Academicae praelectiones de cognoscendis et curandis praecipuis corporis humani affectibus

271쪽

FLUXUS CCILIACUS.

chylosus humor emueret, impedito quidem in vasa lactea ipsius ingressu, aut secretione ejus in intestinis

impedita: unde adeo quidam morbo nomen cliviosi fluxus & di arrhoepe chylotae imposuerunt, quasi re optime probata ac experta, nullique dubio prorsus obnoxia. Quod si vero haec, quam modo memoravi, conjectura me non fallit; inde jam manifesto patet, quam lubrica atque fallax sit ista notio recentiorum nutorum, quod scilicet a chylo eviciatur coeliacus

morbus: in qua pluribus refutanda paullo infra adhuc occupabor. i l. c.

f. m.

Quamquam vero nostri retro inde ab aliquot seculis in hoc morbo excrementa alba, chyli cum his effluentis colore tincta, dejici arbitrantur 3 non uno tamen modo hunc chyli fluxum concipiunt, dum alii alimenta cruda & imperfecte cocta, alii bene cocta illa, sed adhuc cum chylo confusa, alii chylum cum

excrementis mixtum, alii separatum, iterumque alii tam crudum, quam coctum simul, alii contra purum ac perfectum , alii denique chymum tantum quendam

reddi opinantur I). Quicquid interim sit, ex albore

dejectionum frequentiorum desumunt hodie omnes medici, unanimi consensu , coeliacae passionis characterem, alboremque istum chylo secibus immitto ad-cribunt. i) Conserantur, si placet, ad admirandam illam opinionum discrepantiam eo clarius perspiciendam, diversorum autorum, nominatim Fernelii, Riverit, Plateri, Symii, Ettinuite i. Iunheri, Grieti, Sauυagessi, DODei, Haromatini, scripta praetica. R δ

272쪽

FLUXUS C ELIACUS.

quam album vel pallidum aut cinereum, coeliacorum CX crementa , docente rerum Usu & antiquorum medicorum eX perientia, recipere consuerunt: quotquot tamen de hoc morbo, nomine coeliaci fluxus, in recentiorum monumentis observatione S occurrunt, Omnes ac singulae non aliam speciem , quam in qua albi- Cantia prodeunt excrementa, nobis repraesentant I). Cetera genera diarrhoeae nomine vulgo hodie signi

1) Ejusmodi legas in IIiscellaneis nat&rae tariosorum

passim , itemque in 'relii, Smetii, D emerbroehii, Platera ati LM litani, Ballonii que monumentis. At nemo ex illis, quod probe observandum, chyli puri emuxum vidit. Adde me feri epistol. ad Burnetum, in ejus Thesiar. medic. priaci. T. I. p. 3O7. et) Verissime fluxus coeliaci fuerunt, quos alio titulo insignitos deprehendis in Mifc. Nat. Cur. Dec. I. GΠΠ. 2. obf. zo. Horsit obscrυ. med. L. IV. 24. & Ili. Stoer ii

Sed jure nunc quaeritur, an recte ac vere ab impedimento resorbilonis aut secretionis chyli coeliacus fluxus derivetur ; & num chylus e X alvo profluens tam ipsam fluxus materiam emciat, quam album quoque vel gryseum colorem e X crementis impertiatur Z Quod quidem dogma hodie rcceptum & stabilitum sequentibus argumentis probari solet; primo , quod nil possit natu ratem fecum colorem tam apte in albicantem vel ci ne reum commutare, quam chylus Vel ad milius illis, vel a concoctis alimentis plane non secretus: deinde

Voro atros hia, quae consida: hujus albi profluvii esse ca

273쪽

FLUXUS CCELIACUS.

AC itu , ab illa chyli perversa aut abolita distributione fataeillime explicari possit; tumque a Vero prorsus non alienum siti, quod non solum osci a vasorum lacteoruma muco sic obduci queant, ut intrare lita chylus non possit, sed etiam luculenta istiusmodi resorbilonis ima pedimenta, velut a phthae, earumque crustae intestina obsidentes, & cicatrices intestinorum , quae fluxum

istum post dysenterium subinde inducant, denique

etiam obstruelae innumerae glandulae me feraicae in cadaveribus hoc morbo demortuorum conspiciantur. Verum tamen admodum levia esse ac imbecilla omnia ista argumenta, licet valde speciosa, immo nec infirma primam frontem videantur, monstrare nunc variis rationibus adminr. Sane, nisi ab alia quapiam causa, quam a chylo, albicans aut cinereus excrementorum color produci pollet; hoc ita esse, facile ad credendum induceremur; at cum aliter etiam hoc fieri queat, quemadmodum infra pluribus dicetur, ipseque jam Aretaeus I rectissime pronuncia verit, quod albus ille fecum color a privatione bilis oriatur; chylum pro causa ejuS Vera adsumere non licet. Nec quisquam unquam sensibus suis deprehendit, quod profluens ille liquor albus chylus fuerit. Imponere autem hac in re Medicis pus , aut pinguendo potest aut sebacea materies, quae quotidie &diu aliquando ex alvo fluit, hominemque tabidum ac

imbecillum reddit a P. Quod si porro perpendas, quod in caeliaco stu Xu ,

prout vel antiqui vel recentiores illum observarunt, alvus copiose & frequenter dejiciat; quomodo, quaeso, a chylo excrementis adfuso vel immixto id fieri posse credo , quum nec chyli portio, quae quotidie in hO

274쪽

FLUXUS CCELIACUS.

mine bene quidem comedente) paratur, & ad quatuor , sex, octo Ve Uncias fere adscendit, tam copioso fluxui respondeat, nec hujusdem frequentia inde sine dissicultate explicari queat. Etiamsi chylum acquisitae acrimoniae stimulantis accusaveris; num illa tanta esse non potest , quantam frequentia fluXus postulat; nec ipsi sane propter quotidianum cum excrementis dejectionem legitimum spatium ad notabilem quandam corruptionem subeundam concedum est. Ad haec tam periodica coeliaci fluxus natura, quam non solum antiqui ex parte, sed etiam recentioreS quidam observarunt 3 ) , quam subitaneu ejus interdum accesso 4 , stabilitae hodiernae theoriae, quoad ejus

causas, quam maXime repugnat.

Quum etiam permulti coeliaci cibos fastidiant, vel parum saltem comedant ; incomprehensibile prorsus est, unde tanta chyli copia proveniat, quae tam multas seces quotidie excerni solitas tingat, & tam copiose cum istissimul profluat. i) l. c. a) Vid. Tulpii Observ. L. III. 18. I9. Dolat Encycl aerimed. p. 4s . Misceli. Natiar. Cur. Dec. I ann. II. Ohi. eto. More ni de cauis. Ufeib. motbor. Dbi. XXXI. art. 4. 3) praeter Aretaeum nempe & Aetium supra allegatos. Lui Mercatus Prax mei L. III. cap. X. & Vii. Etesiis nus Linear. mei ann. I 697. M. Octobr. XVI.

ψ) Vid. Berith. Versa scha Ohi. med. I. f. m. Nec obstructionem glandularum me serat carum pro communi causa atrophiae & coellaci fluxus venditare licet, nili fallaciam in argumentando committere in-

275쪽

FLUXUS C ELIACUS.

sionem velis. Primum enim non tam frequens est fluxus coeliacus, quam dictarum glandularum obstructio; hoc que postremum vitium milleses occurrit line ventrali

fluxu. Quamvis equidem, quisquis hoc ipso laborat, obstructa; habet glandulas me seraicas IJ; non tamen vicissim ille in profluvium nostrum semper conjicitur, cujus me senterii glandulae intumescunt ac induratae sunt. Quapropter licet haec duo mala se interdum comitentur ; nulla tamen necessitas nos cogit ad concludendum, quod unum alterius causa sit sive producatur ab altero. Habent potius haec duo mala communem aliquem suntem, ex quo simul pro pullulant; seseque adeo nonnunquam commitantur, cacheXiam,

Puta, quae, in pueris In primis, persaepe utrumque producit. Videtur equidem chyli motus insignem ac insuperabilem remoram ab obstructis illis , quas superare ac pertransire debet, glandulis necessario experiri: at ego tamen nullam transeundi impossibilitatem tum perspicio, partim quod per obstructa qualiacunque loca humoribus suus motus nequaquam denegatu S est, quamvis paullo lentior existat; ii quidem ipsae illae obstruct partes sub hoc vitio in volumine tuo non decrescunt, sed increscunt potius atque libera i iter nutriuntur : partim vero ipsi Physiologi inter se adhuc certant, utrum in iisdem diluatur, an condensetur chylus. Sin autem is

non diluitur, id quod verisimillimum Haltero videtur, tum eo minus ipsarum obstructio illius progressui pol fit ossicere. Praeter haec vero, quum obstruinae glandulae suum proprium humorem & admittunt & transmittunt, cur quaeso chylum illae non recipiant

i) Notante ex cadaverum inspectione silverio Prax. L. V.

276쪽

f. ,-ONon magis vero Caeliaca ab obstructione vasorum lacteorum in suis osculis bibulis, quum inulta quidem ex recentioribus adeo pro unica liti jus fluxus causa hahent, quam ab ante memorata g. 339. obstructione

glandularum messerat carum oritur. Sive enim illam a Pituita vel muco intestinati. sive a cicatriculis aut ab

sphthis intestinorum Leri jubeas ; utrobique non levia dubia moveri possunt Nisi enim omnia oscula vasorum lacteorum pituita, de qua primum dicam , obliterata & occlusa fingas , profluvium chyli nullum locum habet, quum per re liqua aperta oscula liber ingressus ipsi concessus sit

Sin cuncta autem occlusa credaS; quomodo, Obsecro, morbum natura sua longum tam diu aeger sustinere potest & cur morbus tam diis culter curatur, qui miron adeo dissicile sit, per medicamenta naucum de intestinorum parietibus abstergere Z Sed eo minus credibile est, quod chylus vasorum oscula chyla ferorum , etiamsi obstructa, praeterlabatur, quum ista aquam epΟ- tam in hoc morbo facile recipiant, velut diu resis haud impedita demonstrat. Sin autem aquam, cur non etium

bylum admittant ZAt opinio de cicatriculis intestinorum ex dysente-xia , tamquam speciali causa coeliaci morbi, vix refutari meretur, quum errorem AntiqUOrum medicorum pro fundamento habeat, qui dysenteriae rationem inint stinorum exulceratione perperam post erunt. Et nisi totum intestinorum tenulum tubum Ulcera ram fi n. gas; quale spectaculum certe in dysentericorum cadaveribus nunquam visum ; permulta sme orificia vas rum lacteorum pro recipiendo chylo adhUc patebunt Demonstrat etiam effectus medicamentori in roboran-tjum y alterantium, qui eis a dysenteria relictus coeli acua

277쪽

FLUXUS CcELIACUS. 26s

morbus superari se sinit, quod per ista cicatrices deleri non queant. Quidquid autem contra cicatriculas intestinorum tamquam causam ventricularis passionis monui, illud etiam ad ipsorum aphthas , tamquam novam hujus causam applicare mihi liceat ; utpote quae pariter ad

fgmenta pathologica, meo quidem judicio, referendae

sunt.

Explosa sic recepta hactenus ventricularis passionis theoria , sequitur, ut aliam forte probabiliorem ipsi

substituamus ; quam ex attente considerata totius morbi natura juxta atque remediorum ad ipsius curationem valentium a Clione nunc depromam US.

Morbus noster plerumque longus est, & expressam speciem cach extae repraesentat. Ipsi quoque non modo aliquando jungitur, sed & per se tantum non semper eandem inducit comitemque habet. Pallet

enim facies, eXtenuatur corpus , debilitantur Vires, febricula VeXat, extremitates intumescunt, Venter turinget , & ex alvo corrupti humores diversi generis & coloris copiose atque crebro egeruntur, tormina pluSminus excruciant, flatus nullii excluduntur, glandulae

in e senterii obstruelae sunt, immo non raro hepar, lien& pancreas praeter modum tumida ac indurata i ). Ipse morbi sons autem modo universa humorum massa est, quandocunque nempe ille cachexiam insequitur; modo in primis saltem viis haeret, atque nunc simul in ventriculo ac intestinis, nunc in his solum est quaerendUS. Stomachum vero laborare, ex βραδυπε α, fastidio cibi , aut appetentia praeter modum aucta, itemque ex ructibus, dolore, ac singultu intelligitur. 0dsi vero ejusmodi pathematum nulla adsint, Ven-

278쪽

triculus etiam accusari non potest. At in intestinis colluvies humorum mille modis depravatorum, bilis, pancreatici succi, ac intestinatis lymphae semper praesto est; qui pro diversa sua dyscrasia, quam ad tria

serte genera , inertiam , visciditatem, & acrimoniam reducere licet, omnem alimentorum succum alterant& ex indole sua depravata diversimode corrUmpunt, eidemque simul modo vehementiorem , modo mitiorem suetorem una cum diverso colore conciliant, flavo

nimirum, si bilis integra, viridi, nigro, lividove, si alterata , albicante postremo, si tingendi virtute privata est; ceterique humores lymphatici tam majore copia adstuunt, quam justo spissiores existunt; simulque tandem prae magna intestinatis nauci copia collecta est. Ut mirum hinc non sit, si , quemadmodum rerum usus docet, lienteriam, dysenteriam, & cholericam febrem haec passo aliquando eXcipiat ; si certis horis tantum in quibusdam alvus fluat ; si interdum eodem, qUOceperat die , interdum postero aut tertio profluvium sponte quiescat, vacuato omni super VBcuo aut corrupto humore, si ve naturae sive medicamenti irritamento a). Sique hanc Coeliacae faciem, quam subinde

monstrat, menti ulterius repraesentes, de erronea recentiorum theoria, quae profluvium nostrum ex vasorum lacteorum obstructione derivat, iterum convinceras ; utpote quae tam repente subitoque oriri, iterumque mox tolli non potest, multoque minus naturae ministerio remo Veri. 1 Vid. Diemerbroeh l. c. & Misc. Nat. Ciar. Dec. Lam.

et Vid. Fernelii Univer medic. p. s4. Cujusmodi repentinum, alteroque die jam finitum profluvium mihi in iuvene occurrit, quod choleram aemulabatur, atque copiosa dejectione aeque ac vomitione materiae albae, pulticulam

ex brassica caulis ora cocta & contrita factam quasi consistentia & colore referentis, absolvebatur.

279쪽

FLUXUs CCELIACUS

Ad curationem progredior, quae, nisi doctam manum morbus superet, praeter emetica & purgantia , omnis generis stomachicis, roborantibu S, adstringeniatibus, tam intus quam extus adhibitis, commodissime perficitur. Ex internis vero usum habent maxime martialia . essentia gascarillae , vinum absinthiti, conditum cydoniorum . electuarium de a coro , conserva men thae , &pulvis anti coeliacus Scretae ex diaphoretico joviali &martiali, cornu cervi philosophice praeparato, floribus salis armoniaci martialibus, radicibus ire os Florentinae, ari, & oleo cinnamomi compositus. Externi admoveri possunt cerata, emplastra, sacculique stomachicis & spirituosis plantis repleti & ex vino expressi. In victu egregie prosunt mala cotonea cocta, lac

scissile , poma austera, acetaria ex Coronopo, Zqua frigida. Equitationes multum quoque conferunt.

Enimvero, si singulorum istorum remediorum Vires aestimes ; facillime tibi persuadebis, a recentioribus allatas morbi causas omnino fictas esse , cum per ista tolli non possint; quorum quippe virtus maxime in alterandis, distribuendis, dissipandis ac educendis humoribus pravis, inque stomachi ac intestinorum tono restituendo est posita.

Vid. Dissert. nostr. Fluxus coeliaci genuina notio atque ratio expυda. resp. D. Ius. Sothen. 1768.

280쪽

CHOLER A.

g. 3 ἶ- Facienda nunc mentio est Cholerae, communis stomachi atque intestinorum vitii, siquidem simul & deject: o & vomitus est : praeterque haec inflatio & nausea est, ventriculus & intestina torquentur, bilis supra

infraque copiose ac frequenter erumpit, plerum qua flava aut viridis, interdum alba, nonnunqUasn nigra, Vel varia. Ergo eo nomine morbum hunc Graeci nominarunt I . Praeterea vero sitis urget, Immodica virium resolutio est, ut anima deficiat ; saepeque etiam crura manusque contrahuntur. Quare B cutissimus is esse stus est , nec mirum est, si his concurrentibus subito quis moritur. At vero sciendum , non semper bilis aut biliosum hunc fluxum esse, sed hanc quibusdam initio tantum meracam secedere, postea serum aliumque male corruptum humorem maximam excretios iis partem facere: immo nonnullis serum solum, idque limpidum, dulce

R ad frigus congelabile ανο κου κατω prodire in comi tata bile a). Unde cholera recte in biliosam, mixtam ac serosam sive jmphaticam dividi posse mihi videtur.

i Celsus de medic. L. IV. cap. XI. sed . cons. Alex. Trallian. L. VII. c. XIV. et J Vid. Io. Nic. Pechlini Observat. medic. P sic. L. L. s s.f. 3Α Duplex genus causaruna hunc morbum atrocem in generat. Aut enim sunt biliosii vel sero si humores corrupti, qui copia sua & orgasmo eundem producunt; tumque is maxime aestate & Augusti mense nunc sporadice, nunc populariter, in illis, qui juvenilem aetatem