장음표시 사용
21쪽
res magis sensatς magis Se prius innotescunt intelleciri: quia falcs margis sunt in actu ad mouendii intes lectum in sint res mimis s. nsare. unde Comentator. 2.de anima. o. 92. p comprehesio distri rentiarii set ii hiliua sensu causa est comprehensionis earii ab intellectu:& ideo dixit philosoplius ibide. quod n5 est manifesta quale quid sit odor. Et reddes cau/sam huius inqint, causa aut hui' est: qilia sensum hur c non habemus certum: sed peiore multis animalibus: scd si quis arguat contra secundu dictum probanda magis uniuersalia ne liora esse minus uniuersalibus Di,
quantu diffinietia sunt: quia sexto topico. diffinitio datur per notiora. Respondet 'i, dilanientia ad diffinitum dupliciter comparari rosunt. Vno modo in cognitione confusa litae est perdiffinitionem quid nominis. Alio modo quo ad diffinitione quid rei distincta. E t isto modo ha,
het per verum genus Ac veram differentiam. Et primo quidem modo:dico er magis uni tersale est minus notum :quia habet rationem partis: Seminus uniuersale est magis notum: quia habet rationem totius δί conjι- fuit. Sed in cognitione distincta. dico quod est ecdi quia causae notio jres sunt: M priores nati irae ui sint effectus. distincta autem cognitio projeedit ex notioribus de prioribus quo ad naturam: non quo ad nos: per istum m 3dum igitur soluendi tolluntur omnes difficultates.& c5tra diuisiones. Vnde rvio Cin.Tlio. in prima parte summae. q. s F. ar. I. in qua dixit. quod transiens de extremo ad extremum & de potentia pura in altum prius debet transire per medium dec. Dico quod uerum est: sed n5 est necessarius iste transitus quo ad cognitionem actualem: ita quod fiat per omnia media non est necessarium. natura si talia media non me, rint sensata: aut male sensata n 6 est necessarium in tellectum prius in co/gnitionem istorum deuenire qua in cognitionem specierum: unde sicut dicit Commentator. t. de anima commen .ro .Albedo quando trasser/tur ad nigredinem: luando Q transit mediante tiano. de in aliquo traici mediante haroppo: sic intellectus noster quo ad actualem cognitionem transit a magis uniuersali ad ininus uniuersale: ubi tale fuerit magis sensatum: M li fuerint aliqua minus uniuersalia quae medient quae non fuerint sensata: non opus est intellecti im perea actitaliter transire: quia tJc magni im tempus apponeret ante li ad actualem cognitionem speciei sensati deuenire pollat: quod est contra experientiam licet igitur intellec quo ad habitualem vel virilialem cognitione prius aptus natus sit pro .cedere a magis uniuersalibus M a communioribus ad minus c5munia: M stetit benedixit in hoc Subtilis doctor. .distin.primi. quia formae quae aptae sunt eficere alis perfectibile ordine quod a perficere natae sunt perficere mediatius 8c minus mediate ita si eadem forma virtualiter plures formas contineat illarum formarum ordinatarum quali con si miliordine perficiet illud perfectibile: sicut si forma substantiae de for,
ma corporis ellent aliae formae in aliquo prius informaret forma sub/stantiae quam forma corporis: ita si una forma virtualiter in aliquo cotineret virilisque formae placitone pri' informaret natura sub ρου dii communiori quam sub gradu minus communi cum natura pro . cedat de potentia ad actum: unde Commentator priino metaphysi. commen .l7.dicit quod materia prius recipit formas magis uniuersales qua minus viis uersites: oc mediautibus eis recipit particulares formas
22쪽
OS quod ipse velit formam uniuersalem realiter distinctam ese a forma
minus uniuersalis sicut quidam tenuerunt ex intentione eius sed vita de eadem forma prius natura perficit materia secundum abstractiore pra/dum qua secundo gradum minus abstractum .E t hoc est quod in intellectu nostro quantum ad habitualem cognitione possumus tenere sed quatum ad cognitione actualem ineuitabiliter credo illud prius intelli i ab intellectu cuius singulare fortius mouet sensum,& hoc si ue illud visibi, te ut siue audibile siue aliquo alio sensu perceptibile. Et ideo . opiηio Nilla Heruei Thomistaru acutissimi tenentis accidens co cretiue sumpta Ilerueutitile primu cognita ab intellectu nostra sn cognitiones comis est opimo vera loquendo scilicet de accidentibus magis sensatis: de si acclacntiai sequetia naturas unusmailiores fuerint magis sensata talia concrctive sumpta sunt in cognitione cdfusa notiora nobis in cognitione actualitave o accidentia insequentia naturas minus communes fuerint magis sensati accidentibus insequrtibus naturas magis uniuersales talia notiora suituita quod in hoc semper recurrendu est ad sensum sed quia ut in pluribus contingit accidentia magis uniuersaltu notiora esse accidentibus minus uniuersaliuande accidit quod magis Vmuersalia dicuntur c5mu, niter notiora ei se minus uniuersalibus in cognitione conti in 'itam e hoe est ut in pluribus verum. Sed quandoq; Oppositum potest contingere sicut ratione dc auctoritate. probauimus, Ista igitur opinio mediat inter duas opiniones extremas,& est tollens Omnes ambiguitates Sc difficul, eates,dc est opinio sensata. Et per consequens mihi videtur calua omnia
reuerentia quod sit opinio vera.Experimentum enim scrmonum vero.
rum est:Vt concordent sensatis.s physi.& primo caeli utrobiq).c5.11. Per hoc patet etiam ad rationes scolistarum probantium semper conceptum speciei notiorem elletquia species est magis in actu, & actus istratio cognoscendi. Respondetur quod hoc est Verum: tamen tunc obie, oum dicitur esse magis in actu ad. inuitandum intellectum: quando est Gmagis sensatum: unde philosophus in prooemio meta.dicit quod univer Usalia sunt difficillima ad cognoscendum: eo quia sunt a sensibus remo, tissima.d loquitur de uniue salibus in causando secundum communε expolitionem iic dico si singulare speciei magis sensatum fuerit singula, re generis: tunc species erit prius actualiter cognita cognitione confusa: quam genus. Si vero fuerit oppolita modo oppositum continget. Et si quaeras unde hoc est dico quod non est ali' ratio nisi propter me dum naturalem intelliget di intellectus nostri:qui in intelligendo dependet a sensu, Sc praecipue in prima nostra naturali cognitione secundum philosophi sentetitiam. I.de anim1 tex. commen. 9. &.2O. Ad aliud Scotidicentis maegis uniuersalia esse difficilioris i strataionis, & per conse, quens posterius cognosci.Responderur quod abstractio primi obiecti motivi intellectus possibilis fit ab intellectu agente qui non cognoscit ea a quibus abstrahit tertio de anima commento decimon ono.E t si illa uniuersaliora sint magis sensata prius intelligentur ab intellectu quam minus: uniuersalia. Si vero Oppositum, oppositum etiam continget. comprehensio enim differentiarum a sensu est causa comprehinsionis earum ab intellecta,de anima commento. 92. Ad aliud quando diei, ur species liaber r sionem totius, oc genus rationem parrisinreo notior P
23쪽
erit species genere.Respondetur totum c5cedendo mam taliter considerata specie qae habeat ratione totius Mindistincti,& confusi sic notioeerit genere:o habet ratione partis,& hoc est: quia sicut sensus prius ser. tur in eo tu qua in partes: sic intellectus imitans sensum prius deuenit ira cognitione cotusa in c5ceptu speciei diffinitae qui habet ratione totius. qua in c5ceptu generis:aut differetiae. Sed quado species co paratur generi in rati5e partisetuc illa est ignotior .ppter eande causam, M omnia. ista veritatr habent c5currente attestatione sensus: quia sine sensu nihil fieri potest in tali casu quia ipse est radix uniuersae cognitionis humano Ad argii meta principale. Resp5 dei negadoasiumptu qt, videlicet in nulla cognitione magis uniuersale possit esse notius minus uniuersalie unde dico qae in cognitione in coplexa ubi singulare eius fuerit ma sensatu qua lingulare minus uniuersalis: tale magis uniuersale prius co/gnoscitur ab intellectu qua minus uniuersale,& praecipue quado coparatur tibi: licui tota ad partes. Si Vero c5tingat oppositu: opposito mo/do diceda est quia no in couenit ide respectu esume posse notius 5e ignotius ei te secundu oppositas causas & rationes. Ista pauca sunt quae mihi visa sunt dicta in tam perardua materia dc antiqua quaesitione in qui ro go ut si veritatem ipsam allecutus sum ut credo illud deo attribuatur a vero illam non sim aisecutus ascribatur hoc ruditati intellectus mensat tem dedi modum perscrutandi veritatem fratribus meis.
Homo perflaetuso Felicitas hominis.
Solutiones contradictionum indictis Averrois:collache per solertissimum philosophu Marcu Antoniuzimaram sancti petrinate & hydruntinu. Et primo super libro physicorum. v E R R OIS in suo prologo super primo physsan se
cundo cap.ubi ponit utilitatem scientiet speculatii uredicit quod hominem e lie persectum per scientias speculati uas:est hominem habere suam ultimam perfectionem.& talis dispositio est sibi selicitas ultima& sempiterna vita 8c eandem sententia ponit in suo prologo super.f. physi. Nos aute di inuenimus oppositum ab ipso. I. de anima. commen. 36.& nono melli commen. vlti bi h ct ista verba. Et dec Iarauimus super.3. de anima c5men. allegato: quod fortunitas maxima quae est in .spicere intellectum separatum: est per potentiam: luc fit in intellectu speculativo apud suam ultimam perfectionem similem politione quae tale in visu apud aspectum ad colores. non per potentiam de modo potentiarum cogitatiuarum quae acquiruntur per cognitione. quonia non est si/cut existimauit Auepace, quod hoc acquiritur per cognitionem. Et inhoe etiam ipse accusat Alpharabium I de anima, ubi supra, sicut patet intuenti. Contradictio igitur consistit in hoc. quia hic in prologo diciti felicitatem hominis eo mistere in acquisitione scientiarum speculativa. rum in aliis vero locis allegatis dicit felicitatem hominis non consiste. re in huiusmodi scientijs:quae per discursum acquiruntur: Ad in intuitiua cognitione dei quae habet per intellectum adeptum, & hoc etiam vi/detur velle Themistius: sicut ipse allegatis, de anima. Ad hoc soluentes dicimu1
24쪽
dicimus quod tertio de anima, hi erant locus proprius dii utiendi ista
difficultatem locutus est ex propria sententia: hic vero locutus est secundum mentem aliorum. Et ista solutione mihi confirmat ipsemet C 5 mentator super prologo octaui physi.ubi ponens consimilem sententia inquit,& declaratum est in scientia morali quod esse hominis in sua vitima perfectione est ipsum ei se perfectum per scientias speculatiuas. Et qa ista dispolitio est fortunitas ultima: secundu fatuos vita aete mcce qae radicit secundu fatuos:aut aliter, de subtilius potest illa c5trouersia consiliari ut dicamus felicitatem hominis consistere in acquisitione scientiarus peculativam dupliciter posse intelligi vel dispositive: v l complective. Et tunc dicimus quod primo modo est verum secundum viam Auetro. Secundo vero modo est falsum. primo modo loquitur hic,secundo mo/do loquituris de anima, & nono meta.ubi negat felicitatem consistere in scientiis speculatiuis:completiue scilicetnam cognitio scientiaru spe iaculatiuarum non est felicitas: sed est via ad illam. Et quia quandom via ad terminum cosueuit sumere denominatione a termino: iuxta illud philosophi secundo physi.text.coment. I generatio est natura:quia est via in natura:ita etia scientia specula tua est felicitas: quia est via ad felicita. tem:quae felicitas est primu principium a quo caelu dependet & naturat sicut patet expresse. Itimetic5.38.& tex. Secunda contradictio ibidE est ista:quia declarans quomodo ad scientiaru speculativam acquisitio,
nem consequatur omnes virtutes morales ostendit quomodo cosequa,tur magnanimitas: inquit quod sapiens cum cognouerit paruitatem vitae γλt suae, M perpetuitate sempiternam Sc motum continuum, Et quod proὸ portio suae vitae ad tempus sempiternum est: sicut puncti ac lineam:vei sicut finiti ad infinitum:non procurabit propriam vitam. Et parum in fra subdit quod eligit mortem pre vita. Sed huius oppositum nos inue. nimus ab Aristo.in. 3.Ethi. o. I i. vhi habet quod quanto aliquis magis omni virtute pollet: iliantocu felicior est. tanto magis illi mors molina est. Nam huiusmodi vir maxime dignus est vita,& maximis bonis pri/uatur idipsum scienta Sedad hoc soluentes dicimus quod philosophus in alio casu loquitur. 6 in alio casu loquitur Averro.hie. Nam si com parentur felix oc miser, id est,non habens scientiam:tunc sine dubio se. lix magis timebit mortem qua miser. Et rario est:quia plus perdit quan
do moritur qua miser.Au matutem hic loquitur in casu quo sapiens dubitat ne felicitatem amittat: tunc in illo casu debet praeeligere mor/tem pre vita.Et hoc expresse sonant verba eius inquit enim de proprie cum habet perfectionem humanam. Et dubitat quod a perfectione expolieturitunc non est mirum si aliqnando eligit mortem pre vita, de sic sedatur contradictio. Sed hic est locus dubitationis contra Averro. per arduus. Tum quia malum non habet rationem appetibilis: sicut patet ex Fprimo ethicorum capitulo primo. Bonum est quod omnia appetunt,M Bonus .
quinto ethicorum malum a nullo appetiturimors autem malia: ergo &
Amplius est contradictio indictis eius:quia ipse dicit quod sapiens de/het eligere mortem: ne expolietur felicitate: sed hoc nihil est secundum fatuam opinionem eius de Unitate intellectus. Et videtur ene etiam con, Daphilosophum .sinthicorum capit. o.vhi reddens causam quare mors omnium terribilissimu inquit,Terribilissimum vero omnium mora:
25쪽
Mora hic enim finis necu quicqi praeterea bonu vel malu mortalibus videtum esse.Et primo ethicora cap. I . mortuit felice n5 dicimus: ista sunt quae taciunt did . cultatem in hac materia. Et nos soluimus prolixe in superiori anno in expositione nostra super quatuor primos de physica auscultatione.Pro nunc tamen breuiter dicendum puto quod sententia Auerro. non contradicit philosopho ad intellectum datum:immo ipsemet Aris. plati .nono ethico .eapitulo. q. expresse tenet quod sapiens appetitu conformi' G rationi rectae debet vitam propriam morti exponere inquit enim omnis mens eligit optimu sibi bonus autem menti paret: verum est aute id de studioso Mamicorii gratia ipsum multa facere.& si opus sit pro patria morte subire.Ab aciet enim Sc pecunias Sc honores, dc omnino omnia quibus homines inter se concertant: ut honestatem cdsequantur magis/que volet breui tempore ictari vehementer qua longo euiter. Ee honeste vitam agere per unum annum:qua multis annis utrum contingat: acrem vitam honestam Sc magnam qua multas Sc paruas.Obeuntibus au/tem mortem id sorte euenit: eligunt profecto rem magnam dc p claram sibi de Et ex istis verbis clare patet solutio ad obiecta mors enim non
illud quod primo appetitur: sed bonitas δc honestas actus quem exercet sapiens in tali casa: nam sicut patuit in verbis p hilosophi maximum
honum sapiens sibi tribuit in exercendo illum actum virtutis. Et hoc hono priuaret minimo vitiose viveret si illo actu tunc praetermisso sal νuaret suum esse: per quantumcum esse. Unde melius est simpliciter mayi ximum honum de momentaneum:quam remissum bonum virtutis: Vel vita vitiosa per magnum tempus.Et ex isto loco colligitur de intentio. ne philosophi euidenter quod bonum commune secundum rationem rectain:est magis eligendum quam honum proprium:quia totum bonum proprium debet nomo exponere eria destructioni simpliciter si nesciat animam immortalem propter saluationem noni communis. Sapiens igi/I tur in casu isto agit, sicut agit agens naturale: quod primo intendit in ductione formae generandae:sed quia forma illa n5 potest induci nisi ad destructione praeexistentis in materia secundario, de per accidens inten/dit corruptione, sic sapiens:quia no potest in casti in quo loquitur Averrois consequi felicitate dc euitare miseriam:nisi exponat morti mortemper accidens,& secundaria intentione praeeligit. Ad obiecta autem ex 3 dictis patet iam solutio. Tertia contradictio es super primo comme. c. primo. primi physicorum ibi enim exponit per principium: causas agentes ML mouentes per causas autem exponit fines, M per elementa causas quaec uia. sunt partes rei scilicet materiam de formam. Huius tamen oppositum inirenimus in dictis cius.IMmera. mmT. 23.ubi habet quod causa dicitur de omnibus: principium autem dicitur de extrinsecis:elementu vero de
extrinsecis,dc subdit. Et ideo dixit in physi quod dispositio scientiae in. a. omnibus artibus habentibus principia causa δc elementa: quia intende/hat per principia causa moueres,dc per causas:illud quod est commune illis quatuor Sc per elementa eaqirae sunt in re. Contradictio igitur est super expositione illius verbi,causa:quia hic exponit causam pro fineribi vero causam pro communi ad omnia genera causarum: sed soluitur Solutio quod i ioc nomen causa sumitur dupliciter communiter 8c proprie. Et
primo quidem modo dicitur de omnibus, do sic sumpsit philosophus ac
26쪽
α sic est pynonymum cum principio sicut etiam ipsi nisi Conor. in . di cie primo pitysi. coni.primo inquit enim quod cum hoc ncmcn princi, pium M causa vittatur comitex sunt nomina synonyma. Et sic si rei steriam causam philosophus. . mei. ad principium. Alio modo sumi causa proprie:& sic distinguitur contra principium:& etiam contra Mementit m. causa enim proprie sumpta velificatur solum de fine & huius ratio est:qilia causalitas finis in simpliciter in causata: iuxta illud philosophi. taphysic. finis est causa causarum. Principium autem proprie sumptum dicitur de causa agente ac mouente, Et huius ratio est : quia ν - I .meta. text.com. primi.de ratione principii es primum esse. Eiqina causa agens secundum esse praecedit ars causas: licet causa finalis praecedat quantum ad causalitatem: ideo hoc nomen principium appropria. tur causae efficienti. Alia enim est ratio causarum quantum ad esse. Et alia quantum ad causalitatem: sicut late disputauimus superiori anno super. L. physi. EIementum vero proprie sumptum dicitur de causis in, trinsecis scilicet de materia Sc forma:& rario est quia ut dicitur, , me/ Eiem tum.. in text.commen. ε .elementum est ex quo fit aliquid primum inexisten, 'te inditiis ibili secundum speciem:& comparando adhuc materiam ad formam magis proprie elementum dicitur de materia ui de forma:sicut scribitCommen. commen. 4.quinti meta. & ratio est icta: quia magis proprie diffinitio elementi comperit materiae qua competat formae.Ma Oteria enim sic describitur. taphysi. χs materia est ex quo fit aliquid cum Materia iniit. Forma vero ibi describitur per hoc quod est ratio ipsius quod quid erat ei le.E t sic solutio ista quantum ad rem satisfacit: sicut vides. tamen quantum ad verba non dicitiir satisfacere Auer. quia eadem pro positionem hic expositam aliter exponit hic.& aliter ibi sed ad hoc di cimus quod forte peccauit per obliuionem dum dicit quod in physicis per causas intcllexit illud quod est commune omnib'. Aut aliter quod primo physi. quando ipse exposuit per causas fines locutus fuit secunda sententiam Alexan.sicut dicit ipsemet hic: inquit enim: & sic exposuit
ipse Alexander: ut mihi vidctur in . Ιχ.meta. 2I.commen. licet exponat istam eadem propositione quae ponitur in eo primo primi physico .duexponit causam pro c5muni. ad oes causas dico v locutus est secundu propria sententra.Aut tertio Ze magis iuxta realem solutione prius da, tum insistendo:ideo Auerr .idem verbum aliter exponit hic: & aliter in metaphysicis: vi ostenderet nobis di itinctionem huius verbi causa: qu videlicet quandoqr potest sumi communiteri& quadocri proprie. 8c dacommuniter accipitur potest sumi pro omni causa. quando vero sumit proprie. dicitur solum de fine. Et tunc dico causam hic sumpsit pro, PPrie. causam vero. D.met. 23.sumpsit c5 muniter. Quarta cotradictio εGP co mento primo est: quia hic dicit u metaphysica cosiderat tria ge, nera causaru scilicet mouente formale,& finale. Huius si oppositu in, Menimus ab ipso. 2.meta.com.6.ubi dixit, metaphysicu c5siderare ora genera caucinam.Similiter tertio meta. cdmen .R,&-it meta.csimen. 6, Solutio. dicit.metaphysicum duo genera causarum considerare, scilicet sormam
de fine. Sed ad hoc soluentes dicimus ii refert apud me plurimum dicere aliquem artificem coliderare quatuor genaa causarum: Sc ipsum co/siderara
27쪽
siderare quatuor prima genera causarum. Similiter resert alique artig/cem considerare omnes causas sub rationibus unii tersaliti': & eundem considerare easdem sub rationibus proprijs.Et tunc dico v cuin omni - generet causae sit deuenire ad unum primum in illo genere: sicu i prohat Philosophus. 2.meta dico quod duo prima genera causarum considerat metaphysicus: dc duo prima considerat naturalis. Prima enim forma: Mprimus finis a metaphysico considerantur: sicut scribit Commentator
3.meta.commE. I M. 2.meta comine. 6.Et huius ratio est: quia ratio primae formae quatenus prima forma est. & ratio primi finis quatenus pri/mus finis est abstrahit a motu:& transmutatione: sicut colligitur ex In.
., tentione Averro. . meta. commen. .&.9. Prima autem materia&p in muni mouens considerantur a naturali: quia ratio primae materiae:&primi mouentis est ratio concernens: ut sic motum de transmu tatione. Di/uiserunt igitur sibi hqreditatem istae duae scientiae: naturalis scilicet Sediuina:& ex quatuor primis causis duas primas causas vendicauit sibi' naturalis: δc duas primas appropriavit sibi diuina. Ulterius dico quod diuina omnes causas considerat sub rationibus uniuersalibus & trans/- cendentibus: nam materia prima de qua minus videtur sub ratione qua substantia: M sub ratione qua ens seu potentia a diuino consideratur:
to.r .8c alibi frequenter. Materia tamen sub ratione propria conside ratur a naturali, ut scilicet est principium transmutationis. ex quo ali. quid fit ut in existente: sicut patet. .meta.commen. 9. Ita etiam dicas de primo mouente quod sub ratione qua ens & substantia seu asus a me/taphysico consideratur sub ratione qua mouens a naturali. Et breuiter quodlibet genus causae sub rationibus uniuersalibus a diuino conside/ratur. Et hoc sonat authoritas Auer. 2.meta. commen. o. ubi scribit: Mconsideratio uniuersalis in eo: quod sunt causae est huius scientiae, scilicet diuinae recte dixit uniuersalis. quia sub rationibus uniuersalibus, vadelicet sicut est ratio causae ratio actus δί potetiam ratio entis ratio sub/stantiae & huiusmodi: sub istis rationibus omnes causae a diuino conss. derantur: omnes etiam causae considerantur a naturali: ut quaelibet dat τ est e per motum, non ut dat esse absolute: sicut etiam subtilis Scotus de . clarat in primo suae meta. q. prima. Et Albertus magnus super. 2.physi. super text.27. Sed quomodo diuinus tria genera causarum conside xat. Ad hoc dixit Buricus in praesenti loco quod hoc est quantum altilini partem quae considerat de abstractis substanti js in quibus non est materia: sed ista solutio consueuit a modernis molestari: quia a pari na/turalis in .s.physi.vhi agit de primo motore: qui est a materia separat': diceretur abstrahere a materia.Et propter hoc aliter ipsi respondent Mdicunt quod metaphysicus solum tres causas considerat: ut causae sunt. scilicet formam: finem:& efficies nam hae communes sunt abstractis Minaterialibus sub ratione qua causae: sed quia materia ut materia non est communis abstractis de materialibus:ideo solum illam conliderat sub ratione potentiae quae est una de differentijs entis. Diuinus enim consi. derat abstracta a materia 5e a motu: vesper essentiam: vel saltem per in/disserentiam: sicut est sententia Auic. in primo suae meta. cap. 1. sed ista opinio non potest stare primo quantum ad instantiam contra Buri eum
28쪽
dico m non cogit. quia diuinus quiditatiue considerat abstracta amate, xia:&ideo in illa parte in qua diuinus agit de abstractis substatus rei te potest dici quod in illa parte abstrahit a materia.Naturalis aute in illa parte in qua agit de abstraetis non dicitur agere de eismisi quantum ad si ess: non quantum ad quid est: unde quantu ad ea quae quiditatius a naturali consideranturidico quod in eis reperitur ratio materiae vel hahi, ludo essen tialis ad materiam sumo autem materiam hic analogice sicut nosti eκ via Auer. Et propter hoc dixit Commen. in. 2.physi.commen. I o.quod oportet naturale dare in responsione omnes causas quoniam in scietia naturali apparet materia.& in quo est materia sunt omnes causae. Artifex ergo aliquis dicitur proprie a materia abstrahere quantum ad consideram quiditatiue ab eo: non quantum ad ea quae solum quan/tum ad si est considerat. Scientiarum enim speculatiuarum distinistio ij est penes quiditativam considerationem:& non penes simplicem inueri tionem consideratorum: sicuν patet ex sentetia philosophi. 6.mcitate
commento. 2. D. L.physi.text. commen. 26. Vbi ponitur terminus phy/sicae considerationis: quicquid igitur si de responsione Burtei in se: di,
co quod instantia modernorum non cognoscit contra illiam. Peccat iterum responsio modernorum in eo quod dicunt quod diuinus conside/rat solum tres causas ut causae sunt: non autem materiam diuinus considerat:vt causa est: sed solu ut potentia: sed ista responsio est purus error. Nam Commentatori timetaphy.comme.6. dicit u cosideratio uniuersilis in omnibus causis in eo causae sunt est huius. scietiae scilicet di/uinae. Ecce . dicit in omnibus causis:& n5 in tribus. Nec obstat dictu ipsorum: ut quia materia non est communis materialibus Sc abstractis: ideo non consideratur a diuino sub ratione qua causa: quia tunc cu ra/tio lapidis non sit ratio communis abstractis a materialibus:sequeretur quod lapis non posset a diuino considerari sub ratione qua ens: vel sub ratione qua causatum est absolute: quod est contra philosophum iii procemio mei . meta. t t. commen,primi. &.6.meta. ad princi/piu: qui vulς . diuinus considerat ens inquantum ens: & omnia inqua/tum entia:& ut c5tingit.Licet igitur ratio materiae consideratae non sit comunis abstractis Se materialibus: quia tame ratio causae quae est ratio sub qua materia cosideratur est ratio indii serens ad materialia & abstracta. iuxta illud Aduer. 12.meta.com. r9.in substantia aeterna inueniunt causae quae per similitudine dicuntur causae cu causis generabilibus Meorruptibilibus.& eandem sentetiam habet ibide com. 4.&. . caeli. eom.primo Sc secitdo de genera.c5.1 I. Ipter hoc dico ip materia a di uino etia condera ut causa. de .ppositio ista, materia est causa est di/uinae coiiderationis: sicut ista materia est ens in poteria. sicut eiu potentia de actus sunt de di inretiis enupita causa &causatum. Et licet materia in suo genere non nisi per tristationem causalitate habeat supra c5/positu. prior in est ratio causandi secundu natura in ratio mot'& trasta
Eois. Et ideo in illo priori ad diuinu spectat. Abiectis igiε aliora so/ x
Iutioib'Mico ιν diuinus debet tria genera causam c5siderare .pprie proqito forma desinis 5c efficies ide sunt subiecto: A sola rati5e distinguitur.I 2.meta.co. 6.Et quia materia prima no coincidit cu aliquo istoru-
ideo materia diuinusno edita tinui sub rationib' nascendentibusq
29쪽
&breuiter concordia in omnibus dictis Aueri consistit in hoc puncto ivt dicamus diuiniim sub rationibus c5mim ibi is omnes causas co siderare sub rationibus triscendentibua tres tantu pro quato in unu subiecto coin id sit: vi vero coparatur naturali diuinus quo ad quatitor pruria penera causarum sic appropriate naturalis duo prima considerat. s. materia prima: ad primu movens. sicut patet. IT .mcta .co m. 6.ex sententia Alexa.
primus aut liuis de prima forma a diuino appropriate considerantur. Et hoc eth qae eleganter dixit Auer.In. 7 iniec .com. .vhi dicit it prima di iviso secundu quam diuidit urens est in substantiam 5c arcidens. Et ista quae aio differt ab illa quae est in scietia naturali: qm ista quaestio inducit ad sciendum prima formam omnium entium M vltimum fine. Et prima quaestio qua incaepit in scietia naturali inducit ad sciendu prima matcria. 5 formas naturales prima motorem. Et hanci eandem sententia scri/
bit Comen, primo phy. in suo prologo. ubi dicit sp naturalis habet co/gnoscere causas primas secunda π possibile est cognoscere in hac scienv tia: sicut materia pruna dc moves primit. Forma aut prima Sc primus ti/nis a metaphylico consideratur. Ita em iacet vera litera in antiquissimo eodi e manu scripta:& sic castigaui .Et concordat hoc Auer. r. mct. co. .ubi dicit, scientia naturalis considerat de duabus primis causis. s. motore dc materia. Ista autem de duabus vltimis. s. forma ac sine. Nota igit hene ista solutionem: quia nullus ante nos vidit veritate in hac materia: si di cui videre potes. Quinta contradictio est in eode comento primo. ibi enim in expolitione .pbationis imioris per prima principia exponit primu agens Multim im finem omnia rara ex quo videtur p vltimus linis omnium reru a naturali consideretur. Nos aut inuenimus oppolitum hu
fine in omnium reru a diuino conliderari. Sed ad hoc soluentes dicimus iae naturalis considerat ultimum line omnium rem naturaliv. Dicimus autem: conii derat ultimum finem omnium rerum simpliciter de absolu/et te: licue in ii mili dicit Comen. p de principiis substatiae quatenus sub/statia est considerat diuinus:de principijs aut substatiae sensibilis quate/nus senii bilis est coli derat naturalis. . meta. primo. . 8 . 5.commentis,
S exta co tradictio est in tex.c5. . luia ibi philosophy dc C 5 me. le6 ab viii uersalibus ad particularia sit in scietia a cedendii. Huius tameA opposita inuenimus ab ipsis in. Σ.posterio. tex.c5.M.vhi dicit v, facili' est lingulare distinire qua via:vnde oportet ex singularibus in vita ascendere: naem inequivocasiones latent magis in uribus qua in differentibus si ecie.Respodetur qu nulla est c5 tradictio. Nam philosopli' hic loquitur de ordine doctrinae qui ordo non est aliquod genus demonstratidis: sicut dixerunt oulgares: sed est respectus quidam secundu prius Sc posterius:qui fundantur in scibilibus scietiae. Et de isto respectu loquutus ea philosophus ibi.& Comme. in dixit ui ex uniuersalibus ordine doctriinae ad particularia. i. ad minus uniuersalia scibilia debet ordo scietiae naturalis attedi scit in posterioribus loquutus fuit de dii finitione quae inuestigari hab ct e via diuitiua de eo positiva de resolutiva sicut dicit L meonte sis in illo loco. Et dixi tu, facilius est diffinire speciequc singularatius est cois Ixima qua genus uae est c5e specie bet .ppter latetia aequi uoςa io pii existente in ipso genere. sicut etia patet. 7. phisi tex. co m I r.
30쪽
Septima contradictio est in com. νγ. vhi habet totum nihiI aliud est Aquam sine partes. Huius tamen oppositum imi enimus. .meta.text.c5. Ivltimi & alibi frequenter, ista contradictio est satis difficilis,omnes ta/ Totum men Auerroistae currunt eodem cursu dicentes de intentione eius fuis/se totu nihil aliud este quam suas partes simul sumptas. Et pro hoc facit auctoritas Auer. .met c5.2o.vbihahet v sortes nihil aliud est
qua animalitas & rationalitas.Et infra ibide c5. 4. dicit u in indiui/duo n5 est nisi materia Se forma ex quibus c6ponitur. Et philosophus: de anima. t .co.IO. rvt pupilla visusm oculus est. sic anima & eos Ahima Sepus animal .dicunt insuper er tota est aliud a suis partibus diuism sum uβ a ni/ptis. Et primo modo dictit Auer. loquutu suisse hic secsido vero modo institia
loquutiis est.T.meta.co.ulti.Et in alijs locis ubi videtur oppostsi sentire,&ista sententii etia imposuit Auer. Suhtilis doc torin. 3.sentcntia. 6,distinct. Gq. 2.Nobis aut videtiirm n 5 sit uniuersaliter versi de intetione Auer.hoc manifestu est em si misi quodlibet nil aliud esci quam suae partes simul sumptae tuc mixtu ex quatuor elemetis nil aliud esset qua quatuor elemeta simul sumpta. & sic n5 haberet aliqua forma subperaddita formis elemetoru per qua esset hoc aliquid, & unu ens. quod est cotra Arist.in fine primi de generatisse.& c5tra A uer.t.caeli.co. 67. CEt. 7.meta. c5men .6o. dicit in caro n5 est terra & ignis, ex quib' copo Misito. nitur, sed est aliquid aliud additu.& eandem sententia habet primo de aia.co. 7 7.8c primo de generatione. 8 4.& primo meta c5.I2. Nec va/iet dicere ad hoc. sicut quida dicut . elemrta non sunt partes mixti. qa quaelibet pars mixti mixta est.Na elemeta secitan A verila aliter sunt
in mixto.& sunt partes materiales eius.amplitis Comen. I.de aia.c5. .
in solutide sectag.q principalis. d.qd ex intellectu & intellieihili fit verius Unu qua ex materia Sc forma.Ηt reddes causam sui dieti sui,dit,qa enim componitur ex eis non est aliquod tertium aliud ab eis, sicut est de alijs compositis ex materia Se forma.Ecce quod vult expresse c5positum dicere tertiam entitatem distinctam a partib' etia simul sumptim nam si sic non intelligeretur picisi fusi non esset ad propositu. Amplius
Commen. .meta.c5.6.in fine commen. d. quod in c5positis est natura
addita naturae componentisi, scilicet illud quod fit ex c5postione quia clarius. Amplius Commen. .meta.com.26. habet generata componitur ex materia & forma, dc est aliud ab eis ecce quod dicit qd est aliud: ec hoc non dixisset,si tenuitiet copositsi non superaddere aliqua natura partibus c5ponentibus.Amplius ibide.com.2 .dicit in natura hac, scilicet singulari sunt tria materia,forma,& aliquid quasi medium, id est. mixtu inter materia & forma, ecce qsio ponit tertit entitate. Amplius
mam dc c5nosin. Eidicut quod substantiata quaeda est material quae, non est per se hoc. Et quaeda est sorma per qua res est hoc. Est asit ter/ina & est illud quod fit ex ambobuMecce quod volut substana c5posi, ea esse una tertia subsatia, alia ab ambobus: si asit substantia e5posiano esset nisi materia de sorma simul,luc sprie n5 diceres substatia tera