장음표시 사용
161쪽
se defuisse , ipse apud Pliom fatetur, Sc Tacitus adnotauix. Lumt y Casuli nomis at acitus,tut 6esarum opera, inue ad testium mansit. Etsi Dio tamen. stribit, qsari Iulio,inter alia honorum,decretum a Senatu: eius Capitolio inscriberesur,delero Catuli idque eum admisisse . Sed Taciti assertio firmior, mihi quid m, fideliorque. Tertium fuit a Vespasiano. nam illud Catuli arsit ciuili iterum bello Vitelliano: atque iste reparauit iisdem vestigiis, sed dedicauit. Dedicauit inquam,dc Plutarcho seribenti hoc accredo: magis quam Victori, qui Domitiano tribuit: Ulgubn,inquit, opera inchoata per parrem vel ratri studio,atque inprimis Capitolium,absiauit. Non vinces hoc, o Victor. Vespasianus absoluit, dedicauit: sed a morte eius, sub Tito, statim arsit Suetonius,5c Dio in Tito: atque ita quartum Domitianus instaurauit. Habes igitur quaternata Capitolia, sed in codem loco reposita semper, innovata. Tacitus, & Dionysius quoque, id notarunt: sed verba illitas : 'sdem rur vectigiissium est , postquam V Minteriecto CCCCXXV annorum 'atio, L Scipione, C. Norbano Conflagrauerar. Hoc de Sullano: de Vespasiani, idem: Passim intacta fundamentis argenti au queo stipes,o metasiorum primitia nullis fornacibus victa. Pra- dixere harul es,ne temeraresur opus saxo aurove in aliud destinaso. A L T rT V 0 o adibus adiecta. HsOL uM religio annuere, sprioris templi magnificentia defuisse creditum,
quo tanta vis iamrium retinenda eras. Noto obiter religionem Romanorum , qui liberaliter ' contulerunt ad
opus faciendum,stipibus coniectis. Ille enim finis. sicuto in Cicerone scriptum de illo Sullano publice coactis fabris, verrique imperatu, GRATI S ex d T sicatum
162쪽
ficatum atque efectum esse ut ex aris nihil darene Quod equidem miror sam, sed quinto in Verrem ita, scripsit. A v D. Religiosum iaculum,pri nostro. ed quq aut quanta illa multitudo hominum est,quam Tacitus retineri vult ZL ips. Haud dissicilis collectu.Si enim la
tera pedum ducentoru/n, reddentur fientque in area pedes quadraginta millia. Da singulis insistentibus pedes
qualemos sussiciunt,cum militi in acie locato armato Polybius det non nisi senos da inquam quater M. nonne vides decem millia potuisse retineri 8Sed tolle aliquid, si vis, in columnas S alium apparatum: largiter tamen supererit pro octo milli . A VD. Hemi magna capacitas,dc rara talia nostra templa. L i P s. Semel omitte de nostris: vincimur,si Comparamur. Et tamen de mole aut magnitudine tale aliquid esse potest, aut & excedere : de arte,materie,ornatu qui potest 'Sed Tacitus o
titudinem adiectam, si per priorem, diserte seribi t: quae futtili aud diuino:pro symmetria latitudinis oportet ingentem fuisse. Et filius ita indicat, apud quem Iupiter praedicit de illo Domitiani: Mureri P arpeia pones Capitolia rupe ,
Et iunget nonro templorum C V L M I N A L O.
In caelum educit: sicut dic Tertullianus, Apologetico: I iam resia Numa concepsa religio est,nondum tamen aut simulacris aut templis res diuina quinomanos constabaου
snusia CAPITOLIA CAELO CERTANTIA, Utemeraria de cellite altaria,stuas adhuc Samia, ' Dein ipse ni quam. Α V D. Et tu haec recitas LipsiZL i P s.Q iidni recitemὶ A v D Et attendis ZL I p s. Quidni A v D. At qui euertiit paulloante a te dicta, de Capitolio N uinae. Nam quomodo illud sit, iccum tribus suis diis , si tunc nulla
163쪽
LIBER TERTIUS. I Tnulla templa,si nullae statuae L i p s. Bene obseruasti,dc de industria plura illa verba vide quam fallere voluerim adduxi. Adduxi, ut expedirem:& ecce.Non negat ulla Capitolia fuisse,sed illa alia dc calo certantia: nostra humilia cur destruatΘNam ut dem statuasn6dum fuis. se quod alibi &Varro tradidit: tamenile templis idem
dicere anceps sit, dc Liuius, Dionysius, Plutat chus refellant. qui diserte T. ino, Fidei Vecta templa a Numa posita adfirmant. Et vero si priuatae domus ,si curiae publicae ,cur no dc ea diis essenti ratio videtur velle,pK- sertim apud homines cultui deorum sic addictos. Sed de altitudine certiora non habeo: quae minima esse potuit, fimipedum ducentorum: sicut in Pantheo Agrippς, paritem latitudo altitudo. AVD .Heus tu,in loco Taciti etiam me tenuit, quod ait astitudinem adiectam: dc debuisse, cliab tanta vis hominum retwer ur. Quid ergo
altitudo facit ad laxandum locumZ non intellego,nisi si porticus aut inaedificationes si aperiores aliquς, ut hodie in quibusdam templis. L i P s. Apage,nihil difforme in uniformi isto opere: sed citi mens,iuvisse decuisse altitudinem ubi multitudo, ut aer laxior ac liberior, ad respirandum, ad refrigerandum. Alioqui, ubi arctatio compressio, scimus quam subitb animo male fiat. . Sed ab aedificiis iam ad Ornatum pergo: qui tamen Varius in vario isto opere. Quis in Tarquinij 'aliquid e Liuio haurire est sparsim. ut libro X. Faener rores aliquot mulctati,'ex eo quod in publicum redactum est, HS N E A
in Capitolio L I M IN A,s trium MENSARUM ARGENTEA v As A in celia Ioui Iouemque tu C v L M I N E cum in A DRisis AEdiles posuerumtb. Iterum libro xx I x.
164쪽
Et libro xxxv. AEdiles multos pecuarios damnarunt. ex ea pecunia ci ea inaurata in pugio Iouis adis posierunci. Denique libro XXXVi Ir. Seiuges in CapitoA Av-R A TI ab Cn. Corneliopositi: Congulem dedisse Ucriptum es. Si duodecim clypea aram lego aurata ab AEdilibistunt posita ex pe via qua frumentarios damnarunt ob annonam compressam. s duo itemsigna aurata. Haec ex Litidi miij, uio: istud e Plinio, post Cint ginem euersam, laquearia in Capitolio inaurata esse . Nec plura, dici quidem digna,notaui. Quid iam in Catuli omnia haud dubie,in istis iam opibus, opulentiora : illud notabile reperio, quod uaatas Plinij verba varie de Catulo minimauerit, quod TEGULA s Capitolj AEREAS IN AVRAss ET prunus.De quibus Zc in Seneca patre: Fastigiati supra tectis, auro purofulgens, Hucre Capitoliun . Sane hoc magnificum dc vere splendidu fuit: quis ille fulgor,
Sole irradianteὶ Fuit & ad firmitatem aptum aeS,dc Contra aeruginem aut rubiginem inductum aurum. Cete
ra donorumhornamentorum Varia,
ctoriae aurea,Candelabra, Rasia, quae tu tibi subiicias: . . D- sed quod ex Dione omnino obseruandum, omnibur his detractus,ex AEgyptiaca praeda alia victor Augus reposeuito detractis ex Sc. ' O ut tam multis hisnouis melioribus locus ferre. Etsi q uaedam veterum retenta,non ambigo : sed ordine S iudicio Augusti disposita,ut apta dcconcors tota facies esset. Id vero ipsum tempus fuit,quo. 1εοοοοο a donasione in cellam Luis Capitolini contulit , v 1. s' millia pondo auri, quingenties HS. ingemmis: quod in Suetonio leges. In cellam dico Iouis, quid celas in duas alias 3 nam se eas dona sua accepisse Dio disertim dicit,. Ee vel ex eo viro diste opes dc ornatum Capitolinum.
165쪽
Pleraque tamen horum periere incendiis, ut opinor: dc videamus vltimum Domitiani In eo columnas Penteli. eas fuisse, quae Athenis aduectae item essent ut & illa: Sullanar) Plutarchus in Poplicola scribitaeum hoc iudicio,quodpulchriores EAthenis visesibi Ont, quoniam Ro- nimis hecant f poliunt, nitorem addidissent , -- metriam detraxissentia. Cetera quae & quanta, ex eius dem Plutarchi verbis suspicemur: qui ait in lamin-rutouema , priua um omnem modum excedentes opes impens , nempesupra duodecim milliaralentorum. Ea sunt nobis septuagies bis centena misita Philippae*mm;siue septem missiones, quod excedit. A v D. H est verberas me. LIPs. Semper tiro mirum te vivere. AvD. Quidiami L 1 p s. Nam assidue vulnera acCipis, dc oportebat iam confectum. A V D. Tua hasta Pelias est,& vulnerat Sc sanat: perge.L i P s. Tanti igitur inauratio: quae fuit primo in Tegulis aereis, ut illo Catulis de quibus Epigramma Graecum in Anthologia,ubi P eam domum in Palario Het,antino laudat:
D η--άικαρυγμα b πέμπειις:Cede oriam meliorib- όT a Velia rupes, Etsi ex aratis iacis aurea fulmina tectis. Ea Procopius adnotauit, regem Uandaώ-rum, cum alia decora Romana secum in Asticam vexisse, tum spartem tegularum Jovis Capitolini inaura rarum dimidiat Necterea modo inaurata,led ipsae Fores auratae , dc crassis laminis obductae: quae mansere ad Honorij Imp. aeuum. Tunc in pecuniς ino,ia,Stilichoman
dati P perhibetur scribit Zofimus ut fores in Capitolio
Romano, qua auro MAGNI PONDERIS erant obductae,
166쪽
laminis iis i tarentur. Cum autem qui hoc facere iussierant, Hagerenta sin parte foriumscriptum repperemne ,
INFELICI REGI SERVA NT V Rr . Odeum docuit.
nam Stilis bopaul pos infeliciterperiit. Ita Zosiimus: nec velim nimis te,ut singularia haec mirari: puto in pluribus templis fuisse. Poetae sanE aurea templa non semel appellant : M auctor libelli De caussis Corruptae eloquentiae : A md en si infirmiora horum temporum tem pia credad,quia non rudicamento, informibus tegulis exstruuntu'. sed marmore niteuc,s auro radiantur Marmore in parietibus, auro in tectis. Ideo Vulcantia Rutilianus dixit: Confunduntque vagos debuisa micautia visus, I crediderim sic habitare deos. Et de Templis in ea laudatiunculae concludam.
nem de templo Panthei Urbis, Pacis. AV v. Ego aperiam, dc laxabo. Nam quid metam
madida memoria censes, ut obilitus sim Ammianum plura laudasse Z dic nominatim Pantheon, Urbis, Pacis. Dic de singulis, nec excide tua linea, quam ipse duxisti. Ibi Ps. Sed ex uno illo specimine, facile de aliis iudicare. Tamen fidei meae caussa, cape. Pantheon ab Agrippa genero Augusti structum fuit,re opus notum est, hodieque etsi ornamentis omnibus spoliatum) ipsum corpus exstat. Struxit in tertio Consulatu stio,quod inscriptio frontis indicat: sed perfecit biennio pbst Mdedieauit, anno urbis DCCxxix. ut est in Dione. Quae caussa nominis, ipse Dio dubitat, dc scribit: Pantheou
167쪽
sis forense dicitur, quia res deorum imagines iussimu&
eris Veneris N Martiscomplecterorum, velut ego censeeo,ἀforma ita devexa rotundinatis , quia cEumo reserere. Prior explicatio pluribus placita,etsi non ipsi Dioni: de lego in Glossis illis priscis,grdsΘειον,omnium deorum. Sed A tinenis,atque alibi, το νον τύν fuisse, commune Deorum templum,ex Pausania disco. Cui dc origo esse apud Romanos potuit,ex Communi deorum sacro: de quo Festus. Pandicularis,inquii,dies dicebasur dent Communicaris , in quo omnibin diis communiter sacriscabaturi Sed Dio tamen aliter:& mouit eum, credo, quod paucae dc certς in eo statuς essent,neque diis communiter positae. Fuit enim artis, Veneris, Ca 'ocuim
haris Iulo ipsius Augusti in vestibulo cum sua posuit is
Agrippa . 'ia, Dio. quem miror Iouis omisisse: cum Plinius scribat, PantheonIoui Ultori ab inrtypafactu. cu'-Itaque ille praecipuus,& praeses ibi Deus fuisse videtur: sed bc plures alij , eoque nomine haud male Pantheon, etsi Dio a caeli sorma magis peti quoniam id scilicet receptaculum dc sedes Deorum. Lego autem dc Pantheus de Panthea,pro ipsis Diis: sed alia significatione,itemq. seriptura; nec aliud est, quam omnino-Dein , aut Dea. Idem Dio sic bi forore Cassigως Drusidam consecratam ab eo , ab omnibus Pantheam dictanta. In lapide
item veteri exstat: DIVo. PANTHEO. EX'. V. Sed tam
de nomine fatis : in re ipsa etiam quid me diffundam nisi si lingua potest in istis,qiiod non oculus:atque ecce
Romae exstat,& imagines circumferuntur. AV D. Ita
est. sed de ornatu tamen qui periit ecquid habest L i P s. Pauca. sed tamen hoc inter pulcherrima operum)PliniuS recensuit: quid mirum vel ab ipse isto corpore, sic spoliato
168쪽
liato dc nudor Nam artificium & symmetria per omnes partes maximas, minimas,ineo mirabilis; deCor, ordo, deuinctio singularis; ut Sebastianus Sertius, vir peritis simus talium, habedum censeat hoc Velut unicii exemplar consummatae Architecturae. Latitudo atque altitudo par est,pedum CXLi ii s. Amisit de specie,qubd r dera locum sustulerunt, bc gradibus in templum nunc desceditur: atqui antea ascendebatur. Tectum &ipsum aereis tegulis, quae praegrandes aliquot in fornice repertae : nec dubitandum Sc has auratas fuisse. Plura haud
dixerim ; omnia membra eius descripsit & mensus est Sertius, quem fas videre: Admoneo exustum fuisse, magno illo incendio sub Tito cum lc Capitolium tertio arsit. Id ita in Dionis compendio scriptum: & refecit Domitianus. de q uo Calliodorus capiendus inConsulatu eius i x. Insignissima Roma facta seunt , Fommis Traiani, I berma Traiani, Me udans, s Tantheon. Sed nec diu pbst, Traiani anno x 1. quod in Eusebij Chronico est) fulmine ictum conflagrauit : & ab Hadriano restitutum, Spartianus dixit in eius vita. Itaque non seli ij restituerunt, qui in fronte operis hodiequGinstulpti leguntur, Seuerin, U. Aure ntoninus dicti. Mutauit dc transiit ire. melioris templi usum: a Venere ad nostram Virginem , faciente Bonifacio quarto Pontifice, sub annum Christi Dcvii. Is petiit Phocam, ait R egino,ut in reri fano ruod ἀόonvocata si ' a Domitian ueras exstructum, Ecclesiamsibi faceret liceror; quod annuis Imperaror. Ista de Romano Pantheo. sed reperio Sc inprouinciis alibi,ad hoc exemplum.SoZomentis Cericia
pago Betheliά unde Use oriundus ditionis Galensium,
169쪽
Pantheon fuisse ait, antiquum s apparatum templum,
quod in clivo manufa bo , velut in arce situm otumΡΡm deste bato atque addix arbitrari se Syrica voce Betheliam indae dictam, quod Graece προθῶν senat, siue
Θεω οἰκητηρ ον,deorum domiciliumata ille scriptor Eccles Hist. lib.V. cap. XIIII. Sed transeo iam lustro obiter
templum Quod istud est' inquies. nempe Domina Urbis,illius ZEternae,& C lenis. O insaniami sedificiis M inanimato corpori non vitam selum adtribuere,sed numentAtqui fecerunt,& Vrbs haec,in qua sedes tanti imperii , tanquanu in ea potentia dc diuinitas, sic culta. Prudentius merito irridet: -- colitur nam sanguine Hi a
More Deae, NOMENQUE loci, Ceu NUMEN, adorant .
Inuentio dc adulatio a Graecis Asiaticis est: apud quos Smyrnaei quod ipsi gloriantur,& Romanis imputant, apud Tacitum primi templum , URBIS ROMAE 'tuerunt Nec defuerunt alij sequi exemplum: statim i Alabandenses in sua Vrbe struxere. Quo finet ut propitiam sibi non Urbem, sed Vrbis incolas dc rectores haberent. Itaque nolunt eos hoc nescire; in Liuio,apud Senatum Alabandenses templum ROME se fecisse commemorant, ludos anniuersariosinnitusse ei Diua. Etiam ne ludosὶ ita fane,&isti stuat pulcherrimi,quos vel nunCin Senatu edunt. Quam credis risisse quosdam Patrum, in his ineptis &vere Graecanicis adulationibus Z ego haud minus censeo,quam cum Prusias rex ab illaAsia, veniret ad curiam rase capite, dc pilleatus ; limen curiae
oscularetur,adoraret Senatum,& Libertum sie clamaret
popus Romaniat igitur initium,sed in prouinciis. imbnec sub Principibus statim Roma , in ipsa Roma, tem-V . plum.
170쪽
plum.Lego in Hadriani rebus: AEdem Bona dea transtulit, Colossium stantem atquesu erasura , per Demetrianum architectum, de eo loco in quo N V N C templum v R Bis est Tenti molimine,ita ut operia IIII. elephan tes exhiberet. A it,Colossu m stetisse in loco ubi nunc V, bis templumi: non ergotunc adhuc erat. Sed illeipsie tamen Princeps fecit: imb hanc caussam arbitramur traselati Colossi. In Dionis Compendio est : Hadrianum struxisse Teneris Roma templum, atque eius designationem s Hagramma missum ab eo ad opollodorum insignem architectum cui tunc ossensior erato ut ostenderes ab De INSIGNE OPUS posse perfici. qusuisque ecquidplacer structura' De vero libere restondit,oe de Templo, quod sublimius magis cauam cap que fieri
debuisses rvti c in viam Sacram conjectius ex alto emi nerre, s in cauum e M achmas acciperas, quae in occulto ibi compacta bubito S ex improui δ in Τ heatrum induci possint, .Haec ita in Graeco. nam interpres,quod mirere, solum Veneris temptu posuit,Roma omisiit. Atqui iunctae deae fuere: & lic Notitia imperijemplum Veneriso nominat. Prudentius: Atque Urbis enerisqueparis culmine tollunt Templa, uigeminis ad eratur Uura dea . Nec inepte Venus iuncta, AEneadum mater, Cum sua prole. Vbi fuerit,ex Dione licet coniicere, qui Via Sa-era adiungit: Sc Notitia in Regione templi Pacis ponir. Claudianus in monte Palatino. Nam de illo capiendum est, clim in trudibus Stiliconis facit Prouincias venissie,& adisse supplices ipsam Romam:
L . xx, Conueniunt ad tecta D ea, quae candida lucenetica sonte Palatino.