장음표시 사용
31쪽
VI. Arguimus SeXl ex eo, quod homo naturali propensione fertur ad socialem vitam cum aliis ducendam. -
uid dulcius, quaerit Tullius I), quam laabere, quicUm
omnia audeas sic loqui ut tecum uis esset tantus fructus in prosperi rebus, nisi haberes, qui illis aeque ac tu ipse gauderet Adversas vero ferre dissicile esset sine eo, Ut illas gravius etiam, Uam tu, ferret D Haec atltem natUrali propensio eS multo intensior ac Vehementior erga aliquos, ob specialem coniunctionem sanguinis, Vel morum similitudinem, vel vinculum amnitatis, vel accepta ab eis benesiicia adeo ut nil magis violentum, quemadmodum unicilique Xperientia ipsa constat, quam a parentibus Velassinibus, a cognatis vel amicis, quam 'i ad breVe tempUS,aVelli IamVero e propensionibus, quas natura ipSa 3Omini indit, recte colligimus, quidnam sit illud ad quod
natura hominem destitiat. Neque enim eri potest, Ut natura hominem non destinet ad id, ad quod per innatas illas propenSiones tantopere eum inclinat.
Placet mem huic thesi imponere verbis Senecae 2
alio tuti sumus, quam quod mutuis iuvamur ossiciis pHoc uno instructior ita contraque incursiones Ubitas munitior est, beneflciorum commercio Fac nos singulos quid sumus praeda animalium et victimae, ac imbecillissimus et facillimus sanguis. Quoniam ceteris animalibus in tute masti satis Virium Si quaecumque Vaga nascuntur et actUra Vitam egregem, armata sunt hominem imbecillitas cingit: non Unguium Vis, non dentium, terribilem ceteris fecit nudum et infirmum societas munit. Duas res dedit, quae
I De amic. c. I. Hoc saepe inculcat Cicero, hominena non modo ob iudigentiatu et inιbecillitatem, sed etiam ex naturali erga alio propensioue immo vero ex hac potissimum ferri ad socialiter cuna aliis vivendum. f. de amic. c. VIII., de Rep. I. S. D De benef. l. IV, c. 8.
32쪽
illuin obnoxium, validissimum faciunt, ratione u et societa- leui. Itaque qui par esse nulli OSSet, Si Seduceretur, rerum potitur. Societas illi dominium omnium animalium dedit societas terris genitum, in alienae naturae transmisit imperium et dominari etiana in mari iussit. Haec morborum impetus arcuit, Senectuti adminicula prospeXit, solatia contra dolores dedit haec fortes nos facit, quod licet contra fortunam advocare. Hanc Olle et unitatem generis humani, qua vita sustinetur, scindes o Restat igitur hominem esse natura socialem, et hanc sociabilitatem, seu ordinationem ad socialiter vivendum cum aliis, esse illi essentialam I). Cuius sociabilitatis finis immediatis est, ut homine per mutuam Virium consociationem se invicem adiuvent ad eam copiam bonorum Xternorum eamque securitatem atque illam corporis animique perfectionem aSSequendam, qUaS solitari assequi homines convenienti in gradu nequeunt.
Hae 1iaturalis hominis sociabilita p, ipso allirali ordine sic exigente, Xeritis; in a tum, prim qllidem, Sed incom
plete, in familia, dein vero et complete in stabili plurium
familiarum in unum corpus politiciu uniong, quam civi-lalem appellaniuS. Hinc societales, tum domestica, limcivilis, stiri proprio ac stricto Se Su allirales. II 6 DEMONSTRATIO. tium ratum 1Xumque Sit, hominem ab ipsa natura ad societatem impelli, illud est ulterius inquirendum, mirum aliqua sit societas specialis, ad
I Hinc quum natura non exuatur, asserunt doctore quod homine in Statu etiam innocentiae socialem vitam vixissent. α Homo ait S. ThomaS I. p. q. T. a. I. naturaliter est animal sociale. Unde homines in statu innocentiae Socialiter vixissent u
33쪽
quam detemuinat homo a natura ordinetur, a11 Ver ita aliatura ad Socialem Vitam dirigatur, ut tamen nulla sit particularis societas, ad quam determinate ab ipsa inclinetur.
IamVero contendimUS, duas esse societates, ad quas homo naturaliter Si comparatUS. Prior est societas domestica seu
familia, altera i VitaS J omine autem civitatis, ut aliquam eius desinitionem praeStituamus Venit Unio Lirium, in sufficienti numero, iamiliarum conspirantium sub visibili
auctoritate communibusque legibus ad securitatem et pro Speritatem seu susscientiam Vitae consequendam. Has igitur binas societates, a nilian et civitat ni dicimus esse naturales.
Duplex autem asseremit argUmentUm, alterUm JOSteriori, alterum Vero a priori.
I. Arguimus prinio, a p0Steriori, e Universalitate et constantia facti. In primo mundi exordio sinatham invenimus genere autem humano per pliare familia propagato, statim civilem etiam consociationem, Sahem inchoatiVam, reperisDUS e illo autem ad nostrum usque tempus familiae
Semper XtiterUnt, eaeque conStanter et ubique non seorsim
ViXerunt, Sed in unum politicum corpus illudque stabile coi erunt. IamVero, cum nihil sit sine atione sussicienti, laoc etiam factum causam Sui, et quidem adaequatam habeat necesse est. Atqui facti huius universalis et conflauiis nulla alia sussciens ratio esse potest, nisi aliquid, quod tumidei lice sit tum constanter in hominibus nillil alitem est identicum et constans in hominibus, nisi ipsa hominis natura. Ergo factum illud causam sui adaequatam non laabet, nisi in ipsa hominis natura, quae nimirum hoc eXigit ad conven entem Sui perfectionem, ut familiae sint, eaeque in
unum politicum corpus conSOdiatae. Hoc argumentUm maiorem adhuc vim habet, si tria haec considerentur a Plurimae aliae, praeter domesticam et ciVilem, societates so- ruere. Atqui vicissitudines, quibus a mundi exordio laumanum
34쪽
geluis fuit subiecthlm, tot tantaeque fuerunt, ut nul hie societateSconstanter et uni Versaliter perdurarint, X ceptis his duabus
domestica nimirum et civili b Contigit frequenter, ut O-cietas aliqua civilis dissolveretur, et ad narchiam delapsa interiret quamprimum autem eadem, sub alia licet forma, reviXit, vel certe eius membra novum civile consortium instituerunt aut se Se alteri civili societati adiunXere. Qtio magis familiae secundum humanae naturae dignitatem et naturalem legem ViXerunt, eo perfectior fuit societas civilis,
. Arguimus Secundo a priori, e eo, quod SocietaS domestica sit maXime quidem necessaria, non tamen e Sesola sussciens ad consecutionem naturalis illius ordinis, prosperitati et pacis, quam natura inter homines vult. Ea nimii Una argilmenta, quae in praecedente thesi attulimus, probant naturalem necessitatem inprimis domesticae, tum Vero etiam civilis societatis. Audiatur Suaresius I) Duplex est communitas hominum, imperfecta seu familiaris, et perfecta seu politica Inter quas prior est maXime naturalis et quaSi fundamentaliS, quae inchoatur e societate maris et feminae societas coniugaliQ, in qua non posset genus humanum propagari
societas filiorum cum parentibus societas parentalis), quia prior coniunctio ad filiorum educationem ordinatur: silii autem in principio et per multum tempus aetatis indigent
Ioniunctione et societate parentum, quia alia nec ViVere, nec conVenienter educari, nec recte instrui possent. His atltem statim accedit coniunctio aliqua servitutis, Seu
mutatus et dominii societas herilis) quia moraliter loquendo
35쪽
indigent homines adiutorio et ministerio aliorum hominum. Ex his autem tribus contuinctionibus, coniugali, parentas , laerili, consurgit prima communita hominum, quae imperfecta dicitur respectu politiae: Si autem in se funilia perfecta
in ordine ad domesticam Set oeconomicam gubernationem. Haec autem communita non est sibi Sulliciens, et ideo ex natura rei neceSSaria UlteriuS S in genere humano communitas politica, quae cibitalem Saltem constituat et ex
pluribus similiis coalescat. Quia . nulla familia potest in
se habere omnia ministeria et omnes arte necessarias ad vitam humanam, et multo minus potest sufficere ad assequendam omnium erit m neceSSariarum cognitionem. Item
quia a si singulae finalliae SSent inter se divisae, vix posset a inter homine conserVari, neque iniuriae possent
ordinate propulsari aut vindicari. Et ideo dixit Cicero in libro de amicitia, nihil principi eo in rebus hum mi esse
gratius, quam homines habere inter Se societatem ordinatam et persectam, quae ciVitas, inquit, dicitur. Haec autem communitas Ulterius augeri potest in regnis u Vel principa-iliai per Societatem plurium ci Vitatum, quae etiam est Valde conVeniens humano generi, saltem ad meliUS SSe propter easdem rationes cum proportione applicataS, UamVi neceS- sitas non sit omnino aequaliS. Societas igitur domestica est maXime naturalis, et X ea naturaliter exsurgit uni plurium malliarum seu civitas, et uni etiam plurium ciVitatum seu regnum Vel principatus Nimirum e naturali tum indigentia, tum ad se defendendum impotentia, tum perfectibilitate physica ac morali, tum loquendi audiendique facultate, tum erga alios
propensione, in quibus et cum quibus homines, Secti ac brilia, nascuntur, et quas nullus homo sibi relictus explere conVenienter potest, potest autem Xplere in coniunctione cum aliis, concludendum est prinio, naturam nisi velimus
36쪽
insipientiae et etiam crudelitatis arguere Deum naturae auctorem, qui frustra agat, hominem negligat, et sollicitiorem de bellu is curam gerat ordinare hominem, Secti ac bruta, ad socialiter vivendum Una aliis, et quidem speciatim in domestica societate, in qua primis homini necessi
tatibus satissit. Si in ipsa similia homo inveniret modum
idoneum et media susscientia ad illam naturalem indigentiam, impotentiam, perfectibilitatem, facultatem, propenSiOnem conVenienter Xplendam, dici tunc posset naturam non eXigere aliam heriorem societatem. At cum res non ita se haboat, ut X athitis Suares ii Verbis patet, conciridendum est Secti II is, ordinem naturalem Xigere ulteriorem aliam
societatem familia perfectiorem, in qua praedicta media conVenienti in copia adsint, i. c. eXigere ut similiae Stabilibus inter se relationibus uniantur ad Se Se mutuo adiu- VandUm, protegendum, perficiendum, amandum. Atqui huiusmodi familiarum mutuis rellationibus deVinctarum OnSO-ciationem Vocamus vicum ci Vitatem, proVinciam, principa-tUm, regnum multiple enim est in si iliarum consociatione progressus Ι). Ergo ipse naturae ordo exigit, Ut familiae non vivant separatae ad in 'icem, Sed in UnUID O-
I Hanc naturalem progressionem a dot io ad regnum Sic exponit S. ThomaS, de regina princ. l. I. c. I. remum homini competat in multitudine vivere, quia sibi non sufficit ad necessaria vitae, Si Solitariti maneat: Oportet, quod tanto sit perfectior mustitudinis societas, quant magi per se sufficiens erit ad necessaria vitae. - Habetur siquidem aliqua vitae susscientia in fu) lilia domus uius, quantum scilicet ad naturales actus nutritionis et prolis generandae et aliorum huiusmodi in uno autem Oico, quantum ad ea, quae ad num artificium pertinent: - in civitate curbo vero, quae est perfecta com munitas, quantum ad omnia necessaria vitae: - sed adhuc magis inprovi/icia una propter necessitatem compugnationis et mutui auxilii contra tostes Unde qui perfectam communitatem regit, i. e. civi
tatem vel provinciam, antonomastice rex Ocatur n
37쪽
Itaque societates domestica et ciVilis sunt naturales. Tunc enim, ut iam Superitas diximus, societas aliqua dicitur et est naturaliS, quando ad eam determinate homo ab ipsa
natura St ordinatUS, tamquam societatem ei necessariam ita, ut sine ea homo persectionem convenientem aSSequi nequeat. Atqui huiusmodi es se binas has societates, domesticam et civilem, e iis, quae hac in thesi Xposuimus, manifesto apparet. Sunt igitur societates naturales homo autem, qui adeas Ordinatur a natura est naturaliter animal non o in dome
sticum sed etiam civile I). Utque verbis Card Bellarmini hanc thesim concludamus 2), si recte dixit Aristoteles homi
nem natura ciVile esse animal, magis quam Sint ape et grue et Uaec Umque animalia, et si quis solita ius ViVat, a I. et aut Sse bestiam aut Deum 3), id est aut minus aut maius homine DIIT SCHOLION. Contra hanc laesim arguere solent X
malis, calumniis hend iciis iuriis homicidii etc, quae ex
3 Haec verba Aristotelis sic explicat Maurus, comment in h. l. Qui et ita est pravus ut non possit vivere in societate civili, Velita est persectus, ut sit sibi sufficiens extra societatem civilem, non tam est Tomo quam bestia vel Deus. Est quidem bestia, Si propter pravitatem non potest vivere in societate civili, quia per vitium pluS- quam humanum corrupta est moraliter natura humana est autem Deus, si est sibi sufficiens, quia per Virtutem plus quam humanam mutatus est moraliter in Deum vel intelligentiam separatam Ditio Calierum de Christianis anachoretis dicendum est. Ut ait Bellai minus, i. cit. qui penitus Solitari ViXerunt, ut Paulu primus rena ita, Maria Magdalena, Maria eguptiaca, et si qui sunt alii dici possunt aliquid amplius laomine habuisse, non natura, sed gratia nam non Sine miraculo alebantur a Deo, ut notum est; ceteri autem, etSi in Solitudine degerent, tamen requenter simul conveniebant, et Abbatibus suis subiecti erant. B Pro hac thesi iuverit legere homiliam 34. in I ad Cor. s. Ioannis ChrVSOstomi.
38쪽
vita sociali consequuntur. - Respondemus I. laorum maloiqua nihil nasci per se ex ipsa vita sociali, sed per a cidens occasione vitae socialis ex improbitate hominum. Nulla autem est bona res, nulla bona institutio, cuius occasione ob hominum improbitatem non enascantur mala. - Animadvertimus . haec mala esse multo rariora et minora iis malis, quae per Se orirentur e vita solitaria, si hanc homines invicem seiuncti agerent. - Adnotamu 3. non tantummodo mala, quae occasione Vitae socialis ob hominum nequitiam eXsurgunt, considerari debere, sed etiam bona quae ex ' Vita sociali sequuntur I). uae hoc in scholio diximus, in mentem reVocant notOS
illos divini Poetae versus a):
Per uom in terra, se Ora osse cive 3 Si rispos'io; e qui agi Ora non hi eggi O. E puo gli esser se tu non si Vive Di Versamente per diversi ustici ΘNo seci maestro vostro en vi scri Ve. Si veniae deducendo insin a uici. Poscia conchius dunque esse diverse Convien de vostri effetti e radici; Perche n nasce Solone, ed altro Serse, Astro Melchisedech, ed alaro uello, Che volando per aere it gli perse.
Hoc loco ante loquentem inducit Carolum Martellum, docetque tria: - 1. Peior fuisset hominis solitarii conditio, quam sit conditio hominis civis: - 2. Civilis societas absque magna officiorum varietate nequit Subsistere
ci Haec obiectio est similis illi, quae afferri solet contra dominia privata, et simili modo solvitur. Cf. Super vol. II. thes XXV. pag. 28 S. a Par. VIII. V. II S. Seqq.
39쪽
- . Idcirco divina providentia magnam indidit humanis pectoribus diversitatem aptitudinum ad varia officia atque propenSionum. De tribus hisce aliquid dicamus. I. Quod spectat ad primis 36 hoc Danti ita evidens fuit,
ut omnino superfluum duXerit rationem eius quaerere agis unon Phlegyi0. Omo Solitarius quot quantisque bonis, quibus in civili consortio fruitur, careret In Vitae ortu seu in infantia careret subsidio, eodemque destitueretur in vitae occasui. e. in Senectute. Nonne careret cibo ad semis stimulos sedandos, VeStibus contra hiemi asperitatem, medicamentis
ad morbos depellendo. Ubinam, quaeso, inveniret tutelam in periculis, in rebus dubiis consilium, Solamen in adVerSiS, adiumentum ad simis ultimi et moralium officiorum cognitionem acquirendam λII. Ad alterum quod attinet, id Aristoteles 1), ii uaesti odi color che anno, ostendit e magna Varietate pertim OUrerum qilibus ciVitas indiget, ut bene sit. - Primum igitur alii leui tun, deinde artes suppetere debent vita enim instrumentis indiget. Tertio loco amna desiderantur. Nam qui reipublicae communionem inierunt, hos armis instructos eSSe oportet, tum ad tuendum imperium ut id detrectantes coerceantur, tum ad vim propulsandam si quis iniuriam extrin-Secu inferre conetur. Praeterea pecuniam copia quaedam ad usus et civiles et militares adesse debet. Quinta est ea, quae primo loco ponenda fuit, T T V θ και Ty 9 T V, rerum divinarum procuratio, quod sacerdotium appellatur. SeXtUm, Omniumque maxime necessarium, itidiciiDu de commodis reipublicae et de iuribus quae inter cives disceptantur. Haec igitur fore sunt opera, quae in omni civitate desiderantur Civitas enim multitudo est non quaeViS, Sed
quae sibi suis viribus susscit ad vitam degendam en Socie-
i Politi c. l. VII. c. 7. s. etiam l. V. . .
40쪽
tatis perfectas desinitio). Si quid horum forte de sit, fieri nos 1
potest absolute, ut haec societas sibi ipsi susticiat is macentime ratio te et Um et operum, quae ad ci Vitatem neceS-saria Sunt, praestituta, Sic Philosophus concitidit uum, igitur per has operatione ciVitatem consistere oporteat, necesse St, ut in ciVitate Sint - agricolae qui in cibo parando sint occupati artisce - milites, loci plates, Sacerdotes, stricti iuris ac commodorum iudices seu lagi
III. Quod attinet ad tertium, cum D riis Velit societatem ciVilem, cumque ad eam ut revera sussciens Seu persecta sit praedicta ossiciorum diversitas requiratur ad divinam proVidentiam spectat efficere, ne ea ossiciorum arietas desit. Id autem divina providentia fortiter ac suaViteressicit, humanis animis indendo magnam aptitudinum ad varia illa ossicia seu propensionum arietatem. Qua de reeXperientia ipSa constat. Videmus enim, quod in uno homine aptitudo inest ad populos sapientibus legibus gubernandos tua nasce Solone . in alio inclinatio inest ad Xercitus regendos sed altro Serse) in hoc est propensio ad sacerdotalia numera bilin Melchisedech . m illo ad artes mechanicas aut liberales ed altro lseli che volando per 'a re Ilio perse, Dedalo ). Haec scilicet naturalis diversa habitudo accedente Varietate Occasionum, commodo, Ucro, honore etc. Sati Superque est, Ut numquam deSint, Ut
illis officiis fungantur 1). - Hinc autem ad thesim hanc
confirmandam validum erui potest argum latum. Cum eUS nihil temere aut casu operetur, curnam nostris animi talem inSer ait aptitudinum varietatem, si solitariam vitam ab alio-rtim cor Sortio seiuncti agere deberemus: Haec scilicet divinae Sapientiae dispositio, quae optime Xplicatur, admiSSI