장음표시 사용
11쪽
prie h. abeatur Nomine unionis intrinsecae et moralis Vel intelligis meram identitatem simis seu simplicem in uno eodemque sine X optando convenientiam ut si plures velint divitias, easque sibi comparare curent, non tanaen coniUnctim sed separatim), vel intelligis identitatem simis simulque conSpirationem Seu coniunctionem virium ad communem illum suaem obtinendum. Atqui sola sinis identita laaudquaquam sufficit ad constituendam societatem I), sed praeter
eam requiritur etiam conspiratio Virium Seu facultatum, adsuit ab omnibus intenti consecutionem. Humana igitur societas est uni plurium hominum, qui ad unum eumdemque mem obtinendum OnSpirant OmneS, et de eius consecutione omne in convenienti gradu participant. Haec autem est apta societatis humanae desinitio: si qua enim unio est talis, Seu praedictas omnes notas in Se continet et explet, ea iure meritoque censetur ac dicitur SocietaS.
II. Ad eamdem desinitionem devenimus, si inductivam methodum adhibeam US. De coniugio, de civitate, de Ecclesia Christi, aliisque
coetibus assirmatur frequentissime ab omnibus, esse societates. Si notas invenerimus, quae non sunt propria: alicui
I re Fate, ait Taparelli, op et O c. cit. num O . , he inquanta eruditi si affatichino a trovare 'interpretagione di uia apiro tuitilo conoscono, tuiti anno per sine interpretario ma Se a questo sine non congiungano te oro volonta, manifestandosi reciprocamentei loro intenti in modo che ne risu i uia intento comune, ni uno diracli Sia forna ita tra Oro una societa La comunanga non Olo 'ob-bictio ma anche ' intento e uella propriamente, che compie ' essere sociale sacendo si che ii sine non si pili de singoli, a delia comunita, alche ni uno possa arrogarsei Se non comunicando co-gli altri, ramando e procacciando per Ssi ci che bram e pro
12쪽
laatim communes, ex iis sane elementis recte desinitionem societatis conficiem US. Iam propria coniugii nota hae' est, ut sit inio duorum, unius nempe Viri Um Una muliere dum civitas et Ecclesia sunt unio plurimorum hominum X UOUis S XV, conditione atque aetate. Sed coniugium, civitas, Ecclesia in hoc conveniunt, ut sint illi ill h0 ui Mi ii conitin liu et haec est prima societatis nota. At rursus hoc est coniugio peculiare, ut sinis, ad quem obtinendum mas et femina uniuntur, Sit tum honeSta proli generatio et educatio, tum mutuum coniugum solatium et praesidium civitati ero hoc est propritim, Ut Ontim, cui US
ritas in Christiana demum Ecclesia hoc est omnino singulare, ut nais, cui obtinendo 1deles coniunguntur, sit Sancta Vita ac per eam coelestis aeternaeque felicitatis diata assecutio. Hoc tamen est commune coniugio, civitati Ecclesiae, quod socii conspirent seu proprias coniungant ire ad communem consecutionem boni ab omnibus cogniti et Voliti, de quo obtento omnes proportionate participent. Haec ergo est alia Societatis nota, eaque eiusdem essentia ac desinitio satis iam apte determinatur. IO. Sta IOLION EX dictis ea, quae subiicimus, facile in te igentUr. I. Patet iupri uis, quaenam sit litilitas societatis seu as- Sociationis. - Dantur bona multa, quae homini sunt valde OpportUna, eiqUe etiam necessaria, quaeque tamen homo sibi relictus nequit convenienti in gradu obtinere, atque etiam nullo prorSUS pacto assequi potest. Xempli gratia, bonum est securitas ab iniuriis hanc autem securitatem homines solitari assequi non possunt. Item bonum est proSperitaS seu copia rei Um, HVae Sunt ad Vitae conserVationem ne-
13쪽
cessariae hanc autem prosperitatem et copiam, Uae X cultura scientiarum et artium Xsurgit, homines solitarii nequeunt sibi comparare. IamVero Utilis est Ocietas, ut
homines valeant illiusmodi bona sibi acquirere id irim, ad quod se iuncti ab aliis non possumus per Venire, Obtine
mus, si nostra Vires cum aliorum Viribit coniungamus.
Sic securitatem ab iniuriis et vitae prosperitatem homines consequuntur iuncti simul et consociati in civile consortium. Illud praeterea animadverte Utilem esse Societatem ad illa ipsa bona obtinenda, quae laomo ab aliis
etiam seiunctus potest assequi est scilicet utilis ad bonalia 2 citi is, i a ilius, plenilis seu persectili obtinenda. Itaque societas est homini utilis non est sinis hominis, sed est m dium ad finem debitamque perfecti On m SSequendam. II. Liquet e lDido, quaenam sint essentialia e ei terita euco astituti a societatis. - Sunt quatuor multitudo hominum, intentio unius eiusdemque sinis, conspiratio ad eum obtinendum, proportionata de me obtento participatio I). Inter haec autem siris praecipuum tenet locum, et est illid, ad quod cetera tendunt, et e quo ratio seu indoles Societatis est determinanda a).
III. Patet te lio, curnam societas appellari soleat persona ΠIoralis. - Dicitur persona morali per analogiam ad per-SOnam physicam. sociali coniunctione, inquit Ton. Qi Orgi 3), Xsurgit Una Ociortim Sententia, Una O mtaS,
I attro son unque, concludit Taparelli, Corso ei di trillo iut nuna. 2O. gli elementi precipui dei esse sociale, uir ita, iii altitudi/ie, sit ita, i. E a societa Sara tanto piti persetta, quantopiti perset tu ara unione, pili numerosi gli elementi uniti, pili uir ei salaci bene a cui tende pili ejicaci i me Zi con cui vi tende. uae omnia maxime reperiuntur in Ecclesia Catholica Clis eumdem au
14쪽
un i actio. Hinc e illa nempe triplici unitate, intellectus, Voluntatis, actionis Xterioris, per Uan reser et analogiam habet ad personam physicam societa est ac dicitur persona moralis quae ad modum individuorum suis adstringitur ossiciis suisque iuribus gaudet. Similiter dicitur corpiis vlorale per analogiam ad corpus physicum I). IV. Patet liarto, cuiusmodi debeat esse i iis communis sociis propositus. - Debet esse honestus si Si maleficii, sic legimus in iure a), societas coita sit, constat nullam
eSSe societatem Generaliter enim traditur, rerum inhone- Starum nullam esse Societatem.
V. Patet lituto, qualis debeat esse nio, qua socii adstringuntur. - Debet esse stabili ac permanens. Etenim, ut recte disserit Schrader 3), C in societatis notione inclaiditur stabilitatis statusque cuiusdam dea, proindeque sinis
non tranSeUnte Una alteraVe Operatione, sed continuaritia iam actionum Serie esSe comparandUm. D
II De praecipuis societatis ti uanae divisionibus.
Icultiplex admittenda est huiuauae societatis divisi0 Seu par- fili0. III. DECLARATIO. Tradita desinitione societatis, de eius dioisionibus nunc agendum est. Il id iuvat praenotare, hU
I CD. Schrader, comment iam cit. Ubi inter alia habet haec: uemadmodum corpus hvsicum idem manet, etsi iugi accessioni et decessioni particularum obnoxium sit, ita Statum Suum non amittit societas, desinentibus successive membris nisi tamen repentina rerum conversione Omnia Simul membra perimerentur. a Dig. I. 37. Pro Socio. 3 Comment nuper cit.
15쪽
manam societatem posse dupliciter OnSiderari, nemperil tale-1ius constituitur Seu in feri, et qualems iani mistituta perdurat seu tu facto esse Priori modo spectata desinietur actus, Si elicitUS i praesumptus, quo plure laomine Se emutuo obli frant ad communem finem iunctis viribus consectandum. Altero modo considerata desinietur status, in quo
plures homines obligatione devinciuntur et conspirant ad certum mem collatis una viribus obtinendum 1). - Sed iam de laumanae societatis partitionibu agamUS. I. Societas dividitur in Simplicem et compositam Prior
haec divisio e inspecto materiali societatis element eruitur Materia societati Sunt plures illae, quae in Unum coeUnt, perSOnae IamVero Vel persona pi sica coniungitur perSOnae Singulari, Vel persona morali seu societas alteripdrsonae morali UnitUr. Si primum, societas est Sinis leX: Sin alterum, societas appellatur compi Sila vel organica a) Fieri quoque potest, ut societas iam composita alteri Societati compositae iungatur tum Vero Societa compoSita, eaque tui0r 3), 11serget. Sic imple est societas Ome-
i Cis Schrader, comment iam cit. a Dicitur organica re quia ad similitudii aena corporum organicorum conStat partibus peculiari Structura donatis et ad certum finem socialiter aptis. D Tongi Orgi Eth. n. 42 . 3 u Diro, ait Taparessi, cors elom ecci, Una ISI. Seqq. pro tarchia questa natator societa rispello alle minori, cui nominerodLutarchid o consorb i. E se queste pure in ali re minime Si Suddividano diro te minime gruppi socialii societa te uenturi Cosi se a protarchia Si p. S. un Stato, te provinci ne Saranno de utarchie, te citia gruppie elementi, e se pili lire scendi amo te famigli gruppi ed elementidella citia . . . Per maggior hiare χga darem alla unione elle Societa unnonae Suo proprio, e la direm societa polattica, ritto potattico te leggiche ne derivano, proturca e deutarcii Superiori checla Overnan O DCL etiam Iustitutes di droit nature par M. B. l. VII. h. I. ubi inter alia hoc animadvertitur u ne societe compose de lusi cur colleges c' est te nona que Pon donne a ces petite Societe subordon iaces
16쪽
sti cra seri lana illa : ex pthiribus alniliis existhin pagi et hirbes
na conliantur i). De societate cona posita hypotactica hoc est statuendum hin anaen tale pri laci pitui). implices seu minore Societate , e quibus compOS ita maior CXSurgit, non desinunt CS, Verae, Uale pri US erant, Societatos, sed tum specialis earum sinis manet, tum propria Cartim auctorita perdurat, tum Socialia earum iura persistunt, tum obligationes Vigent, quibus socii mutuo de Vinciebantur quae omnia debet quidem pro tarcha defendere, adiuvare et coordinare ad bo-HUm commiano, non Ut Um Unitati praeteX tu dis cie in Vadere et destruere, omnia eluti in se absorbendo si gni
co is orgio, inquit Tapa relli 2), de conservare a propria unita in modo da non perdere a unita de tutio, e Logni
di laeauco ut d un et a compose se ut ement 'individus Ainsiune multitude composue de detix mille hom me est toti aut re hos eq. cin regiment forme de vingi compagnies, a Uant chachaiae leur nite et cur organi Sation propre, et par a me me plus capable 'atteindre
I Cicero, de of l. I. c. 7. num. 4., haec laabet re Prima Societas in ipso coniugio est proxima in liberis deinde una domus, com- inunia omnia. Id autem est principium urbi S, et quasi seminarium reipublicae. Sequuntur fratrum coniunctiones etc. D 2 Sit hic ecc dissert. . cap. 2. Eadem labet in alio opere, 0 Soci Ut ecc. Una IS . re a societa minore Ol unirsi ad alare per forma pro tarc laia, non perdeat sua perfugione, macia angia ed imme-glia... a Protarchia de custodire alle let lar hi it loro essere, ecc. Item in opere, iis lil ille dit droit Ail. loc nuper cit. Cae principelondamental de a societe composue 'est que es societes inferi eures c DAS ei Veni eur etre propre et e Xercent avec ne liberte convenablelea activit dans a re cherche de leur in speciale de telle sorte que hi protarchi les dirige et les protege mais ans es abSorbe aunona de ceti unite excessive a laquelle e Socialis me potisse au-jo Ird 'hui de Otites paris Ous e non de ce Ii alii salio)i. ne telle unite
17쪽
societa maggiore pro VVede albi mita de tutio senga di struggere a Unit dei consorgii. II. Societas humana dividitur in alti ratem et libera ii. Haec altera divisio e inspecta origine societatis eruitur. Societas naturali est illa ad quam determinate homo ex
ipsa sua nat Ura St Ordinatus, tamquam societatem homini necessariam ita, ut sine ea homo perfectionem naturae conVenientem conseqUi nequeat cuius pronde sinis et regulae praecipuae ab ipsa naturali lege homini praemon
strantur atque imponillatur, nec liberae nominis electioni re linquuntur. Sic societas domestica est maXime naturalis naturalis quoque est Societas civilis. Vae societas ab illo, quem modo tradidimUS, Onceptu de icit, eam Vocamus libera Jl, Uali V. r. S Societa litteraria Vel mercatoria. Duo iuvat animadvertere. V Unio Sse potest iuxta traditum conceptum naturalis, etsi, Ut ea intor certa et dele iiii Hala persona Vigeat, iactum aliquod humanum praere
quiratur i). ui societatem aliquam naturalem ineunt
ii nequeunt aliquid immutare e iis, Uno circa sinem, au
ossicia te ipsa naturalis determinavit. Hoc autem, quod de
en esset pro luit necessat rement a Servitude, tandi que rien au contraire ne favoris aulant a liberte et a prosperite publique que organisation hierarchique des societes particulieres car Orsque colle-ci est bien ordoniae e chacune de ces societe potat Suit a sin fans en trax es et ussi sans usurper actiora propre a hi profa chi , qui nepe Ut et re utilement exerce que par cede-ci. Ain si se troux e e principe universe de justice et de pruden ce silum Cllique D. 1 . etiam
gallinger, institui iuris nat. l. II. I67 I92. i Ad rem Card. Gerdit Neque enim, quod in primis ac diligenter notanduni est, id solum naturale reputari debet quod est inhona in dum nascitur, sed iure optimo id quoque naturale dicitur ad quod insitae facultates velut ad bonum naturae congruum propcndent, licet hoc ipsum non sine facto luimano, nec sine aliquo rationi USU,
18쪽
sociis dictum est, id de iis, qui humana pollent auctoritate, est aequo iure intelligendum. Itaque naturalis societas talis primum incipit esse, qualem natura eam incipere decrevit,
talis pergit esse, qualem natura eam perSeVerare conStituit I). Haec, quae de Societate naturali diXimus, non aeque
omnino conveniunt ii Societatibus, quae non Unt na
III. Societas dividitur in aeq/lale et iraequale; H. Haec tertia divisio ex inspecta sociali auctoritate desumitur Societas est aequalis, quando auctoritas residet in tota societate collective, seu in toto sociorum coetu . Est inaequalis, quando auctoritas non in omnibus collective residet, sed in una Vel pluribus personis, quibus ceteri subiiciuntur cuiusmodi est societas domestica.
De societate aequali illud cum Tongiorgi 3 animad-
Verti potest, auctoritatem in ea exerceri non posse, ni Si per uari inlitatem realem, quum nempe omnes idem Sentiunt ac decernUnt, aut per uanimitatem arti cialem, quum nempe omnes unanimiter in ipso societatis Xordio, aperte Vel ta-
quae facultas maxinae naturalis est, parari et obtineri minime OSSit Istud vero apertissime patet in coniugio neque enim quisquam C-gaverit coniugii statum naturalem merito dici, licet coniugium nonnisi facto humano, seu viri mulierisque consensu, habeatur. Itaque societas coniugali itemque civilis est naturalis, una quia eiu esSentialia constitutiva non pendent a libera contrahentium Voluntate, Sed ab ipsa natura determinantur, tum quia est a natura quod Societas coniugalis itemque civilis inter homines Xi Stant. i In philosophia nobis sermo non est de societate Superaraturali, Sed tantummodo de Societate lati rati. Tum societa Supernaturali S, tum Societas naturalis sunt a Deo; sed haec est a Deo ut auctore naturae, et idcirco dicitur naturalis illa est a Deo ut auctore ordinis altioris natura et naturae indebiti, atque idcirco dicitur SupernaturaliS- a CL Schra ier, comment cit. ab initio.
19쪽
cite, se obligant ad Volendum id, quod certus quidam sociorum numerus decernet. Hinc in huiusmodi societate necessarii sunt conventus, ita quibus negotia Vel ad unanimi tatem realem, Uod raro contingit, vel ad statum suffra
IV. Societas dividitur in perfectan et inperfectani. Haec divisio deducitur ex inspectis mediis, quibus ad sinis consecutionem Ocietas est instructa. Societas perfecta I est illa,
quae media ad suum finem obtinendum susscientia in semetipsa habet, quaeque proinde non est ex se ordinata ad aliam societatem, in qua suam persectionem et complementum obtineat secus, societas est in perfecta Sc imperfecta est societas domestica a) siquidem e qua parte tendit ad bonum temporale debet a societate civili compleri, eX Ua Vero parte sinem etiam habet religiosum, portet eam in societate religiosa conSummari. Illud animadvertas, societatem persectam Sse illam, non modo cui realiter, sed etiam cui vi='lualiter praedicta media insunt, ita Cilicet ut ab alia societate media illa repetere proprio Ure possit, neque alia societas sticultatem habeat media illa negandi aut suo iudicio rem dirimendi. Contra, Si Ua Societas neque realiter, neque Virtualiter praedicta media poSsideat, sed in eorum oeconomia ab alia societate pendere cogatur, cui integrum sita ea negare et saltem
I CL Schrader, comment cit num. 9. Tarquini, Uri eccl. pubi institui. l. I. n. 6. 2 Cf. S. h. . . . O. . . ad .i Sicut homo Si pars domus, ita domus est pars civitatis Civitas autem est communitas
perlecta, ut dicitur in I. Polit. D f. etiam Suaresium, de leg. l. III. c. I. n. his tribus coniunctionibus coniugali, paterna, herili consurgit prima communitas, quae perfecta dicitur reSpectu politiae. D
20쪽
itidicare uti uiam nec me praestari, et NU Onaodo iraeStari beant ea profecto societas est ina perfecta I). Di is ana solvimus quaestiones, qll l l et illi tille Sit humana societas Antequam ad alium articulum transeamus, tertia nobis est quaestio Sol Venda, Uae Sic potest proponi, Ill Ili I. his laua societate auctoritas si ne essaria. Hanc magni momenti quaestionem sol 'emus thesi sequenti. III. - ne Pessitate auctoritali in uulas a societ ale.
Hunianae Societatis atltra hoc exio ii, ut ii ea sit aliqllis vel ho/;ro et coetiis hol lini sui. Lylli polleat illi e oblio anili et cogendi socios ad certo aliqti 1 lodo operanduiu vel Π perari illiu ill ordine ad propriis u societatis ueni. H lilis nodi ills o alui alicioritas socia is, ills libi 'cillius il possestor dicitiir rector et Silperiser, ei HS e IJ IJlle ter in illi appella itur Subditi. II 2 PRAENOTIONES. In theseos huius enunciatione tres, Ut patet, traduntur magni momenti notiones, nempe Xphcatur, quid Veniat nomine lictoritati Socialis, quid nomine superioris, quid subditi Auctoritas socialis sic recte desinitur ius ob ligandi et cogendi socios ad certo aliquo modo operandum ' non operandum, in ordine ad proprium societatis sinem. Huiusmodi ius in uno quidem reperitUr tamquam in subiecto, alios autem re Spicit tamquam terminoS. Iam Vero persona illa plavsica vel moralis, in qua
ius il id residet, dicitur superior ii autem, quos ius il id respicit quique illud revereri tenentur, subditi lappellantur.