Ivsti LipsI Admiranda, siue, De magnitudine Romana libri qvattvor : ad serenissimvm principem Albertum Austrium

발행: 1598년

분량: 287페이지

출처: archive.org

분류: 전쟁

151쪽

LIBER TERTIUS. Ii S

non posses areaplanatatam multietudinem ad habitan nisuris,adauxilia, A L T I T V D r N i s adficiorum res ipsa

culeo deuenire . Jmque pilis lapid- fructuris testace ,

paraet ibin cementiciis,altitudines exstrue Iae,contigna ionibus crebris coaxatae, canaculorum Ammas utilitatever-ficit - ,σ de pet Iationes.Sed haec de aedificiis,nunc non exsequor :, latis de Altitudine libasse.

CAPUT V.

Decor ornatus adisiciorum. Excerpta quadam , σprimo de templo Capitolino exactius dictum . AD Decorem transeo, qui varius, in mole,in materia, in artificio, in symmetria, Sc siquid aliud elegantia aut peritia amat In hac quoque parte, quin Vrbs omnes orbis urbes superauerit, nemo dubitet: fidi auctores dicunt, opes atq; ambitio Romana facile persuadent. Quidquid artificum insigniorum Graecia aut Asia habuit, Romam euocabantur,aut ultro Veniebat. quippe hic praemia: quidam ex iis quibus ut Taciti verba usurpem i/genium s audacia erretam qua na' tura denegam por, per artem tentare.Sed primus aut praecipuus huius auctor Augustus. qui urbem, Ut S uetonius aest,neque pro maiestate imper' ornatam, in 'undationibus incendiis obnoxiam,excoluit adeo,ut iure sit gloriatin, Marmoream se relinquere, quam lateritiam Alter ab eo, Nero Imperator. qui ambitione impulsus urbem incendit, ut nouam melioremque repararet. Videbatur enim est vicitus, condenda urbis Nous, coguomento uoappellanda, riam quarere. Itaq; eius

152쪽

i36 DE MAGNITUD. ROMANA 'nmqne, necpa merem,sed DIMENSIS VICORUM

ORDINIBUS ET LATIS VIARUM SPATIl S, cohibi

ta aedificio m altitudine,ac patefactis arra additidi POR TI C in V s quastontem insi arum tegerent. Easi, portic- Nero sua pecunia exstructurum 'posticitus est. Vides ibi quaeda praeclara dc optanda in urbe, ordines vicorum,

Latitudines viarum, Porticus protegentes. Vt non temere idem Tacitus TANTA resurgentis urbis P vLCHRITUDINEM miretur,& scripto consignet. Quod

tunc quidem publice, sed & priuatim in omni incendio factum Seneca adnotauit: Timagenes,sebcitati vobis inimicur aiebat, Romasibi incendia ob hoc unum dolori esse , quo sciret meliora resurrectura quamarsissem. Et sane ita fuit,praesertim ad Traianum usque cum ab illo,& a Deo, culmen fuisse videtur pulchritudini urbanae.

Lib.-N . Quam Plinius communiter sic dilaudat: odUrbis nostra miracula transire conuenit, ic quoque TERRARUM ORBEM VICTu M ostendere .quo accidis toti paene, quot referBur miracula,apparebit.V viuersitate ver. acem uat s in quemdam unu cumulum concta, non alia M Α-GNITUDO exsurgo quamsi ALIVS QVI D A M cin uno loco narretur. Notentur ea ad Decorem,

dc ad Magnitudinem male controuersam. Sed & Case, μ' siodorus vero dc magno ore, de istac urbe: Ferun prisci faculi nainritores, fabricarum septem tantum terris attributa miracula. Sphes Diana templum ;regis e fausoli pulcherrimum monumentum; RhodiSosis meumsignum, quod Colosus vocatur; Iouis Olympicissimulacrum, quod Fbidias formauit; ori Uedorum regis domum, q- Memnon fabricauit;Bab a muros,quos Semiramis co struxit; Uramides in P nto. Sed quis ilia ulterius pra--

153쪽

e' putabit, cum in zma urbe totstupenda const exerit' Habuerunt honores, auia pracesserunt tempore: ' in rudis aculo quidquid emersissor nouum, per ora hominum iure ferebatur eximium. Nunc autempotest esse veridicum,si

v NIVERSA ROMA dicatur esse MIRA CUL VM. Ecce

consena utriusque iudicia, sed & vocss: dc Romam totam,ac per partes, Miraculum esse,& inter prima in v n-di spectacula, iure censent. Vis autem paullo distinctius membra pulcherrimi huius corporis videamusῖ A v D. Te hoc quaereret non Volo,sed aveo; non cupio, sed ardeo, ut vero Verbo dicam. Li Ps. Atqui ne nimis ardesee. nam ego non flumine te perfundam, sed leuiter aliquid aspergam e summis aquis Tra te ingurgitabis, si voles, postea: viam designabo&praeibo. Ego autem an ducem potius alium quaerat . ex ipsa antiquitate, qui ostendati Esto Ammianus, qui Constanth ingressum in urbem Romam deseribens,ipsum intuentem dc mirantem praecipua operum facit,atque ait: Troiia

Tymam ivggressus New virtutumi omnium larem, cum venisserad R O s T R A, per ectissimum is potentia Fo-R v M obstupuit: peri omne Larus, quo se oculi contulissent,

MIRACULORUM ATL prastrictus, asecutis

nobilintem in C V R I A , populumi pro tribunali, ' P A L A-Tiv M receptin fauoreta multiplici, utilia fruebatur opta ia. Deinde intra septem montium culmina, per acclivitates Maniciemi post ita urbis membra cogustrans, suburbana- quidquidero primum, ideminere inter alia cuncta stera-

pracetanta ; L A v A C R A in modum prouinciarum exibu- AMPHITHEATRI mole olidasam Lapidis Tyburtini compage ; P A N T H E O N velut regionem tererem lim

154쪽

138 DE MAGNITUD. ROMANAciosά celsitudine omisam- , elatorii verticescansidis vGGEs T vs consulum priorum Principum imitamenta

portantes, e V V R B I S templum, FO R V M QV E PACIS,

NPOMPEII THEATRUM, N OD AEUM, N STA-D i V M, aliat inter hac DECORA bu aeternae. En habes,qui digitum intendat,& ducat: tu sequere,& ardo-xem ita loquebaris restingue. Avo. Iam risuidcioco me habes palam. LIPS. Egonet AvD. Tu,tu,&si noctua sim,s pius cantem Nam nomenclatorem mihi das locorum, paucorum quidem: ubi designator,enarrato interprest L i P s. Adest:ego pro copia dc scientia albquid dicam, sed nec ordine quidem Ammiani. Nam etsi praecipua ille tetigit; non placet tamen ordiri a Foro aut B ostris, sed potius a Templis. Diuina, a q uibus rerum hominumqtie ortus, praeeant ; dc totum hoc put chritudinis agmen ipsa ducant. Nominat ille quattuor templa, Jovis Tarpei', Tat theon, Urbis, Pacis. Quam pauca e multis nam primum hoc moneo,quadringenta vigintiquattuor templa Romae fuisse, quod in Notitifiimperij proditum leges. Noli ambigere, quin pleraque ex his magnifica, & aliter atq- aliter structa, vel instructa: sed Ammianus satis habuit, dagnitate vel opere pria ima eorum dare. Itaque a Tarpeio exorsus est,siue Capiatolinor no quia pulcherrim una fortasse, sed quia primarium,dc Dei principis; itemq; quia multa substructionum mole, & opibus, ac tempore pleraque praeibat . Alioqui Plinius, ubi magnifica operum recen siet, hoc iisVi. omittit: imb idem quasi irridet Veteres, quod e geris

vastum statium,s Capitoli, insanas jubstructiones mirabantur. Sed id non ea mente dictum, qua videri possit. non, inqua, deminuit aut abiicit Capitolij ipsum opus; sed

155쪽

sed substructiones tangit, quas L. Tarquinius Priscus magnas, & insanas, ut ipse loquitur, Circum collem fecit:. dum praerupta eius adaequat,ab imo Qto ingentibus lapidibus muro educto suffulcit, complanat deniq; in vertice, & fundamenta iacit. Haec Plinius tagir,dc Dionysius clare exsequitur quem vide. Alioqui ipsum opus Maedificium non miratur mirabile visum: qui id posse setὶcum sit inter eximia Scurbis prima. Pr ter Ammianum in verbis dictis,etiam Cassiodorus sic attollit: Ca- 'tolia cel a consecendere , hoc sINGENIA H V M A N As v P E R A T AEt res sane dicit facies quam, etsi tenuiter, lineis aliquot adumbrabo. Mons Saturnius primo dictus fuit, in quo haec aedes; tum Tarpeim, dc mox Capitolinin, a capite hominis cui vivo Tosi nomen fu isse Arnobius tradidit in ueto, dum fundamenta moliuntur. Sed haec nota; non vulgo nimis illud,duplex Capitolium fuisse, 'Uetin es re suis . Illud in gione extά Circi Flamini, Victor Notitia Imperi) locant. istud in Regione omitas ori Tymani. Valerius illud intellexit cerib,cum inter sacerrima & vetustissima loca,adiurans nominat: Per Romuli casam,per γ Ueteris LM iis Capitoli' humilia tecta,cr uernos Vesta ignes. Ait Uetu V 'ait humili tecto: quod ultimum nullo modo in Nouum dc sublime illud conuenire potest. Puto M Martialem haec distinguere, cum in hominem ludit plurifaria

habitantem:

quiliis domus est, omin est tibi co e Diana,

Si tua Patricius culmina vicus habet. Hinc vidua obeles, illinc sacraria Vest. Inde No v v M, STERE Nipros is missuem. Cerni ab eo utrumque Capitolium vult: Vetus e colle

156쪽

I o DE MAGNI Tu D. ROMANA

Auentino siue Dianae, Nouum ex Esquiliis & Vico patricio Etsi fortasO IV --Jouem Domitianum sirum vocat , eiusque Palatium intel legit. Sed Varro de viro que apertius: Tuus,quod ibi Sacellum Jovis, Iunonis , Minerua: id antiquius, quam adis qua in Capitolio facta. Ecce, dicit illud Vetus, aeuo prius esse quam hoc Nouum,& ostendχ in alio item loco fuisse. Sed dices, si prius, si alibi: unde Capitolium Z nam vox

ea non conuenit, cum nec mons tunc nomen istud habuerit, nec ipsium illud templum in monte. Respondeo, Varronem hoc occupasse re seluisse lectori vigulanti. Nam ideo , inquit, non auctor aut Conditor, sed posteritas dixit quia ut in nouo & nobili illo Capitolio, tres illi dij Praesides colebantur. A similitudine igitur dc hoc Capitolium est dictum , sed cum distrimine, Vetu .Quaeras amplius, quis autem condi-diit hoc dicam, siuggerente Cassiodoro. Nam ille in Chronico, Numae rebus: Capitolium quoque a fundamentis construxit. Ignaro lectori tenebrae uni, dc falsi Cassiodorum arguat.quis enim unquam prodidit Numam auctorem Capitolij iEt sime distinguere debebat,& addere, leti. Ita enim est:ille auctor illius,undeunde hoc hau serit Cassiodo rus , sicut Noui, Tarquinius

Pristus. Is complanato,ut dixi, monte,struere coepit,ex

voto quod voverat bello Sabino : idque opido Apiolis i. capto, ut Plinius ex A ntiate refert, e manubiis dc praeda Sed fato priuentus,absoluendum nepoti L. Tarquinio Superbo reliquit,regum ultimo: etsi Serv. quoque Tullium aliquid addidisse, sectorum studio adiutum, Tacitus sed Qtus,opinor dixit. Praecipuus tamen auctor operis Superbus. qui, ut Liuius inquit, Sues δε- metiώ

157쪽

LIBER TERTIUS. I I

metia e Vol is capta, Mendita prata, csm quadraginta talenta argenti auris recepisses, concepit aniHoeam AMPLiTUDINEM Iouis templi, quae digna deum hominum rege,quae Romano imperis,qua ipsius uiam loci maiestate epe Scribit quadraginta talenta:quae nobis XXI III . milli Philippaeorum essent: sed an non quadringenta rescribendum, , aliquis ex Dionysio iure controuertat Nam ille, ut in re non dubia r tantumpraedae,inquit,repperit,ut quinque minae argentio eneransingulis militibin, decima autem diis sacra tae fuerint no minus ' quadringen- In pluata talenta. Eaeissent, ducenta quadraginta millia Philip- paeorum: pecunia, haud nego,satis grandis, praesertim C ω ςm solis decimis: sed res Italiae Lati, tunc uberes & florentes quod dc alibi videre est hoc persuadent; tum M ipsum opus ea amplitudine institutum, quam Liuius depraedicat, bc quam exigua summa nemo fabricetur'. Nec tamen vel Tarquinius supremam manum imposuitti loria operis ait Tacitus) libertati reseruara. Pul- ω.ΗM. sis regibus, Psoratius Pulvisius Confuldedicauit , ea MAGNIFICENTIA, quam immensa postea populi Romani opes ornarent potius, quam augerent . Vides M a Tacito laudari, dc cons immatum hoc opus Pulvillo adstribi.

Quid igitur est, quod in Liuio, multis annis pust lego,

inTribunorum militarium impetriot Sodem anno,nur, Lib. vi. torum tantum operibus zrbs crescerer, Capitolium quos saxoquadra Uubctru B- est, ur VEL IN HAC MA

narrat,post Romam a Gallis captam,dc cum ea instauratail ciuibus fuit. Ergone tunc denique Capitolium, faxo quadrato structum nego de ipse dificio fateor de monte. Itaque attendeseus ritum dicit,non exstructu.

158쪽

I r. DE M AGNITUD. ROMANA

Est illud ipsum opus, de quo praedixi, L. Tarquinii:

quod tamen rudi lapide factum, nunc mutarunt, bc se- lcto quadratoque splendidius confecerunt. Igitur Pli- lniana illa,de quibus item antea,magis fuerit ad hoc po- isterius opus referri: dc istae sunt insana in substructiones,c quarum ruinis vastos lapides erutos patru etiam aetas luidit. Sed ipsum Tarquinij Capitolium quale suitZDe- lseribit his fere verbis Dionysius: Situm est in alta σωι dine, habet in ambitu octo iugera sic ut latera singula δε- lcentorum fere pedumsimi, exigua laritudinis s Angitudi nis merentia,nisti quod ista Ham vincit vix pedibus quindenis. Aqua parte rons eius meridiem oectas, triplici columnarum ordine circumcingitur;ab aliis Ateribus,duplici. l Jn ipse hunt tres cellae. x ordine, a laueribus communisue pariorum claus . edia est Iouis, utrimque altera Iunonis,altera Minerua,Ab eodem laqueari eodems tecto. Ita Dionysius : & verba, si placet, examinemus. Octo iugerum ambitu fuisse dicit: id est pedum octingentorum e sed sic ut quadrum set, imb paene quadratum, nisi quod longitudo quindecim pedibus stuperaret. Fuit egregia capacitas, si consideras, apta proportione. Ait, 'ntem ad meridiem ectasse: id est, Forum Romanum dc Palatium versius, frequentissimam Vrbis partem. E g b ea quoque parte centumgradus, quibus sui Tacitus , atque alij superbe adibatur. Quos tamen continuos fuisse noris arbitror, dc retractiones suas habuisse, ut Vitruvius appellat: id est, areolas, ubi fessi pedem figerent δc respirarent. quas post singulos septem aut no-ue n graduum ordines solere interponi, architecti notarunt. Gradus autem isti haud dubie ad maiestatem: in aliis templis etsi pauciores, selixi eoque de usurpari.

159쪽

Sed ibi ratio, hic necessitas dc locus editior Voluerunt. Addit columnarum triplicem ordine utar quas L. Sullana Athenis aduexisse, o templo Ioviis Olymph, Plinius nos docet. Atque eas Dionysij tempore ipsas exstitisse. facile arbitror: post incendium,a Vespasiano mutatas, Verbum Plinij dat suspicari. Quam multae eae fuerint,haud dixerim: quia varia proportio in collocandis,de quaVitrauiusvidendus. An tamen eiusdem locus non huc fa citi Lib. III. Cap. iri. Format Tycnostylos, Systylos, Di si los, raeostylos fustylos aedium sipecies: iis enim Graecis vocibus utuntur: Sc in Araeostylo, inquit, uec ma

mortis nec lapido epi ta uti draur, sed imponendas uni trabes de materiaperpar ipsarum a tum oecies int Icη, barycephati, humiles, lata, ornantque signis ictilibus,aut aer V inauraris fastigia earum incanico more .

uti est ad Circum maximum Cereris, Herculis, Pompeiam item Capitolj. Sane Pompeianum Capitolium nemo legit, opinor; nec ipse Pompeius manum admouit, aut potuit: nisi quis accipit de Capitolio, quod Pompeiis fuerit Campania opido. Nam M Coloniae, uti scimus, Capitolia siua habebant. Sed tamen, quia utitur hic Romanis exemplis vide alia: non displiceat distingui, i ferculis Pompeiani tem Capitia'. Itaque Ca pitolium fuerit inter hora blaad est raris columnis di-stincta. Pergit Dionysius, tres in ip se cellas esse , siue ut ipse appellat Ea res nota est, versius Ausenij, Trina in Tarpeio fulgent consortia templo. Quod imitabantur item in coloniis: eoque Arnobius scripsit: Nouueta vides in Capitoliis omnibus virginales esse lectes Insiueruarum2 duos alios deos ibi omittit. An autem non alij dij in Capitolior non quidem in isto

160쪽

templo excipio Iuventutem ,& Terminum : qui ce-1ib. ii. dere scilicet noluerunt eXaugurantibus. 'πs eorum ara lsait alibi Dionysiius continentur te bambitu, ais a Gin vestibulo cessa Minerua est, altera in i a cella iuxtaput' D: spect uiuar. Quod igiturin Tertulliano legitur: Capitoliunta omnium daemonum templum, itemque in P. Victore . Capitolium, ubi omnium Deorum simulacra celebrantur. in Cicerone: Deorum domicilium: ea inquam Omnia, de ipso monte capienda sunt, qui passim & paene totuS deorum aris, statuis,templis insessus: quod facile tibi imter legendum observitare. Sed dixerat etiam Dionysius, celias Utas a lateribus communi pariet clausis. Quid hoc estrui nullum discrimen aut interpositio parietu fuerit Z imb opinor fluisse,aut certe columnarum,& facelli atq. aediculae speciem singulas habuisse. Nam ita ipse Dionysius, in ἀς in Verbis, quae iam verti) vectibulumeta templi Minerua, dc ut sic dicam protemplum . Ita Liuius: Ad adriga inaurina posita in Capitolio,incesta foris seupra ostium adicula. Plinius vero dc Delubrum dixit: Proserpina totala fuit in Capitolio, in Minerua delubro upra adiculam Juventutis. Di stinctio igitur: sed mens Dionysii, tres ipsas tamen cellas Communi totius templi pariete clauses. Nisi quiscua censet, AEdiculas istas iniisse non nisi caua quaedam in ipse pariete, ad statuas illocandas: quod in Pantheo

videmur: quibus non accedam. Ista ex Dionysio: an de

a me aliquid addo faciam , si prius distinxero inter Capitolia, quae quattuor in hoc ipso loco, ex ordine,fuere. Nam primum illud Tarquiniorum , bello ciuili Sullano,incendio periit, neglegetia custodum. Alterum ipse

Sulla instruxit.sed non dedicauit: quod um Felic irati su

SEARCH

MENU NAVIGATION