장음표시 사용
411쪽
De nominil,.secundarum ualent. 3 7
notionale est denominatiuum Denominat autem tria Primo ipsas notiones, de quibus primo dictum est, & haec denominatio est denominatio essentialis sic paternuas filiatio c. dicuntur aliquid notionale. Secundo dicuntur actus notionales illi, qui egrediuntur a persona habente notionem , uel terminantur ad pi r nam habetem notionem, prout respicit notionem &sic respecti patris gene rare est actus notionalis, respectu fili generati, respecta spiritu stancti spirare,& sic de aliis. Tertio dicuntur nomina,& uerba notionalia. Nomina qui dena quae si In incant praedicta quinque notiones,& sic nome patentitas est nomen notionale,& sic de aliis Verba notionalia quae significant actus praedictos,& sic generare, spirare sunt uerba notionalia,& sic de aliis . Non occurrit mihi aliquod nomen alicurus secundae intentionis ad alia genera pertines, de quo secundum intentionem propositam aliquid sit dicendum. Et ideo finem dictis de talibus secundis intentionibus ponimust dicendis Nec aliquem moueat, ouod haec nomina attributum,& notio notionale inter secundas intentionesPosui , quia quamuis siti disputabile utrum ad primas, uel ecunda intentiones pertineant, non est magna uis facienda, in hoc tamen maiorum, plurium sen tentiam sum secutus. De minibus Greundarum intentionum , quae
REstat dicendum de nominibus secundarum intentio..
num, quae complexi conueniunt circa quod dicendum est. Primo de nominibus secundamina intentionum, quae conuenrunt ipsis complexis Secundo dicendum est de eis , quae conueniunt quibusdam conditionibus ipsorii complexorum inctiatum ad prina una occurrunt ista unde cuia , scilicet orat lo , enunciatio, dissinitio, quaestio, propositio, praemisi a conclusio, argumentum , sylogis. nius, inductio, enthim ema, de quibus per ordinem est dicendum.
412쪽
Quid sit ratio, . qua sim species eius. Cap. CCXCVII. O Ratio est uox fgnificativa ad placitum , cuius partes separatae aliquid significant, ut hic patet, homo currit Istarum autem orationum alia persecta alia imperse 'ista Et est illa persecta, qua persccium sensum generat in
animo auditoris, cuius partes ipsam componentes sunt nomen, verbum, ut homo currit, uel homo est asinus. Alia est imperfecta, quae imperfectum sensum generat in aniano auditoris, ut homo,asinus Et haec non est proprie ora tio . Oratio autem est genus respectu omnium complexo Ium. Vnde orationum alia enunciatio, alia quaestio, alia propositi O, c.
Liuid sit enunciatio, quasio, propositio praemissis
FNunciatio autem quaestio, propositio,, conclusio ide
sunt realiter, differunt ratione. Dicitur enim Cnunciatio cum absolute sumitur, pronunciatur, ut homo est albus Quaestio quando per modum interrogationis ab opponente propoliatur, ut sic homo est albus . Dicitur autem propositio, ut sumitur ad aliquid c6dludendum, ut sic omnis homo est albus, Sortes est homo, igitur Sortes est albus. Et ipsa propositio inquantum assumitur ad inferendum conclusionem, dicitur piae misi. esse, inquantum in ordine syllogistico praecedit conclusionem dicitur au- te in conclusio in qualitum syllogisticὰ cocluditur ex praealtassis, sicut habens colorem disgregatiuum uisus, est albus, homo est huiusmodi igitur homo est albus . t sta eadem ratio trunciatio, quaestio,, propositio, praemissa concalato, respectu quorum oratio est genus, tame hic nommina idcm conueniunt diuersis respectibus
413쪽
De nomini biecundarum intent. 3 sfruid sit diffinitio , di scriptio
Dissiliitio autem est oratio quid est esse significans, ideli indicans,& dicens nat triam rei. Hoc autem potest 1ieri dii pliciter. Vno modo per citentialia rei. Et sic datur per genus, differentias proximas in tunc habet proprie rationem diffinitionis sic sola species diffinitur. Alio modo datur per proprietates accidentales. Tria enim nullia non habent differentias essentiales, sicut ens, m haben tibus aute non sunt nobis notae, ideo circumloquimur ea S, per proprietates accidentales declaramus rei naturum. Et tunc non habet rationem diffinitionis proprie, sed uocatur descriptio. Et sic potest competere omni rei,de qua potest haberi aliqua cognitio. Quamuis autem secundum Philosophum dissi nuto uocetur terminus, aliquo modo debeat data sine copula, ut patet 2 posteriorum,nllillo Iari nus quia datur ex genere, indifferentia, qua trium ad dissinitionem proprie dictam, uel ex aliquibus loco generis,& differentiae, quantum ad descriptionem in cum sit etiam aliqualiter pertinens ad genus orationis idcirco Inter O- Plexa utrunque posui, mita omnium praedictorum sigia: sicantia,& disterentia scilicet orationis, quς genus est, ad qtera, omnium suarum specierit, scilicet enunciationis, quaestionis, propositionis, praemissae, conclusionis.
Fruid si argumentum, quot modis dicatur, o quasin se
ARgumentum autem dicitur ratione rei dubiae faciens fidem secundurn Boetium in topicis. Potest autem clarius dilfiniri quia argumentum est oratio probata ali , cuius dubietatis. Est autem argumentum species oratio, nis,4 genus respeetu sina ili, enthymematis, inductionis,
exempli Oinuibus aute istis modis potest aliquis argu . mentaria propositu. Hic autem videladu est quot modis
414쪽
dicitur argumen inm,&dicendum est qu5 tribus modis: Uno enim modo dicitur procellus rationis a notis ad ignota. Et sic accipitur indicta dissinitioiae,&quia totus pro cessus syllogisticus habet uirtutem ex medio, in quo continetur virtualiter ipsa tota conclusio breuiter,&succincte. an de tractu est nomen argumenti ad hoc, ut quaelibet bre- Dis praehbatio futurae narrationis uirtute eam continens, succinct algumentum dicatur. Et sic in bibliis peta Cipitur argumentum praesertim in epistolis Pauli. Vbi ante epistolam post pro emium ponitur praelibatio breuis, quae dicitur argumentum, 'uia per processum rationis uirtute medri virtute luminis natural 1s sit manifestatio ei: ideo protractum est nomen argumenti ad lumen manifestans,sicut dicit apostolus Ephe s. Omnia, quae a guuntur, lumine manifestantur .Et ad istam manifestatio Dem maxime reprehensivam vitiorum,.sic dicitur ad nim . . Argue obsecra Incrcpa, c.
midsi filogismui, is quot sim species eius. CIllogismus est oratio, in qua quibusdam positis,4 corisia cellis, scilicet duabus praemissis, necesse est aliud eueni-1e,icilicet conclusionem per ea, quae posita sunt,& concesisa. Quamuis autem in syllogismo sint tres orationes, tamecicitur una oratio non unitate indivisibilitatis, sicut puntiis, sed unitate perfectionis, Mordinis, sicut mundus Syl-etuu sicut ille, qui procedit ex ueris, necessariis causis Cisclusionis, ut hi omne animal lationale est risibile om-
agrus in librotopicorum. Alius 1bphisticus,siue elencus
iste procedit ex apparentibus tantum, siue existentia ut
ti bi ς, α de hoc agitur in hia eletil
415쪽
De nominib. secundarum intenti3yr
aeuidsit enthymema EN thymema est syllogismus truncatus, in quo insertur
festinata conclusio. Et dicitur ab en quod est in ,αthymos quod est mens, quia opponens in mente retinet ait: ram prς missarum,ut hic Sortes est homo, er go est animal, hic enim in mete retinetur maior propositio haec, scilicet omnis homo est animal, qua posita esset perfectus syllc-gismussic,omnis homo est animal Sortes est homo, igitur zortes est animal.
Quid sit inductis. I Nductio est progressiis ab omnibus partibus simul sit mptis, siue singularibus sufficienter enumeratis ad uniuersale, ut hic, Sorte currit,Plato currit, sic de aliis ire itur omnis homo currit.
Liuid sit exemplum. EXemplum est ab uno simili ad aliud simile progres.
si, ut hic in naue regenda non Sorte, sed arte doctor eligendus est, ergo in scholis regendis De nominitas secundarum intentionum conueniensibus con ditionibus complexorum. SEcundo dicendum est de nominibus secundarum latentionum , quae conueniunt quibusdam couditionibus: complexorum, quae stant quattuor quantum pertineta a praesen scilicet dici per se, lici de omni, dici de uullo, de reduplicatio. suomodope dicat habitudinem causa, ct cuius,et quod me quatuor modi dicendi per se . CCC.
Irca primum sciendum quod haec praepositio per,hMbitudinem causa designat,in interdum etiam siluarx
416쪽
sicut existens solitarius dicitur esse per se. Causae autem habitudinem designat. Quandoque quidem sei malis, ut cudicimus quod corpus uruit, per animam Quandoque autem aterialis, ut cu dicimus quod corpus coloratum est per superficiem, uel homo est corruptibilis per corpus coloratum per superficiem Quandoque autem significat habitu Esnem causa extrinsecae, d praecise essicientis, ut cum dicimus aqua cal scit per ignem . Sicut autem praepositio per denominat habitudinem caustu , quandia aliquid est causa eius, quod est extrinsecus,& attribuitur subiecto, ita ut
quando subiectu, uel aliquid eius est causa, quod attribuietur subiccto, ua quandoque subiectum eius est causa, quod nitribuitur ei, hoc significat hoc, quod dico, aliquid est causa per se. His suppositis patet quomodo accipiantur quattuor modi dicendi per se, quot Philosis plius primo posteriorum assignat Petimus est, quando illud, quod attribuitur alteri, est causa erus formalis, whoc modo difffinitio,&partes dissinitionis essent alis dictitur essentialiter de di R inito primo modo dicendi per se, ut animal rationale de homine. Secundus modus est, quod haec praepositio per denominat habitudinem causa materialis, prout cilicet illud cui aliquid attribuitur, est proprium subiectum ipsius, specialiter accipiendo materiam in qua Et quia
subiectum ponitur in dissa nitione accidentis, aliquando an abstracto, ut simitas est nasi curvitas Aliquando in concreto, ut simus est nasus curuus. Idcirco generaliter secundus
modus dicendi per se est, quando subiectu ponitur in diffinitione praedicati, quod est proprium accidens eius, iucrar, impar per se diciatur de numero,& risibile de homiane Tertius modus per se est, prout per se significat solitagrum quid, ut cum dicimus Sortes estic se Miste modus solum conuenit primis substantiis, partibus,sive supposuis de genere substantiae, ciste modus est magis modus essendi, quam dicendi. Qii artus modus dicendi per se est quando haec compositio per se designat habitudinem causae essicientis, ut cum dicimus, aqua calescit per ignem. Et
isti modi dicendi per se primus, secundus, 'quartus
sunt quaedam conditiones eorum, quae cotemplatione di-
417쪽
De nomini b. secundarum intent. 33s
cuntur. Tertrum autem est magis modus essendi quam dicendi, ut dictum est
luidsit diei de omni, se nullo Cap. CCCLDyci de omni est, quando nihil est sumere sub subie--to, de quo non dicatur praedicatu, ut cum dicitur om-1re animal est substantia, nihil enim potest sumi sub an mali, de quo substantia non dicatur conuerso autem dici de nul lo, quando nihil est sumere sub subiecto, a quo non Temoueatur Idae dicatum, ut cum dicitur nullum animal est lapis Ibi enim nihil est sumere sub animali, quo non remoueatur praedicatum, quod est lapis. De natura reduplicationis Cap. CCCII.
REduplicatio autem est quaedam conditio posita in propositione reddens causam quare praedicat hi insit subiecto Haec autem habet fieri per hoc uocabulum secundu quod, uel inquantum , uel prout ut cum dicitur homo inquantum est homo, uel homo, prout est homo, uel homo, secundum quod homo est rationalis atquia omnes tales reduplicationes eiusdem natura sunt, idcirco de conditione re luplicationis in genere in una solum exemplificando, aliquid dicendum est . Sciendum ergo quod cum hoc quod dico secundum quod, uel quaevis alia re duplicatiore duplicet illud , per quod praedicatum inest subiectoo , S conuenit soli, oportet quod aliquo modo illud, quod reduplicatur, sit idem subiecto, Maliquo modo sit idem praedicato, sicut medius terminus in syllogismo affirmativo habet operationem ad praedicatu, aut ad illud, quod sequitur ad ipsum, ad subiectum autem coparatur sicut illud, quod aliquo modo in subiecto includitur. Experiuntur autem quod in subiecto ista includuntur, scilicet substantia subiecti, Daccidentia, .causae. Et ideo secundum quodlibet istorum potest fieri re duplicatio in propositione, substantia autem subiecti est & ipsum subiectum, latura enis secundum quodlibet istorum potest sieri reduplicatio, ut uerbi gratia, potest enim homini per redu- ctionem
418쪽
plicationem praecedentium aliquid attribui ratione causeirum,& principiorum . Et sic quantum ad causam materia Iem, dicimus ouod homo, inquantum compos tu eX conmtrariis est corruptibilis , quantum ad causam formalem quod homo inquata tum habet animam rationalem , est ad imaginem Dei. Quantum ad causam efficientem dicimus, quod Petrus, inquantu filius Socratis, est eius haeres, Quantum ad si halem , dicimus quod homo , in qua nitur est ad beatitudine or tria a tus, C possitet quod sit immortalis, quantum ad animam. Si autem attribuatur homini aliquid ratione accidentium, sic dicimus quod homo secundia quod coloratus, est uisibilis Si autem aliquid attribuat ut homini ratione suppositi, sic dicimus quod Sortes secundum quod Sortes, est individuum. In hoc igitur terminatur tota
secunda pars libelli, in qua dictum est de pertinentibus a
trimas,& secundas intentione S.
qua dicitur qua is quomodo nomina diuinis conqueniant. Cap. I. N ac tertia parte huius operisse cui re sun praemissam supra in tetionem due cendum est quae nomina,4 quomodo, diurnis conuentant, quod ut compen' diose,& in quibusdam generalibus regulis modo quodam grosso, iugurariliter exequatur, tali est ord me procedendum. Cuni enim res non nominemus nisi secunduli Uaod eas cognoscimus.Sunt enim uoces signa earum, quae uni io an is a passionum, ut dicitur primo peri armentarii' idcirco prum uidendum est quomodo in Dei cognitione psurpimus. Secundo quid de Deo in uia cognoscimus. Tertio
419쪽
Tertio an nominibus propriis, uel metaphoricis talia cognita exprimamus. generaliter quibus nominibus tali debite explicemus. Q uiri quot sitiri modi nominum, ciuibus ut inaurin d mmis. Qui irio quis sit modus debitus utendi talibus nominibus secundum ueritate fidei Christianae L uomodo Deum cognoscamus Cap. Id. Vantum ad primit m quomodo Deum cognoscamus. Sciendumquὁd omnis nostra cognitio ortum habet a sensu cum igitur Deus non cadat tib sensu , sed solum creaturae, Deus in statu usae cursu naturae a nobis cognosci no potest,nisi per creaturas eo modo, quo causa cognoscitur per effectum Et hanc uiam posuit Apostolus Roma. I Inuisibilia Dei per ea, quae facta sunt uitellect a conspici titur, sempiterna quoque eius uirtus,& diuinuas . Se cundum autem Dionysium . cap de diuinis nominibus Tribus modis per creaturas uenti usia Dei cognitioncm scilicet uia causialitatis, eminenti,4 remotionis. Et huius ratio simul cum sussicientia sic sumitur Da esse creaturet est ab altero , unde secundum hoc ducimur m caussam, aqua est, hoc autem potest esse dupliciter . Aut quantum ad illud, quod receptum est,in sic ducimur per modum causalitatis aut quantum ad modum recipiendi, hoc dupliciter. Qisa uel amovemus a Deo quicquid imperfectionis est in creatura,&siccst uia remotionis. Et secuti dum quod illud quod est perfectum in creatura, persectius, iobilius est in Deo,& sic est uia tertia scilicet minentiae. Per uiam ergo causalitatis Deum cognoscimus, sic arguendo. Omne quod habet este ex nihilo oportet quod sit ab alio aliquo, quo suum esse fluxit, sed omnes creaturae habenteis ex nihilo, quod patet ex earum imperfectione, io G sibilitate, ergo oportet quod sint ab aliquo uno primo non creato,& hoc Deum dicimus. Et de hoc dicit glo. Ambrosii super epistolam ad Roma, cap. i. Vt Deus qui natura inuisibilis est, etia auisibilibus posset sciri, opus fecit, quod opificem sui uisibilitate manifestauit, ut per currum Hicertum post sciri, Mille crederetur Deus omnium, qui hoς fecit,
420쪽
iecit, quod ab homine impossibile est fieri. Per uiam autem remotionis procedimus sic, quia ultra omne impcrfectum oportet est aliquid impersectum, cui villa imperfactio admisceatur, sed omne corpus est quid imperfectu quia est termi iratum, initum suis dimensionibus, ergo
UitIa omne cor ptis portet ponere aliquid, quod non sit corpus, quod spiritum dicimus incorporeum . Omne autem corporcum est mutabile,& de sui natura est imperfecti in ergo ultra omnes spiritus mutabiles, scilicet anima
Mangeli, oportet este a quo dens incorporeum immuta' bile in ominino perfectum , quod Deum dicimus . Et de hoc dicit Augustinus . de Ciuitate Dei cap. 7 Viderunt summi Philolophi nullum corpus esse Deum,&ydeo cuncta corpora transcenderunt, quaerentcs Deum uiderundenim quod mutabile est noli esse summum Deum,omniu-que princi pruna , o deo omnem animam mutabilesque species transcenderunt. Deinde uidi runt omne quod mistabile est,no post e esse nisi ab illo, qui inco mutabiliter S simpliciter est. Intellexerunt ergo eum omnia ista fecisse, Manullo fieri potuisse Per uiam autem eminetiae in essendo sic procedimus, bonum & melius dicuntur m comparatione ad optimium, sed in creaturis in substantiis corpua inuenitur bonum , spiritus melius, in quibus tamen notae est bonitas a semetipsis igitur oportet dare aliquod optimum, a quo fit bonitas, in utroque, hoc est Deus. Et de hoc dicit August. lib s. de Ciuitate Dei Mest in glosse Rom.
Considerauerunt Philosophi quicquid est in substantiis uel corpus esse,uc spiritum, mei iusque spiritu esse, quam
corpus, scd longe meliorem qui fecit spiritum,& corpus,& hunc Deum dicimus . Sic ergo patet quomodo in diuinorum cognitionem deuenimus, quia per creaturas, per eas tripliciter, quia uia causalitatis, uia remotionis, ita eminentiae, haec tria sumuntur secundum tria in creatu ris Ieperta Nam omnis creatura est ens productum de ni hilo ab alio. In quantum autem est ens aliquam perfectionem importat, quia productio ab alio causam flicientem habet, quia uero de nihilo uertibile uertibilis est in nihil subtracta insuentia conseruantis. Via ergo eminentiae inuestigan