장음표시 사용
421쪽
vectigandi Deu sumitura prima si ditione, uia causalitatissumitura secti da, uia remotionis sumitur a tertia. v d autem dicitur de co gnitione minorum, intelligendum cst de cognitione naturali,& per uiam naturalis uestigati O-1iis . Per fidem autem & lumen fidei aliter in cou nitione diuinorum uenimus, quia per dicta sacrae Scripturae credi mus ex auctoritate dicentis qui est Deus, sic ipsum cre' dimus trinum in personis , unum in ellentia quod nullo modo possumus cognoscere ratione naturali, cita patet quo modo Deum cognoscimus in ratione naturali ,
per fidem luid possit de Deo in hac uita cognosci SEcundo dicendum est , quid de eo cognoscamus in uia.
Et quia communis disti in tio est, quod de re aliqua dupliciter potest haberi cognitio , scilicet quantum ad quid nominis, quantum ad quid rei. Idcirco primo dicetur quomodo iotelligatur illa distinctio de quad nominis, Mquid rei. Secundo dicetur quomodo de Deo habemus
Κ uomodo abeant accipi cognitio quid rei, o quid nominis , horum dismcJιo. Cap. it. Vantum ad primum sciendum quod communis di stria tio est quod de re aliqua potest haberi duplici,
ter cognitro, scilicet quid rei,& quid nominis ut ergo pateat haec dii ininio. Notandum est quod haec distinctio potest capi, uel ex parte rei, uel ex parte nostri . Si ex parte rei, hoc potest esse tripliciter no modo comparando entia realia ad illa, quae non habententitatem calem, ut lapidem adcbymaeram, sic habentia entitatem ea lem, ut coelum terra, huiusmodi dicuntur non solum habere quid nominis, sed etiam quid te . Non habentia autem realem entitatem , ut Iagmenta , Pri uationes in huiusmodi dicuntur habere, solum quid nominis . Et talium sit notitia tantum ad quid notiar.
422쪽
nis , id est quid est illud quod significatur per nomeni
Secundo modo potest disti lagui quid rei contra quid nominis accipiendo in eadem re ut dicatur quid rei illud, quod pertinet adessentialia, quid autem aio minis illud quod pertinet ad accidetalia, ita ut utrumque tam quid rei qua quid nominis accipiatur realiter, tam eunti in essentialibus, aliud in accidentalibus. Et sit cres dicatur cognosci quantum ad quid rei, quando cognoscitu diffinitio eius essentialis,quatum ad quid nominis, quando cognoscitur aliqua eius discretio, solum accidentalis Tertio potest in .
telligi ut dicatur res cognosci quantum ad quid rei, cognitione speciali distincta, perfecta. Quantum auten aiquid nominis, quando cognoscitur cognitione confuse generali, Mim pernecta Ex parte autem nostri potest intellio ietiam respcctu illorum, quae ueraria entitatem habent tra-pliciter uno modo ut dicatur fieri de aliqua re ex parte nostri quid non in is, quando solum scitur quid significatur per nomen. Sud autem rei, quando scitur sua quid ditas, seu satura peilecte. Sed potest intelligi haec distinctio, ut dicatur cite de re quid nominis, quando solum scitur quid importatur per uoiaten ignoratur tamen, an talis res per nomen signi hcata sit in rem ira natura, uel non. Quid autem rei, quando scitur non solum quod importetur pScnomen , sed etiam quod abs cs per nomen significata estra rei tam natu ia. Teitro potest intelligi quid nominis contra quid rei , ut dicatur scire quid nominis, quando scitur de re solum quod est ut rerum natura, nescitur tame quid
talis res. Et lic solum res scitur, quod est res, alit diceretur latre quid rei, quando sciretur non solum ouia est sed
etiani quid realiter, qua fellentialiter res est ut si non solum scirem quia nomo est, sed quid est homo, ut animal latio ia ale. Sic ergo patet quod potest intelligi distinctio
de cognitione rei quantum ad quid rei, nominis,& anix pR: te nostri, quam ex parte rei. λ -
423쪽
Ruid e nosicamus de Deo quantum ad quid nominis, vel quid rei, quia eLI. Cap. IIII. Ecundo si s suppositis dicendum est, quid de Deo eo ognoscere possimus. Ad quod dicendum, quod ac piendo quid nominis pro in quod est scire quid per nomen ira portetur, uel pro cognitione confusa, uel pro cognitione
quorundam,q; a per modum proprietatum accidentaliuDeo sunt, uel pro cognitione aes ualis existentiae, statina patet quod de Deo cognoscimus quid nominis. Nam de Deo cognoscimus quid importetur per hoc nomen Deus, quia secundum Anselmum, illud quo maius cogitari non potest . Cognoscimus etiam confuse quid si r. quia substantia spiritualis omni imperfectione carens Coi nosci mus etiam quia bonus iustus, 3 misericors. Cognoscinausetiam quia est rerum natura, actu existens, nec solum fide, immo naturali ratione, & sic patet quod de Deo cognoscamus quid sit quantum ad quid nommis Accipi edo autem quid rei pro uera entitate, talis entitas est in rerunatura pro quid ditate, latura rei in generali, sic de Deo scimus quid sit. Sed accipiendo quid rei pro distincta , dc perfecta cognitione rei, sic de Deo nescimus quid cr, uia de cum uenim rad perse istam cognitionem Dei& distin- sta, magis scimus qui dio sit, quam quid sit propter quod
'd cit Dyoia istius, . capi . coelestis Hierar. quod negat Oncs de Deo uiri uerae, a stirmationes autem incompactae,magis
tamen uenimus ad perfectam cognitionem, quid Deus sit ex fidem, quam per rationem . Nam per fidem cognosci Mus Deum trinum inum, ad quod nullo modo pertinxit rationaturalis. Sic ergo patet quomodo de Deo cognoscamus quid nominis, uel quid rei. Causa autem quare in
speciali opossimus Unoscere quid rei determ male de Deo est, quia nullus siectus in determinatam Sc perfecta
coo nitionem causae ducere potest nisi totam uirtutem causae coaequet, Deus autem non cognoscitur nisi sicut causa
er effect una, quia nullo modo possunt uirtutem causis adaequare, immo distant in infinitum , sic sequitur quos
424쪽
de Deo quid sit pei secta, distincta cognitione scire non possimuS. De nominibus pertinentibus ad diuina. O Vantum ad tertium an Deum cognitum nominibus , Opriis, Vel metaphoricis nominemus, videnda sutquinque. Primum est, quod Deum ex creaturi Scognitum multipliciter positamus nominare, secundum quod dicimus Deo aliqua nomina conuenire proprie, aliqua me thapho sic Secundum quid est metaphorice, vel proprie nomen de aliquo dici, vel aliquid significale Terrium quae nomina proprie, vel metaphorice Deo conueniant. Oviarum utrum talia de Deo, & creaturis dicantur uni uoce uel analogice Qmmum utrum per prius conue niant Deo, uel creaturis,mod Deus possit pluribus nominibus nominari. V x x in ad primum. Sciendum , quod cum unaquaeque res, sicut cognoscitur, ita nominetur Deus autem, ut prius patuit, per creaturas cognosse tu multis modis, scilicet uia causalitatis, eminentiali re motionis, sequitur quod omnibus modis istis in generali,
pluribus sub istis in speciali, Deus a nobis sit nomina
Ditis Nominatur ergo nominibus ad causalitatem perti ne litibus, secudum quod sunt multi actus eius, e ctus uide qui creat, dicitur creator, quia saluat, dicitur salua tor,&sic de aliis Nominamus etiam eum nonam ibUS re
ncommutabilis. Et communiter talia nomina sunt nega x Nominamus eum etiam nominibus respicientibus
sapientem, omnipotentem a. quodlibet modo istorum iis , i '' 'ς' 'V trade summa Trin. disici.
425쪽
te tergo quod Deus ex creaturis potest multipliciter iα
minari. ratione aliquod nomen conueniat alicui proprie, ve An taphorice. Cap. I.
SEcundo uidendum est quando,& quomodo aliquod
nonaen aliquam rem proprie uel metaphorice significat. quando. qua ratione rei significat: coueniat proprie, uel metaphorice. Ad hoc dicendum est, quod nomen dicitur proprie rei aliter conuenire, quando in re illa est illud realiter, ad quod significandum nomen est primo directe impositum, sicut ridere primo,& directe est impositum ad significandum determinatum actum, qui in solo homine inuenitur. Nomen autem dicitur metaphorice transumptiue uel similitudinarie conuenire alicui quando res ad quam significandam nomen est primo, directe impositum, non est in illo, sed est solum ni illo quidam similitudo, uel proportio, sicut in prato non est ille actus ad quem significandum ridere directe, primo est impositum , sed in eo est quaedam similitudo, uel propor-r: , quia floritio prati praetendit quandam iocunditatem sicut risus signum cst iocunditatis in homine. Ex hoc igitur patet quomodo aliquod nome conuenit alteri rei proprie, uel metaphorice, quod crat secundum g uae nomina Deo conueniant proprie,vel Anetaphorice. Cap. VII.
TErtio uidendu es , quae nomina, Mutrum aliqua Deo
proprie uel metaphorace conueniant Ad quod dicendum, quod hoc quod dico proprium, potest sumi dupliciter. Vno modo, prout diuiditur contra commune,& sic: hominis est proprium rideres, sentire autem non , sed est commune homini,& aliis animalibus . Alio modo potest accipi proprium prout diuiditur contra metaphoricum, sic ridere proprie inest homini, metaphorice aute couenitrrato. Quado ergo quζzitu ut ualiud nome Deo proprie
426쪽
conueniat, aut loquimur primo modo accipiendo prout diuiditur contra commune,& sic accipi edo proprium prodis finitio, prout dicitur perfectio, & quasi di Tnitio, ita ut significet dini nam essentiam, .secundum propriam , 'persectam eius naturam, sicut animal rationale est propriuhomini, sic dicendum est, quod non Cuius est ratio, quia Deum nominamus sis cuti ipsum cognoscimus,4 intelligimus, sed De uia non cognoscimus in speciali, & prorprie quantum ad determinatam,& distinctam cognitione, quod est distinitive, ut prius patuit igitur&c. Non ergo proprium, prout diuiditur contra commune couenit Deo absolute loquendo, nec Deo aliquod nomen proprie con uenit accipiendo proprium prout diuiditur contra comu ne, sub isto sensu loquitur Dyonisius i. cap. de diuinis no'minibus dicens. Omnibus autem incomprehensibillis est, neque sensus eius est,neque fantasia, neque opinio, neq;
DOmen, neque sermo, neque lac us, ncque scientia. Et eoderiodo loquitur auctor i. de causis propositione. . dicens. Causia prima superior est narratione, deficiunt linguae a Iaariatione eius. Si autem accipiatur proprium, prout diui-Mi cur contra metaphoricum, sic dicendum est quod quaedam proprie, quaedam metaphia tace Deo conueniunt, ubi 'opus est duplici distinctione. Prina est, quod nominato G1unt considerari dupliciter, uel quantum ad rem significolam, uel quantum ad modum significadi. Secuda est, quod Domina sua in qua diu plici disserentia via quaedam important impellectionem in suo formali significato sicut esse creatum, esse mortale, esse corruptibile,& huiusmodi. Alia sunt,quq myortant exclusionern imperfectionis creaturarum, sicut infinitas excludit finitationem potetiae, mutabilis dependentiae naturae. Vel important perfectione nim tali gradu qui nullo modo conuenit creaturae, sicut Omnipotens, aeternus, huiusmodi. Alia sunt, quae important per et ionem absolui non secundum aliquem modum determinatum Deo, uel creaturis,sicut esse, cognoscere,&huius addi Alia sunt, quae important perlectionem, sed, si teterminato modo, qui modus solum competit creativis, ut en .I Resse agnum, leonemn huiusmodi .His supinasiillilla
427쪽
his, si quaeratur an aliqtia nomina Deo conueniant proprie, quae Dicendum cst iuxta primam :stinctionem, quod uel loquimur quantum admodum ignificandi, sic nuntum nomen conuenit Deo proprie ' quia omne nomen quantum ad modum si nificandi, sequitur modum repertum esse id in creaturis, quaedam conueniunt creaturis, quae nudo modo conueniunt Deo . Si autem loquimur
quantum ad significatum , sic respondendum est iuxta distinctionem se cudam,quia aut loquimul de nominibus importantibus in sormali significato imperfectionem, A talia
non proprie, nec metaphorice conueniunt Deo praeci se, ut elle mortalem, corruptibilem, huiusmodi, ut de se patet, dico autem praecise propter assiimptam humanitate nain filio, ratione cuius conueniebat sibi esse mortalem . Si autem loquamur de secundo genere no murum quae fini- portant determinatam persectionem, modo determinato conuenienti Deo soli, uel important exclusionem omnis perfectionis creaturae, uti ternus, omnipotens, & huiusmodi quantum ad primum , infinitus , immutabilis quantum ad secundum, sic dicendum est, quod haec Deo proprie, non me thaphorice,& soli conueniunt Et huius ratio est quia illa Deo proprie loli conueniunt, quae sunt imposita ad significandum directe, irimo illud , quod in Deo solo est,& talia sunt huiusmodi igitur,4 caetera patet discurrendo per singula Si autem loquamur de nominibus importantibus persectionem absolute, quae sunt nomina tertii generis, ut intellige re,& huiusmodi. Sic dicendunt est, cum res significata per talia nomina directe;&realiter sit in Deo, quis d& talia proprie de Deo dicuntur
Wposset sormari ratio eo modo, quo prius amota diistione exclusiva solum. Si uero loquamur de quarto genere norninum, quae . sim portant determinatam persectionem solis creaturis conuenientem, ut est sentire est ea gnum, esse
leonem,& huiusmodi, sic dicendum quod talia Deo non conueniunt proprie, sed transsumptiue quia res per talia atomina significata non est in Deo', sed aliqua eius similitudo. Vnde dicitur Deus similitudinari sentire quia cognoscit singularia, dicitur cisse leo, quia est fortis, agniti quia
428쪽
quia mansuetus, ignis quia uindicando iniquitatena consuriait, S sic de aliis. Ex his igitur patet in quodam generali, Jux, quomodo nomina deo, diuinis proprie uel metaphorice conueniant. Et quod dictum est de nominibus intelligo diceda de participiis uerbis,4 aliis dictionibus quantum ad dicta,& quantum ad dicenda. Lluo nomina deo, is creaturis conuenientia analogice de eis
dicantur Cap. VIII. O Vario uidendum est utrum nomina deo, creaturis
conuenientia dicantur uni uoce de deo & creaturIS. Au quod dicendum est quod nomina deo,& creaturis con Uenientia non dicuntur praedicari uni uoce,nec pure praedicari aequi uoce de deo,& creaturis, sed quasi medio modo, scilicet analogice, proportionaliter QMd autem sit se 'u locum, uia Iuocum,&analogum didium est prius, pro 'batur ergo propositum tali at o ne Plus distant deus , creatura in entitate,in nobilitate, perfect ione, quam substantia,&accidens, sed ratione distatiar in entitate, in nobilitate, perfectione, nihil commune substantiae, Maccidell, dicitur uni uoce de eis praedicam, sed solum analogico, ut patet quarto me thaph propter quod ens csimune de utrisq; analogice dicitur, ergo multo fortius nomina quae deo conueniunt. creaturas non uni uoce sed analogi cede utroq; dicuntur Et ita docet doctor communis in pluribus locis,&specialiter in prima parte q. xiii articulo .i X. ma nomina deo, recreaturis conuenientia dicantur de deo uel creatura Cap. IX.
QVinto uidendum est cum analogum per prius dica
turde uno, quam de alio, de quo per prius dicantur talla, de deo,uel creatura. Ad hoc dicendum Oportet praemittere duplicem distinctionem. Prima est alicut prrils patuit, nomina quaedam proprie quaedam ς' inaphorace deo conueniunt. Secundo quod in nominibus
Riccnduntur duo, scilicet significatum , modus signi sima uil
429쪽
eandi. Quo uiso dicendum, quod omnia nomina, quae so lum methaphorice deo conueni uint, dicuntur de creaturis per prius, quantum ad si Inificandi i m. quantum addos significandi, quia nonina a tal a dicta de deo nihil liud significant nisi similitudinem ad tales creaturas. Sicut enim ridere dictum de prato, nihil aliud significat quam quod pratum similiter se habet in decores, una foret, sicut homo cum ridet secundum similitudinem cuiusdam proportionis. Sicut nomen leonis dictum de eo , nihil aliud significat quam quod deus similiter se habet ut fortiter operet tu in suis operibus, sicut leo in suis operibus, per prius autem conuenit nomen rei, quam quod significet aliquam rei similitudinem, ideo talia per prius conueniunt creaturis, quam deo Nomina GUtenJ, qua non me
thaphoricta sed proprie deo conueniunt, dicuntur qui de per prius de deo, quantu ad rem significatam, per posterius de creatura, sed quantum admodum significandi pix
prius conueniunt communiter, ut dicitur creaturae, pcrposterius deo, ut bonitas, uita, uirtus, humi i odi. Et tamen a deo emanant. Vnde quantum ad modum significandi patet quod per prius talia imponutura nobis creaturas, quas primo cognoscimus, unde modum significandi habent, qui competit creaturis Patent haec perdoctorum 6 mune mirma parte. q. xiii arti. vi. t modi in genere nominum diuinorum. Cap. X.
QVartouidendum est, quot sint modi nominum,quebus utimur in diuinis Ad quod dicendum est quod
nomina, quibus utimur in diuinis, quaedam sunt quae uel conueniunt deo praeci se, uel deo in supposito silii in assumpta humanitate. Et ita sunt duo modi in genere nominum, quibus utimur in ditanis, utrunq . autem genus horum nominum subi diuitur, quia in talibus' u damnomina dicuntur proprie, quςdam metaphorice. Quan
Una autem ad ista , quae deo pret cis sine huma Ritate
430쪽
assumpta c5ueniunt,& proprie est trimembris distinctio secunctum quod tria sunt in diuinis, de quibus talia nona na piae licantur, secundum autem doctrinan: Boetii, bca ti Augustua lib. de trini quicquid est in diuinis, uel est se sentia uel notio, uel persona. rid autem importetur per quodlibet istorum nomiirum, supra de quolibet dictu est locis suis .issentia autem una est, personae tres notiones quinque Nomina ei sco, quae minam essentiam significant, uel aliquid ad essentiam pertinens, dicuntur euentialia, ut substantia, bonitas,& huiusnaodi, quae ad personas iue ad peis nam pertinent, dicuntur personalia, ut pater, si lius,& huiusmodi, quouero ad notiones n*tionalia, ut paternitas, filiatio&c. Nomina ergo essentialia praedicantur, sonant in quid, ut quid est nil, stantia, quid est uat Ia&c. Nomina personalia praedicantur, tonant in quis, ut quis est pater, quis filius, qui spuriusianctus Nominavi otionalia lonant.& praedicantur in quae, ut paternitas, siqliatio,&huiusmodi. De istis ergo per ordinem est dicendum t primo de nominibus deo conuenientibus sine humanit te assumpta . Secundo decψnuenientibus cum
humanitate assumpta Adhuc in istis primo dicendum est de nominibus propriis, secundo de metaphoricis . Circa propria primo dicendum est de essentialibus, secundo denotionibus, tertio de personalibus. Quantum ad essentialia, quaedam sunt substativa, quaedam adiectiva. Dicenduc si ergo primo de substanti uis. Secundo de adiectivis. Quantum ad nomina substantiva quaedam sunt abstracta de istis primo est dicendum Liquaedam concreta laeastis secundo Quaedam media, de istis tertio dicendum est, uomodo nomina essentiarisubctantiva in ab Iracto rari centur in diuinis Cap. XI. πTGitur quantum ad primum, quoinodo substantiu no-β inina essentialia, quae sunt abstracta,& haec sunt illa que ρbstracte diuinam essentiam significat, ut essentia, bonitasgiuinitas,&huiusinodi, dicantur in diuinis. Dicendum.