Des. Erasmi Roterodami Consultatio de bello Turcis inferendo

71쪽

L CONsu LTATIO praecipue nomine principes suscipiunt principatum , ut Christianae religionis tranquillitatem tueantur Z Quod si

faciunt, quid aliud praestant, quam quod iureiurando professi sunt Z Ac populus dum arma capit, quid aliud praestat, quam quod sine netario scelere non poterat omittereὶ Pugnamus,

i imo pro vops ipsis pugnatis, dum pro coniugibus

ae liberis, dum pro aris ac focis, ut aiunt, pro templis, ac templorum iministris, bellum geratis. Nec illi sunt oeiosii habent functionem suam di orant, docent, consolantur, admonenti. tractant mysteria 1 interpellant Deum pro sceleribus populi impetrant suis precibus, vestris armis vi storiam. Fateamur, illos esse ociosos, si Moses ociosus erat, quum pugnantibu ad versus Amalechitas Hebraeis, nihil aliud quam precabatur Dominum. Magis praeliabatur huius deprecatio , quam illorum arma. Oculi prospiciunt toti corpori. manus laborant toti corpori, i stomachus concoquit toti corpori, aci sibi serviunt dum singula membrai . serviunt

72쪽

os BELLO Tu RCIC o. 73 serviunt toti corpori. Haec eo dixerim, ut, si viris Ecclesiasticis immunitas omnino servari non potest, moderata sit exactio: quanquam iniquum non est,ut qui seu da possident, pro sua portione conferant, & qui participes e Te voluerunt honoris, oneris quoque

partem serant.Ut autem citra magnum

populi gravamen pecuniae suppetant in bellum, hac ratione fieri potest, si principes impendia supervacanea resecent. id si fecerint, videbunt quRntum vectigal accrescat censibus. Qilis enim digne recenseat, quantum illis pereat in pompis, in largitionibus, in conviviis, in ambitiosis legationibus, in lusibus&alea Si sanctum ac pium

existimant, belligerari contra Turcas; quam eleemosynam praestare valeant

Deo gratiorem , quam si suum vectigal augeant parsimonia, & quod iteitrepitu detraxerint, impendatur pietati Z Quod de principibus loquor, i dem initibus quibussi bet senti en iadum est. Bis gratum erit Deoisi quod

pietati impenditur, vitiis detrahitur. Hac ratione siet, ut nemo largendo

73쪽

I4 CONsu LTATIO fiat pauperior, & virtutis accessione fiat opulentior. Minuet & illud populi dissidentiam , si quod decretum fuerit , maturetu Hactenus in colligendis pecuniis adhibita est celeritas , in negocio peragendo mira fuit contatio, ne dicam cessati Superest, ut paucis respondea myso rar ''o bellum non pertinere ad religionem Christianam : sed de regno Ungariae tantum decertari inter duos principes: quorum alteri Turca tulerit suppetias, sed accersitus : cui non ob aliud faveat , nisi quod horret tam potentem vicinum, cuius ditio videatur in dies accrescere : tum 'ui fratrem habeat, cuius potentia Cnristianis etiam principibus formidini est.

consultius, inquiunt,fuerat, regnum illud cum Ioanne partiri, aut in totum etiam cedere , quam tam potentem, tamque sanguinariam gentem in Chrisianos irritare. Non enim sempe urgendum est ius, sed interdum videndum , quid expediate interdum de

iure tuo concedere, maximum est lo crum. Ne dolo dicam. ce

74쪽

DE BELLO Tu Rc Ico. PSsiasurus eram, si serio fuissem in consissim in . at non dubito, quin singulari tum prudentia, tum pietate praedito regi Ferdinando, hac in re 'tis constet sui consilii ratio. N ec nostrum est de parum cognitis Terre sen--tentiam. Verum illud expendant isti, sium aequum existiment, ut posthac arbitrio Turcatum reges habeamus aut non habeamus, mox &Episcopos ex illorum commodo accepturi. Quid porro, si Deus, videns illorum immanitatem ad extremum devenisse, hanc immisit occasionem finiendae tandem nunq uam satiatae illius rapacitatis 3 Et si nos quiescamus , num arbitramur, illum quieturum, qui unquan, cessavit suae ditionis proferre pomeria Iam obscurum non est, quin. aliquot

principibus suspecta sit tanta Carlaris

potentia, nuper etiam, Gallis devictis, aucta, praesertim cum non ignorent, quam nesciat sibi praescribere terminos regnandi dulcedo: sed hunc metum facile excludetpotentia maior optimi Caesaris lenitas & humanitas. Exaudiuntur interim & aliorum vo-

75쪽

6 CONsu LTAT 1 o. ces abominandae, oui iactant, esse tolerabilius, agere Christianos sub imperio Turcarum , quam sub Christia- .nis principibus, ac sub Pontifice Romano. Hoc genus homines, si modo loquuntur ex animo, aut prorsus non intelligunt quid sit vivere sub Turcarum imperio, aut ipsi gerunt Turcicos animos, ac poenitet eos Christianae professionis. Scythae & Ichthyophagi non ferebant iugum Romanae ditionis , & nos optabimus colla submittere iugo Turcarum ' Hic exaggerent quantum velint quorundam principum severitatem , rapacitatem, ac violentiam ; quota portio fuerit ad T urearum immanitatem y Quis enim aest paulo generosioris animi, qui non malit in acie oppetere, quam sub illis barbaris indignam pati servitutem. Meliore conditione sunt apud nos Iudaei, quam apud illos Christiani, quos .non habent pro hominibus, sed pro

iumentis. Pueros ac senes trucidant. adolescentes ac puellas, laboribus aptas ac libidini, abigunt, abactas di- .versim spargunt: & si quid forte coalescen-

76쪽

DE BELLO Tu Re Ico. 77 Iescentes cotraxerint rei, rapitur quod

collectum est, &ipsos alium alio dispergunt. Si quis ausit adversus illius mutire leges, diris suppliciis exanimatur. Si quis Christi nomen abneget, ita demum fit satrapas. Abiectissimi mancipii capillos in corde gestet oportet , qui tam diram tamque scedam optet servire servitutem. Quid autem dicam de politia Z Quae legum sequitas apud illos Z Quicquid tyranno placuit, lex est. Quae senatus autoritas ξ Quae philosophia locum, illi e habetr uisae Theologorum scho-Iae 3 Quae sacrae conciones Quaere- ligionis synceritas Sectam habent ex Iudaismo , Christianismo , Paganismo ex Arianorum haeresi comixtam . . Agnoscunt Christum, ut unum quem --

piam ex Prophetis. Idem faciunt Iudaei. Sed hominem tantum fuisse praedicant, quod detestabilius est Arianorum dogmate, qui Christum Deum esse profitebantur , & magnum qui-

Deum, sed verum Deum ac natura Deum negabant, quod existimarent nullam creaturam esse natura Deum.

77쪽

Quid quod pestilentem ae scelerosum

hominem Machum etem Christo, in cuius nomine flectitur omne genu, coelestium, terrestrium , & infernorum , praeferunt ' Quis non prius habeat in extremis solitudinibus inter lynces, lupos, leopardos, ac serpentes vivere, quam inter tales, ubi quotidie sint audiendae detestabiles in Christum blasphemiae, ad quas arridere summa sit impietas , obticescere

cruciatus morte tristior, contradicere certa mors, nec ea simplexὶ Procul

absit ab animis Christium diligentium ista cogitatio. si quos fatalis necessitas in eam coniecit calamitatem, ut serendum sitTureicae immanitatis iugum, sit hoc extremae tolerantiae, foris servire barbaris , intus Christum servare in pectore. Tum demum exemplo Ilr elitarum , qui Pharaoni in luto& latere serviebant, clament ad Dominum. Imitentur beatum Loth, qui in Sodomis agens quotidie discruciabatur animo , videns & audiens abominanda civitatis illius scelera. Imitentur Hebraeos,sedentes ac dentes

78쪽

DE BELLO Tu RCico. 79tes se per flumina Babylonis , quod non liceret cantare cantica Domino in Sion, quod tantum liceret psallere Domino in cordibus suis. Imitentur Danielem , ieiuniis ac precibus assiduis scilicitantem aures numinis , ut populum. suum eximat e miserando exilio. Rursus sunt qui putant, Turcam esse potentiorem . quam ut laces tota ditio chresianorum vires suas & opes in unum conserato cum hydra nobis rem fore, non septem , sed innumerabilium capitum. Etiam si decem. conflictibus fuerit cocisus, non defuturu milites pet quos bellum, instam. ret. Adde quod bellare quemadmodum illi bellant facillimum est: exu- runt trucidant, vastant omnia, & λ-giunt. Exiguus grex deploratus potest ingentes edere clades. At sic bellare Christianorum nonest. Hoc ergo bellum , inquiunt, quoniam uno atque altero praelio confici non potest, si duret annos aliquot. ut felici--- ter cedat tamen exhauriet omnes

79쪽

mos quosque duces. Quod si victoria nobis tot orbitatibus . viduitatibus, ac luctibus constabit, quid futurum est , si victoria sit ab hostibus 3 Sed demus, inqiunt, omnia & celeriis ter & feliciter cadere ex animi nostri sententia, fingamus nostris armis occupatum quicquid usquam Turca possidet i quibus praesidita tot regio mes tuebimur Nisi sorte quis universas illas nationes internecione delendas. censuerit. Hi victis parcitur, haud dubie molientur rebellionem,& si quicquid est illic hominum protriverimus , an quiessem ciuiὸ Nam habet ille faeder os aliquot. In singulis igitur regionibus collocabimus

praesidia , addemus praefectos, donec assuerim nostros imperio 3 Quibus eas praefecturas delegabimus' Ignavis & improbis 3 Res in deterius relabetur. Cordatis ac strennuis Z Nos ipsos necessariis ducibus spoliabimus,

nostraeque opes eo demigrabunt. His ita respondendum arbitror , nec mihi placere bellum adversius TurcaS,

nisi huc adigat inevitabiliis necessitas.

Fateor

80쪽

na BELLO Tu RcI eo. Fateorque vix sperandam esse victoriam , nisi Dominus a nobis steterit: quem si studuerimus habere propicium, etiam si centum congrediamur cum decem milibus , nostra est vi elotia. Id vero nobis mur, nisi pe uitaversutis o Aem cui A- sianum praecedat univetialis& insignis vitae correctio. Tot sunt .Christiani, qui dira necessitate premuntur iugo Turcarum : & probabile est, . inter Turcas non paucos esse , quos piget barbaricae tyrannidis: hi te facile committent fidei nostrae, si viderint paratum mitius imperium. Nam si

servitus servitute mutanda est, levius fertur cui assuevimus. Porro quod

. .u j4 In RIUEESU Christianos ali- quot principes intolerabili iugo premere su os , & in dies aliquid addere

sarcinae ratiam olim Turcicam tyrannidem moliri videantur; quemadmodum non omnino vanum est, ita optarim prorsus absque causa dici. Maiores narrant nobis, quj rurum.. status fuerit ante annos septuaginta: quem si conferas cum hisce tempori-