장음표시 사용
261쪽
dolorum sub excretione, sopores , con Vulsivi motus, urina limpida , alvus nigra e tenuato jam corpore, mortem praesignificant. Neglecta aut alienis temporibus suppressa intestino-xum dissic illas abscessus in internis vel externis partibus, & graviora adhuc mala inducit.
In dysenteria epide mica aliquando febres occurrunt sine dysente rico fluxu, quae recte dysente ricae appellantur, propterea , quod omnia illa symptomata monstrant, quibus febres in dysenteria alias stipatae sunt,& quandoque etiam dolores ventris, quibus sub declinatione subinde aphthae quoque accedunt. Non videtur autem dysenteria singulari cuidam aeris constitutioni pravae suum ortum debere , quum subtemperata ac sequali tempestate non minus, quam
ZMQVjS anni tempore natam eam fuisse observatum sit,
262쪽
et sonec ubi vis locorum, ubi eadem mala temperies h. e. mixta uda, frigida, fervens, eadem oriatur. Permultum tamen ingentem ac diuturnum solis a dorem . itemque subitas ct vehementes aestuantis corporis refrigerationes, & impeditam transpirationem ad ipsius generationem conferre , innumeris obserVationibus compertum est. Uerum tamen & inquilinas causaSBccusare oportet, quum nec omnes, qui dysenteriei fiunt, ejusmodi vitia committant: quas si in colluvie pituitae atque bilis corruptae , putridae, acrioris, tam in intestinorum tubo, quam in ipso sanguine sensim collecta, hucque per modum destillationis impetuose delata ponas , a Nero haud multum aberrabis.
Ineptiae sunt, quibus ab Alexandro Tralliano ci)Jam fuit contra dictum , a fructibus horaeis dissicultates intestinorum in generari. Hepatis, ventriculi, ac intestinorum inflammationes, exulcerationes, ac sphacelo spe corruptiones tanquam essectus gravioris & mortiferi morbi considerari
c 1 L. VIII. cap. 9. g. 324. Adversus dysenteriam vomitoria & purgantia a medentibus prae ceteris hodie commendantur. Ego vero diffiteri non possum , me multos dysentericos in epidemia anni 171 8 R 176 a sine illis sanasse, vicissimque ab aliis vidisse ista non modo perperam, sed & periaitiose frequentata. Intellexi tum, non posse non ista nocere , saltem dolores praeter rem a tingere , perinde ac sternutatoria coryga laborantibus subdita. Ut enim haec irritant, & tunicam natium magis inflammant, nec
263쪽
sine dolore evacuant, nihilque prorsus levamenti prae . stant; ita in dysenteria , quum nihil aliud sit profecto. quam impetuosa intestinorum coryza, in qua ipsa natura satis superque jam ac immoderate evacuationem praestat ejusmodi stimulantibus rebus abstinere, nec ullo
modo violentas natur 22 eXcretioneS ad augere, multo
que minus sensilissimum tunc intestinorum canalem , Ω ad concipiendum inflammationem pronissimum , talibus irritare, consultius duxi. Nec hujus profecto instituti e unquam poenituit. Et quidni sine illis pharmacis dysenteria curari possit Z quorum usus apud antiquos sane fuit nullus in hoc morbo I , cu S tamen medendi artem illos calluisse, nemo temere negabit. Observarunt etiam nonnulli recentiorum, tormina ab hypecacuantia mirum fuisse exacerbata ; & qui nutium e Vacuans, quod supra infrave ageret, assumserunt, melius habuisse, quam quibus illud datum fuisset. Evenire tamen casus posse non nego, ubi & emetica & purgans medicina recte datur ; illa nempe primo, si morbus imminet aut dejectiones incipiunt a) ; deinde, si intra morbum perpetua nausea praesto est,& conatus ad vomitionem ; haec autem, si febris putrida cum dysenteria conjuncta: ubi vero in clementioribus & quae putredini resistunt, cujusmodi sunt cremor tartari & tamarindi , contentos nos esse oportet ; Vitare autem ista prorsus, ubi nigra prodeunt, aut foetida sanies, itemque ubi inflammationis, multoque magis
cancri notae apparent. 1 Vid. n ira differt. de dysenteriae curationibus antiquis, resp. O t. Frid. Meuer. Gotting. I 76ς. et) Vid. Deener de dumenter. Neom . Cap. III. f. 22. ct Strach Tentam. de dessenter. Cap. VI. p. s6. seq.
Curationis ergo totius nostrae rationalis simul atquς tutioris & jucundioris cardo in eo vertitur, qualescun
264쪽
que humores descendant, unde vulgo diversae dysenteriae species constituuntur, Ut humores acre S corrupti in intestinis attenuentur atque leniantur, ceterorumque impetu osse congestiones ad haec locat minuantur. Quod optime fit gummi arabico in pulverem contrito A perbi hortum ad drachmam dimidiam , cum theriacae grano uno exhibito , aut simili ex cornu cerviusti scrupulo uno, gummi arabici dimidio, & nucismo schatae granis duobus composito; & apo Zemate e X Tasurae cornu cervi, gummi arabici vel radicis ah hi se, R hordei decorticati, singulorum uncia, b dccasum myrtillorum sesqui uncia , in quatuor mensuri S aquae fontanae decoctis: quae potio ad patellam plenam quavis hora calide haurienda : usurpato simul en emate bis in die ex corticis Si marti bae , aut ichthyocollae , aut glutinis scriniariorum drachmis duabus, in aquae unciis
sex decoctis, adjectis duobus ovi vitellis ci . Ad haec
mire juvat, in balneum calidum ire, aut ventri CBtd- plasmata frequenter superimponere. Pio potu aqua
frigida inservit, quae, quo copiosius bibitur . eo magis humorum acrimoniam diluendo infringit a . Agendi modo & viribus cum remediis nostris glutinosis convenit decoctum Sima rubae mucilaginosum ).& lac dulce, in cujus selibra cerae albae drachma una vel duae minutim di sciliae decoctae sunt , si liberaliter calidissimeque potatur ). Quod ego etiam ob egregium
suum usum laudare debeo ; dum ne incommodum hoc sit, ut ob cerae supernatantis coagulationem vix impediendam aegerrime & non lane nausea hauriatur. Simplicissimum autem remedium est lac vaccinum .
in cujus libra dimidia soluta est theriacae vel electuarii dias cordii drachma, calide allidueque potum , simulque in alvum per clysterem injectum : quod tum quoque Tenesmum optime lenit.
265쪽
Et venae sectio saepe plurimum in dysenteria prodesse observata est s).
g. ῖ26. Si deiectiones cum febre putrida sunt, huic succurrendum est remediis , quae supra ad Versus eam commendata fuerunt , praesertim succis vegetabilium acidis, spiritu vitrioli in aquam dato, tincturis aquosis acidulatis, decocto corticis Peruviani, & aliis. g. 327. Inimica sunt in omni dysenteria spirituosa liquida,
& ipsum vinum , an i i.iam lac quod a plurimis quidem vehementer lat dari, a pauci S reprehendi lego. In victu
& serum lacti S. Finito morbo, non pbs re est, roborante & stomachico medicamento per aliquod tempus uti , veluti cortice Ρeruviano , Simbruba , porissimum in decocto,galcarilla, elixi r viscerati Host manni, aliove sinDii ex stomachicis extractis parato. Quae qUUm habemuS , cortice Conesti, Codaga pala & ligno Campechmo ejus que extracto carere facile possumus. Praeterea & iram
266쪽
S ingluviem , y frigus vitare diu oportet; utpote quae facile reVocasse morbum observata sunt, qui per se recurrere non solet.
f. 328. Laevitas intestinorum , Graecis λ dicta , ce
leriter cibos dimittit liquidos, ex toto aut magna saI tem ex parte indigestos, ut genus eorum d perte co gnoscatur: potiones item crudas ac indigestas: modo , quod plerumque fit, citra sanguinis bilisve comple XUm , modo cum illis. Dolor adest. vel non adcst; corpus autem alimenti fructum non sentit, indeque in malum habitum incidit ac extenuatur. Cibi an petentiu plerumque parca aut nulla est; interdum tamen canina l . i) Vid. Eu ch. Ob erv. meae chiruta. 74.
g. 329. Morbus plurimos diu trahit, paucos praecipitat. Se nes gravissime umigit, deinde viros ; coeteras vero
Quo plura pathemata cum eodem conjuncta sunt , eo gravior & periculositor esse solet. Itaque si assidua quidem ' multo tempore perseverat lienteria, si omnibus horis, & smiliter noctu ac interdiu adfligit, si quod excernitur valde crudum est, aut nigrum , & mali odoris ; sere exitialis est & ad tabem ac hydropem aut tympaniam tendit. Tum que simul sitim eXhibet, urinae secretionem retinet, is cera in Ore ' cute e X citat, ventrem quali fermentatum efficit: ex quibus aut cibum cape aut deambulare ad res obeundis aegri nequeunt i). Ubi contra pauciissima signa ex his, quae
267쪽
mala esse dixi, deprehenduntur, laborantes securissime eonstituti sunt; utique si facile respiram, nec dolores in latere sentiunt, sique ructus acidus, qui antea non exstitit, succedit. i). Vid. Hippocrat. Praedict. L. II. Sect. II. p. Ios.
Solet autem lienteria vel per se nasci. vel ex alio morbo aut in eodem , sive acuto sive diuturno : unde in primariam & 17mptomaticam dispesci debet. Ita namque ex ulcere ventriculi, ex abscessu mesenterii, exasci te dysenteria, in scorbulo, in febribus malignis suscitatam eam legimuS. g. 3 D. Videtur equidem lienteria a nimis relaxato pyloro
oriri, qualem sic quoque dissectores in hoc malo repererunt I . Attam eo cum ' pylorus nimis ampliatus repertus fuerit, citra ullam lienteriam a); sequitur omnino, relaxationem istam non esse unicam & primariam morbi causam, sed ab imbecillitate ventriculi istum pariter proficisci. Quoniam vero in intestinorum laevitate, quidquid assumtum est, imperfectum protinus redditur; id autem, etiam in prie magna ventriculi laxitate, qua valde tumet & extrorsum pellitur ille, nequaquam fieri solet, utpote qua dejectio potius retardatur, quam acceleratur: hinc alia longe causa morbi subesse mihi videtur, eaque duplex ; nimirum partim defectus istius apparatus naturalis, quo digestio perficitur , partim vero intentus nimis motus periit alticus. Quae duae causae si conjunctim existant & operent μr, omnia ista exsequi polle mihi videntur, quae in lienteria apparent ; sed postrema causa potest etiam sola sus icere. Q Vid. Eu ch L c. ῖ Vid. More n. de sede id caussi morb. Eeis. X L n. I S.
268쪽
bere Oportet; quo non solum facilius tenentis Aliquid intellinis vis sit , sed & humores digerentes fidud dubie acres & corrupti alter latur. Nam utrumque asta praestare valent. Ergo decoct m corticis Sima rubae aut Peruviani ex uncia dimidia & aquae sontanae libra paratum , sic ut octo unciae decocti remaneant, quatuordo sibus intra nychthemerum potetur; aut decocturn forum balaustiorum cum mithridatio assumatur; aut lac, in quo cortex arboris Sumach est decoctus; aut serum lactis aluminatum, & cibi potionesque exhibeat tur, quae alvum adstringunt. Non solum vero necesse est, ut per haec paulatim firmentur intestina, λ humores acres in terrantur ; sed expedit quoque , eosdem ex ulvo sensim evacuare. Quapropter rheum cum Cortice guscar illae aut Peruviano initio statim per plures dies exhibeatur. Ad haec epithemata ex roborantibus medicamentis& penetrantibus stomacho ex vino cocta superimponenda sunt; aut cerata Vel unguenta ex similibus. Ceterum quorundam autorum experimentis compertum est, decoctum baccarum juniperi ex lacte , quotidie ad aliquot caliculos calide haustum ; itemque jusculum pulli; & aquam calcis vivae praesidio esse. Quidam , quum hale cena salitum insperso aceto comedi it et , etiam ab intestinorum laevitate liberatus di
EXercitationes praeterea huic mobo necessariae sunt,& balneum , & vomitus quandoque.
269쪽
Ah morbus in se difficilis curatu est, eoque difi
Venio ad illum ventris fluxum, quem Graeci κοιλιακον appellant, & qui lic animadvertitur. Diversi generis stercora ex turbata alvo descendunt, ubique quidem praeter consuetudinem tenuiora & cruda, sed consistentia & colore omnino diversa, liquida prorsus, modo lutulenta, laevia & laumecta, & nunc simul in aliis flava ac spumosa, in aliis prasina, in aliis livida, nigra, purulenta, alba, subpallida, interdumque & jam sanguinea, Valdeque utplurimum faetentia, & cum animi deliquii sensu. Ipsa saecum tam diversimode quoad colorem & conia sistentiam constitutarum excretio subito & plerumqua copiose fit, ac vel diu noctuque assidue , aut semel Aconcervatim, aliquando vero interjecto unius vel plurium dierum intervallo. In ventriculo sensus ardoris aut frigoris est. Ita ipso ventre, qui multis tumet acidolet, murmura exaudiuntur. Praeterea ructus frequenter ex stomacho erumpunt, s Itis V e Xat, ciborum appetentia aut naturaliter se habet, aut est imminuta. Procedente morbo, febris aut febricula saltem accedit, vires sensim decrescunt, cutis arida est, facies & pedes intumescunt. In extremo vitae discrimine interdum fau-guis flavus vel purus vel permixtus cum iis, quda egQ runtur , destillat.
270쪽
Ρer circuitus redire aliquando consuevit morbus, &le Vi errore iterum suboritur. Idem nulli aetati parcit, ct longus est, & dissiculter sanatur.
Vid. Cael. Aurelian. L. IV. c. . 3. de morbis chronicis, Aretiaeus de sign. cati . morbor. cimturnor. L. II. C. T. Alexander Trallianus L. VIlI. c. s. Acilias Tetrabibl. III. Serm. I. c. 37. Plinius Valerianus de re medicia. L. II. c. 26. Ceteri medici antiqui, Galentis, Palilias, Aciliaritis , non tam diserte ac prolixe hunc morbum descripserunt. Unus eli A. C. Celsus, qui a loquendi usu antecessi, runa suorum, & qui cum ipso. & post ipsum fuere, adeo recellit . ut alvum plane nihil, immo ne flatum quidem transmittere arbitratus sit, L. VI. Iedic. c Iz. Cons. super hac re lil. Dan. Wim. Trilieri Dis s. de morbo coeliaco sngulari a Corn. cimo descriyto ; quae nunc in ipsius G. medic. I l. I. p. 28 I. s q. eXstat.
Haec antiquorum medicorum observatio de morbo Caeliaco tantopere a recentiorum descriptione abhorret, ut nihil supra sit. Effecitque, opinor, tum novitatis studium, tum vero maxime antiquorum neglecta
aut non satis prosecuta lectio, ut quid isti nomine Coeli actae insignivere, ab his minus recte atque plene indagatum , & nomen morbi ad unam ejus speciem duntaxat, in qua albicantia excrementa redduntur, translatum fuerit. Fortassis enim recentiores ex Aretaeo ,
quem solum mihi evolvisse videntur, notionis suae fundamentum. suasque descriptione S desumserunt, quippe qui hanc saltem fecum qualitatem pro notiri morbi signo adfert, quod albus ipsarum color sit i b. Unde facile illi concludere poterant, non aliud quam hoc secum genus in coeliaco morbo apparere, eundemque proinde essicere : quae conclusio aliam ita tim peperit eamque univertim quidem hactenus quoque probatam ac receptam opinionem, qu0d scilicet in pallione nostra