Io. Baptistae Montani Veronensis In nonum librum Rhasis ad Mansorem regem Arabum expositio. A Valentino Lublino Polono, medicis posteritatique eorum fideliter communicata

451쪽

d - DE SPASMotem potest commode teneri in ore,quia exolevit propter uetustatem, et in anno exolescit, habemus praeterea cantharides, et buprestes, flammulam I ouis, quomodo a Diosc. appelletur non habeo quid uobis promittere se,

beamsed est uirgulta, et sarmento , habens folia oblonga, et flores purpureos, ueluti uiola cum appendicula longioriscut aquilegia, Varachion etiam habet eandem vim , stercus columbinum putrefactum , spiraeae, pistula caprarui, Sed in istis qui sunt iuniores conueniunt spirata,in robustiori non faciunt multum, ista est materia orinapi morum. Modus conjiciendi est diuersus amodo conficiendi dropaces, in dropacibus habemu3 quid lentu,

quia volumus extendere ipsum, ut occupet totum membrum,Sed in senapii is volumis partem membri laritum occupare,er volumu3 quantitatem puta procelligi, quia usus iste est efficacior. Ideo non indigemug materia tam extra bili, sed quae rarefaciat cutim, et attrahat, et praeparet, ut facilius posit agere , et inuenerunt Moderni duo instrumenta,quae admiscentur pulueribu3, et eligimmu3 alterum duorum,uel ficus aridas et pingues, et in aqua ponimus, et contundimus, facimus. ueluti pasta, expressa aqua ponimus puluerem uel flammulae Iovis, vel cantharidum, et pondus non est aequale, sed aliquando caricarum drach. . pulueris sinapis , vel cantharida, drach. i. Aliquando cantharidum drach. q. caricarum, drach. i.ponimus, et eas facimu3 disserentias pro modo maioris,uel minoris adustionis, In rustico plus de adurerente possimus quam de materia, cavi associatur res aduri

452쪽

C A IVV T v I. to et rem,alia materia est imponere fermentum, praeterea faricit alium ejectum,quod pulueres adhaerent,vtrunque est commodFimum, quod quantum ualeat ad attrahendum uideatis Gal.in cap.de fomento, Accipiatis ergo vel teristiam partem,uel duas, vel partem aequalem caricarum, uel fermenti, et ponetis cum una potes napis, vel canditharidum, uel alterius comburentis in pulverem, et perpetuo in lat aliquis, quia corpora aliqua nimis adustrantur,et strinius imprimitur in aliquo corpore, et eius finis est,ut removeatur, cum cutis pallida est, primo erinim rubescit,et cum incipit pallere remoueatis, quia gnum est,quod resoluitur materia, et iam est ad superis ficiem, sed antequam admoueatis, fricandu UE Iocus cunitro .el scilla,quia ex huius modi frictione dilatatur loricus, superficies attenuatur, et haec maxime faciunt ad faciendam uescam, et deinde calefit locus et rarefit, Crhaec faciunt ad attractionem,est tertia pars de corrobois

ratione membrorum.

Circa quam debetis hic esse diligentes, quia breuibus docebimus methodum, a scietis quicquid sciri potest circa membrorum corroborationem. Corroboratio meimbri,ut incipiamus a notione nominis,et rei, ia ibi incis pit methodus, nil aliud representat, ns, ut membro iquod nec Forte est, nec robur habet addamus illi robur, ista quod quo ad nomen,nihil aliud est, nisi dare robur, sicitur autem membrum habere robur, cum ad propria; operationes ualidum est, et tunc ualide facit,cum secvnis , dum proprium naturam mmbri facit ita deficit is ope

453쪽

et ' . DE T P Atys M o ribus,nec excedit, ergo hoc est ualidum esse inuexbrim nihil aliud erit corroboratio nisi reductio membri ad na: turalem habitum,ut faciat functiones accommodatas, velo corroboratio est reductio membri ad naturalem habi tum pro ijs functionibus accommodatum .d Oportet modo videre carisag roboris, et causas cur deficiant,quia fidelicit robur,deficit propter deficium causarum, Ideo oportet videre,in quibu3 confistat, et conseruetur, et tibi defecerit,quae e se id possunt ejicere, et tria inu nietis facere robur, cum non ades', et conseruare cuma est, primum est spiritus, et calor innatus illius membri secundum sanguis, et alimentum proprium nutriens membrum, tertiu membra solida, uia ex istis constat tota animalis substantia, et membri, haec tria cum fuerint conservata,ut inquit Gah duodecimo Therap. ulgor, et tonum et robur conservabuntur, libi deiecerit alterum

istorum trium deficiet robur, squidem spiritus, et cais Ior innatus stante sanguine,' alimento, et recta ratio ne in solicis membris tam composetionis, quam complem xionis labor erit facilis quia spiritu3, et calor perpetuo emanat, et superfluit,ut Gal. sexto, et septimo de Plare citis, et tunc facile restaurabitis, deficit autem propter Iabores,vigilias,animi accidentia,et ab his, quae peliunt ephemeram causare,' spiritum os iidere, et quiaspim

ritus ollenduntur,non credatis, quod etiam calori nocum mentum non communicetur, ia calor innatin ille est qui

operatur, et non agit iis cum spiritu, nec potest agere fue suo tollo, et extensione hoc est,quod dicebat Arist,

ii tunc

454쪽

C A PAVIT NI. Eo tunc demlim membrum fit maxime robustum, cum contisnetur anhelitus, ct fortius operatur, quia calor naturare Iis tunc habet maiorem tonum, et fritor elaoperaretiones, Ideo Piritus maxime facit ad operationes. Vbi

ergo deficiunt spiritus et calor innatus, debit primum instrumentum,' faciunt debile membrum, secunda causa, quae facit imbecillitatem membri esst alimentum prodi prium,etsanguis, es,ubi deficit sanguis dupliciter membrum debile sit, primo deficit alimentum, et calor innamtus, et spiritus tandem deficiunt,quoniam a sanguine num triuntur,et generantur,et haec est prima causa ,secunda propter humorem influentem, Ideo dicebat Hip. ubi fames,tiforare non possumus, uti ubi calor, et spiritius adsciunt , si conseruatur substantia lidorum membrem

rum, et alimentum facile fet restauratio, et corrotam ratio, sed ubi hoc alimentum deficiat maior moles remstaurari debet, eam tum restaurabitis modo remaneant

folida in temperatura,et compo time,sed non fine Afrifcultate, tertia, quod quando non tantum sanguis et huismor injuens,et siritus,et calor innatus, sed solida etiam membra deficiunt, et intelligo per solida membra non solum sprematica, sed omnia, quae distinguuntur contra spiritus,calorem innatum, et humorem influentem, et carmnem intelligimus,ubi igitur erit defectus aliquis in omnia sus membris solidis,aequaliter tunc erit imbecillitas viris

tutum omnium,et maior erit moles ad restaurandum,potest autem membrum solidum deficere ex tribu3. Primora mala temperatur sit erit uel calida vel frigida,et

455쪽

por D E s P ACS II ovel ex his composta, ratione cuilis corrumpantur ope, rationes, et deteriores flant. Secundo potest contina gere de fictus ratione compo tionis,quia it laxius factu, uel densus,uel uias obstructas habeat, et ob hanc cauissem non posit et debite operari, quia nocumentum est in compositione. Tertia, quia fit factas latio continui, quia ibi fuerit ulcus in loco aliquo, ubi est imbecillitas membri, et descit non modo in motivis , sed etiam in naretvralibus operationibus, et ita uidetis quomodo tabe, cillitas in omni membro tripliciter potest contingere, et ex natura rei ita concepta facile uidebitis modum curarutionis , nam ubi fit deficius in spiritu, et calore innato stante alimento quaerimus ostitus vitales, et animales,

tuo innatum calorem recreare, et hoc cum odoribus, crveris purifinii attractione,et cum alimento tenui, et cum

modico uini aromatici,cum quietudine, et nulla superflua motione,nec egestione superflua, et fic nutriatur cibis facilis concoctionis, sed ubi defecerit etiam alimentum proprium, cui contingit propter aliquam excretionem sum perfluam humorum, uel propter fluxum sanguinis nam rum immodicum,uel menstruorum, uel ob multum coimrum,uel ob siperfluum fluorem alui, ut non silum calor innatus, et spiritus , sed etiam alimentum dejiciat, tunc maior moles est,quia sanguis, et alimentum debet restaurari, Ideos perseueret excretio superflua, coprimatur , nec per istam imbecillitatem membri, uel corporis debemtis cum re extrinsecus applicata corroborare, cum hic non steri membri solis defectus,nec intemperatura, nec

456쪽

incompo tione,nec in solutione continui, igitur fi extrae rivi applicatis corroborantia, malefacitis, quia i quod applicatis inel calidum erit,uel 'igidum,fi calidum malo, rem imbecillitatem facietis, quia euacuabitis per halitum

modicum calorem membri,et alimentum,' tanto magis

clim alimentum evacuatur absumitur et calor, et Pimistus fiet laxior,et augebitis eiectum,=Frigidum erit,existinguetis calorem, constipabris poros, nec poterit peris uenire alimentum ad membrum, quo indiget, quia indica,tiones operandi sumuntur a morbos, et a loco electo, cum ergo indigentia fit calori et spiritus, nec patiatur

membrum in complexione, nec in solutione continui, nec vi compositione, ideo tantum debetis corroborare alenado, et nutriendo, regenerando sanguinem deperditum, et tunc omnia restaurabuntur, Quomodo autem debeamus restauraTe membrum hoc,uel corpus, ubi nacti re mug tali corpus imbecille factum ratione priuationis sanguinis , caloris innati, et spiritu , nutritionem quaerismus, quae cum non positi confertim fieri paulatim deberitis procedere,vi docet Gal. et uices spargere, et paulam tim nutrire pro fingulis uicibus,re exhibere ea Pe sunt plurimi alimenti,di facilis concoctioni Aut uinum aromaticum modice sumptum,contusum pulli, perdicum, qua sunt paetuae molis, et facillimae concoctionis, haec est via corroborandi membrum priuatiue imbecille factum ex defectu sanguinis,caloris,et spirituum,bene uerum est, q consecutiues hepar,aut uentriculus fit factus ex defectu Prituum,fUDmphet caloris innati imbecillis uti mo p

457쪽

DE sp Asrio irate calidis, et astringentibus commodum erit, id ali uabitis concoctionem retinendo calorem membri, et stris uando tonum, et quod non fit tale ratione temperaturae, sed ut melius amplectatur,et concoquat, et calorem diae minutum ob priuationem spiritus et sanguinis adiuvat, fis calor immoderatu3 extrinsecus ille, tant vicariu caloris innain nulla autem erit indicatio ad corroborandum membrum exteriug, res ellectuaria calefacientia memis brum,et emplastra exhibebitis, et applicabitis damnum non paruum facietis membro, et absque ratione aliqua id facietis,sed tantum casu, quia corroborabitis membrum , quod non indiget corroborari indicatione autem sumpta a membro solido,ubi erit uitium, et defictus in illo alio modo curabitis,ideo si fuerit imbecillitas in membro sotta do,ut puta mala temperies relicta ab aegritudine, uel etiafacta, ratione cuilis membrum non posit:exercere promprias operationes,vel ubi in compositione si uitium, hoc opus hic labor est,in quo casus recte procedetis, res beane succedet, uero male,ra fine methodo uitium erit aris tibi non artis, ubi ergo erit vitium in substantia meminbri operationes diminuentur,quia frustra tendit alimenis tum ad membrum,in quo est mala temperatura, quemadmmodums lux illustrans corpus tranfret per membra afficta mala temperatura,vel mala compositione non ita,

straret membra illascui nec lux silis transens per memdium fuliginosum potest actuare,neq; illustrare, ita quod hi se habent taliter 'cta,non recipiunt calorem nec alimmentum ipsis delatum,quias alimentum, ut nutriat debet

458쪽

C AP v m v I. I xio imitari propriae substantiae, erit ercta, non convisistet, cui debet,sed pro sanguine humores deprauati granerabuntur,et ad malum habitum deduceretur corpus, puta ad cachiniam,vel in alium malum habitum,igitur ubi

membrum est ctum necessario et calor, et spiritu manescent, et consequenter erit defectus in calore, crfl iritus ergo fuerit mala temperies frigida iam habui,stis modum reducendi ad propriam temperaturam sciliaeet per contrarium calefacietis, se erit cum materia in cuilitis eam,secundo calefacietis membrum, ut docuimus de membro, quod passum fit patrat se facta euacuatio, ne humoris studi ad calefacientia accedetis, quae inducut bonam temperiem,ad hunc usum dropax primus usum habetis uero fuerit uitium quia intemperies fit nimis calida ad temperiem propriam reducere debetis membrum per suum oppo tum. Et ita facietis in omni alia, s fuerit fimis plex,aut composta cum materia,uel fine, fibemit cum materia,eam euacuabitis, fine per oppo tum occurreris, si incompo tione erit uitium et obstructio fuerit, uel retiis xatlo,vel condensatio nimias dens moderate dilatando,s nimis rara constringendo,donec ad debitum habitum de ueniat se fuerit solutio continui corrigetis eam cum motis, bin contrari siquia reducetis membrum ad naturalem habitum,' tunc reddetis ipsum propriis functionibus a commodatum, et fic patet,quomodo ex dictis omnibus sclusum fit corroborationem nihil aliud esse,nis reducti nem ad naturalem habitum proprijs functionibus accommmodatum,quod fuit primum propositum, et haec sat fa- . DD tu

459쪽

DE - SP AS M O tis quo ad corroborationem.Vnum est uidendum ad hue , nos videmus,quod pariter artifices tuense setatis, et

curatius quales nos sumus exercent hunc actum corroin borauit ficut facit Gai in lib.de T verid. San. m corrob mrat ventriculum, lepar,cerebrum, ii Goemnastae, et pedotribae idem faciunt,hinc nascitur dubitatio non inutilis, an corroboratio cum attineat tum ad artifcem tuendae sanitumum ad Gamnastam, et artificentaurativum attinneat propter eosdem scopos, et an habeat diuersos , quia istae tres artes non habent eosdem scopos, sed diuersos, quia ars tuendae sanitatis circa conseruationem uersatur curatiua circa ablationem aegritudinis, nil ca circa hominem fanum cum fuerit naturaliter imbecillum, ergo cum illae artes habeant diuersum scopum,m in principissilii erycentur,uidetur esse, quod diuersifcentur in corruroboratione: Dico, quod omnes artifces habent emem scopum diuersinode confideratum, et circa illa tria verrum suntur,circa calorem,et Piritu8,circa sanguinem, et alim tum,m circa solidased aliter finguli, isti qui uersalire rur circa artem praeseruatiuam sanitatis indicationes,su mutitur,tit conseruentur illa cum adsunt, cum uero inci pirum it labefactari, et nondum fuerint remota, ia illa es*set *gritudo,ut prUruetur,ne astu aegrotet, curati usi

Qtqvi non praeuidet ista,sed cum facta est aegritudo,tom T ita differunt secundum finem, lamnasta ab utris ' differt, uid ipse non quaerit remouere aegritudinem s Pro ruare, ne fat, sed corpua sanum imbeciae a V ctorem,uel Milonem comparatum, ut reddat forte,

460쪽

C A P V T. VI. etsi quod, cum fit fanum habens duos gradus sanitatis, ut faciat ualidum, et robustum, ideo aliud est esse sanum quo ad operationes, et aliud quo ad fortitudinem, et quo ad Alletham, Hanc G mnastae quaerunt sirinitatem, Et ita habetis quomodo ars corra roborandi membra semper versam tur circa illa tria, circa calom i rem, et spiritum, et circa alimentum, et clausolida