장음표시 사용
251쪽
Vinum rubrum austerum aqua martiali dilutum pro potu ordinario inservit. f. 3O8. Quod si non sanguis, sed sanies rubra & alba profluit ; neque vendesectione, neque adstringentibus medicamentibus opus est , sed purgantia, diu retica, & roborantia requiruntur. Haemorrhagias a partu pilulae balsamicae Beccheri vel Statilii celerrime sistunt.
CATARRHUS NARIUM, FAUCIUM, ET PULMONUM.
g. ἶO9. Pi τ υ 1 T A utcunque acris aut viscida saepenumero copiose ad nares, sinus capiti S mucos S, laryngem, fauces, & pulmones sertur, praesertim vernali, autumnali, atque hyemali tempore, omnique humida ac praefrigida tempestate, illic gravedinem & corygam cum crebriore sternutatione & gustus ac olfactus desectu I), hic tussim humidam, siccam , aut branchum creans, ac Utrobique corporis gravitatem, lassitudinem, anO- rex jam, aliaque incommoda inducens.
252쪽
Istique catarrhi vel coniunctim vel separatim adsunt, humorque stagnanς vel ab initio acris & tenuis est, vel tenax & viscidus. Uterque eruditatis & coctionis stadium observat, inque hoc facile, in illo errime rejicitur, & acuto modo interdum necat ; Peripuerimoniam notham vocant, si catarrhus sedem in pulmonibus habet, & laboriosam respirationem cum VelienaeΠ-tiore iusti movet; & catarrhum sust cativum, si subito
hominem adoritur, cum veloci, magna, atque sterio-
rosa aut sibilosa respiratione. Aliquando febris levior catharrhis se ad sociat, c tarrhalis benigna hodie dicta, quae intra septem , quatuordecim , aut viginti dies ad summum di arrhoea aut sudoribus judicatur.
1 Memoratu digna est Bartholint observatio de continua coryga, sub cujus incremento intra nares vesicula oblonga, me in brano sis , rotunda, Candida, sero plena, mobilis, nunc in medio narium subsisten S, nunc e Xtra eas prominens, iterumque levi digitorum impulsu sursum trudi se sinens, orta est, eX qua nunc exsudavit, nunc exstillavit serum, Vid. 6. milior. anat. Cent. VI. 37.
g. SIO. Nonnullos quotannis per periodos nunc longiores, nunc breviores, & aliquando noctu saltem , haec aegritudo comprehendit. Alios nunquam fere dimittit. Et si quos catarrhus faucium aut pulmonum pituitosus
assidue vexat, hi ideo sic pe pro phthisicis declarantur, inprimis si gracilis ipsorum habitus est, & pallida fatacies. Neque hi ab acriore catarrho liberi manent, qui se priori interdum immiscet, atque subinde nocte subito exoritur & dimidiam horam aut ultra perseverat. Catarrhus acris morbillos tantum non semper praecurrit & comitatur. Spissior autem frequens comes variolarum
253쪽
tam holis morbis maxime confitetantur : quo S intemperies aeris, refrigeratio subita & transpiratio impedita parat, & materiam deinceps ad illas partes defert, quarum laxior est prae ceteris fabrica. Velut autem vel citra istas injurias atque Vitia pituita in corporibus perpetim abundare potest; sic in his continui catarrhi generantur. g. 3I2.
Popularis error est, idemque maxime reprehendenduS, quod autumnali tempore a mature concalefaciti conclavi catarrhi concitentur, adeoque manus consultum iit, corpora a primo frigore tum .ssiciente forna- cum calore statim praemunire. Enimvero , quem in te dum saepe diu vitant calorem , is catarrhos demum Uerillime producit, pejores illis, quos raro vel la Unquam , qui calido fornace tempestive sustentant transpiratiOnem, eXperiuntur.
f. 3Iῖ. Catarrhias simplex, periodicus, nequaquam insalubris est , sed hominem potius a gravioribus morbis
immunem praestat; dum modo frigore ne exasperetur, quo exitiales morbOS, anginam, peripia eum Oniam , subito progenerare potest. Suspecti vero sunt nimis longi catarrhi infantum ac puVrorum , cum perpetuo rhoncho copulati: utpote qui Pars I. Q.
254쪽
sub impetuosiore accessione letalem strangulationem Sepilepsiam minitantur. Catarrhi longi faucium pituitosi in adultioribus aeque salutares sunt, ac simplices periodici: & haemorrhoidum vices in nonnullis sustinent. Qui Vero in pulmonibus sedem figunt: phthisin demum , sed tardissime, Propter pulmones nimis laxos timere simunt: eo citius vero ista metuenda, si tusiis gravis, immorigera est, ct respirandi difficultas tenet. f. 3I . In catarrho simplici regimen calidum adhibere ma-Time oportet, ut ne temere humor repellatur. Praeterea laxans mannatum ubique prodest, aliquoties etiam, si opus, repetitum. Speciatim vero in gravedine RCoryZa vapores calidi naribus excepti, aut lac calide attractum utile est. Catarrhum vero faucium & pulmo-Tum acrem optime decoctum radicis altheae aut furfurum triticeorum, saccharope nidio edulcatum , lenit,
si quavis hora patella plena calide vel frigide hauritur.
Catarrhus infantum mucosus pectoralia requirit cum purgante mi Xta , V. c. linctum , qui ex Syriapi de manna unciis duabus, pulveris radicis ire os Florentinae drachma, & j a lappae scrupulis duobus conficitur ; de quo ter ac saepius de die cochleare parvum exhibetur. Quod si vero acutus est, & suffocationem minitatur, necesse est, ut partim vomitorio, V. c. si rupo emetico aut sulphure antimonii aurato oppletio faucium alat pectoris minuatur, non minus ac stomachi, ob deglutiatam pituitam, quam iustis emolita est ; partim humoresuliorsum deriventur: id quod vesicatoria aut sinapi sinisuris applicati, oleum scorpionum regioni renum illi tum, & mixtura praestant ex aquae rosarum unciis
tribus, liquoris cornu cervi succinati drachmis duabus,
255쪽
mellis rosarum aut syrupi de gummi aia moniaco uncia parata, quae cochleari mensura saepe exhibenda: cui,
ii formidolosa spastica fusicium constrictio aliqua se adjungit, etiam molchi grana quatuor Vel sex utilissime
Catarrhum longum sterior osum. sed levem, infantum emetica medicina saepe sola tollit. Ρituitae in pulmonum vasis in farctus, quae peripia eu-moniam notham e cit, moderatam sanguinis missionem, iteratas potiones mannatas, apoZemata diluentia
ex sursa parillae, Mniculi, polypodri, & cichores radice, melle edulcanda affatimque haurienda, &alia resolventia medicamenta, cujusmodi sunt pulveres ex radice ari, lapidibus cuncrorum citratis, nitro & tartaro VHriolato , ac in graviore casu, etiam vesicatoria
desiderat. Catarrho suffocanti derepente succureiadum est sanguinis missione, clystere stimulante ex aqUa tepida ,sa pone veneto & sale vesco acuata, & valentiore resolvente medicamento, quale est sulphur antimonii auratum ad quatuor vel quinque grana cum dupla vel tripla tartari vitriolati portione datum, nec non ner Uino quodam & antis pus modico, velut liquore cornu cervi succinato. malum rebelle, etiam sinapi simus aut vescatorium suris imponendum est Nec sternutamenta certe aliena sunt. Soluto vero morbo, potest idem liquor aut mixtura tonico nervina Statilii per aliquot dies indulgeri, iterumque alvus leniente medicamento duci. Catarrhias longus saucium aut pulmonum pituitosus, qui multis naturalis furca profecto expelli non potest. Levamen saltem afferunt potiones mannatae Perime valla haustae , & myrrha masticata, quam totam in Ore
256쪽
saliva liquat, aut ipsius elaeo saccharum. Nec abS re est, subinde corticem Ρeruvianum ad aliquot unciaSIuccellive devorare. Sub phthis eos metu pulveres e X aequalibus partibus radicis uri & florum sulphuris, dimidiae drachmae pondere . conveniunt, aut balsamum pectorale Meibo inii a decem guttis ad viginti bis in die sumtum. f. 3Is. Catarrho narium proxime accedit Phleg nc torrhagia, in qua ultro & copiose humor tenuis lymphaticus, velut sanguis e naribus, quibusdam , sine satellitio ca- thurri aliove incommodo, destillat. Vid. Phil. Salmuthi observat. med. Cent. I. 37. l
Nunc de alvi fluxu loquar, cujuS varia genera existunt. Levissimum est, quod Graeci λάρροιαν appellant; in qua linceriores humores sine torminibus ex alvo saepius, quam par est, feruntur. Sed haec ipsa di arrhoea diversa iterum genera sub se comprehendit; de quibus Vero cuneins dicere hoc loco non est necesse. QuatenuS enim diari hoea tanquam symptoma in morbis , quales omnino multi tam acuti quam longi, apparet, omnem consideratio- Irem nostram hic excludit. 4ia propter de illis speciebus tantum dicam , quae ipsae per se tanquam proprium
257쪽
Harum vero omnino paucae sunt. Prima species nil nisi stercora fusa ac liquata educit, & a cupediis , a crapula, a Voracitate proficiscitur. Quae ob id seria coracea aut cibalis dici meretur. Appetentium ciborum tollit, & uno vel altero die rursus finitur, redeunte cibi cupiditate. In altera nil nisi serum tenue vel mucosum descendit ; quae inde ser0 a aut mucosa appellanda. Ea certe ab uige iis haud oritur; sed a toto corpore fit per spontaneum de cubitum seri ad intestina , cui maxime autumnale & vernale tempus favet, velut destillationibu S, quibus ea etiam commode aequiparatur. Balbi, ceu recte ab Hippocrate I) animadversum, eadem saepe atque diu corripiuntur. Fortiora purgantia eam ceterum in omnibus hominibus producunt.
Tertia biliosa audit, ex flavedine biliosa aut viriditate liquatarum secum cognoscenda. Priori homines ex ira obnoxii sunt ; posteriori infantes ex dentitione. Quarta est lactantium diarrhoea, in qua, quae dejiciuntur, vario colore , albo, flavo, viridique tincta sunt, & grumosa. i) Aphor. VI. 32.
omnes istae dejectiones, si sine febre sunt, si celeriter decedunt, si spiritus extremam alvum sequitur, nullum plane periculum adferunt. Et uno die fluerudiVum, saepe pro valetudine est, imo etiam pluribu S,
dummodo intra septimum diem conquiescat & sine febre sit.
258쪽
In spatio autem periculum vertitur; siquidem interdum febres ac dysenteriam & animi desectionem concitat, viresque consumit. Febrem autem acceli se, aut semel quiescentem dejectionem revertisse, eandemque diutius trahere coeptile, periculosum est; sive biliola ea fuerit dejectio, sive cruda, ac pri ultosa. Diuturnum vero alvi profluvium , sponte superveniente Vomitu , conquiescit. Profluente alvo mutari CX crementa , sed non in deterius, etiam prodest. Et ructus quivis acidus in fluxu ventris ultro accedens,
siquidem ab initio non adfuit, eundem solvit. g. 32 O.
Ex dictis manifestum est, ossicium medici in fluxibus illis alvi simplicioribus, ex apepsia aut catarrho versus intestina per naturae leges directo ortis, ViX requiri, nisi di arrhoea catarrhalis modum e X cedat; cui pauxillum theriacae aut diaphoreticum quidquam nuna optime succurrit. Biliosam ex ira compescunt aliquot unciae tincturae rhei cum totidem drachmis tartari tartara sati & lyrupoleniente partitim exhibitae; illam vero ex dentitione pulveres absorbentes cum pauxillo nitri depurati & aliquot croci orientalis granis; lactantium denique stomachica & alterantia, velut essentia men thzae, elixi r Visc rale Hoismanni, liquor terrae foliatae tartari, varie inter se mixta , & pulvis stomachicus Birlim anni. Externo
quoque lini menta stomachica, &spirituosi liquoreo ventriculo illiti prosunt.
259쪽
In Dysentetia , quam latini Tormina & Dissicultatatem intestinorum vocant, non solum BlVUS multo frequentius profluere, quam in diar rhoea , consuevit, sed sensus doloris etiam vehemens &tenesmUS urgent, qui aegrum diu noctuque excruciant. Tormentum sub ipsa excretione, quae quidem exigua plerumque, intenditur , ac rursus post paulum levatur. Febricula cum algore intermisto tantum non semper praesto est; interdumque adeo gravior febris ex putridarum genere.
Similem labem humores fusi. , pituito si & bilioli, sive puri, sive inter se mixti , monstrant: atque biljosi quidem diversis coloribus tincti pei Iepe apparent; pituito si vero tam tenaces atque viscosi, ut in longissima flamenta extendi queant. Inter haec etiam nunc citius nunc tardius alvu S modico cruore perfusa est. Initium morbi saepe fit a diar- rhoea biliosa aut mucosa; quam in nonnullis adltricta BlVUS cum tormentis praecedit. In progressu morbi gravioris strigmenta etiam prodeunt eXcrementi S cruentis ac mucosis mista, quae interiores intestinorum tu nucae antiquis visae, revera autem nil sunt nisi sanguinis gelatinosae partes in filamenta coactae; novissime carunculae vel pelliculae, quas pro ipsa carne intestinorum detrita olim habuerunt; quae vero foeculae sunt excocti quasi seri, quae lateribus intestinorum veluti cera adglutinatae cum vehementi torsione exturbantur. Ρraeter haec virium decrementum insigne est, appetentia ciborum dejecta & somnus nullus est. Sitis contra intensa est. Nonnullis etiam dorsi dolor & dysuria in decursu morbi est molesta. Quibusdam alvus etiam prolabitur.
260쪽
mitus saepe circa initia fit ; λ in progressit e Xanthemata urit generiS in toto corpore Vel in parte , & ulcera , ct aphthae quoque subinde erumpunt. f. Saa. Morbus tam ex ipsa loci regione nasci solet, quam frequentissime populariter gratiatur,& plerumque aestate ingruit , praegressis saepe & perdurantibus febribus putridis ib. Transiit tum ex uno loco in alium, illa
tempora , stadia ac itationes observat, Si metalias Squoque facit. Interim contagiosa ejuS natura valde Bdhuc dubia est. Quos vero non corripit morbus, hi alliS malis deinceps assiciuntur. Morbus in se dubius, atrox & periculosus est, pumultos perimit septimo ille, aut decimo qDa to, a Ut vigesimo, aut intra hoc tempus. Idem pises mures quam foeminas prehendit, & pueri S maxime mortiferus est. Gravidae partum elidere ponunt, eundemve suo morbo iniicere.
At minus tamen periculosa ea tormina sunt, quae per se sine putrida febre vexant; λ quae longius detinent. Cujusmodi dejectiones etiam eos, qui ante fuerunt ii
sorporibus, morbos subinde tollunt a ). Pessimum est, si strigmenta & carunculae quasi cum
excrementis prodeunt, si varia alvi recrementa, ii nigrae dejectiones sunt, si praecordia, vel ex intestinis aliquod . inflammantur sy), si deject oncs gravissime olent, si dolores post excretionem persissimi, i morbum jam diuturnum hydrops aut lienter a eX cepit. Accedens singillius, vomitus, Ventris tumor, cessatio