met8.nam materia est causa receptionis signatae. intellectus autem est cau/sa receptionis abstractae si ergo hoc alicui intellectui competet:hoc erit inquantum materialis, id est,inquantum a materia in operando aliquomodo dependet.Et sic est de intellectu nostro possibili: qui cum sit infimus in genere abstrae rum. I.de anima.comme.rs. accidit sibi inquantum intellectus est ipsum talem habere habitudinem ad hominem:quod ut sic sine phantasmate non possit intelligere:au e homo per ipsum.Nisi igitur intellectus noster coniunctus esset phantasiae & continuo & tem/pori:nullo pacto potiet singulare cognoscere. Et ideo fuit maxima dis scholia inter antiquos qualiter. & quomodo intellectus iste singulare cognoscat nullus autem ex antiquis dixit, singulare esse primo cogni/tumrcu dubiu sit apud ipsos an cognosci quaeat ab intellectu: & de modo cognitionis ei'.& ideo opinio ista no videε Aristotelica nec ratioesisti' opinionis cogui. Ad primu dico admittendo suppositu ad istum intellectu, videlicet v vnii tersale non est aliquid extra anima distinctua siugulari: d est aliquid causatu ab intellectu agetoena cu pharasmate&tuc dico v cu intellectus ages sit qui faciat uniuersalitate in rehus. primo de anima. co.8.vhi diciε v intellect' est et facit uniuersalitate mreti'.iste aut intellect' facies apud ipm ages itellect' est:na si Iicet nohis
xs.habet qae intellect' ages est utrassere res de ordine in ordine.& facit de potentia intelligetis actu intelligetia: sed iste intellect' in abstrali donon cognoscit singularia a quibus abstrahit. sicut enim scribit Come.
3.de anima.com. I9.6c ante ipsum Themi.3.de anima. super expositio, ne text. commen. D. Talis intellectus non cognoscit aliquid eorum quae sunt hic: tale autem uniuersale abstractum ab intellectu agente
est illud quod immediate mouet intellectum possibilem: quia materia/le immediate agere non potest in immateriale. de Comment de aiuma.commen. .&. I s. habet quod intentiones imaginatae non possunt mouere actu intellectum nisi postqua fuerintactu intellectae. non fiunt autem actu intellectaemisi per intellectum agentem:qui operatur in hoc: sicut agens naturale.Abstrahit enim uniuersalea singulari:& no cognoscit singulare materiale a quo abstrahit: sicut ignia comburit lignu: Ac nescie
6쪽
miscit se c5burere illud. Et quia Gregorius credidit tale uniuersale fieri ab intellectu possibili: hinc est, qae grauiter decipitur ni fallor. Et
sic formaliter ad argumentu dico: qae stat intellectu possibile primo co, noscere uniuersale:quod uniuersale est ab intellectu agente abstrahen, re natura a singularitate sine cognitione: sed mere naturaliter. Et ideo si 1rgumentu aliquid probaret maxime probaret singulare esse primo cognitu ab intellectu agente: iuia ille est qui abstrahit, nullus autem dixit hoc: nam iudiciu est in capitulo persectionis iudicis secundu Aueris .de animi cometo. I9.Talis aute iudex cognoscens dc discemens est intelle,ctus possibilis, δι n5 intellectus agens in cognitio e ista quae c5 muniter nobis solet c5tingere. Ad auctoritate Cometa. in . 2.meta. comm E. . o Resp5detur qae ibi loquitur de uniuersali pro formali:qae est secudam sentio. 3c ideo no est ad propositu, pro quo debes scire qae uniuersale duo imporcu: materiale dc formale: .ateriale est esse in multis: formale te est dici de multis, do quo ad istud licui milii videtur causatur ah in. tellectu possibili taliter coparante Unu obiectu cognitu adi aliud ohis, ctu cognitu: de ex ii militii dine qua accipit intellectus inter singularia causat uniuersale: iae est secuda intentia. Et est quo ad id qd est dici de pluribus:dicat Ioan .de gandatio, Sc alii moderni quicquid velint: dico uniuersale pro formali suo ab intellectu possibili causari.& nd ab intei j Iectu agente quia intellectus agens no cognoscit singularia qui sunt hic secundu Commen. modo uniuersale pro secunda intentione causatur caesingularium cognitione. ideo non potest ab intellectu agente cognosci. PM per consequens necu causari Nota tamen quod licet intellei tus pos, sibilis prius cognoscat singularia:ex quoru similitudine causat uniuersale pro secunda intentione: non tamen ea cognoscat: nisi mediante sensu. M ut est phantasse coniunctus, sicut patet tertio de anima. commen. ς.
Sed loquendo de uniuersali primo prima intentione hene pono illud ab intellectu agente causari, do illud primo. innotescit intellectui possibili quam singulare,dcquando dicebatur quod impossibile est quod singulare cognoscatur ab una potentia, de Vniuersale sit causatum ab alia si .e ut quod unus faciat antecedens, Sc allus cosequens.Respondetur quod
si loquamur de uniuersali pro secunda intentione causatur ab intelle/ct ii possibili cognoscere singularia: ex quorum similitudine comparata causat tale uniuersale dc singularia illa innotescunt sibi mediante sen,
D. In cognitiove autem uniuersalis pro prima intcntione si loquamur de uniuersali incomplexo tale causatur ab intellectu agente: quia ille est qui transfertur res de ordine in ordinem .Et facit de potentia intelligen/tis adtu intellecta, Sc ille in causando non cognoscit singularia: a quibus abstra trit. talis enim actio procedit ab ipso per modum naturae. De uni/ rauersali autem complexo . videtur Themist. Sc multi magnae auctori/tatis viri:quod non in conuenit quod in inductione primissae sint cogni. ea virtute cogitativa, de conclusio fiat ab intellectu possibili propter essentialem ordinem existentem inter istas virtutes: quae ita se habent: quod quando una ipsarum exit ad aetum. alia etiam per concomitantia
est etiam in actu, unde Philosophus in libro de memoria de remini/ scentia dixit:quod quando intellectus intelligit quantum in .uniuersalipotentia sensiciua aliquod quintum in particulati contemplatur, unde
7쪽
hic sunt verba Thcisuper secudo poste.ca. 36. Porro huius inductionis
in qua sensus vice obtinet sumptorviuniuersale coclusionis:n5 statini a sumptis sequitur coclusio.Nec paruo tepore absoluiturised inter sum. pta, A c5clusione aliquata vis incidit temporis. Nam sumpta illico in. R cipit atrarmare sensus:sed cum processit admodum ac diu exercitus est. Tamen ea vis animi quae intellectus nominatur coclusione ipsam subjiungit.In hoc aute opus est crate Sc visu multo: quia quod effusum spar/sum p est: nisi spacto teporis cogi,& in unu conferri no potest.Hoc etiavidetur sentire Aueriin c5men.suo super libro de diuinatione: vhi vo Iens declarare modu quo somnia vera causentur in nobis ab intelligentia dixit quod uitelligetia dat intentiones uniuersales δύ imaginatiua recipit eas particulares:queadmota medicus enunciat quod accidit corpori fortis, dc eius animae in aliquo tepore terminato per duas propositio/nes:quarum una est uniuersalis intelligibilis. Et alia particularis sensi/hilis, Sc haec videtur esse intentio eius in illo loco:si cosiderentur bene verba eius. Hoc idem videtur fuisse de intentione philosophi in primo poste. in tex. m.33.Vbi ostendit quod deficiente aliquo sensu a natiui
tue impossibile est scientia illius sensibilis in intellectu gigni. Siquide Sensus.
hus est sine inductione.Nemper inductione sine sensu. Et propter hoc dixit ipse in secudo physi.t .co.6.quod cccus de coloribus disputans de nominibus solis rationem habebit nihil tamen intelliget.Et ideo ca/ueant qui tenent de intentione philosophi: cicum a natiuitate posse ha/bere scientia: n5 per inuentionem sed per doctrinam. Immo sentetia sua S fuit:nullomodo scientiam in eo causari posse Et si tu queras quomodo est hoc possibile quod in uno discursu praemissae fiat ab una virtute,&conclutio ab alia virtute diceretur quod hoc no debet videri alicui mi/rabilemam sicut est in magno mundo:videmus quod ex omnibus cor potibus caelestibus,3 ex omnibus suis motoribus fit unum animal magnum: ita quod ex eis fit unus actus sicut scribit Commen. secundo caeli Homo, comme. z.δί secundo capi de sub statia Orbis, M. 12. meta. - .com.Min libro destrumo dest luctionu in disputatione.3. in solutione.18.dubii. Siddicimus in homine qui est mic cosmos,id est,paruus mundus: contingere posue quod propter essentialem ordinem, Sc colligatione intellectus cum cogitatura virtute fuit hoc q radunam operatione concurrat' ambae secunda diuersas rationes. Et cum illud quod adducitur a Gre/iorio inminensi tanqua impossibile videtur ei te necella tu, dc quandoicebat quod hoc esset ac si unus homo faceret antecedes de alter cose/ques.Respondetur negado similitudine: iuia non est ordo essentialis in intelligedo Vnius hominis respectu alterius: sicut est de sensu interiori respectu intellectus.Et licet ista opinio videatur noua: tame videtur esse antiqua satis sicut vides.Aut aliter potest dici quod in cognitione coplexa uniuersalis quae per inductione habetur eade virtus scilicet intellect'
ponibilia est qui format ptiemissas oc conclusioneo: quia secundu phi/losophum
est de his:quae particularia sunt demonstratio aute deuniuertalibus im/possibile est aute uniuersalia speculari:nisi per inductione. Inducere au/tem non habentes sensum impossibile est, singularium enim sensus est:
non enim cotingit accipere ipsorum scientiam,nem enim ex uniuersali
8쪽
Iosophum secundo de anima.tex.co. r46.videtur Velle eandem virtute esse quae cognoscit extrema dc medium in quo conueniunt. Et tunc di/ceretur secundit illam viam n5 esse inconueniens incomplexa cognitione singularia prius intellectui innotescere qua uniuersalia, inne istas n/gularia cognoscuntur ab intellectu possibili: ut reflectitur & unitur phataliae virtuti: no ut intellectus praecise &in se consideratur. Et si istaria vieneretur possent glossari omnes auctoritates, α Themis ij,&Auer.&Aristote.quae sonare videntur praemisias in inductione causari a virtute censitiva interiori,& conclusionem ab intellectu isto modo, na pro quato uniuersalis coclusio n5 potest sequi ex una singulari praecipue in materia probabili dc in materia quae est in his quae ut in pluribus contin/gunt:neces artu est virtute experimentativa: quae est cogitatiua maxime versatam esse in cognitione lingulariu ex quinus tande intellectus uni.
uersale coclusione deducit.Istud igitur experimen tu sensitius rartis est quo habito intellectus ipse singulares illas prcinissas iam diu per cogita iam virtute notas adinvicecoponit:quibus sic compositis ipse coclusione etia infert.Discursus iste igitur a praemissis ad coclusione uniuer/sale per inductione ostensam ab intellectu possibili fit tam quo ad prae. militas qua quo ad conclusione:sed quia ad discurreduasto modo intel/Iectus possibilis motusfuit a cogitativa virtute: in qua ista cognitio singulariu praeexistebat. pro quato igitur cogitativa virtus occasio fuit in tellectui ad discurredu a talibus praemissis praecognitis diu an te ab ipsa qua ab ipso intellectu,pro tanto dixit The.& Comen.inductionis antecedens formari a virtute sensitiva interiori:coclusion e autem ab intelle/ctu.Et ista via est magis vera ut mihi videtur. sicut etia infra dica: quic quid tamen sit de hoc dico quod nos loquim ur de cognitione in cople/dica quado quaerimus quid sit primo cognitu in tali cognitione confusa. Ad tertiu argumenta Gregorii respondetur distinguendo illam dum clixit illud quod primo cognoscitur ab intellectu no causatur ab intelle Nctu: quia si hoc referatur ad unum,&eundem intellectu: puta possibiaean rum Vera est quia quaelibet potentia receptiua praesupponit obiecta suum a quo mouetur primo.Et sic cum ego teneam uniuersale pro pri/ma intentione esse primo cognitum ab intellectu possibili dico illud n5 esse causatum: ut sic ab intellectu possibili:sed ab intellectu agente in te Eones enim imaginatc sicut scribit Commentator.3.de anima.commen. commen. I 3.non possunt mouere intellectum possibilem: nisi post qua fuerint actu intellectae, non sunt autem neo fiunt actu intellect ae se cundum ipsum: nisi per intellectum agentem transferentem eas de ordi/ne in ordinem pro quanto de esse materiali & signato trassert eas ad ordinem immaterialium de uniuersalium. Alio modo hoc potest referri ad diuersos intellectus scilicet quod illud quod primo cognoscitur ab 'intellectu non causatur ab intellectu: siue ille sit ponibilis siue ille sieagens, ac sic negaturamino dico quod ista duo stant simul: quod intellectus possibilis cognoscat & iudicet illud quod ab intellectu agente productum est, indicium enim sicut scribit Averro.3.de anima, comme. I9. est in cap.persectionis iudicis.Actio autem non est secundum illum mo dum in capi.perfectionis agentis. E t hoc non dixisset Commen. nisi te/uisisset alium esse intellectum distinguentem de cognoscentem,& alium A a I intellectum
9쪽
intellectum uniuersale prodii centem.Illud iratur quod fecit istum hominem errare si ita licet loqui de tanto viro)fuit: quia credidit quodlibet
uniuersale causari ab intellei tu possibilused non est verum. Licet enim uniuersale: ut est secunda intentio:causetur ex actu collativo in tellectus possibilis comparanus unum obiectum cognitum ad aliud obiectum cogqitum: non tamen uniuersale prout esti prima intentio ab intellectu Y possibili causaturista ab intellectu agente una cum pliantasmate. Ad tertium principale quod est si uri ei respondetur,quod uniuersale primo cognoscitur δο direcie ab intellectu: sed tingulare non cognoscituri nisi reflexe dc mediante sensu, sicut scribit Commen tertio de anima. com/men. V .vbidicit qa si uniuersale & singulare ita se habeantiquod utrum per se Sc solitarie consideretur.Tunc uniuersale per se ab intellectu co, gnoscitur: singulare autem a sensu sed si ista adinvicem comparentur cognoscuntur ab una & eadem virtute secundum diuersas habitudines se habente, puta quando comparratur quo ad conuenientiam de differen/tiam: unde intellectus est ille qui cognoscit conuenientiam Sc differenotiam inter singulare dc uniuersale: sed diuersis modis. .quia uniuersale per se cognoscit sub ratione scilicet qua intellectus est,& singulare co/gnoscit mediante sensu: hoc est inquantum consideratura. ut est phanta/1ie de tempori colligatus:nam ut ipse dicit ibidem: illud quod cogno/sole aliet item inter duo: necesse est ut sit unum uno modo, do multa alio modo.Unde haec sunt verba Averro. ibi cum, fuerit declaratum quod sentibilia diuiduntur in duplex esie,scilicet in hoc singulare dc in .suam formam. necelle est ut virtus experimentativa, id est, comprehensiva comprehendat eamaut per duas victutes:aut per unam: sed duabus di. spolitionibus diuertis. Cum duabus autem virtutibus erit quando utrum p comprehenderit per se: scilicet individuum singulariter& for. mam singulariter. Per unam vero virtutem de dispositionem diuersam erit quando comprehenderit alietatem quae est inter has duas intentio,
nes: quod enim comprehendit alietatem inter duo necesse est:vt declaratum est, scilicet in secundo de anima tex .commen. I 6.ut sit unum uno
modo, dc malia alio modo. Et ista est dispositio intellectus in intelli. gendo alietatem quaei est inter formam dc individuum. Comprehendit enim formam per se, de individuum mediante sensu, hoc est dictu, in tel/Iectus quatenus intellectus uniuersalis est comprehensivus: sed qua/tenus sensui colligatus est etiam singularis comprehensivus pro quan/to igitur intellectus conuertit se ad phantasma, singulare cognoscit. Et ii quaeratur quomodo intellectus deuenit ad cognitionem talis singularis per tale phantasma: aut tanquam per aliquid notum: aut tanquam per ignotum, si primum cum phantasma sit quid singula rvi ergo sequitur quod prius singulare cognoscatur quam uniuersa νie, si secundum hoc est inconueniens: quia per ignotum nihil scitur. Primum argumentum stat adhuc in suo vigore,ὶ quod si intel rectus primo cognoscit uniuersale quam singulare: tunc ergo non magio de ueniet in cognitionem unius lingularis quam alterius: aut igitur omenia lingularia simul cognoscet: aut nullum .: quod videtur absurdum' satis Se in conueniens. Ad hoc . respondetur quod 3c si intellectus cpῖRoscit singulare mediante phantasmate: non est necessarium. phan easma
10쪽
risma illud intellectin prius notum esse. Et si arguatur contra. dir ων Cum igitur singulare cognoscatur ab intellectu mediante phantasmare ergo phantasma magis intelligetur. Solvituri propositio tua Vos, a a nobis in limitationibus nostris quando est aliqua disposi rio quae denominat causam & causatum:&in causato reperitur dimota utam. magis tunc causae qua causato attributius de Iti: Ii dispositionis. Et hoc est verum in omni genere causae: quicquid dicantritim super hoc modo si argumetum tuum debet valere: deheres se argumentari.singulare intelIigitur:& phantasma intelligitur:& snstulare intelligitur propter phantasma: ergo phantasma magis intelligitur men illa negatur quod phantasma intelligatur. In hoc casu M pro illo instanti.ideo non valet:vnde sicut in visu obiectu videtur medζnte foecie viiihili non tamen sequitur speciem illa magis videri:sie dico in isto
casu. Ad aliud disci aliqui quod miniisti, Ibi zz I 2
Monem vMus sinSularis quam ad coςnitionem alterius: pro quanto for 'thrismate Unius quam aphantasmateam, inlli ias tuo semper meliora iudicio.quod differentia illa qua in λα- Nniuersale M singulare: quod tale singulare non sit singulare aliquod signatum: sed est singulare aliquod vagum stans sub
hi docet syllogizare G praemissis uniuersaliter de absolute: Vlem:particularem:& indefinitam propositiones nuI. m ri ni ennon m faciens. video ipsum in praedicamentis ubi
.. 'inb δ' δ i uitur semper exempl ificare de indiuiduo vago: qu. homine: M aliquo bove. Et hoc non fuisset: nisi vidisset
logizare sit actus intellectus. Et quia intellectus noster singulare istud signatum:vt signatum est:non potest cognoscere: cum mo
pros ri cognoscendi sit liuic ex toto oppositus. via r. inoster intelligit singulare quod hoc est in ordine ad uniuersale quo ad conuenientiam & ditarentiam: & quo ad uniuersa cuisupponituri qua pam. Et hoc sicut videtur mihi: est de Intentione Commen. tertio de anima, commen. Io. Si bene considerem 'fr a fius:& stante hoc fundamento soluitur argumentum Burici: quia ipse imaginatur intellectum deduci ad cognitionem singularis si/gnati. ut signatum est &hoc fuit negatum. Ad alia quae adduceban/- ad probandum singulare per se cognosci ab intellectu: quia im, 'omen. & quia format propositionem istam sortes est hoνη huiusmodi unica responsione dicitur quod sortes ut est sup/politum hominis: cognoscitur ab intellectu :&vt habitudinem ha/. M E m uniuere ': sub quo cognoscitur: non autem inquantum be. Qicit mihi individuum signatum loco dc tempore. quia ut sicae QgRQ - tur Et ideo dixit Commen .s de anima,comme. o. quod per se, id est, solitarie:& ut signatum a sensu cognoscitur: sed quando consideratur in ordine: & in habitudine ad uniuersale quo ad etatem α conuenientiam:sic ah intellectu cognoscitur:& ista non vi V unt 'oderni poteris videre. Subtilis doctor primo senten. mum distu quaestioneo habet ii, loquendo de prioritate otionis pri