장음표시 사용
391쪽
De nominib.secundarum intent. a r
homo animali, sic de aliis . Sicut autem praedicata dicitur ab actu praedicandi, praedicabile a Ctentia Maptitudine praedicadi, ita subiectum dicitur ab actu, tib ij-
cibile autem ab aptitudine. Et hoc de subiecto dc subijcibili dictum sufficiat. Liuid sit nivocum. Cap. CCLXXXI. SSi quia subiectum praedicatum consequuntur quaedam accidentia, quae importantur nominibus secundae intentionis, ut univocum , alialogum,i huiusmodi, ideo subistis subinfero primo de hoc, quod est viamo cum . Vnivoca autem diffiniuntur in principio praedicamento rum sic. Vniuoca dicuntur illa, quorum nomen est commune,& secundum illud nomen ratio substantiae est eade. Et secundum hoc, uni vocum si nificat illud nomen,quod potest dici de pluribus secundum eandem rationem substantialem,sicut homo dicitur de Sortein Platone, Manis mal de homine,& leone Et inde est quod omne genus de suis speciebus,& omnis species de suis indiuiduis nivoce praedicantur, ut Porphirius dicit.
on ficata secundum Albertum. Et ideo aequivocum dici tuo illud nomen, quod est commune multis, fecundum illud nomen illorum significatorum ratio, leuiunctantia est diuersa, sicut patet de hoc nomine canis, qui dicitur de latrabili,& de cilesti fider & pisce marino.
Et Ialoreum autem aem est ud proportionabile sicut Latialogia idem est, qud i proportio
anato rum dicatur illud nometa, quod est communem ut
392쪽
dum quandam proportionem de alio, uel de aliis, sicut eus per prius dicitur de substantia, quam de accidente Haec autem proportio dupla est in nominibus. Uno modo, qua multa habent proportionem ad unum,& sic Lanitas in an miali est analogum ad sanitatem in medicina, ut ad causam δε adian uatem in urina, ut ad sonum ΑΗ modo, quia unum habet proportionem ad illium,
sicut sanitas medicina ad sanitatem urinae. Et iste modus communitatis est medius inter primam aequivoc tionem, simplicem Uiuocatione. In his enim,qua an logice dicuntur, non est totaliter una ratio sicut in uni uocis, nec totaliter diuersia sicut in aequi uocis Sed nomen, dsi multipliciter dicitur, significat diuersa seeundum portionem. Est autem differentia inter b c tria,qui si nomen commune uel ipsa coitas debeant druidi uni vocum diuiditur persuas proprias differentias, sicut genus drui ditur suis differentiis Aequi vocum autem diu itur secudum diuersas resfignificatas, sicut canis Analogum autesecundum diuersos modos proportionatos,sicut Cias desse di in io prςdicamenta, ut dictum est secundum diuersos modos essendi Vlterius autem dicendum est, quod idem nomen potest esse aequivocum in analogum respectu diauersorum ' non respectu eiusdem, uphoe non ' a nis est quivocum respectu latrabili , sideri, zzscis Est autem unxuocum respectu omnis canis a rad-lta. Est autem ala alogum respectu omni, eunde
iis ueri, respectu canis a bili, picti. '
393쪽
De nomini lasecundarum intent. 32,
qua sint proprie denominatiua, quatuor requiruntur. Pri mo , quod conueniant in principio uocis, Missetant in sine Secundo quod unum significet per modum abstracti, aliud per modum concreti Tertio quod conueniat in si nificato formali. Quarto quod denominans differat essentialiter a denominat,' Et haec quatuor patent in hoc, quod dico, albedo, album. Et nota quod quantum ad quartam conditionem habet veritatem generaliter in omnibus concretis accidentalium . In concretis anaei substantiae non sic clarum est, quia virum homo lumanitas differant realiter, quaestio dubia est . muta autem conditio potest addi quod oportet quod utrique sit nomein potentia, ut patet in praedicamentis . De eo ι em quod est in complexum,in de eius opposito, scilicet complexum, dictum est in principio, in primo praeambulo,ut esset ordo clarior dicendorum. De nominibus secundarum intentionum tonuenientibus imeo lexis, qua sunt communes omnibus praedicamentis. Et primo quomodo talium sit triplex gradus Cap. CCLXXXII. NVnc dicendum restat denominibus secundae in te
tionis, quae conueniunt incomplexis, dicuntur de incomplexis , sunt tamen communes omnibus praedi dicamentis tam substantiae, quam accidentium , ubi notandum quod istorum nominum est triplex disserentia ,- cum res in praedicamento existens possit sumi. in vitia uersali quod dicitur respectu particularis,4 in particula ri quod dicitur respectu uniuersalis. Item quaedam pos sunt conuenire rei, prout sic uel sic consideratur. Idcirco aliqua sunt nomina secundae intentionis , quae rebus con uenrunt, ut considerantur in uniuersali respectu particularis,in de istis primo dicendum est sicut genus species, huiusmodi. Alia sunt nomina, quae conueniunt rebus, ut considerantur in particulari respectu uniuersalis,
sicut individuum huiusmodi ..de istis sec unda
394쪽
dicetur. Quae sunt, qua conueniunt rebus, siue sic, siue ceconsiderantur, sicut habere proprium in sic accidens conuenit rei, tu niuersaliri in particulari, sicut animalis est proprium sentire, Sortis bene cantare, Maccidit: mini rationale, orti accidit albedo, .de istis tertio
importetur nomine generis, o nomine generis generalissimi, o mine generis subalterni. Cap. CCLXXXIII.
DIcendum est ergo de nominibus secunda intentio
nis quae rebus conueniunt, ut considerantur in uni uersali respectu particularis. Haec alitem sunt tria quantuiad praesens pertinet, scilicet nomen generis , speciei, vel differentia: Ista enim tria distinguuntur, prout important ordnaem praedicabitrum, quantum ad ea, quae sunt uniuersalia, sicut patet in arbore Porph)riana, quς in libro suo de scribitur. Genus autem dissinitur Porphyrio sic. Genus
est quod praedicatur de pluribus disserentibus specie in eo, quod quid est, id est essentialiter. Haec autem diffinitio magis est rei sit biectae ipsi nomini, quam ipsius in tetionis
nominis. No entin ipsum nomen, vel ipsa intentio praedicatur de specie, male enim diceretur, homo est genus, sed ipsa res praedicatur de specie, unde bene dicitur homo est animal, nihilominus expositive haec dissinitio dicit, quid est hoc nomen genus, quia hoc quod dico genus,est quoddam nomen significans intentionem, quxti tentio,&'quod nomen conuenit illi rei, quae prς dicatur de pluribus speciebus essentialiter, ut quod animal praedicetur de homine, de bouri quae differ ut specie, couenit sibi quod dicatur genus. Ex hoc patet quod diuersimode accipitur genus a rammatico, qui dicit quis genus est exploratio sexus,&alogico, qui dicit quod genus est quoddam prae dicabile temetiam non accipimus hic genus, prout dicitur 'liquorum genealogia, sanguinitatis, es prout est multorum collectio, scd solum dicitur genus talis intelio
qua conuelut ei pro sicci plures species supponuntur u
395쪽
De nomini bsecundarum intent r
animali bos, honio, Masinus . Genus autem sic sumptum diuiditur in reneralissimitam, subalternum . Generalissi, Inum dicitur genus, quod dicitur de illo , quod non habet aliquod genus suprase, misto modo quia substat: tia in genere non habet supra se genus aliud , dicitur genus generalissimum Sed una corpus in anticia turri corpus habent supra se substantiani , dicuntur genera
Psius necisi, quot modis dicatur is quid e-
cies subalterna 'ecialissima Cap. CCLXXXIIII. Species autem multis modis dicitur, quia uno modo
idem est, quod membrorum dispositio pulchra, vel faeda, sicut dicimus species Priami digna est aperio, iuclion loquimur hi es. Alio modo dicitur species similitudo rei,& hoc modo species, res repraesentantes, dicuntur osse in sensu, uel in intellectu, nec sic intendi inus hic. Atio modo distinitur species porphyrio sic, species est, quae praedicatur de pluribus differentibus numero in eo quod quid, id est essentialiter. Et sicut dictum est degenere, ita haec disset nitio magis competit rei subieci a intention; quam nomini. Vnde potest ex hoc dici quod species si
quoddam nomen secundae intentionis ita quoddam nomen intentionis quae intentio conuenit rei, quae praed)ca'
turde pluribus d Eerentibus numero, ad differentiam genetis est entialiter,& sic de specie intendimus hic . Est autem duplex species ic: licet si ecialissima, quae lion habet aliam sub se sicut homo, bos,&iui uim odi. Et subalterna, quae habet aliam sub se, sicut aialmatiam corpus habet ani-naal, animal autem habet hominem. Et ta idem potest esse, mest genus subalternum in species subalterna respectu diuersorum , sicut aifarnal est genus sit balternum, quia est sub altero positum , scilicet sub genere substanciae, Scaliorum . Et est species subalterna, quia est aliqua sub ea posita, scilicet homo. X quo patet diuersa acceptio specie a orammatico, qui uult aliqua esse specie a prinant linae;
396쪽
ue derivetitu . Et a logico, respectu citius species est se, cunda intenti applicata, consequens rem prout intellis uel prout est obiective an intellectit, uidelicet quod es praedicabilis de pluribus disserentibus numero. g uot modii accipiatur disserentia, is qui Vir. p. CCLXXXV. Hi Ferentia autem est triplex scilicet communis, pro arpos magis propria Communis dicitur, qua ali dcineri ab aliquo rebus communibus,ut Sortes albus differt a Platone non albo,&sic non loquimur hic de differetia Alia est propria, scilicet quifacit distare accidenti iv separabiti, siue causetur a principio intr: D seco, ut sanitas, siue e X trinseco ut cicatrix,&nec sic accipimus hie Ali: disterent test magis propria, quae facit alterum ab altero differre specifice, ut rationale respectu hominis Et sic disserentia est quod praedicatur de pluribus differetibus specie in eo quod quale id est disterentia est nomen cuiuisidam tentionis, quς intentio conuenit illi rei, quam intellectus considerat praedicabilem de specie in quale. ferentia enim licet secundum rem dicat quid. substantiam, tamen quantum admodum dicit quale. Et haec est,
mul hic Et si patet denominibus istis, quae sunt enis species, diis 'rentia quantum ad suam significantiam ς00Rςnientiam, differentiam. H λδ m,
siderantur in particuiari. v. CCLXXXVI
397쪽
ticulare aliquando respectum ad naturalii nur, C , ut Sortes respectu hominis, S albedo res ii diu alhaec in c5. Aliquando autem habEt respectundi ad ,- Icommunem, ad proprietate S. tiago considet altar res in particulari, prout habet respectum ad naturam communem, sic importatur nomen secundae intentionis,& uocatur particulare, Ha quantum a natura omnὶ uni exceditur, quia natura communis in multis inuenitur, hoc auteparticulare in uno solo. Si autem consideratur res in particulari per respectum ad naturam comm tinem δε ad accidens, uel proprietates, sic dicitur singulare,& indiuiduu, sed in druiduum, in qn antum est in se in diuisum, singulare autem , inquantum est diuisum ab aliis, sic ista tria disserunt, quia una meadem res dicitur particular: , inquantum exceditur a natura communi, sed in druiduum inquantum est in se in drui sum, fingulare uero inquantuest ab aliis diuisum Ista autem tria nomina dicuntur tam de substantia,quam de accidentibus, ut Sortes & haec albedo,& quodlibet est particulare individuum,& singulare. Item quodlibet istorum dicitur de toto de parte, quia Sortes, pals Sortis quodlibet est individuum si i1-gulare, particulare. nomine proprii, accidentis, quae eonuen:κnt omnἱ praedicamentorum tam in uniuersati, quam in particulari resideratis. Cap. CCLXXXVII.
Modo dicendum est de nominibus secundae intem
tionis, quq conueniunt rebus,uel consequuntur res ut considerantur uel in uniuersali, ue in particulari in omni genere. Haec autem sunt duo scilicet nomen accidentis, nome proprii Vbi intelligendii quod res iniri in genere considerata in uniuersali uel particulari potest euenire quicquid, uel aliquid, quod non est eius essen
tia de substantia, hoc dupliciter no modo
398쪽
liavi a in M,1 ιιιι 1 El, sed pluribus aliis, sicut albedo
Sorta,& Platoni, huiusmodi, uestimentum Sorti, Platoni, sic tale eueniens dicitur accidens. Est tamen intelligendum quod accides uno modo dicitur illud, quod m,n est de si ibstantia rei, Mestia re sicut in subiecto, nec per se existens uel subsistens,nec dans esse rei, nisi secundum quid, sic albedo est accidens, cita dicitur accides de nouem rerum generit us solum Alio modo dicitur accidens illud, quod non it de substant a,in intellectu rei&tamen non est de atione sua, quod fit meo sicut acci dens in subrecto, sed potcst aliter se habere. Et asto modo
Inuenitur ratio accidentis, sumitur pro X trian ea natura
Ita, sicut detur accipere accidens Amst. in labio predicam Entorum, cap. de relatione, quando dicit quod hon o aecidit servo Vinde etiam sic uestimentum accidit Sorti qualitas quantitati,& disti rentia generi , sic est nomenu'cuiritet intentionis. Et disinitur Porphyrio. Accidens est quod adest uel abest praeter subiecti corruptionem iactuat alga acceptione nomine subiecti uocatur illud cui tale quid dicitur accidere, sic ponitur inter oui iam prα- dicabilia. Et si obiicia uir quod non uidetur quod unum nomen sit primae uel secundae intentionis Dacen lum damino. Sicut enim idem nomen potest esse aequivocum
unimo cum, analogum respectu diuersorum t prius patuit ita idem nomen est primae intentionis,& secunda ut patet ua hoc nomine species, prout enim hoc nomen species dicit rei similitudinem, siciit species in speculo rela noculo est nomen prima antentionis, sed pio ut nos me specie importatur habitudo illa, quae rei conuenit, in te lige prout praedicabilis est de pluribus ditarentibus nu-naero, est nomen secundae intentionis . Si autem ultera us
obriciatur, quod secundum philosophu in imo si lex. 3o quod uere est, nulli accidit, exponi dum cst de orina modo, quia sic nulla substantia accidit alicui, sed d a
rum ad secundum modum, quod uere est, alicui acci Alio modo potest aliquid alicui rei accidere consideia 3n uniuersali, uel particulari,quod non est de eius substanuel
399쪽
De nominib. secundarum in tet. 337
uel non omnibus aliis ab eo, uel saltem omnibus eiusdem naturae,& hoc dicitur proprium,ut simplicita Sorti, uel risibile homini. Dicitur autem propitiam quadrupliciter. Vno modo quod inest soli,& non omni, ut esse medicum homini. Secundo quod inest omni,& non soli, ut esse bipedem Tertio quod inest omni, soli, sed non semper, ut canescere homini. Qirario quod inest bl speciei,&omni contento sub specie, ut risibile homini, & hoc dicitur proprie, coprium Sicut autem est proprietas speciei ita, indiuidui Mistis proprietatibus dicitur indiuidua-ri,dc continentur his uersibus Forma sigura, locus, stirps, nomen, patria,tempti f. Uς septem propria continet omnis homo. Quamuis etiam aliquae istarum proprietatum possint esse communes diuersis induli duis divisim acceptae, tamen non omnes simul Et ita patet differentia acci Gentis,& proprii Nam omne Droprium est accidens, sed non e conuerso. Verum est tam n quod aliquae substantiae, habent modum accidentis,siciat differenti et substantiales, quamuis sint substantia, uel de Dibstantia rei, tam ei Quia habent modum proprii proprie scepti, idcirco di DPari ferentiae substantiales proprietates subistanciales dicuntur, quia etiam aliquid proprium oritur aliquando ex principiis substantialibus siue speciei,siue indiuidui, ideo etiatales proprietates, quamuis sint accidentia, qtala ori triri tira principiis substantialibus, dicuntur proprietates substatiales per comparationem ad illas, quia sic non oriuntur, quae dicuntur accidentales. Et hoc de proprio, Maccidente dictum sufficiat.
De nominibus βα/ndarum intentionum conuenientibus grai
risub Zaraia solum. Et primo quid significent, quomodo se habeant ad inuicem haec duo,scilicet uppositum, natura Cop. CCLXXXVIII Odo restat dicendum de nominibu secundae interi- tioni S, quis tum conueniunt bis,quae sunt de praedicamento substantiae,& sic de aliis Nomina autem cutidae intentionis respectu rerum lauat uersali conside-
400쪽
radiarum non uariantur quantum ad genus substantiae, accidentis,quia et de modo diuiditur genus,& species,&huius odi de substantia,&de accidentibus. Sed respectu
rerum consideratarum in particulari nomina secundae intentionis uariantur. Nam aliqua nomina secundae intentionis conueniunt particularibus substanti quod nullo modo particularibus accidentium, sicut homo quod dico suppositum. Huius autem causa est duplex. Vna quidem, quia secundae substantiae, quae sunt res considerat , in uniuersali,magis uidentur significare quale quid, quam ho ea liquid, ut licitur in praedicamentis. Et quia accidentale
quid, id est quale magis quam hoc aliquid significat, ideo
eadem nomina conueniunt uniuersalibus rubstantiae, Maccidentium Sed particularia substantiae significant hocair quid,quae sunt primae substantiae, ut dicit ibidem ibi. non autem particularia accidentium. Ideo specialibus nona inibus secundae intentionis particularia subnominatur. Item sunt nobiliora entia,& habent nobiliorem modum essendi,& singularem,&ideo singularia nominaeis conueniunt,quae eorum singularitatem in entitate. nobiliatate, modo essendi possint exprimere . Haec autem sunt duo, scilicet nomen lappositi,d. hoc nomen hoc aliquid, quae dicuntur sic de particularibus substatici&nullo modo de indiuiduis accidentium Horum autem nominum natura sic uideri potest.quia particulare substantia habet duplicem sui considerationem. nam per respectum ad naturam communem, cui subiicitur, quae natura pro particulare subsistit,&ab hac conditione imponitur sibi nomen, ut stippositum dicatur,quas sub alio positum,ut Sortes posIet dici suppositum respectu natura humanae, quae Importatur in coinunt, iniuersali hoc nomine homo habet nihilominus particulare substantiae aliquam considerationem res cetusui, inquantum non habendo respe-
per e subsistet e. in quo disteri ab accidente,&est quoddacia completum per e, habens esse completum, in quo differta patie,unde habet rationem totius. Et ab illis duabus soadmovibus, quae non sunt in indiuiduis accidentium, parti-