장음표시 사용
21쪽
Cap. I. A. Eaeque idcirco sunt vel naturales, vel animales Naturales sunt, quae a sola partium natura, seu tempe- h,.rie conformatione fiunta perficiuntur. Alii actiones naturales dicunt esse actiones a naturali facultate factas iique facultatem naturalem eam esse do-Cent, qua actiones naturales perficiuntur ubi manifestus est circulus , obscuritate sua se involvens. Alii actionem naturalem esse Munt, per quam vivificamur, nutrimur, di nostri simile procreamus. Sed haec explicatio magis est distributio quam definitio. Actiones naturales sunt duς Alitura, Generatio. Aliturae inserviunt appetitus alimentarius, nempe se mes stis cocti, tum ventriculii intestinorum, tum hepatis, lienis, tum Cordis, Cui inserviunt pulsus , sania guinis circulatio&respiratio citem distributio nec non
separatio excrementorum eorumque excretio.
Aliturae partes duae sunt: Nutritio, Nivificatio. Generationi inserviunt libido, conceptio, formatio
foetus, partuS. Actiones animales sunt, quae non tantum a natura par ymone, rium, seu naturali temperiei conformatione sunt; sed a snimaisso
etiam vi animae seu mentis perficiuntur, vel saltem perfici possunt. Hae sunt Cogitatium, vel Automaticae , seu sentitivae simpliceS. Actiones animales cogitativae sunt quae nobis Cogi- YHione, tantibus sive ad rem attendentibus, a mente exercentur. β/molci Suntque intellectu si voluntas , quae hie non mentis ' μ' facultates, sed ejus operationes significant.
Intellectus est perceptio judicium, a Per-
22쪽
Perceptio est sensus, reminiscentia, Mimaginatio. Sensus est visus, auditus, odoratus, gustus, tactus Isque exercetur in vigilia, cessat in somno. Reminiscentia est spontanea vel arbitraria. Imaginatio est vigilantium, quiphantasia vel dormientium, quς insomnium appellatur. Reminiscentiae& Imaginationi inservit memoria.
Judicium est perpensito decisio. Idque est vel rectum vel pravum. Iudicii modus est vel noeticus vel diano elicus. Iudicium saepe comitatum est affecturi cujus praecipuae differenticiunt amor , odium, ς titia, tristiti, spes,
desperatio metus audacia iudor ira. Horum alii dilatant alii constringunt Cor. Voluntas sive rei intellecto amplexio rejectio , fit vel solo animo , vel animo simul&corpore. Huic posteriori voluntatis modo inservit motus arbitrarius qui spiritibus animalibus, di musculis peragitur. Actione, a Actiones animales automaticae sunt, quae anima seu me-
2-I, Oi attendente, per solum quidem organorum
animal ita nempe spirituri, nervorti, cerebri,& muscul Orit, ab ol ecto interno vel externo agitatorum motum , ab homine, tanquam aliquo automato, aut instar bruti alicujus animalis, peraguntur sed a mente tamen, si attendat perfici possunt. Eaeque sunt tres: Recepti , appetitus sensitivus sim, plex, d motus spontaneu S.
Receptio est sensus simplex, reminiscentia simplex, &imaginatio simpleX. Sensus simplex est visus, auditus , olfactus, gustus,&ta
23쪽
Cap. I. M E tactus simplex. Imaginatiosiimplex, est phantasai in somnium sim
plex. Appetitus simplex saepe comitem habet affectum simplicem. Atque hosunt omnes hominis actiones, in Physicis cap.Io. 42. a nobis explicatae; quae ubi salubres sunt, praecipua sanitatis praebent indicia. Sanitas est firma vel vacillans. Firma est, qua firmas edimus actiones. Eaque est accurata, vel deflectens. Sannas accurata est, qua ad actiones accurate perfici
In hac actiones sunt perfectissimae ac primum motusta sensus sunt integri insomnia levia&jueunda: somnus sis' ' ti vigilia , appetitus affectus, pulsus, respiratio χ-mnia sunt moderata beneque temperata. Coctiones item excretiones fiunt tempestive, excrementa nec quantitate nec qualitate admodum sunt motalesta Alvi dejectio inter durum& fluidum media ille paululum tincta , quantitate proportionata assumtis cibis respondens. Urina consistentia est mediocri clara, pellucida, pura subaurea, hypostasin habens albam, laeve,qqualem, in acutum fastigiatam potui quantitate Congruens. Corpus nulla aliena qualitate est praeditum; color cutis est floridus, quasi ex rubro albo mixtus, Capilli in vigore aetatis Europaeis fere flavis in puerili fulvi, densitate&tenuitate moderati inter crispo si rectos medii.
Corpus est pulchru, quod dissiculter ab externis injuriis offenditur aequaliter se habet ad omnes excessiis, qui
24쪽
ex anni tempestatibus aut diaeta erroribus oriuntur. Sanitas firma deflectens est, quae quamvis ab accurata decedat, apta tamen est actiones satis firmas S validas edere.
Haec vulgo maxime observari solet: eaq; vel ad calidum, vel frigidum, vel humidum, vel siccum , vel rarum , vel densum recedit. Qui ad calidum deflectunt, ad iram sunt proniores: pulius habent majores frequentiores, uti respirationem. In infantia tempestive dentiunt, crescunt,4 tem pesti ius articulate loquuntur. Durari valida alimenta facile coquunt urinami alvi faece coloratiores dejiciunt , ad Venerem mature sunt proclives masculos gignun P. Corpus eorum in contactu sentitur calidius, color ipsis est rubicundus, pili nigri densi gracile ipsorum corpus adipis expers cito in Calescit. Si ad calorem accedat humiditas, sensus habent hebetiores, d motus temperatis tardiores; in somnia frequentia; ad iram sunt proclives, non tamen feri r pulsus sunt molles ; sanguis copiosus Venerem facile ferunt semen habent multum, quod cito eX cernunta excremeta sunt copiosa, moderate cocta. Colore sunt sanguineo , corpore mollii temperatis carnosiores capillis subnavis, rectis, planis, crassis, motilibu S. Temperamentum si ad calidum S siccum deflectat, motus corporis est perfectus mobilitatem habet in opinionibus; motus celeritatem somnos leves brevesque: insomnia ignea; ingenium vel 3XJ audacem temeritatem; in
25쪽
Cap. II 'in Venerem proclivitatem , qua tamen cito satiantur. Vox ipsis est clara asperaque. Coctio validior. Excrementis abundant paucis. Semen ipsis est paucum, densum, crassum , fervens , quod tarde eXcernunt. Corpore sunt hirsuto capillis copiosis, nigris interdum crispis tempestivior his est calvities corpus est firmum , articulatum , musculosum, linguedinis expers ; cutis durat subnigra. In deflectente frigida temperie pulsus temperati sunt minores, respiratio his analoga timidi sunt, &adactiones segnes; ad iram tardi; Veneremque minus appetunt , nec sensibus admodum valent. Corpus tactu frigidius temperato apparet,&, si frigus multum excesserit , etiam lividum Z glabrum adeps per carnes est spars, capilli multi post natalem oriuntur, tempestivius tandem Canescentes, qui tamen non facile calvitiem adducunt. Temperie frigidae humidae deflectentis signa sunt sensus obtiis ores motus tardiores, somnolentia; ac somnus gravis profundus; pulsus hic sunt molles ac parvi Dirae minima tenacitas; excrementa multari semen tenue, aquosum, candicans, spumosum, frigidiusculum, foemel las gignenS.Corpus est molles, laxum , rarum illi albicantes, mollissimi , ac planissimi. Deflectentem frigidam siccam temperiem indicant
Sensus in juventute tantum vigent respiratio ac pulsus sunt tardi ac rari s ad iram coacti dificulter placantur: sanguisvi semen his est paucum,
26쪽
1 FuNDAMENΤΑ Cap. I. Signa raro Qui rati sunt corpore , maximam partem calidiores humidioresque existunt tactu sunt molles, ac levi exercitatione sudant laboribus cito exsolvuntur,& ab externis facile offenduntur. Densitas corporis contrariis signis innotescit. Eo m. Sanitas deflectens vacillans est, quae in morbos est pro nai. Haec constitutio neutra dici potest. Hujus signa sunt actiones vacillantes seu infirmae. Sanitas vacillans est decidentiae, vel convalescentiae. Sisis ιὰ, Δ Sanitas decidentiae est, qua jamjam in morbos est pro
Convalescentiae , est eorum , quia morbis convales.
Morbus Morbus est partium nostri corporis constitutio, qua adactiones suas recte peragendas sunt ineptae. Morbus His est ipsa facultas corporis laesa, unde proxime acti- bH num laestiones proficiscuntur: Cum nulla alia facultas 'is timis corporis laesa dari possit. Male igitur a quibusdam quaeri solet,an morbus primo laedat facultatem , an vero actio
Dico autem morbum esse facultatem laesam corporis; nequaquam Vero animae sive mentisci quia corpore in pristinum restituto , nullisque remediis animae seu men
27쪽
Cap. II. A. IIti, utpote incorporeae,adhibitis, anima tamen mox suo ossicio fungitur. Morborum species duet sunt intemperies, prava Morborum
Neque hae pro morbi, sive pravae constitutionis, causa continentes sed pro morbo, sive ipsa prava corporis dispositione, sunt habendaeci cum in morbo nulla alia pra va dispositio, praeter ipsam intemperiem, pravam conformationem , demonstrari a quoquam possit ac proinde entia hic non sitit multiplicanda absque necessitate. Intemperies est morbus, qui in qualitatum corporis numperi. inconvenientia consistit. es. Ea est manifesta, vel occulta. Manifesta intemperies est , in qua manifestae qualita Manifestates inconvenienter se habent. Eaque est vel simplex, vel composita. Simplex intemperies est, ubi una qualitas peccat ut intemperies calida , frigida, humida , sicca , rara, dea-sa, aspera, laevis, mollis, durari item pravus in oculo color visum δε linguae malus sapor gustum laedens; I-milis quaevis alia. Composita intemperies est, ubi plures in vitio sunt, qualitates. Talis est intemperies calida, humida , vel
calida, siccatvel frigida, humida vel frigida sicca;
Intemperies occulta, est occultae qualitat vitium.Ta oeeusta. lis est Ex gr. intemperies venenata, contagiosa, pestilens. Maeca nonnullis morbus formae aut totius substantiae appellatur. Talis etiam in hydrophtibia,epilepsia, scorbuto,inorbo gallico,ahis' similibus animadvertitur.
28쪽
12. FuNDAMENTA Cap.ILintempe In temperies venenata est, quae a veneno,aut intus ge- assumpto, originem ducit. Venenum est res occulta S deleteria qualitate prς
dita. Talia dicuntur arsenicum , auri pigmentum , pium,mercurius sublimatus napellus, aconitum, C. Pleraque venena revocari posse videntur ad calorem, Vel frigus , pr sertim potentiales item ad vim narcoticam, de qua postea ne non ad partium minimarum figuram, qualis ex gr. est acuta, qua incidunt. Atq; hinc oriuntur a venenis magni ardores, mentis perturbationes, deliria, partium S totius corporis refrigerationes, intumescentiet, livores , rosiones , excoriationes, similiaque alia symtornata; quae per Contraria Calefacientia , vel refrigerantia, item oleaginosa, pinguia, delenientia, sepe curantur. Contagios Intemperies contagiosa est , quae Contagio inferri solet. Contagium est res occulta noxia quae per contactum corporum manifestum Vel latentem, vaporibus
rei spiritibus factum, similemque qualitatem producentem , aliis communicatur. Tale apparet in scabie S ophthalmiLPsjkη,. Intemperies pestilen est, quae ex aere corrupto, vel alio inquinamento, originem ducens, multos, per similis qualitatis productionem, inficit occidit. Talis est in peste, variolis, morbillis, dysenteria Contagiosa, c. Inquinamentum pestilentiale consistere videtur in humore vel vapore quodam volatili , Coagulatorio, contagioso, intus vel foris genito Atque hinc, sanguineti spiritibus eo coagulatis inquinatis, observatur in his morbis
29쪽
culς, pustulς, anthraces, bubones, contagium, subitu Sm' teritus. Hinc etiam illi curantur per attenuantia , incidentia volatilis antia , calefacientia inualia sunt theraica, mithridatium , diascordium , succus monum, bolus armenus sal absinthii, angelicae, cardui benedicti; item per vesicantia dc scarificationes. Atque hqc de intemperie. Prava conformatio est Prava con- morbus, in organis corporis sensibilibus, ut brachiis,cru . R q ribus, venis, arteriis, nervis, aliisque similibus,)sensibiliter non satis bene conformatis, consistens quoidcirco vulgo morbus organicus appellaturi ut intemperies morbus similariS. Haec est mala figuratio, iniusta quantitas,& inconveniens constructio. Mala figuratio est vel superficie , vel cavitatum. Mala figuratio superficiei, est inco veniens ejus sensibilis Mola figu- vel Asperitas, ut cum trachaea arteria sensibiliter nimis est
aspera, ex acri catharro raucedinem inducete: vel Levitas, ut ex gr. ventriculi, intestinorum, aut uteri nimia laevigati, lubricitas: vel Rectitudo,ut apparet in costa nimis recta, cum debeat es. juste arcuata vel Curvitas, qualis morbus est in valgis varis vel Gibbositas , ut in iis est, qui habent ibbum ex luxatione vertebrae dorsi . vel Planities, qualis est ex gr. in depressione cranii. c. Cavitatum mala figuratio est earum nimia vel Dilatatio, vel Angustia. Cavitates autem sunt vel Meatus, per quos aliquid transit, ut venae, arteriae, intestina, c vel Receptacula, ad
aliquid recipiendum vel continendum destinata, ut ace- 3 tabula,
30쪽
Cavitatu nimia dilatatio apparet in pupilla nimis dilarata, in varicibus d an eurismatis, sive venis&arteriis nimis dilatatis. Ad hanc pertinent anastomossis, diapedesse,&diaeresis vasorum. Anastomosis est cum oscula, seu extremitates, Vasorum aperiuntur, quo humores contenti essivunt. Haec tantum in iis venisa arteriis contingit, quς ex aliqua laesione nullam venam vel arteriam habent continuam -mnes enim venarum Marteriarum extremitates inter se naturaliter sunt continuatae ut in doctrina de sanguinis Circulatione antehac fuit demonstratum. Diapedesis est, quando tunicae vasorum ita rarefiunt laXantur, ut humores per eas queant transudare. Diaeresis est, cum a causa incidente, erodente, vel rumpente, via aliqua , quae ades non debebat, in vasis
Angustia cavitatum nimia , pro causarum S generationis diversitate, est laterum cavitatis vel compressio,vel subsidentia, vel contractio, vel arctatio vel cavitatum pororum constipatio, vel obstructio. Injusta partium quantitas est indecens vel magnitudo,
Indecens partium magnitudo est plus justo vel aucta, vel diminuta. Magnitudo plus justo aucta est ex gr. , Cum linguae tanta est moles, quae ore contineri non potest. Huc pertinent omnes umores; qui sunt partium extuberantiae justo majores. Hi oriuntur, ubi aliquid solidi aut fluidi in partem aliquam