Io. Baptistae Montani Veronensis In nonum librum Rhasis ad Mansorem regem Arabum expositio. A Valentino Lublino Polono, medicis posteritatique eorum fideliter communicata

351쪽

: DE A POPLEXI Aditunt uenerios ergo manuclae qualitati octarrere liviatis,quia medicina habeat caliditatem exurentem, et adum rat alices,stomachum, et inteistina, et uultis corrigere caliditatem talem Dioscorides docet thimet eam idest Mesereon ab Arabibus appellatum, a Latinis piper Montanum,quae herba est notifima, et tantae caliditatis,ut si inis ore ponatur exulcerabit palatum,cum polenta hordearicea corrigere,uel cum farina, quae sum emplasticam h beat ad obtundendum acrimoniarn.Mesue vero cum murus cilagine Uilfuelsucco portulacae, aut semperuime, vel quocunque alio frigido et humido in tertio, ut tollatur cal liditas nimia, vel vultis corrigere uas fimam absterso nenr et corresonem,quia propter abstersionem ualidam testina aliquando corrodunt,ut in coloc nihlde continis git ratione suae amaritudinis, et tenuitatis substantiae, ob quam intestina adeo absterguntur,lit excorientur, Creorum rumusco talem abradant,tandem substantiam intestinoripum,occurriti autem cum emplasticis obtundentibus abis

Hersionem .m Abstirgentia nanque emplasticis,directo

opponuntur,si ideo contraria contrarijs opponantur,Et

ideo Mesue bdellium,iragacsithum,masticen gummi appobiit. Vel corrigitis medicinam propter maximam tenvitartem substantiae, et acrimonium,ideo cum re crasitiem ha. bente substantve, Crastringente,reprimente acrimoniam,t di tenuitatem occurritis, cum postro citonio, vel coquiminu eam in pane,ut strant tenuitatem substantiae. Velisum nimis est crassa corrigitur, ut aloe cum cinnamomo, ii satur,ut cum his,quae penetrent miscemug, et facimus hiem

352쪽

C A P V T IIII. hierant inplicem. Vel nos corrigimus imbecillitatem era lcendi quia aliquae medicinae attrahut quidem potenter, sed

resoluitur uirtius earum,non educunt, quod attraxerunt,nis tarde, cui Agaricus,ideo tarta operationis, attrarebit quidem multas superstuitates ad uentriculum, postea

facit nauseam, et ne ibi permaneat, coniungimus cum eo cui Mesue, et Actuarius faciuntsal. et Ox me , quoniam ex his irritantur intestina, et ad exitum praepaeis ratitur maxime cum sale gemmae. 2ntropost grado, uultis infirmo exhibere medicinam attrahentem, et eliciscuantem pituitam, nec habetis eam praeparatam, vultis praeparare, scitis quod Agaricus, et coloonthis eu cuant pituitam, oportet etiam scire quod coloc fit is ab octo granis usi lue ad xx. id ejicere ualet, Agaricus ueroa dracb.i. que ad drach. . uultis Agaricum solutilium, et coloc ni ida ut calcar,ita faciatis,iubebitis,ut A gariacus incisita cum sale gemmae minutissime, et subtilissime

contundatur, et conteratur, ia per se Agaricus ratio,

ne suae tenuitatis, et leuitatis non posset conteri minutis fine, refic faciendo,recip. Agarici electi drach.i.s.salis gemmae drach .s.contundantur fimul subtilissime omnia, postea conficiantur cum Ox melle, et ita praeparatis Agaricum. Ex alia parte iubetis ut grana, vij. sumantur coloc nihidis,dragacathi uel bdellij,uel gumi arabici scrupu.i. et ita conficiatur, et cum modico tule, uiolato ad obtundendam uim colorinthidis, et haec postea mul com ponantur,uel sub forma pistularum, vel cum decocto ani sorum,uil cinnamomi et habebitis medicinas correctas

v iiij ex

353쪽

DE A POPLETI A ex decocto,et habebius rem gratam liritibus, quia cois Ioc fit is habet in se ueneno talem, poteritis addere etiamuscum aut sandalos,uel Rosas, vae habent familiarita,

tem cum natura ad maiorem correctionem illius ueneno,

fit iis, fit igitur hoc uobis praeceptum, et hoc facietis,

quantum ad purgationem attinec sumpta indicatione a causa antecedenti., Reliquum es P duobus succedentibus satisfacere, et tertiae illi , quae loco ercto debetur , scitis quomo redo cerebrum ita permanet attonitum post parox fimum , ut licet non habeat actu parox fimum, memoriam nolim nulli, et vocem perdunt, stupidis , et attoniti peris manent, et ideo est, quia habent duas occasones meis ima3, prima est, quia maxima facta est spirituum re, solutiosecunda maxima cerebri refrigeratio, Cum ergo haechntilla duo,necessamium et', ut omnes illae animales operationes set debiliores,quia fiunt per spiritus animam Ies, et per uirtutem,quae diffinditur per membra, uti radius Solis, ideo illi, qui pasii sunt parox fimum, attoniti et stupidi permanent per multos dies, et nise tu diliis

gentissimi in curatione,raro eveniet, quin rursus coliti sat parox simus, et moriantur indicatione ergo sum,

pta a loco ascto duas preticulares indicationes habemimus,cum fit hic resolutio Pirituum, et refrigeratio, una indicatio sumitur a resolutione spirituum, et cum omnis iudicatio per oppo tum indicet esse faciendum, ideo indirecatur nobis, ut Piritus regenerentur noui, Alia autem sumitur a refrigeratione cerebri , ostendit per oppo tum

354쪽

C A P U T IDI. is et esse faciendum, idest calefaciendum, satisfaciamus ergo his duobu3 indicationibu3, et primo reparabimus spiriatus, secundo calefaciemus cerebrum, quomodo alitem rem parentur spiritus sire debetu dupliciter reparari,priniscipaliter tamen,ut docet Galanus in de Vtilitate re iraritionis per consolationem aeris, quia trahitur per nares ex illa aeris attractione stiritus cerebri nutriuntur , ut docet Galenta loco citato, et in sexto, et in septimo, de Placitis. Oportet igitur corrigere aerem, et mmmperatisimum eligere, et in casu nostro cum Apoplexia fiat ex multitudine pituitae,are recedere debet ad caliditatem, et siccitatem, et quo calefiat cerebrum iam refrigeratum, aeter ea odoratus esse debet, et praeparatus cumfusumigio, quia odores ita se habent ad spiritus, et ad cor, ficut sapores ad alimentum, quod debet esse gustui

gratu, et ficut maximum est naturae aduersariu luodammarum est, uel saporem aliquem habet extraneum, puta falsum, uia non nutritur a talibus alimentis natura, cum

illi non siit familiaria, sed i dulcibus, cum ei familiaris fit

ea res,quae dulcis est,ita odor iocundus indicat talem rem esse familiarem calori naturali, et spiritibus, a quibus omdoratis recreantur, cui a foetore terrentur, Ideo odormatus,et foetor, sunt de maxime prosternentibus, ficut nihil efficacius est ad recreandos spiritus, quam gratus omdor, quia ergo recreatione spirituum indigemus, et a substantia aeris attracti generantur,si per puritatem harubuerit odorem,tanto facilius, et melilis recreabuntur, et regenerabuntur,deinde Don tantum generantur spiritus V v prom

355쪽

DE A POPLERI A propter aeris attractionem, sed per spiritus, qui per araterias ad rete mirabile accedunt , et ex illst,uel etiam ex eo sanguine calidiori tenuiori nutriuntur spiritu3 animarilis, et conficiuntur, oportet autem satisfacere his duaribus causis, et de aere iam dictum es F.Cibaria etiam tenuis substantiae fiat, ut conuertantur in bonum calidum Crsubtilem sanguinem, Et haec sunt duo instrumenta, primmum praeparatio aeris, secundum electio calidorum civiborum generantium bonum, et subtilem sanguinem, Crita satisfactum est indicationi ic generatione spirituum

ortae. secundae indicationi si cerebri refrigeratione fatum faciemus, si reducemus eam ad naturalem dispositionem, Ideo oportet cum suis contrari s occurrere, scilicet calem facere,cum quibus autem instrumentis calefaciemin cerebrum refrigeratum s cum multis, et primo cum rebus exterius applicatis, et tunc non conuenit accipere saristaginem,uel aliquid aliud actu calidum, ia haec conueniebant,cum aderat paro fissilis, quia tunc praesentasseum, et subitum remedium requirebamus, quia cerebrum emrat refrigeratum, ac sensus, et motus deperditus non poteramus expectare medicinam potentia calidam, ut adactum deduceretur, Ideo ad illam actualem caliditatem apponi iubet Ra s,utfere capilli lirantur, nunc autem non

adest parox hinus tam saeuus , ideo, nec illa tam ualida sunt agendased applicanda sunt potentia calida, quaeuam Iidissime attrahant ad extra, et facietis oriapi mos, et dropacismos ex rebus in tertio calidi sicut punt sagapemnum,piper,pirethrum,quae calefaciunt, sed usicas no furi

356쪽

C A PIV T IIII. t s sciant,neque escaras,pix etiam derafis pilis, et illitaruis bificat, et mire calefacit, ex his etiam fiunt dropacismi,

seu rubifantia medicamenta, ollar autem liscam induiscunt uesicatoria, Cronapis i vocantur apud Graecos , et haec capiti apponenda sunt, quia locus refrigeratus ualde es adeo res valde calefacientes colieniunt, quia rem

media sunt aequanda, se napismi uero sunt ex calidis in quarto, cui sunt f napi, nasturtium, cantarides, Aurea,

euphorbium,quae ad quartum gradum accedunt, et adurerentia dicuntur, et his duobus instrumentis utimur, et

ita credo satisfactum esse his duabu indicationibus, fi modo velletis notitiam horum mplicium, ex quibus fiunt

dropacismi, et onapismi,recurratis ad Diosc.et Gul.et ad alios recentiores, Et haec sunt ea, quae exterius apriplicantur, sed quia non solum cum exterius applicandis procedere debetis,sed etiam cum his, quae interita sumuntur, ideo quo ad inpliciasngulis diebus mane, et uespereri erunt exhibenda, quia egregie est decertandum pos parox fimum, quia uidebitis homines semilapides rem nere, et vos Iuniores aduertatis, non esse applicandum aliquid capiti,nis prius evacuaveritis cacam antecedentatem,qua euacuata ista sunt facienda, ae ergo calefaciut, et exiccant, et interius sumuntur, sunt maxime acores conditi, et quia non inveniuntur calamum aromaticum faciatis condire, et omnia habebitis, quae ab ecoro habentur, nux ivli cata condita gariosti, Tedonia, et omnia quae calefaciunt, et exiccant usque ad tertium gradum composita sunt diaculamentam, diastioliticon, faciminu, diam

357쪽

: DE A POPLEXI Adiatrion pipereon, de quibus a Galen. in quinto de sanititum .praeterea ista theriaca, et in thridatum maxime faciunt ad calefaciendum, et correoborandum spiritus crdofis omnium praeter theriacam, et in thridatum, non fit minor drac. . aut drac. iij. et possunt exhiberi cumbolo cum modico Tuccari,vel inuoluere in bos Zia, ut uulis gares dicunt, et poteritis dissolvere in vino odorato, nec

timenda est febris data quod adesset, immo aliqui etiam febrem excitant,quia calefacit, re exiccat, sed inter reliqua celebratum remedium apud Arabes, et Iuniores Graemeos est illa confectio Anacardina, quae non est antiqua, quia Anacardus non fuit cognitus a GaI. sed a Paulo, et Oribaso,Est autem Anacardus in Sicilia arbor vulgareia,fructus faciens rubeos corneos,et acumen habentire quia militiamem cordis habet Anacardus, dicitur taliada et cca ad tertium,ratione autem suae tenuitatis plus excalefacit, ani plura alia calidiora, et haec confectio non ita efficax est, quia ingrediatur in ea Anacardus, quia tantum mel Anacardum ingreditur , sed propter amba ingredientia, de qua debet sumi non quidem in do si

Rassime consule,qui dat aureum unum, et isti interpretantur, quod sit drac. i. s. quam do sim si exhiberetis inis flammaretis ita,ut igniretis,ideo non transeatis 'crup. Lvel Dac. s. adsummum, figulis tamen diebus exhiberibitis, Est etiam alius adiud me improbatus Uus, a Iunnioribus autem, qui volunt habere bonam memoriam, comendatus, qui us fuerunt confectione Anacardina, etfactisunt inaniaci, et ita optantes bonam memoriam,

358쪽

CiA PIv T IIII. et syinferunt intellectum, Ideo non consulo sanis exhiberi, sed stupidis, et qui habent caput repletum pituita, Confectio autem haec maxime calefacit, et exiccat cerebrum. Notetis modo,quoniam uolo,ut doceamus artem, secunis

dum quam conficitur haec medicina, Intentio illius,qui fracit eam, fuit, ut calefaceret, et exiccaret cerebrum, et totum corpus,sed diceret quispiams haec fuit intentio, an tot simplicibus indigemus, quare non duobus, aut tribus maxime exiccantibus,vel viro etiam s oportet huius mulitiplicitatis scire rationem, uti in hac conmit ratio coma ponendi,notetis igitur ariscium, et duo utilia habebistis,primo cognoscetis artem Antiquorum maxima vem pra delectatione, quia uidebitis, quod sunt admirandi, secundo saetis componere, et vos. Notetis ergo, uem rum est, quod intentio compestionsis fuit, ut exiccaret et calefaceret totum corpus refrigeratum, et humectam

tum, et obstructum propter maleriam pituitosam frigis dam, et crassam, sed quoniam fi tantum calefecisset, et exiccasset, talis calefactio incommodum fecisset, uia dum attenuasset, et incidas et pituitam cum uirtutes fini debiisses, et uiae obstructae a pituita illa, dum fuisset calefacta

intumuisset,ex illo tumore dilataretur, ex illa dilatatio, ne collisset calorem innatum, et quoniam occupauisset omnes partes per dilationem suFocauiset calorem, ideo oportebat prius praeparare,via aperire, evacuare pituitam iam praeparatam per vias,et regiones convenientes, nunquid igitur uidebitur artificio Fimum, primo calefaciet corpus, cando incida materiam crassam, quo

359쪽

i DI, A POPLEXI A instrumento aperiuntur etiam lite,per quas debet fraen iis re materia una cum abstergentibus, etsi non solum inciis

det,absterget, et aperiet vias sed etiam ad vias congruas conducet materiam illam quidem,quae in venis est per urirmam cum fuerit a sanguine separata, quae uero in membris, et in cauitatibus musculorum est per sudorem, cuper urinam educi non posunt commode,non ne hoc erit

admirandum y Sed quoniam corpus ita et tam habet debilissimum calorem,nec posuist medicinae calidae potentia ad actum deduci a calore ita debili, ni fit primo alia qui quod de facili ad actum ducatur, et ex illo alia porestea producantur, quae non ita facile accenduntur, ficut

faciunt ancillae,quando uolunt ignem accendere, ubis ponerent multa ligna, et viridia in illo igniculo,extingueriretur,sed priu3 paleas, quae facile inflammantur, appore inunt, et cum fuerit igniculus accensus cum paleis,fortiora apponunt, et adhuc magis pruna, ut ignis facillime accendatur,ita factum ab Authore isto, ita ut facile con

cere possitis, nihil in hoc compo tofuisse otiosum, in hoc

medicamento, sunt omnia calida,et ficca, quia calefacere, et exiccare intentimu3,quia corpus frigidum et humiadum est,sed inter illa quaedam calefaciunt, et exiccant tantum,quaedam etiam calefaciunt,exiccant, et incidunt, abstergunt, et uias aperiunt, Et haec sunt amara onmnia,quaedam etiam ultra hoc per urinam, et sudorem materiam deducunt, per urinam quidem quae in uenis sunt, per sudorem autem in mus dorum cauitatibus, quaedam praeterea, quae cito illFlammantur, quousque deuere

360쪽

C A P vcT IIII. Egoniet ad ea,quae difficillime inflammantur, ut,paliae cimilari posit, et in stomacho ita facile actuatur,ut non transeat hepar, uti statim exolescant, Ideo cum volumus rem frigerationem stomachi corrigere, diatrionpipereo daremus,etram quod hepar suerit calidum, quia non calefacit ipsum id statim exolescit, ideo posuit piper nigrum, semcut ancilla paleam, ut igniculus inflammetur, ponit pomstea Nigellam,quae tenuitatem habet substantiae non quiadem comparando eam piperi, quia in eo igneae partes sunt,sed in Nigella terreae exquFita sunt, ac attenuatae , Ideo confert summopere catarrho, et ex hoc incalescit corpus adhuc magis, ponit deinde materiam solidiorem Tingiber, et macropiper, idest piper longum, quae duo secundum Gal. in cap. de Tingibere difficilius inflammantur, quam piper nigrum, et ea, ae tenuis substantiae sunt, quia in imis humiditas excremento a est, cuius simgnum est, quia facillime terredinem, et corruptionem patiuntur propter illam humiditatem , ergo discilius inflammantur, sed cum inflammata sunt diutiu3 retinent calorem,non autem tamdiu retinent, ficut oportet, quia exolescunt,cum snt mediae materiae,ideo oportebat adderere, quae diutius retinerent,ideo posuit alia, quae difficilius instaminantur, sed cum sunt inflammata exurunt, ut s

ussa foetida,hoc est laser, et fanapi, quae quidem difficilis

Iime inflammantur , sed efficacisime retinent iuxta Gai sententiam,in cap. de Tingibere, qui exemplum thapsve,

Cronapi,ponit, et inquit quod piper longum, et Tingiber sunt mediae materiae,quae facillime quidem inflammantur