장음표시 사용
241쪽
Ῥus esse. Τum Maharbal, MXon omnia nimirum ci demis dii dedere. Vincere scis, Hannibal; victoria uti nescis. D Mora eius diei satis creditur saluti suisse urbi atque imperio. Postero die ubi primum illuxit, ad spolia legenda, foedamquc ctiam hostibus spectandam
stragem insistunt. Iacebant tot Romanorum millia, pedites passi in cquitesque, ut quem Cuique sors aut Pugna iunxerat aut fuga. Assurgentes quidam ex strage media cruenti, quos Stricta matutino Digore excitaverant vulnera, ab hoSte oppressi sunt. Quosdam et iacentes vivos succisis seminibus poplitibusque invenerunt, nudantes cervicem iuguluinque, et reliquum sanguinem iubentes haurire. Inventi sunt quidam mersis in effossam terram capitibus, quos sibi
ipsos secisse foveas, Obruentesque ora Superiecta humo interclusisse spiritum apparebat. Praecipue Convertit omnes 4 substratus Numida mortuo superincubanti Romano vivus. naso auribusque laceratis, quum,
manibus ad capicndum telum inutilibus, in rabiem ira versus, laniando dentibus hostem exspirasset.
LII. Spoliis ad multum dici lectis, Hannibal ad
a. Stricta matutino frigore inera,
adstrieta, eontracta, eonere a. - n-minem haurire ; viil. VII. io . n. s. 3. Praecame eon riit omnes ita se
ei sui tidini tutione in , ut XXVI, 23 ;
Stibi riatus Numida Misens, qtium adhue vivus esset ἔ nisi h .iee vox ula aliena manu est illaia : certe Di a tionivvenitis est Numida, quia statim subiungitur: qtium easpirasset. nuss aia tutisque Romani lueeratis ; Dour. Sed unde tum constabat, Numidam Aoum fuisse substrutum Romano ρ Dee e m- incide verba naso atiDatisque ad Romanum, et reliqua ad Numidam reseruntur. Praeterea Silius VI. 4r sq. et Valer. Max. III. 2, xx, traditur, Bo- manum aures ransumque Numidae laniando detilibu exspirasse: idemque Livius narrabit, modo pro hostem -- posueris hostis, set . Romanus , sorte et q. eum, h. e. quod, seu quum eum, pro quum. Ceterum vocem Diotis sti-
speetam reddit Silius, qui utrumque exanimem dicit; nisi sotie vivus est inventus Numida, et mox ipse etiam exspiravit. - Intiliatias . deittinentis nempe , vel mutilatis; Doer. - Gniandia hessiem exspirassee . lnnialo hoste . qnum eum laniasset.
Cap. Lil. i. Ad mutitim diei , ut
242쪽
I. in . XX. II, CAP. 52 a 4 iminora ducit Castra oppugnaΡda, et Omnium Primum, brachio obiccto flumine eos excludit: ceterum ab omnibus, labore, xigiliis, Vulneribus etiam fessis, maturior ipsius spe deditio est factu. Pacti, ut arma atque equos traderent, in Capita romana trecenis numinis quadrigatis 4, in socios ducenis, in se vos Centenis, et ut, eo Pretio Persoluto, Cum singulis abirent vestimentis, in castra hostes acceperunt; tr ditique in custodiam omnes Sunt, Seorsum civeS SO-eiique. Dum ibi tempus teritur, interea quum ex maioribus castris, quibus satis virium aut animi fuit, ad
quatuor millia hominum, et ducenti equites, alii agmine, alii palati passim per agros, quod haud minus tutum erat, Canusium Perfugissent, Castra ipsa ab sauciis timidisque eadem conditione, qua ultera, tradita hosti. Praeda ingens Parta eSt: et, praeter
equos virosque, etsi quid argenti quod pluvinium
in phaleris equorum erat; nam ad vescenaum iacto perexiguo, utique militantes, utebantur , omnis cu-
XXIII. et . n. 3. et in multum diei XXVlI. u. o. S; nitilla dies et nox Ill. 6o. et XXXV, έ; ad multum diem apud Cieer. ad All. IIII, 9. dueit. via. ad I, 23, έ.
aqua s et aquatione ) arcere, vel ut intercludere I. ar; Ill. 7o ; IV. 33 al.
- Pueri Romani, quum Paciscendo promisissent se in Evita rom. , pro singulo quoqne Romano . Pretium 3oo nummorum utituros esse nam mersei et aliquid et aliqua re dieitur , a eonditione, vi arma vitque eos tria-derent . in castra sua obsessa acceW- ne hos es, b. e. Poenos; Dotie. Ego potius transpositi x verbis legendum erediderim: Pacli , tit arma atqtie eos
raderant, et tir, pretio persoluto , inevita rom. trecenis ... centenis, eum si tilis abirena Mestimentis. 3. Treeen. ntim. quadrigatis, argen
ad lX . 46 , n. is) reor: nam au -- seendum Iacto argento. supelleetile mensaria. ex argento facta, perexiguo tum homines, titique, saltem, vel praeeipue svide II, 3O, n. a),mιlilantes,
243쪽
tera praeda diripienda data est. Tum sepeliendi causa
conserri in unum corΡOra suorum iussit: ad octo millia, suisse dicuntur sortissimorum virorum. Consulem quoque romanum conquisitum Sepultumque, quidam auctores sunt. Eos, qui Canusium perfugerant, mulier Apula, nomine Busa, genere Clara aedivitiis, moenibus tantum tectisque a Canusinis acceptos , frumento, veste, viatico etiam iuvit: pro qua
ei munificentia postea, bello perfecto, ab senatu honores habiti sunt. LIII. Ceterum, quum ibi tribuni militum quatuor essent, Fabius Maximus de legione prima, cuius pater priore anno dictator fuerat, et de legione secunda L. Publicius BibuIus et P. Cornelius Scipio, et de legione tertia Ap. Claudius Pulcher, qui proxime aedilis fuerat; omnium consensu ad P. Scipionem, admodum adolescentem, et ad Ap. Claudium summa imperii delata est. Quibus consultaruibus inter paucos de summa rerum, nuntiat P. Furius Philus con
sularis viri silius: Nequidquam eos Perditam Uem δε-
-re r deveraIam comploratamque rem esse Publicam . Nobiles iurenes quosdam, quorum Princ*em L. Caec lium Metellum , mare ac nares vectare, ut, deserta Italia, ad regem aliquem transfugiant. Quod malum, praeterquam atrox, super tot clades etiam novum , quum stupore ac miraculo torpidos des xisset , ct,
III. t 7. - Constitem quoque rem. e. a. i. am auctores sunt vide ad II,
58 . n. I): es. Sil. X , 5o3 sq. De Busiaeotis. Val. Nax. IV, 8. 2. Cap. LIII. t. Siammis imperii ei re-rtim ; vide ad III. 5. n. 6.
244쪽
qui adorant, consilium advocandum do eo censerent; negat consilii rem esse Scipio iuvenis, satalis dux S
huiusce belli. Audendum atque agendum, non Consultandum, ait, in tanto malo esse. Irent secum extemplo armati, qui rempublicam saluam pellent. Nullo verius, quam ubi ea cogitentur si, hostium castra esse. Pergit
ire, sequentibus paucis, in hospitium Metelli; et,
quum concilium ibi iuvenum, de quibus allatum erat, invenissct, stricto Super capita Consultantium gladio, B Ex mei animi sententia λ, inquit, ut ego remptinis blicam populi romani non deseram, neque alium D cive in romanu in deserere patiar. Si sciens salto R, B tu me, IuΡiter Optime maxime, domum, familiam, is remque meam pessimo leto afficias si ta haec verba, . L. Caecili, iures , Postulo , ceterique , qui adestis :s qui non iuraverit, in se hunc gladium Strictum es- is se sciat. D Haud secus pavidi, quam si victorem Hannibalem cernerent, iurant omnes; custodiendosque semet ipsos Scipioni tradunt. LIV. Eo tempore, quo haec Canusii agebantur, Venusiam ad consulem ad quatuor millia peditum
piuo, d fixisset; vide ad III, 4 , n. s.
omnes sete MSS. Nosquam edd. ante Cronovium. Iloe glossam redolet: sed illud nemo. quod aetam . ita dixit. Iinmo leg. ntiua . quod et monvit Baver. ἔ etsi Sehaeser. adversatur, qui putat, ipsam lectionis varietatem urguere. Ilo a Iavii manu proseetum
F. Otiam tibi ea eret entur; uide ad Ιl, as. n. 6. . Ea mei animi sententia. Mille. iuro, quod in edd. aut . . non in NSS. addi. et in sormulis iurandi sa peomitti d et Gron. Obss. Iv. as . Sed ita displieet M tit post atiro, et sorte delenduis. Cons. XL HI, 35 extr. 8. Si sciens Iatio . tu me ete. , ex 4NSS. reeepi. suadente Iae. Gronov. qui etiam I. 3a . ex I. a5, XXI. 45, et tiliis locis emendandum putabat. Inpletisqua NSS. tum ei astetat. Neu itum ire prohat Draven horehitis; illud vero itim defendunt Duher. ad I, 24 , 8. et Fabreti. in Inser. p. 6 4. s. Remque meam familiarem mssimo leto qfrias, interito, ut ap. Virg. Λen. V. 63o.
245쪽
equitumque, qui sparsi fuga per agros fuerant, Peri
venere. Eos omnes Venusini per familias benigne accipiendos curandosque quum divisissent, in singulos equites togas, et tunicas et quadrigatos nummos quinos Vicenos, et peditibus denos, et arma , quibus deerant, dederunt: ceteraque publice ac privati inhospitaliter secta ; certatum quo, ne a muliere CRnusina populus venusinus ossiciis vinceretur: sed gravius onus Busae multitudo faciebat, et iam ad decem
millia hominum erant. Appiusque et Scipio 4, post
quam incolumem esse alterum consulem a CDPerunt, nuntium extemplo mittunt, quantae si cum peditum equitumque copiae ossent: Sciscitatumque simul, utrum Venusiam adduci exercitum, an manere iuberet Canusii 2 Varro ipse Canusium copias traduxit: et iam aliqua species consularis exercitus erat; moenibusque Se certe, Si non armis, ut, hoste vidchantur defensuri. Romam, ne has quidem reliquias superes Socivium sociorumque, sed occidione occisos cum duobus exercitibus consules, deletasque omnes Copias, allatum fuerat. Numquam, Salva urbe, tant Um PnVO-ris tumultusque intra moenia romana suit. Ita quo succumbam oneri , neque aggrediar narrare . quae edissertando minora vero secero. Consule exercituque T. Livi I
x aliis Livii loeia XXIX. 3 et 36 .
XLIV. es. probandum videtur togaseliam a militiintilius gestulas. At primo, ut Observat Creverius, intelligetidistitit taxiq usi suissa non in acie. sediti hibernia, aut in otio eastrorum. Deinde quum hie de solis equitibus trietilio s.it, ei iti duobus loci a stipra
memoralis ni merus togarum qiiii emittuntur ad ea eretius, tringe minor sit tuuicatum numero, nee susteicus proseeto ad totum excreitum, liine
eolligit Aldus Nau. lib. III. de Quaes.
246쪽
ad Trasimenum priore anno amisso, non vulnus Super vulnus h, sed multiplex clades, cum duobus consulibus duo consulares exercitus amissi nuntiabantur: nee ulla iam castra romana nec ducem, nec militem es-
Italiam sectam. Nulla profecto alia gens tanta mole cladis non obruta esset. Compares cludem ad Aegates insulas 7 Carthaginiensium, proelio navali acceptam, qua fracti Sicilia ac Sardinia cessere, hine vectigales ac stipendiarios 3 sieri se passi Sunt; aut pugnam adverSam
in Africa s, cui postea hic ipse Hannibal succubuit: nulla ex parte comparandae sunt, nisi quod minore
LV. P. Furius Philus et M'. Pomponius praetores senatum in curiam Hostiliam vocaverunt, ut de tirbis custodia consulerent. Neque enim dubitabant, deletis exercitibus, hostem ad oppugnandam Romam, quod unum opus belli Pestaret, venturum. Quum in inalis, sicut ingentibus, ita ignotis, ne consilium quidem sutis expedirent, obstrepercique clamor lamentantium mulierum, Et, nondum Palam iacto , vivi mortuique per omnes Paene domos promiscue complorarentur; tu in Q. Fabius Maximus censuit,
5. Ion i Intis super Dulnus . non tina simplexque nune eludes, quae ad illam. ad Trasimenum acceptam. ne eesserit, sed multiplex Hades, erim obtis eonsuIuus duo erinsulares exerinelitis amissi ete. 6. mrinilotis Aptiliam. . . factam ;*ide XXI. 3o. n. 5. Nox Compares ex optimis NM. reeepi pro viilg.
Comparem , et interpune ionem mutavi. . Crauom ad Aegases tas... qua
faeti Sicilia ae Sardinia erasere; vid. od XX l, i , n. s. et XXI, Io, N. 8. s. meligatis ne stipendiarios ; vide ad v, to n. s. s. Ptigniam adoresam in UDiea ad
quamuis nondum palam saetum esset, qui vivi, qui mortui essent. taloen Misi mortiatque ete. Doer. - m-prararentura eons ad V, 39, n. 3.
247쪽
equites expedisos et Amia et Latina uia mutendos, qui obolos Percunctando aliquos Profecto ex iuga passim
que exercituum sit; et, si quid dii immortales, miseriti imperii, reliquum romano nomini fecerint, ubi eae coρiae sini: quo se Hannibal Post Proelium contulerit: quid ραret, quid agat, acturusque sit. Haec e loranda noscendaque Per impigros iuuenes esse. Illud per Patres*sos agendum, quoniam magistratuiam Parum sis, ut tumultum ac trepidulionem in urbe tollant, matronas Publico inceant ψ, continerique intra suum quamque limen cogarit; complo Ius familiarum coerceant ; sia lentium per urbem faciant; nuntios rerum omnium ad praetores deducendos curent; suae quisque fortunae δε- mi auctorem exspectent, custodesque Praeterea ad portas
Ponant, qui Prohibeant quemquam eperi urbem; co
gantque homines nulla m, nisi urbe ac moenibus salois, salutem verare. Vbi conticu it tumultus , recte tum in curiam Patres reuocandos, consulendumque de urbis
LVI. Quum in hanc sententiam pedibus omnes issent , submotaque sero per magistratus turba, patres diversi ad sedandos tumultus discessissent; tum d
mum litorae a Terentio consule allatae sunt: L. Aemilitim consulem exercitumque caesum; sese Canusii
3. Ati os profecto ex BD passim dissimios fore emend. lae. Gmnov. suam probavit Drahenti. . et recepitiam Stroth. Cons. e. p. 7 meti. vvlgo inepte legitur, qui OMios per ne an do , ali os prouectos ex Iuga. passim
dissipatos forte reseranti Baner. PBene inalit proὐecios legere . aut verbum hoc pro glossemate indiacere. - miano nomini; vide ad I, Io , N. a. 4. Matronas publico arcearit, ut Dira intra stitim limen . h. e. aedes. CL ad II. 24. n. - Siaae fortunae clorem ; vide ad II. 58, D. I. C p. LVI. I. In hane sontentiam possibus issent; vide ad I, 3a . n. 33. P ires dioersi discessissent; vid. ad
de stigatum; vid. Eru. et Oudend. ad Suet. vesp. 4.
248쪽
esse, reliquias tantae classis lut ex naufragio coli gentem : ad decem millia militiam ferme esse incomρ -
in Cutiuorum Pretiis praedaque alia; nec Dic Oris Gnimo, nec magni ducis more, nundinantem. Tum privatae quoque per domos clades vulgatae sunt: adeoque totam urbem opplevit luctus, ut sacrum annive Psarium Cci cris intermissum sit -; quia nec lugentibus id sa- ceco est fas, nec ulla in illa tempestate matrona expers luctus fuerat. Itaque, ne ob eandem causam alia quoque sacra publica aut Privata desererentur, senatusconsulto diebus triginta luctus est sinitus. Ceterum quum, sedato urbis tumultu, revocati in Curiam Patres essent, aliae insupeo ex Sicilia literae allatae sunt ab T. Octacilio propraetore , Regnum Hieronis classe Punica Dastari: cui quum opem in Dranti ferre uellet, nuntiatum sibi esse, aliam classem ad Aegates insulas stare, Paratam instructamque ἰ ut, ubi se uersum ad tuendam syracusanam oram Poeni sensissent, Lilybaeum exle se prouinciamque altam βroinaniam aggrederentur. Itaque Classe Opus esse, si regem socium Siciliamque tueri pelient.
lv. a , ii. I. Mox ad XIV mitiis mi ilum eoni. Geotiov. . quia X millia iam fuerint Canusii antequam Varro eum IV millibus eo venerit; vide e. 5έ. S.d Matil,lae fetide ad eap. 36. n. a monet supra cap. 54. X millia homi
num, non militiam, memorari, et verba
Nanlii . cap. 6o. a Drahenh. laticlata. bor.ti, hodie XXmillιa armatorem Cantisti. non fauere hiate eoniecturae, quumX millia suerint apudVarronem. et Iaaoo in duobus Ostiis se hosti tradiderint. 3. Poenum sedere is cannaa; vide ad VII. 3 , n. Minantem et obversata nostro videntae uerba Ennii ap. Cie. OT I, II, Non eati tonantis bellum , aed belligerisntes. Doer. . Merum annioersariam cereius intermisatim Oh luctum eotis Ovid. Fast. IV, 389 sq. . sis sq.; Alex. ab Alex. VI, I9; Bosin. Ant. rom. Iv. 8; V. 34 . et aenaluseonstitio Aietas es Aginta Meltis asa fini usi es ad Ithrum xXIv, eap. 6 s. 5. Prosimiamque aliam romanams .ide ad I v. Io , n. a.
249쪽
LVII. Litoris consulis propraetorisque lectis, Censuerunt M. Claudium qui classi ad Ostiam stanti praeesset, Canusium ad exercitum mittendum , Scribendumque consuli. ut, quum praetori exercitum tradidisset, primo quoque tempore, qUantum Percommodum reipublicae fieri posset , Romam veniret. Territi etiam super tantas clades, quum ceteris PrOdigiis . tum quod duae Vestales eo anno, Opimia a que Floronia, stupri compertae, et altera sub terra, ut mos est, ad portam Collinam necuta sacrat, altera sibimet ipsa mortem consciverat. L. Cantilius. feriba pontificis, quos nunc minores pontifices appellant.
CAP. LVII. I. cenatieriant. II. Claudium Mareellum ete. . de quo mox plura. Consuertina iti a NM. legitur in altero tamen post mitrenuum), et
in tertio eensent. Πox sequuttis eum
Str. insertii verbum illud , ut eommoda saltem eorrupti lo ei sententia exoriretur; etsi et hoe et tilia verba Qilicet tueris e . . Deli, glossa tori potius tribuenda et expilugenda. quam plura a Ithrariis omissa et inserenda, quod Crouovius suapicatur, erediderim. Iuplerisque MSS. legitur ii eris constitia Prael Grisque M. Claudium . in multia non uisimae oris rem cratiditim. Bine sorte Ieg. Praetorem iliaque Mistima ut platatum se. Patribus est II. vel Ap. Claudium ete. In solo Pul. est Mareiam Clati ditim . in ceteria NSS Ap. Claudium. να. Quamrim Per commodum Deip. ferri posset; vide ad V. t a. n. ε . et XXII. ia, n. s. - mne Vestales . ltimi eompertae vid. cid Vll. 4. n. 23, et altera sui terra. tit mos est, ad portam Collinam ne la Dorat; vide ad II. έα, n. it. Stib terram Miliret demissa alii. ut et mox quidam libri: in foro boario sub terram Misi demissi sunt in Metim saxo conseptum. improbati te Dia Lero, qui iungit in I timatig tarra, h. e. sui terraneum. C sertamen et ad VIlI. IS . n. s. 3. L. Cantilias, scirilia Ponti f. . quos nune minores Pont Fres appellanda es. Dii Letum ad hune locum . ei Nriris. ad Cenotaph. Pis. Di s. l. cap. 5. qui putant, immisces minorea rictu quatuor fuisse plebeios, qDos supra X. ε . totidem patrietis additos legimus quod statuit Gother. iur. Pontis. I. i7, 22 , n que etiam septem pontifi-ees, a Stilla illis adieetos, sed plane non pertinui se ad collegium potitis eum, quod proprie dicatur. Ex nostro loco hic colligit, seribas 1,ontis eram Livii temporibus pontisees minores appellotos; ille vero. Olim unum lanis
tum talem scriba in pnnii licemque suisse, posteaque aratium numerum,
ei tres memorari a Cicerone dis naria p. resp. e 6: in loco autem Capitol. in Opit. Nae riuo , e. 7. qutim scriba pontis m esset . quos Anale pontiferi
minores Mociant, puspectum esse voe.
hodie. CL Maerob. Sal. I. i 5, lihi ρ ti a minor iam priseis te Irιιias, eique haee provineia tribuitur, ut novae
250쪽
qui cum Floronia stuprum secerat, a pontifice. maximo, eo usque virgis in Comitio caesus erat, ut inter verbera exspiraret. ΙΙoe nefas quum inter tot, ut sit,
clades in prodigium versum esset, decemviri libros adire iussi sunt . Et Q. Fabius Pictor ε Delphos ad oraculum missus est sciscitatum , quibus precibus suppliciisque deos possent placaro, et quaenam sim tura sinis tantis cladibus foret. Interim ex satalibus libris sacrificia aliquot extraordinaria iacta; inter quae Gallus et Galla, Graccus et Graeca 7 , in soro
hoario sub terra vivi demissi sunt in locu in saxo conseptum, iam ante hostiis humanis, minime romano sacro, imbutum. Placatis satis, ut rebantur, deis,
M. Claudius Marcellus ab Ostia mille et quingentos milites, quos in classem scriptos habebat, Romam,
lis irae primum observaret aspectum. visam regi saerificulo Duntiaret. et saetiscio eum eo eelebrato. Numerum
dierum , qui a Kalendis ad Nonns auis peressent, Lalando proderet. Serupulum tamen inihi iniieiunt tum ipsa
illa appellatio aeritiam scit. pontiscis
vocatum esse poni il4eem . etsi minois
rem , tum quou Livius ita dixi set Cantuitis , pontifae mιnor, aut certe, si eta Pos ad voeem sernia, non pon-ι siris . retulisset, Cantatus, pontifieis siritu. Nilii totum illud otios nunem. p. appetiant flossam redolere vi detur. saltem το quos ad pontifeis speetare. Cous Schelleti Les. et Ern. Clau. Cic. . A Pontinea maximo. eius iussu . ωirgis in eo illo Wide ad I, 36. n. 6 eaestia eie. Cons. Suet. Do m. s. 5. meemriri libros adire iussi; vid. ad III, io. n. s. s. Q. Folius Pictor, annalium seriptor. Cotis Appiau. Beli. Hann. 27. - Quilus preentis supplietisque, supplieationibus. Cons. XXVII, fio; ad Tae. Aun. III. 6έ n. 3; Coritum ad Sali. Ccit. IX. α; Iugurth. XLVI. I.
Mersetisque. vel pia I squa coni. Doer. , quia saeriscia aliquot eatraordinaria Delia. Sed haee facta interim, donee Fabius Delphis rediisset. et
supplicia . ut et stippii thones , die-tur omnia venerationis deorum genera , preces, saeriseia ere. Cons. ad III 63. II. et r. Gallias et GaIIa, Graeetis et Gri,
in foro boario vide ad X , 23. n. α
sub terra inoi inmissi ele. Cons. n. 2. Factum autem hoe, quia oraculum utrique populo possessionem Vrbis promiserat . atque hae expiatione rei. publieae pernicies ei impendens in illos verteretur. - Iam ante hostiis humanis . . . imhialum, quod . testibus
Orosio. IV, i 3; Zonar. VIII. Is .ei Plutarcho in Marcello , p. 293, Ω-etum initio proximi belli galliei;