장음표시 사용
441쪽
mine etiam duo serui continentur. 4. ' Vi deiicitur n0n tantum, qui oppressu multitudinis aut sustium aut telorum aut armorum metu terretur, sed et is, qui uiolentiae opinione comperta possessione cessit, Si tamen aduersarius eam ingressus sit. 5. 3'De naui ui deiectus hoc interdicto experiri non potest: sed utilis ei actio de rebus recuperandis, exemplo' iudiciti ut bonorum raptorum, datur. idemque de eo dicendum est, qui carruca aut equo delicitur: quibus non abductis, iniuriarum actio datur. 6. Vi deiectus uidetur et qui in praedio ut retinetur, et qui in uia territus est, ne ad sundum suum accederet. 7. Qui ui aut clam aut precario possidet ab aduersario, impune deiicitur. 8. ' Ex aedibus 3 ut possessis si aliquae res arserint, uel serui decesserint, licet id sine dolo eius, qui deiecit, laetum sit, aestimatione tamen condemnandus est, qui ita uoluit adipisci rem iuris alieni.
L. 2 l. 23. 25. D. quemadm. Servit. amitt. 8, 6 . 9. Si inter uicinos ex communi riuo aqua ducatur, 'diuidi β prius 'docet' ' et hi si uicibus, quibus a singulis duci consueuit, ducenti ' aquam uis seri prohibetur. ' alienam autem aquam usurpanti nummaria poena irrogatur. Cuius rei cura ad sollicitudinem praesidis spectat. χ' 10. 'Reddito interdicto, actio quanquam proponatur x ex eo, ut quis, qu0d precario
animadvertit ex Spartian. PeSc. Nig. 2.
442쪽
habet, 'restituat, tamen δ' et ciuilis actio huius rei, sicut commodati, competit: eo uel maxime, quod ex beneficio suo unusquisque iniuriam pati non debet. 11. 3 Precario possidere uidetur non tantum, qui per epistolam uel quacumque alia ratione hon sibi concedi postulauit, sed et is, qui nullo uoluntatis indicio, patiente tamen domino, possidet. 12.βΗeres eius, qui precariam possessionem tenebat, si in ea manserit, magis dicendum est, clam uideri possidere: nullae enim preces eius uidentur adhibitae. et ideo persecutio eius rei semper manebit, nec interdicto locus est. 13. h Arbor, quae 'in alienas aedes uel Τ in uicini agrum imminet, nisi a domino sublucari non potest, isque conueniendus est, ut eam sublucet. quodsi conuentus dominus id facere noluerit, a uicino luxuries ramorum compescatur: idque qualiscumque dominus sacere non prohibetur. 14. 'Aduersus eum, qui hominem liberum uinxerit, suppresserit, incluserit, Operamue, ut
id fieret, dederit, tam interdictum quam legis Fabiae super ea re actio redditur: et interdicto quidem id agitur, ut exhibeaturis: qui detinetur, lege autem Fabia, ut etiam poena nummaria
coerceatur. 15. ' Bene concordans matrimonium separari a
patre Diuus Pius prohibuit: itemque a patrono libertum, a parentibus silium siliamque: nisi sorte quaeratur, ubi utilius morari debeat. 16. δ' omnibus bonis, 'quae quis x habet quaeque habiturus est, obligatis, nec concubina, nec si lius natura- δη) restituat. nam C ld. edd. δ) Praesciriptis verbis ad similitudinem commodati. Cf. L. 2. L. 19. S. 2. D. de precar. 43, 26). ) Cf. L. 4. S. 4. D. de precar. 43, 26). β) Cf. L. 11. D. de div. temp. praescr. 44, 2). L. 12. S. ult. - L. S. S. ult. D. deprecar. 43, 26). L. 2. C. eod. 8, 9). q) Cf. L. 1 pr. 33. 7-9.
D. de arbor. caed. 43, 27 . Fest. v. Sublucare. 7) iacius haec v. expungi iubebat, sine causa. Noc enim dicit Paullus, arboris sublucationem, tam si in aedes subi etiam totam adimere licet) quam si in agrum vicini immineat, a domino postulari vel nestante eo, as ipso, cui arbor nocet, perfici posse. Cui enim plus licet, minus non licere non potest. β) Cf. L. 1. 3 pr. D.
Od. edd. quaecumque Od. 6. 15.
443쪽
lis, nec alumnus, nec ea, quae in usu quotidiano habet, obligantur: ideoque de his nec interdictum redditur. ΤΙΤ. VII. DE ' VERBOR )λ OBLIGATIONIBUS. 1. ' Obligationum firmandarum gratia stipulationes inductae Sunt, quae quadam uerborum sollennitate concipiuntur, et appellatae, qu0d per eas firmitas obligationum constringitur stipulum enim ueteres firmum appellauerunt. 2. y Verborum obligatio inter praesentes, non etiam inter absentes contrahitur. Quod si scriptum suerit instrumento, promisisse aliquem, perinde habetur atque si interrogatione praecedente responsum Sit.
3. 3 Fructuarius seruus si quid ex re fructuarii aut ex 0peris suis acquirit, ad fructuarium pertinet. quicquid autem aliunde uel ex re proprietarii acquirit, domin0 pr0prietatis acquirit. 4. β Cum facto promissoris res in stipulatum deducta intercidit, perinde agi ex . stipulatu potest ac si ea res exstaret. ideo promissor aestimatione eius punitur, maxime si in dolum quoque eius concepta suerit stipulatio.
1. y Non solum per nosmet ipsos novamus, quod n0bis debetur, sed per eos etiam, per quos Stipulari p0SSumus, ueluti per silium familias uel sexuum, iubendo uel ratum habendo. Procurator quoque noster ex iussu nostro receptum est ut nouare p0SSit. TIT. IX. DE STIPULATIONIBUS ' PRAETORII λ.
1. Substitutus heres ab instituto, qui sub condicione scriptus est, utiliter sibi institutum hac stipulatione cauere
444쪽
' compellit, ne petita bonorum possessione res hereditarias deminuat: hoc enim casu 3 ex die interpositae stipulationis duplos fructus β praestare compellitur. Huius 'autem β praeiudicium 7 a superiore dissert, quo quaeritur, an ea res, de qua
ut forte Scriptum erat, praefisa, idque effecisse, ut post sibi inculcaretur institutum, quod o lim institutuS Scriptum, ut habet G. 40., post casu ubi in G. 40. est in die) excidisse puto, et sc iberetur cauere. Itaque lesior Sibi hac Stip. caueri p0stulat: et postea: hoc enim casu institutus ex die etc. Alii delent ab ante in sillulo. i. e. si institutus res hereditarias deminuat. δ) Rerum δε- minutarum s . Interpr. ad h. l. ς earum enim fructus dolo suo non cepisse videtur. Cf. 1, 13 h. g. 8. q) enim C . edd. autem . 21. y Ninc apparet, hanc stipulationem pependisse a praeiudicio quodam, in quo non quanta hereditas esset, sed aliud
quiddam, quaerebatur, Paullumque antea de alia stipulatione egisse, quae tum tantum locum habebat, si praeiudicio pronunciatum erat, rem maiorem vel non minorem) esse centum sestertiis. Iam quod illud praeiudicium attinet, etiam ex L. 12. cit. patet, praetorem tantum eae causa iubere solere hanc stipitiationem interponi; et in L. 8 pr. cit. simile quid intellectum esse. versa praetor enim' et . produnt, quibuS cogimur quae ibi praecedunt verba sin diem longiorem ' ita accipere, ut eo sequens enim' re spiciat, quasi dictum esset 'tantum in lonotorem diem'. Et sane in arbitrio praetoris erat, utrum ipSe cognoscendo, quod Iustinianus L. 1 S. 9. D. de stip. praei. 40, 5) ei solum reliquit, an praeiudicio rem conficere vellet. Noc vero praeiudicitum ita conceptum fuisse, an longior videretur dies condicionis, sub qua heres institutus erat. ideoque etiam possessionis iuris incerti ei dandae, Paullus et h. l. et L. 8 pr. cit. dicere videtur; si enim lonolor erat, velut condicionis si consul factus erit', captiosum sine satisdatione maxime ob fructus rerum alienatarum substituto fiebat beneficium possessionis instituto datae: si minus, velut in hac condicione 'si intra quattuor menses monumentum mihi fecerit 'calumniose videbatur substitutus satis petere, quem alius ante cedebat. In Mucianae cautionis condicioney, quae Semper lon' olorem diem habent, hoc discrimen non cadebat. Altera stipulatio fortasse spectulat missionem ex edicto D. Nadriani: neque enim sine ratione dicetur, cavendum fuisse legitimis heredibus ab eo, qui mittebatur, si falsum aliove modo inutile dicebatur testamentum 3, 5. S. 14)ς sed tum demum camebatur, si iure mittebatur. Unde ex h. l. consequi videtur non id quidem necessario, cente' narius tantum hereditates vicesimae obnoxias fuisse vid. libr. meum ' Gaius' p. 2 l), sed edictum D. Hadriani tantum ad has hereditates pertinuisse, quod et rationem habet, quoque Spectare
445쪽
diem concipitur. 2. '' Ab eo, qui in rem agit, cum pro praede litis et uindiciarum satis accipitur),i' ex die accepti
iudicii dupli fructus c0mputantur. et tam dantes quam accipientes , heredes qu0que eorum, ' procuratorum i cognitorumque pers0nae, itemque ' sponsorum η eadem stipulatione comprehenduntur: eorum quoque, quorum nomine promittitur. 3. 3 0u0ties iudicatum solui stipulati0ne satisdatur, omissa eius actio rei iudicatae persecutionem non excludit. 4.β Emancipati liberi praeteriti si uelint se miscere paternae hereditati, et cum his, qui in potestate remanserint, communis patris diuidere hereditatem, antequam bonorum possessionem petant, de conserend0 cauere cum satisdatione debebunt. quodsi satisdare non possunt , Statim ex fide bonorum consu-Sionem, excepto peculio castrensi, facere cogendi sunt.'
1. 0b metum impondentis damni uicinus uicino ' repromittere, procurator uicini satis dare debet, 'additis sponso
videntur ambages illae et di icultates, de quimus imperator queritur in L. 3. C. de edicto D. Hadr. 6, 33 . Ceterum, alia omnia sentit de h. l. Ludor . ad Puchlae Inst. III. S. 320. p. 291. ') Alias quaeritur, an res non minor sit, veluti Gai. 2, 274. 3, 42.4, 44. 15. ') Cf. Fest. v. Vindiciae. Supra 1, 13h. S. S. L. 1. 7 h. C. de fruet. et lit. e . 4, 18). L. et n. 7 h. C. de et Sur. rei iud. 4, 19 . Ambros. ep. 29. L. Rom. Bursi. 35. L. 69. 158.
D. de V. S. 50, 16 . L. g. S. 2. D. de praei. Stip. 46, 5 . Tit. D. iud. solvi 46, 7 . i') Haec fere aut excidisse ob similiter
desinens reus recisa e8Se, etiam ostendunt v. iam dantes quam ac
cipientes simpliciter posita. Cf. Fr. Vat. 333. procuratores sex ambigua nota procurator. C . edd. δ) sp0nsores C . edd. De re cf. L. 5. D. iudic. solvi 46, 7). δ) Sc. cum quis alieno nomine convenitur. ε) Cf. L. 8. S. 3. D. de novat. 46, 2 . h) Cf. Ulp. 28, 4. L. 3 pr. S. 5. L. 8. D. de collat. 37, 6 . L. 13. D. de cond. causa data 12, 4 . -- f in Collation ' p. 91. β) Cf. L. 52. S. S. D. pro Soc. 17, 2 . L. 1;SS. 10. 11. 15. D. de collat. 37, 6).Τit. X, ἔ) Excidisse videtur es de damni infecti stipula tione cum in edicto quoque duplae stipulationem squo pertinet contrahenda auctoritas) cautio de damno infecto sequeretur. De hac vero Sola sententias quasdam Visigothi vel librarii servaverunt. Vid. Neimbach. in Repert. Lips. 1843. III. p. 142. δ) Haec
446쪽
ribus, super eo quod damni acciderit. 2. 3 De communi pariete utilitatis causa hoc c0epit obseruari, ut aedificet quidem ' cuius β aedificare interest, cogatur uero socius p0rtioni Ssuae impensa S agno Scere. TIT. XI. DE DONATIONIBUS.
1. Species extra dotem a matre in honorem nuptiarum praesente filia genero traditae donationem x perfecisse uidentur. 2. Probatio traditae uel non traditae p0ssessionis' n0ntam in iure quam in facto consistit: ideoque sufficit ad probationem, si rem corporaliter 'teneam. 3. 3 Pater si filio familias aliquid donauerit et in ea uoluntate perseverans decesserit, morte patris donatio conualescit. 4. β Cum unius rei in duos donatio consertur, potior est ille, cui res tradita est: nec interest, posterior 'quis' an prior acceperit, et exceptae necne personae sint. 5. yinuitus donator de euictione rei donatae promittere n0n cogitur, nec eo nomine, Si promiserit, β oneratur :' quia lucrativae rei possessor ab euictionis actione ipsa iuris ratione depellitur.
6. 3'Ei, qui aliquem a latrunculis uel hostibus eripuit, in
ob ομοιοτελευτον excidisse videntur. Cf. L. 7 pr. D. de damno in .. 39, 2). δ) i. e. non fit promissoribus vel f iussoribus, quorum durior condicio quibusque Dyus non eSt, quoniam haec stipulatio ex edicto praetoris urbani descendit, peregrinOS nesciente. Sed nisi aliud de damno infecto edictum praetoris peregrini fuisset, haec verba ab urbano addita non forent. ε) Cf. L. 8. D. de Serv. pr. urb. 8, 2). L. 11. D. Si Serv. b). L. 12.28. D. comm. div. 10, 3). L. 35 7. 41. D. de damno inf. 39, 2 .
L. 18. g. 3. D. de donat. 39, 5 . L. 62. D. de aedil. ed. 2l, l).') sc. ad promittendum obstrictum se putans; nam si donandi animo promisit, tenetur. L. 2. C. de evici. S, 45 . nisi promiserit Ilittersh. o. ') Exceptione tutus. ' Est etiam L. 34. S. 1. D. de donat. 39, 5 , sed quibusdam mutatis.
447쪽
non merces eximii laboris appellanda est: quia contemplationem salutis cert0 modo aestimari non placuit.
L. 45 pr. 33. 1. 2. D. de iure fisci s49, I . 1. 3 Eius bona, qui sibi ob aliquod admissum sagitium
mortem consciuit, fisco uindicantur. quodsi taedio uitae aut pudore aeris alieni uel ualetudinis alicuius impatientia hoc admisit, non inquietabuntur, sed ordinariae successioni relinquentur.
2. Ei etiam uelut indigno aufertur hereditas, qui 'amnem δ uel cognatum, cui ipse ab intestato successurus ei at, testamentum sacere prohibuit, aut ne iure subsisteret, Operam dedit.
L. 2 l. D. de his, quae ut ind. 34, M.
3. 3 Si pater uel dominus id testamentum, quo filius eius uel seruus heredes instituti sunt aut legatum acceperunt, sal- Sum redarguant nec obtineant, fisco locus est. 4. β Aetati eius, qui accusat testamentum. Si non obtineat, succurri solet in id, quod ita amisit: maxime si tutoris aut curatoris consilio actio instituta sit.
si scale administrare prohibetur, ne aut gratiosus aut calumni0SUS apud suos esse uideatur. 6. y 0uoties sine auctoritate iudicati ossiciales alicuius b0na occupant uel describunt uel sub obseruatione' esse faciunt, adito procuratore iniuria subii) Plerique C . prohibemur ex aliis edd. η) seminavi. Tit. XII. i) Est etiam L. 49. S. 2. D. h. t. pOSterior pay S. . L. ult. D. de bon. eor. qui ante sent. 48, 21). ) Cf. L. 1 pr. D. Si quis aliq. test. 29, 6 . L. 2. C. eod. 6, 34). ') i. e. uxorem vel maritum FP. Vat. 218. 262. 302. L. 38. S. 1. f. de usur. 22, 1 . Klenete in Zetis r. f. oesch. RW. VI. p. 110 , inter quos hoc facillime fieri potest. 3) Cf. L. 5. S. 3. D. de his quae ut ind. 34, 9 . q) Cf. L. 5. S. 9. L. 22 sin. D. eod. L. 2. C. eod. 6, 35). β) Cf. Cuia . parat. a d Cod. 1, 41. y) Cf. Fr. de i. fisci 14. β) Cf. L. 3 fln. f. de acq. vel amitt.
448쪽
mouetur, et rei huius auctores ad praesectum praetorio puniendi mittuntur. 7. ' Litem in perniciem priuatorum fisco donari non oportet, nec ab e0dem donatam suscipi. 8. Ιmperatorem litis causa heredem institui inuidiosum est: nec enim calumniandi lacultatem ex principali maiestate capi oportet. 9. 3Εx nuda pollicitatione nulla actio nascitur: ideoque eius b0na, qui se heredem imperatorem facturum esse iactauerat, a fisco occupari non pOSSUnt.
locum tenere. 11. Quicumque a s sco conuenitur, non ex indice uel exemplo alicuius scripturae, Sed ex authentico conueniendus est, ' nisi) et sic contractus siles possit ostendi. Ceterum calumniosam scripturam uim iustae petitionis in iudicio obtinere non conuenit. 12. βΕius bona, qui salsam m0- ne tam percussisse dicitur, fisco uindicantur. quod si serui ign0rante domino id fecisse dicantur, ipsi quidem summo supplicio afficiuntur, domino tamen nihil aufertur: quia peiorem domini causam serui sacere, nisi sorte scierit, omnino non
1. 0mnes omnino deserre alterum et causam pecuniariam
saciant, serui an ingenui an libertini, an suos an extraneos poss. 41, 2 . ' Cf. L. 22. S. 2. D. M i. fisci 49, 14 . L. 2. C. ne fisc. vel resp. 2, 18 . tq) Est etiam L. 91. D. de hered. inst. 28, 5 . Cf. S. ult. I. quib. more. testam. in f s2, 17). ij Partim extat etiam in L. ult. D. qui testam. fac. 28, 1 . Cf. S. ult. I. cit. δ) Cf. L. 3l. 3S pr. D. de reb. auci. iud. 42, b).L. 17. 37. D. de i. Esci 49, 14 . δ) Est etiam L. 2. D. de si instr. 22, 4). et si supplenda c ex sequenti v.) Od. edd. ita si Dio. Schol. Basil. 22, 1. S. 3 l. legisse videtur et Sic nisi. δ) Cf. infra 5, 25. S. 1. L. 1. 2. C. de falaa mon. 9, 24 . Tit. XIII. i) Si id praemii captandi causa faciant, non Si iustam causam habeant. L. 2 pr. D. de iure mci 49, 14). L. 3.
449쪽
deserant: omni enim modo puniuntur. 2. Serui si scales, qui causam domino prodere ac nuntiare contendunt, deserre non uidentur. *Subornati sane reum prodere coguntur, ne qui, qu0d per se non potest, per alium deserat. perinde autem subornatores ac delatores puniuntur. 3. δ Damnati serui, siue post sententiam siue ante sententiam d0 minorum lacinora consessi sint, nullo modo audiuntur, nisi sorte reos deserant maiestati S.
TIT. XIV. DE QVAESTIONIBUS HABENDIS .
1. In criminibus eruendis quaestio quidem adhibetur: sed non statim a tormentis incipiendum est. ide0que prius argumentis quaerendum est, et, si suspicione aliqua reus urgueatur, adhibitis t0rmentis de sociis et sceleribus suis c0nsteri compellitur. 2. Unius facinoris plurimi rei ita audiendi sunt, ut ab e0 primum incipiatur, qui timidior et tenerae aetatis e De uideatur.
1. Suspectos gratiae testes, et eos uel maxime, quo Saccusator de domo produxerit, uel uitae humilitas infamauerit, interrogari non placuit: in 'testibus δ enim et uitae qualitas spectari debet et dignitas. 2. 3In affinem uel cognatum inuiti testes interrogari 110n possunt. 3. Aduersus Se inuicem parentes et liberi, itemque ' patroni et β liberti nec uolentes ad testimonium admittendi sunt: quia 'sincerum' testimonium V. de delat. 10, 11). y Cf. L. 2. S. 5. D. de i. fisci 49, 14 .
δ) Cf. L. 2. S. 6. D. eod. L. 1. 33. 5.19. D. de quaeSt. 48, 18 . L. 6. C. de delat. 10, 11 . N. XIV. i) In Collat. 8, 3. et 9, 3. allegatur lil. de testibus et de quaestionibus. ' η) Cf. L. 15. S. 41. D. de iniur. 47, 10 .L. 1 pr. S. 1. L. 18. S. 2. D. de quaeSt. 48, 18 . L. 8. S. 1. C. eod. 9, 41). β) Est etiam L. 18 pr. D. eod. Pit. XV. i) Cf. ad tit. 14. not. 1. δ) 33. 1 3. etiam in Collat. 9, 3. et S. 1. pars praeterea in L. 24. D. de testib. 22, 5 eintant. Ad g. a. cf. L. 2. 3 pr. S. 1. D. eod. β) Collat. et G. 30. teste ceteri C . edd. 3) Cf. L. 4. D. de test. 22, 5).L. 6. C. eod. 4, 20). β) Supplevi. ') rei uerae C . edd.
450쪽
necessitudo personarum plerumque corrumpit. g. 7 Testes, 'nisi olim fidei tabularum adhibiti titubare dicantur,' aduersus scripturam interrogari non possunt. 5. ' 0ui salso uel uarie
uel oblique) testimonia dixerunt uel utrique parti prodiderunt,
aut in exsilium aguntur, aut in insulam relegantur, aut curia submouentur. i' 6. i In re pecuniaria tormenta, nisi cum de rebus hereditariis quaeritur, non adhibentur: 'aliae autem iureiurando aut testibus explicantur.
TIT. XVI. DE SERVORUM QUAESTIONIBUS. x
1. Seruum de facto suo in se interrogari posse, rati0 aequitatis ostendit: nec enim obesse ei debet, qui per Seruum aliquid sine cautione commodat aut deponit. 2. Iudex tutelaris, itemque centumuiri si aliter de rebus hereditariis uel deside generis instrui non possunt, poterunt de seruis heredita- . not. ad Collat. 73 Cf. S. 11. I. de inutil. stip. 3, 19).L. 7. S. 12. D. de paci. 2, 14). L. 14. C. de contrah. et comm.
stip. 8, 38). L. 1. C. de testib. 4, 20). ') cum de fide tabularum nihil dicitur diceretur pel dicetur alii) C . plerique edd.,
quod nec Paullo dignum est nec veram e icti sententiam li. cit. not. 7.) nec C . fidei respondet. de omittunt novem Ciad.; pro cum C ld. duo babent enim: in iisdem pro nihil dicitur legitur nihil adhibiti iuuare dicuntur ei. Unde quaedam omisSa, quaedam
addita, quaedam corrupta, quaedam tranUOSita erae apparet.
Restituo: nisi pro nihil, quod eadem stola notatur) olim procum sive enim) sidet tabularum adhibiti litubare dicantur. De testibus titubantibus cf. Cic. pro Flacco 10, 22. Noc vero Paullus dicere videtur, adversus id, quod tabluis testato confectis scriptum est, alios testes interrogari non posse, nisi ii testes, qui conficiendis tabulis adhibiti fuerint, de eo, quod Scriptum Sit, inter se dissentiant vel alias titubent. Idem istitur accuratius dicitur, quod ex Graecorum libris initio tit. C. de testib. restitutum est. ν) Extat etiam in Collat. 8, 3. , ubi vid. not. et in L. 16.