장음표시 사용
501쪽
Cervinus gelidum sorbet velut halitus
Et ne illorum vinis ipsis obsit, ad fontes aquarum accelerant, quibus ad labra usq; se immergunt: tum oculis lacrumae lente destillant, quae viscedine sua coagulatae, in angulis oculorum in lachrumas nucis juglandis pondere coalescunt. Deinde cum
sese veneno exoneratos senserunt,aquam
egressi, in latebras divertunt: & ut lapis ille, visus obstaculum,decidat, caput arbori bos astricant. quem inventum , ut Be-ZPar cotra quodvis vcnenum antidotumesticacissimum, venatores Siciliae & Orientis magni vcndunt. De quo Aven- ZOar Aiabs libr. I.tracl. II cast. 6. pondus trium granorum hordei , in laete aut aqua cucurbitae vel rosa tum dissolut .ana,filio Ha
li regis C ontestabuli potandum dedit, &
eum a virulenta ictericae aurigine liberavit. Quandoquidem vero nemo Scaligero lachrunaam cervi exactius descriptit, de subtilitat.adversus Cardan. Exerc. t a.
placuit ipsemet 6 sdem verba hic apponere. Ante centesimum inquit 9 annum in Cervo nulla est lachrumarpost eam aetatem accrescit, ad Oculi canthum, ipsis
ossibus atque in os p o uberans concrescit , ea duritia, qua cornu supereti qua parte prominet, rotunda est, insigni nitore , coloris fulvi, non sine vestigiis acriorum venularum e tanta levitate , ut pene tactum effugiat. Ita enim sese subtrahit, ut propemodum se ipsam movere videatur. Adversus venena remedium praestan-Nssimum. Pelle correptis datur cum vini momento : unde tantus cietur sudor,ut pene totum solvi coi pus credas. Q aum haec in Circulis aliqu5do recitarem, Unus ex his, qui e Legatorum comitatu rerum Asiaticarum cognitionem profitebatur, negabat ad cervum quicquam attinere;
sed esse vere lapidem. Ego illi postridie ostendi, qua parte ex osse fuisset avulsa,
hanc Solimanus olim dono dederat Sa blan cardo trierarchae:at ego postea, ejus filii Bernhardi munificentiam expertuS sum. Hactenus Scalig. qui b. adiiciemium est , quod Scribonius Largus de Lapide Bi ZDartico, c. D. scribit:Cervis Sicilis in
angulo oculi,qui nares versus vergit, nasci sordes , quas Venatores contra omne
Jobulorum virus depharmaca deleteria in Cincto quod capitis involucrum est deferant. Has sordes Johan. Langius testatur, semet ex patulis infra Cervorum Oculos foraminibus eruisse , & in solo papyri involucro bene olentes per septennium illabatas servasse. Dist. Medicinal. o b Z.est.2. . inae quamvis ita se habeant: ali in tame lapidis Beroartici generationem Gargias ab Horto & Nicolaus Monardis tradiderunt, dum Bezoares eximi scribunt ex hiici quodam genere, Cervi magnitudine & agilitate , sed cornibus in dorsum reflexis, S corporis forma Capreis fere si mili: quam ob caussam ab incolis capra montana vocetur, tametsi potius Cervicapra dici debeat: pilo brevi &colore plurimum cinereo de rus . In ejus itaq; animalis ventriculo nascitur hic lapis, circa tenuissimam quandam paleam semper augcscens; & veluti multis e tuni-c S contextus. Invenitur vel o hoc animal
in India super Gangen,montibus Chinarum regioni finitimis. itemque incorasone & Pei sa, & in Insulis quae a Vacca cognomen adeptae sunt, itemque in pro montorio Comorim , & nonnullis Ma- luccae locis: quandoque etiam in Perv. Et si autem Orientales merito praeferri, atq; Cmnib. Persicos antecellere scribit Christophorus a Costa: testatur tame Monardis, etiam qui in Peru reperiuntur, ori etalibus nequaquam inferiores esse viribuS. quemadmodum co stat ex epistola Petri de osma & Xarayχeio,29. Decemb. Anno II 6δ. ad Nicolaum de Monarias
502쪽
scriptae: quam,utpote rem omnem diluci Ae explicantem, hic adscribere e re tua, Lector, fuerit.Jam sunt,ait Petrus de OLma,plHres quam viginti octo anni quod militiam sequens, per has Indias peregrinor : in quibus non solum , quae a te descripta sunt,nascuntur: sed etiam pleraq;
alia, quorum fama nondum ad nos per venit , ob Medicorum huc a vobis commeantium magna ex parte negligentiam& inscitiam, quibus publica utilitas qua
tamen summam praestare possent curae non est: sed ut quaestui duntaxat serviant. Formam animalis , ex quo lapis Bezoar
extrahitur in tuo libro describis. Ea diligentius perpesa,animalium genus quoddam in istis montibbs frequens inveni mus: valde simile iis hircis nisi quod cornibus orbum est quos in Orientali India reperiri tradis. Russi sunt coloris, magna ex parte & herbas salutiferas depascuntur quarum magna est copia in montibus,ubi ista animalia degunt)ita fugacia,
ut solo tormentorum aeneorum ictu adsequi possimus. Decima quintaJunij hujus anni I 368. ego cum aliquot amicis advenationem profecti sumus, in hujus regionis montes: In eam quinque dies in sumsimus:& aliquot eti his, quae dixi, animalibus confecimus. Cumq; eorum causa venationem suscepissemus, librum tuu contuleramus. Aperto itaque maximo &provectioris aetatis animali, neq; in ventriculo, neq; in alia parte corporis lapides invenimus.quo factum est, ut Indicis animalibus similia non esse putaremus. Percunctati Indi,quos, ut nobis inservirent, deduxeramus, qua corporis parte lapides haec animalia haberent, se quidquam de lapidibus scire negabant: ut sunt nO- his infestissimi, nec sua secreta, nobis innotescere vellent Indus tamen puer, decem aut duodecim annos natos, cum vi
derelinos tantopere id scire cupere, in animali receptaculum quoddam, &vel uti marsupium nobis ostendit, in quod
dc pastas herbas recipiunt, donec eas postea ruminatas in ventriculum trajiciant. Ibi puerum ilicd interficere voluerunt Indi, qu5d nobis id indicasset: Eumtamen postea, nobis in venatione occupatis interceperunt; &, ut intelleximus, sacrificarunt. Illud autem admiratione non caret,hoc animal per totas has Indias
Occidentales intelligit 9 non reperiri, praeterquam in montibus istis Regni Per
uani. Nam ego Omnia Mexicana regna, omnes PeruanaS provincias®na,pro
vincias & insulas Maram non, Floridam,&multas praeterea Occidentalium Indi rum regiones peragravi: attamen nusqualiaec animalia conspexi, quam in solis hujus regni Peru montibus. Sola etiam, quein montibus pascuntur animalia, lapides istos praestates generare observatum est.
Nam quae in planis pabulum .sumunt, ut herbas minus falubres depascuntur , sic
etiam lapides eorum,tametsi utiles, iis,viribus non pollent, quibus praediti sunt, qui ab animalibus in montanis degenti
bus eruuntur. Ex animalis igitur, quod secuimus, bursula nove lapides exemimus, quiNaturae beneficio ist ic creari videntur ex salutiferarum illarum heibarum succo, quae inbuisulam illam congeruntur. Secuimus realia hujus generis animalia, quae confeceramns: in quibus omnibus lapides invenimus, plures aut pauciores, pro animalis aerate. Coepimus iis uti eo ordine, quem in tuo libro docuisti,ti adversus eos deian etia morbos,in qui b. sanadis mirabiles eorum effectus experti sumus, tuos longu esset referre, Q a s omni- tibi accepta referre debent non modo Hispani, sed etiam universus orbis, &c.
Addunt nonnulli,animal istud serpentibus quoque vesci , partimq; in succum& sanguinem,partim in lapidem BeEoa ticum
503쪽
II ticum eos convertere. QIo mystice declaratur, ab iis vitiis vel rebus etiam advenis, quibus alii succumbere aut omnino perire solent, viro forti ac virtute predito nillil pepiculi esse metuendum; sed eum insuper inde pi opter constantiam &recti judicii robur magis confirmari, &spir tus alacrio es conquirere. De quibus cxitant Grcgorii Nagian geni versiculi, e Graecis ita Latini facti: Gravibati m usi movetur inem pulpibus, Infracta castin mens repellat anxIos. 'ch. Idemque hoc Emblemate expressit Dia. - Joaclairnus Caincrarius,Ιnclutae R eipub. Nos imbergensis Medicus quondam celeberrimus , Centur. 2 Embi. O . Nulla venena probis vitiis sorti quemaligna obsunt quin postus robora dant animis., malisi Diximus stipra, Lapides istos alios aliis idem huc graviores & majores est e. qua in rc pro- 'e' ἔμμ ditum est, iis re ionibus, in qui b. anima'
Ha lapidem Begoar generantia InvenIUntur,Venatores adeo peritos es edi exercitatOS, ut quaenam animalia majores lapides contineant, solo conspectu dijudicare possint. atque ea quidem, in quorum Ventriculis majores lapides i. teant , miniis mobilia agiliave este, sed & lenta subtristiaque apparere. quin imo extincta etiainterdum reperta, in quorum receptaculis Iapides fuerint graviores,ut retulit Christophorus a Costa. Facultates autem Bego artici lapidis quod attinet: sci ibit Garzias ab Horto, Indos eo uti adversus dese teriae fac est talis
medicamenta. Ormia 2 vero & Corasonae incolas tam adversus violentorum animalium morsus, quam contra Cuanta
iris melancholicos morbos. quod probat ρ r Gar=ias.ideoque & in mala scabie,lepra,' pruriginibus , impetiginibusque recte hunc usurpari contendit. Eademque ratione etiam quartanis convenire posse arbitratur. Ac quoniam exanthemata sive pustulam herpetes in India admodum noxia sunt, & subinde aegros necatis lere ait aegris per singulos dies pulverem lapidis BeZoar ex aqua rosacca propinari
ad unum aut alterum granum , magno
cum s accessu. Quod vero Petrus de OLma scribit, lapidem istum non haustum tantum, sed & foris impolitum mirifice
venenis ac toxicis resistere; in tantum,ut, ex Matthioli sententia, omnia superet venena, si1 scilicet ita ad alligatus fuerit, ad nudam sinistri lateris carnem contingat: Negat tamen Gargias, se quenquam vi-d ille unquam , qui simili modo id fuerit
expertus. illud autem constare, quod ejus pes luis vulneri impositus,a mortiferis animalibus ictos liberet: iisdemque viribus polleat, apertis carbunculis in pesse impositus: quandoquidem venenum exsugat. Cui sententiae&Petrus de Osima accedit, dum pulverem illum scribit vulneribus sagittarum toxico illitarum utilissime inspergi : adeoque lapidem B ZOar non tantum cordis atrectibus auxiliari,&tineas ventris expellere , sed&pra cntissimum esse alexi pharmacum pernicio sits mi illius toxici, quo sagittas suas illinunt Indi, ad sese mutuo conficiendos, atque etiam nos Hispanos, inquit quorum plerique post vehementes cruciatus & furoris mortui sunt, nullum auxi lium invenientes. ut recte dixerit Gar-zias,Viros plane deploratCs, atq; a MC-
dich derelictos , hujus lapidis usu pristinae sanitati mille restitutos. quod Claudius Richardus uno atque altero eXcmplo confirmavit. quorum utrumque
Diomedes Cornarius suis historiis Ad mirandis raris inseruit.Nam Deo cuidam Pragar drachmam unam pulveris Napelli oblatam scribit. Cumque infirmis plet ne se deficere assereret , nisi statim subveniretur: obi itis quinque granis lapidis
504쪽
Beroartici in vini modico,continub cum fuisse alleviatum. Similiter Viennae cuida ad mortem condemnato furi, ex Imperatoris mandato exhibitum fuisti bolum ex Arsenici pulveri sati drachma dimidia, cum Conserva Rosarum praeparatu. Post cujus boni venenati deglutione, elapsa ferme hora una, ebiberit Beroartici lapidis grana decem, in aqua Boraginis dissoluta; & exinde melius h. bere coeperit,&in pristinum sanitatis statum fuerit redactus .Ex quo concludit Cornarius,manifestum hinc fieri, Begoar medicamentum esse regium,facile,placidum, omni periculo carens:&tu Aretii verbis utar, pueris , mulieribus , & senibus medicinam hanc vel sub ipso Canis fervore, quo prς-cipue tempore reliqua medicamenta Omnia fere suspceta sunt, tui ssime dari r quandoquidem corpus nullo alio pacto aleret, aut debilitet, sed maxime roboret. Quocirca in India,dicebat Gargias,opulentiores bis se purgare singulis annis, Martio videlicet & Septembri: & a purgatione quinque subsequentibus, diebus continuis haurire in singulas doses decem hujus lapidis grana,macerata in st jllatitio rosarum liquore, atq; eo remedio juventam & membrorum robur sibi conservari dicunt. Hoc amplius scripsit Christoph. a Costa,Garziae plagiarius, quosdam hujus lapidis pulvere singulis quindecim diebus uti, existimantes eo medicamento partes carporis vitales, generationisque membra roborari.
Lapidis Be- Tam praestans itaq; cum Iapidum isto. coar procisi, rum Virtus sit, nulli equidem mirum videri debet,quod tanto in precio habeantur.Nam& Garzias testatur, habuisse se unum, qui etsi quinque duntaxat drachmas penderet,in ipsamet tamenIndia pluris,quam sexaginta quatuor aureis Hungaricis fuerit emptus: ccrescente autem tempore etiam precium illorum adcrevisse: si quidem nunc omnes ad eius regio nis, in qua generantur. Regem praeferri oporteat : nec sine dissiculiate haberi Inade queant. Quod si Petro de Osima credimus,lantae apud Indos dignationis sunt lapides isti, ut in Ido 'orum suorum delubris , quae Guacas vocant, collocatos eos
habeant, & preciosissima quaque, veluti
aurum, argentum, gemmas, monilia, animalia. pueros iis offerant, & attestante Christophoro a Costa,in haec verba prΟ- rumpere soleant: Licet Deus omnia in
hominum utilitatem crearit:damnum tamen quodari modo esse, eum lapidem in alium usum convertere, quam Pi incipu& nobili stemmate pria genitorum: quandoquidem in plebis usum , loco lapidis
Beroar , radicem Moringa crearit. Nam Radix Mι arboris illius Moringae radice, Unicornu rιπε.& LapidisBero at lici vires supplere,vere que theriacam esse; qua vulgo Incolae utantur, cum adversus omnis generis ve- έnena,tum contra morsus serp ntium maxime noxiorum, aliorumque insectorum& virulentorum animalium, idem Costa praecedente capite docuerat.
Sed quoniam,cx Matthioli sententia, Beroar lapis propterea inventu dissicilis, quod non desint paribus notis lapilli, qui
tamen nullam adversus venena vim habeant: ideo operae precium fuerit,de probandi ratione videre. Qua in re etsi Ga glas adeo dextros ait esse Lusitanos,ut se cile qua in regione singuli lapides natisnt,discernere& dijudicare possint: nolunt tamenMercatoreS ea conditione eos vendere, ut an lecitimi sint, periculum D - Loidis
aliquis permaneat, adulterini indicium est, quod Garzias tradidit.Cui aliam probandi rationem Clusius addit, cum ait: L.
emptori facere liceat: sicuti Carolus Clusius prodidit. Ut autem adulterinos a legitimis dignoscant,manibus eos comprimunt,deinde spiritu inflant. Nam si ser
505쪽
aut alterius animalculi pedem transmiuitur actis, atq; filium relinquitur in vulnere. Canis illicdex lymptomate incipit sentire,quae comitari solent eos, qui toxicum biberκnt. Cum silane concidit Canis atque desperatus videtur., tum pulV rem ab hoc lapide abra sum .de aqua diritum Cani in os iniiciunt. Si auxilium senseri inanis,lcgitimi probatio cst: si mi-I mre,adulte inum censent, Nicolaus Mo-Dardis inde legitimi esse in t cium serit,it, si priora lumina demta, 'subsequens multo inveniatur splendidior:Item , si in meditullio cavus sit, & pulveris ciuisdem culapide subitintinplenus. Etenim qui adulterati sunt, neque laminas splendentes thabent, neque pulverem illum in mediauit io continent, se g ansitum si quod, aut lemen supra quod Indi illum effor-imarunt. Sunt qtii hunc probandi modum putant certitam uni: calx.viva in mana,
salivae pauco exsti nguitur mox lapide illo fricatur,atq; calx fulva redditumquemad- inodum ille retulit,quem Serenisis Saxoniae Elector Auguitus, ad ejusmodi lapi-ides & alia preciosa apportandaablegaverat in Pontigalliam, Nec verb silentio praetereundum est, 111. OLLapidi isti Begoartim valde assinem esse
lapidem Malacensem: quiem unice venenis resistentem inMalaca inveniri tradui; Lapis Ma saltem in Pam Regni Malac si ς provii Iacensις.
cia:& quidem in selle Histricis . Lapidis
ejus color dilutioris videturpurpurae g. stu amaro ., tangendi levis & lubri s.
quemadmodum Gallicus sapor. Est que tanta intestimatione apud ipsos indigenas , Ob raritatem , ut e duobus, qui Ga etiae tempore simul reperti fuerunt, alter pro ingenti munere missus sit ei, qui pro Roge Lusitaniae India gubecnabat. quod literis contestatus est ipsemetoa retias ab
'Horto lib. I. ue Cai plane consonticita
felle Porci lapidem i1tum inveniri tradit unde& Lusitanis vernacula lingua P tra di Porco, id est,porci lapis dicitur eudemque majori quam Begoar virtute eruversus venena laudari. Quod aute lubriacus sit., A Gallico snigmati similis, idem quoque asserit. Etenim usu ita exigent inquit,lapidem in . aquaeret vim iniiciunt:
Quo .post aliquod tempus empto. , qua amaritudinem contrahit , omnemque veneni vimtollit, ut expori- mentis est cogni
DE RHA BARBARO, ET CASSIA TIT. IV.
D Habarbari usus in medicamentis notas non erat, sicuti nec Cassiae solutivae aut stula a, quanquam oecus i Es exsti3isse non negθ. De quarum 1amen virtutibus nil amis Phisicu eas discatiendab relinquens. NOTAE, SIVE COMMEN- quam omiticum dicit; Galenus Rheum
T ARII. & Rha, Plinius R-oma; Celsus,utSARHabarbarum,quod singulare medi- ctuarius ,radicem pontica; Poeni RaveL u.bamari V mentum, & Veneratione dignum sceni; vulgus Medicorum Rheabasiaria, mina. apud omne humanum genus vocat Chri- Rheobarbarum, o Rhabarbarum. Etsistophorus a Costa,Dioscorides quando- aute Ioli. Mesues lib. desimpl. c. s. tria fa-
qu Mςon, interdum Rhusa , nonnum citraci seu Rhabarbari genera. I. Indi- so.
506쪽
mum esse dicit. 2.Barbarum: quod generis nomine sic appellat, nam omneS re aiones cunde hodie affertur , maxime ve- Io Troglodytica , Barbariae nomen olim accepet iant. 3. Turcicum: qnod omnium
ait esse ignobilissimu atq; ignavissamum , forte quod ad Turcas vicinos inde deferatur, Turci cum appellatum a ponto enim, unde affertur, non longe illi distant. Paulus tamen, Adtuarius,&Nicolaus Myreps,s, praeter Barbaricum & Indicum, nullum agnoscunt Et illud quidem ex Barbaria apportari dicunt: hoc, ex India aut locis Indiae proximus, nempe Scenitis populis, ut auctor est Stephanus de libi-hus Persidis,unde &Sceniticum a quibus-λmne Rha-dam nominatur. Contra literis contestati μ' -rμm sunt Garrias ab Horto. & Christophorus a Costa,nullum omnino esse Rha barbaricum aut Indicem, sed solummodb Ginense: unde id Peria Ravam Chint Mauritani plerique solummod5 Ramam vocant quod interiorc Chinarum regione duntaxat natum, in urbem Cantan, nobilissimum totius illius provinciae portum & emporium, a Lusitanis inhabitatum , exportatur atque inde vel navibus in Indiam advehitur ; vel alia via, & quidem ex eadem interiore Chinarum provincia Camelis defertur per Tartariam &Uzbeqee in Ormuet,& inde in Persiam, Arabiam & A lexandriam: unde postea vini versae Europae communicatur. Et hoc quidem, quod Jumentis apportatur, mi nus teredinem & cariem senrire dicunt,
quam quod navigiis advehitur: siquidem
plus corrumpantur aromata .quae per ma
re invehuntur, unius mensis spacto,quam quae tetrestri itinere importantur totius
anni tempore.., aba H Sciqndum autem inprimis est, Rha
m nri. barbarum Veterum tam Graecorum , ut
mis Dio storidis,Galeni,Theophrasti,quem& Plinius sequitur; quam Arabum, ut Se ς
colai Mirepsi,tum Arabu, ut Me suae, &c. ' Rhabarbaro plurimum differre : & quidem Lo. o, Colore, Odore, Pondere, &Facultatibus.I. Loco:Nam Veterum Rha- barbarum ex Aquilonaribus regionibus, x Lρ ε
ubi Bosphorus &Rha fluvius,qui huic radi ci nomen dedit, exsistunt, afferebatur: ut ex Dioscoridis descriptione lib Dcap. 3. colligitur,cum ait:Rhabarbarunascitur in iis, quae supraBosphorum sunt regionibus, unde etiam affertur: radix nigra Plianitis lib. 2 A.H.costo nigro similem dicit Centaurio magno similis, sed minor &magis rubens, sine odore, laxa & parum lavi S.Chm quo plane congruit illud Plin.
d. c.II.ubi Rhacoma, inquit,affertur ex his quae supra pontum sunt ,regionibus, &c, At recentiorum Rha- barbarum eX meridionalibus Regionibus ad nos defertur. - ,
a. olore: Veterum Rha barbarum cum
costo nigro similitudinem habet, & nigrum,est teste Plinio : At Recentiorum
neque nigrum est: neque ullam cum co-sto habet similitudinem: imo flavum po- O qmtius exsistit. 3. Odore: Veterum enim sine odore est, ex Dioscor.&Plinii deseriptione. Unde Galen. Radicem inodoratum appellatuλ de simpl. Medic. ad Paternia Pondorm
num , c. 228. At racentiorum vehementer
odoratum est . Pondere: Uctei umenim leve est. At Recentioru grave:& quo gravius,eo melius. I. F. cultistibus qui ζςς , rueiat.
tioruID Rhabarbaria purgat. At illiVeteru nulla purgandi vis inest Neq; enim Di
scorides,neq; Plinius,neq;Galenus, nec η Veterum preteterea quisquam Rha barba raro unquam usi sunt ad alvem sitbducere- u bidem sed potius illi maximam adstringendi vim adscripserunt: sicque sanguinem exspuentibus, Coeliacis, es dysenteriacis conferre dixerunt. Sic Aetius, qui sub
507쪽
ConstantinoMagno vix,inter ea, quae a, stringendo ventrem cohibent Rheum
ro nullam purgandi potestatem tribuit, sed diversam potius. alibi enim inter medicamenta alvum cohibentia id enume
daneum ejus ulla purgandi facultate est praeditum. Nam Veteres pro suo Rhaseu Rhabarbaro, sive Rha pontico , usi
sunt Centaurio magno. GalenΗs enim in libello inscripto ait: pro Rheo Centaurium usurpandum. Nicolaus autem Myrepsius , pro Rheo non tantum Centaurio majore , sed&radice Symphiti utendum esse docet, Si enim, inquit, destituaris Rheo; Centaurio magno aut radice Symphiti utendum. Iam vero nulla Vcterum unquam fuit, qui Centaurio aut Symphiti radici purgatoriam facultatem incile scripsisset. Denique id ipsum etiam testatur experientia. Nam Rhaponticum illud, quod D. Gerardus Caroli V. imperator s apudSolyman:um Turcarum Jmperato: em Orator, propriis manibus in Ponti regionibus eradicatum, in nostras regiones invexit , itidem purgandi facultate destitutum est. Huj us enim drachmarum duarum pondus datum, alvum haud movet,
scd potius adstringit. quod pluribus prosequitur Leonhard Fuctilius libr. I. de
. Quod vero scribit, Mesues, Regionisu Umili se, ζJM in quo Rhabarbarum nascitur, inco-ah. Ls sive indigenas, illud dies quinque ma-ι barum cerare aqua, deinde succum exprimere; ex ocium quo ad Solem depurato trochiscos parare soleam, Regibus & principibus viris
purgandis idoneos: reliquum vero eXsuccum& exanimatum, & vi purgatrice to-
ιδ,aut prope tota privatum ad alios transmittere: id & pro fabula habet atque 1nde ortum arbitratur Christophorus aCosta, quod nonnulli gentiles Mercatores
Rhabarbaro sungotiori & vetustiori ut
facilius a corruptione liberent, neve teredo, quae id erodere solet,innascatur ) aquam tepidam affundant; deinde linei pannis emundatum bacillis aut filo trajiciant. & exsiccent , ut nonnulla foramina piperis tenuissimetriti polline & cera obturent, deinde probe siccatum in psylli
semine adservent. Haec mihi, ait Costa, retulit mercator Canarinus, vir probus; sanciteque arsirmahat , ea duntaxat seri ad praeservandum a corruptione Rha- barbarum: addebatque, id Rha barbarum, in suo conspiceretur foramen, quo trajectum pependisset, ea ratione praeparatum fuisse, neque ideo improbari, neque affusam aquam multum de ipsius viribus detraxisse. Caeterum de Rhaba bari temperamento , duplici substantiati viribus, videatur Mesues libro desiimplicibM c. i. Mihi satis fuerit, historicam ejus cognitionem ex optimis quibusque auctoribs scollectam hic tradidisse. quod & iii Cassia solutiva enarranda se
Ait Garhias ab Horto cap. 29. Cas- Crassa --sam fructum elle arboris, pyri magni- ινυα.tudine, foliis mali Persicae, angustioribus tamen aliquantum & virentibus:
floribus genistae perquam similibus, i
teis, cario phyllum odore aemulantibus: quibus decidentibus exsiliant oblongae siliquae, virentes admodum ante maturitatem , scd quae per maturitatem nigrescant, longitudine interdum quinque palmorum , nunquam vero infra binos pisim OS. Nascitur non in India tantum, & quidem per universas Indiae provi ucias; 1edς μ οβι-
508쪽
IEgyptia, & a formaeatque colore Cassia fistularis, fistula nigra : uti & ab effectu Cassia Llutiva nuncupatur. Et quoniam ea ita locis sylvestribus etiam absq; satione nascitur mon mirum, an tum ejuSpr ventum esse Movi Europae , atque adeo
universo orbi sussciat.. Neque enim ex Orientalli tantum India , atque Memphiti Alexandria AEgypti hodi e ea mittitur :. sed &ex America, viduIussilis D . minici &Iohannis de portu divite n O-rrentem , unde priUS, defet ebazur,, plureS, naves ea onustae vehuntur, quam Cant
bri ferrum mittunt: ut testivum res iqμit Nicolaus Monardis in historiasimpiscisi Musi .. A dιύam. ex ovo Orbe delator captiori Caspiis solun ι duo in loco et fi Cassiam istam Orientali longe praeferre videms: non defunt tamen, qui hoc eius judicium improbent, ut Carolus, Clusius notavit asseremibus conua Gartia S: Christophi ΞCosta,sptimam sic ,, quae en India Orientali deferatur& quidem laci ςad 8 ptentrionem magis vertentibus ,, ut in Cambara v. item quae crassae, gravis, δι quanai his sonet,cum quaritur Num autem frangitur psendet,.d pulpamerito nigro seu atramenta ri o plenaesi ex J h. Gu intherii A ndernaci sententia, n Comm m. . diar F. Sed ne vocabulorumhomonymia de- At Icipiamur: sciendum est, aliam esse Cassi δι-SGra . am Arabum , de qua nobis hic sermo esst,.
gorum ami1-aliam Graecorum vetc xum. Arabum enim
i sim is Cassia,quam partim in India se partim in
ηα praclongas ac teretes , utrinq; fastigi ras, duos fere pedes proeeras,. carne intus ni gra, gustu praedulci ,. sed plane medicato , ligneis distinguentibus membranis,&OLsibus siliquaru intereusantibu&. Graecor verB,tes e Galeno,lib. de Theriaca a Pι- Fn.rubescit & rosam exspirat, sicut etiam
ἐulcem gustum prae se fert ,fistulis plena,
δρ vinum naribus obolens , Raro1riatum modovehementer odorata Disserunt em z- mri
quae hodie in ossicinis venditur, ad beniendam alvum pulchre conducit. AtGr corum id non facit.. Ea enim urinam atq; mensescit, aliaque vires a priori diversas habcr.Illa itaque Casi a ,, de qua Arab Sscribunt,veterib. Ci aecis plane incognita fuit.Neque enim Galenus , neq;. Di Θ- scorides eius mentionem faciunt. Unde
si in Grηcorum i Eris Cassia sistat a legatur ;:non illa intelligendaees de qua Ar
bes&recentiores agunt:sed Cassia lignea seu odorata,ut satius fuerit, ArabumCas-siam vocaresoluti mera a ut fili Mamdigv ptiam , G cogorum aure Cassiani igneam seu odoratam', qpemadmodiim Fuctatis putavit libri L paradox c. s vel ided, quot haec species quaedum Cinnamomi, imo ipsum Cinnamomi sit sudait. GaIesas libis
Porr5 d Evi S noulratibus Cassiarcon, selendi erunt Medici. Illud saltem hic di Lquirere lubet :Cum Mesues tib .desimpli-
gnantibusconvenia qui fiat, quddidem scripserit, Cassismintcstina debilia &lubrica hubentibus obesse λ Sed respondet J hi Costatis in Lis ad eum tbcum anno rationibus , id non eo contingere quodlCassia flatus&tormina ventris excitet quod nimis leviareddarintestina lix, qui I - sponte levia habuet int. Solere enim id nonnunquam accidere aliquibus, ut af- sumpto vel levissimo medicamento alvus per dies multos reddatur lubrica, ac si intestin o rum levitate laborer.Hinc sues, Cassiae adstringentia quaedam admisceroe jubet.Ridiculium vero inprimis est, quὁdi
credideruntii onnulli,Regionis ejus, ubi i ta
Cassia nascitur, incolas continua alui so- lutione laborare : quod boves , quarum scitur.
509쪽
UT Q. carnibus vescerentur, Cassam klutivam
depascerent. Nam arbores altiore& sunt, quam ut a Bobus depasti possint:. nequeranta est arborum ista copia quantum,' 'antum etiam Cassae proventum esse diximus ut in sinitum Uacearum nume- colis quaesisset Garsas , non mediocrem se illis risum movisse scribit.. Sane 'Eodflatus tormina excitat Cassa; id non tam Cassiae, quae si ad nos recens atque integrae defcri e tur,nunquam tale quid cieret ;. sed Mercatorum vitio& dolo adscribendum rum quas multas equi dem alunt, sed nul- est. Nam ut pinguior & minus vetustior Ius carnibus indigenae vcseuntur susten- appareat Casila, solent Mercatores phardare posiet. Deinde cum duro cortice sit macopoei eam ire arena madida , & locis praedita siliqua,vciisimile est, vaccas gr&mmis p bulum quod semper sei e istic virer, istarum fidiquarum aviditate qDam minime etiam has possent pertingere, non rei i cturas. Quod ipsum cum ab in- humidis adservare. Unde mirandum non est,ii excrementitio eo humore oppleta, datus postmodum & tormina excitet:
CAEccharum Posv lim quidems tuta non admo iam magna ejus eras no- ῆιuia, O mcritumi finem, qua mi Messitan acienda usurpabatur. Retroactta jam aliquot centum annis , inmentiu ei consiciendi illim mod-: Om ra bac aetate quida m Venetris artem uis expurgandi orpesciendi reperir ; eaque ex inventione uisra centena millia auo orum adquisivit, qua Nes1lio suo Equis reliquit, qui se pane eas consiumpsit. Hodie adeamobliti: tem deducti effarrassa, ui Rhabarbarum , te inna, pistaceae, Ciunamomum dictastaeotam Sc rchoo condet ar, csque ila quas ecentia α servcntur. Eis mansur quoque ex Sacsisro figura,cse imaguncula pulchert ima , ne nomOmni generi runt repraesenta utur , ita ur naturales se fera πί- dramur. Id quod Enteribinferi mn poterat, ob tacebari, quod tum crat,
inartim quo hodio utimur, etiam veteribus fuerit cognitum,. Nam & Ioseph. Quercetanus Medicus Regius non latis sibi, constare ait ex scriptis antiquorum Hippocrata nempe Galeni, illos C-jus cognitionis fuisse imbutos;&temporibus demum AE netae illud cognitumidi in usu falsile,ex scriptis ejus colligit in tui re polyhistors L3. c. δ.'L3δώ. cui ad-
liho Ro. de re et baria, cap. δ. Qua in re ea utendum erit distinctione iram adhibitam video ab Leonhardo Fuch fio lib. 1 de
dox. edicin c.M. quibus cx locis hastoricam utriusque cognitionem haurire lubeat. Saccharum itaque Frichlio duplex nectar. est : Veterum &Recentiorem. Veterum Veterum rursus duorum est gencrum. Et quidem
primi generis Saccharum nihil aliud est 'se quam Mellis species. de & de illa in te 'mella loquuntur Veteres. Nam &Dioscorides lib.a. c.7s. & Galea ι.r do L
510쪽
mes scribunt, hoc ipsum Saccharum esse mellis in calamis concreti genus, in India atque feliciArabia inventum, S illinc advectum. Quin etiam Seneca inquit: Α-junt inveniri apud Indos Mel in arundinum foliis. Is utique melleus ros. Salis modo supra calamos sive arundines coaetus&concretus, Archigeni Mel arundineum , quod noctis frig ire primum adglutinatum arundinibus, mellis speciem habeat; Paulo AEginetae,a jam dicta concretione&natali solo, Indu fuit nuncupatus quia scilicet interdiu calore Solis superveniente induretur, & ita concrescat,ut salis emgiem capiat. inibus accedit,quod Alexander Aphrodiseus tibro I. problem. 7 . in haec verba scriptum reliquit : Quod Sacchar Indi appellant, mellis coagulum est. Sole cogente roreS, convertenteq; ad mellis dulcedinem. Saccharum autem antiquorum primi generis, a Sale Indo nihil differre,ostendit in primis antiquissimus scriptor Archigenes, id Salem Indicum,& arundineum mel vocans. Sed& PaulusAEgineta libr.a cap. I. . Ar chigenis auctoritate, Salem Indum non diversum esse a Saccharo innuit, dum ad asperam lingua plurimum conferre scribit. Id quod omnium maxime descriptio ejus indicat, quam ponit : Sal Indi dicus colore quidem&concretione communi sali nihil dissidet, gustu autem memleus. Avicenna etiam Fenta. Can ...tract. a. cap. 23. Paulum sequens, de asperita elinguae febricitantium , inter caetera sic scribit: Aut teneat in ore salem, qui asportatur de India,& est in ci dore salis,&dulcedine mellis: Se sumat de eo, sec undum quod dixit Archigenes, quantitatem fabae
Alterum genus Sacchari Veterum, sed vetustioribus scriptoribus cognitum, eXarundinibus quibus d ma, vel ex earunde ) 'i' b- radicibus exprimebatur: eoq; tum veluti liquido melle, tum in cibo, tum in potu utebantur. Hinc est quod a nonnullis Mauritianis sit Mes Cannae nominatum. Idque ex Epypto & India maYime affere batur.Fuisse autem id genus Sacchari Veteribus cognitum, versiculi Narbonensis
Varronis docent; Indica non magna nimis arbore crescisa
Illim o lentis premitur radic:bub humor, Dulcia cui nequeunt succo contendero mella. Lucanus, quem C. Caesare& L.Caesiano Cos. natum esse constat, tertio Phaos aliae ejus Sacchari meminit eo versu: Quique bibunt tenera dulces ab arundine succos. Statius Papinius, qui NerveImperat cmporibus claruit, lib. I. Suar. θίv. de eodeSaccharo ita scribit: Et quin pracoquit Ebosia cannin Strabo, quem sub Octaviano celebrem fuisse liquet,lib. ι1. non solum arundines illas explimi, sed & decoqui solitus f isse, memoriae prodidit, sic scribes: Ercitosilienes arborii radices,praeserta Iaa magnarum arundinum, Sc natura, & decoctione dulces esse tradit. Solinus, qui Plinii contemporaneus fuit,c. I.de ludia scribes, inter alia ita ait: palusti ia sunt, arundinem creant ita crassam, ut fissis internodiis, lembi vice vectitet navigantes: E radicib. ejus exprimitur humor dulcis ad melleam suavitatem.Galenus quoque l. o. dejimp
Medicamen. facultas c. t. arundinum il
larum in afg pto nascentium dulcium, unde melleus ille humor exprimebatur, meminit. Recentiorum , seu Ossicinarum Sacta saccharum charum, est succus a planta bene conti ita rῆς Niὴρ expressus, calore ignis plus minusve excoctus, Oactus &desecatus. Tradit autem