Des. Erasmi Roterodami Consultatio de bello Turcis inferendo

61쪽

minime suspicandum est, omnia nostra quamvis operosa molimina vergent in infelicem exitu. Item si Pontifex, quoLabsit,ita cogitet, proferam meum principatum , crescent ex novis Ecclesiis an natae, constabiliam regnum meum, . Cardinales meos, mihique iuratos,urbibus ac provinciis praeficiam, & per hoc bellu ipsis imperabo monarchis:

vereor ne magno rei Christianae malo bellum hoc suscipiamus. Verum id ne fiat, in nobis situm est, nobis in manu est praeparare animos,& Dominus dabit laetum eventum. Porro si quis crassior haec ceu delira rideat, etiam atque etiam videat, ne rideat risum Sardonium : nec recuso videri ridicula loqui, nisi toties nobis conflictatio cum Turcis cessisset infeliciter. . Et querimur nobis infeliciter cadere quae gerimus, quum sub titulo Christi hactenus negocium egerimus satanae,quum irato Deo sumplerimus arma Clamat per Esaiam Dominus, &, clamat nobis

quotidie, quibus illa scripta sunt: Auferre malum ab oculis meis, quiescite agere perverse,& discite benefacere, &' venita

62쪽

DE BELLO Tu RCI eo, 63 Venite, atque arguite me.Promittit inaestimabilia, minatur atrociam ec pollicens auditur, nec minitans. Beneficia dissimulamus, minas contemnimus, . adversus castigantem queruli sumus.

De bellis querimur, quum ipsi nobis

bellum accersamus. Pacem sublatam comploramus, .quum pacis tranquillitate ad luxum, ad voluptates abutamur, ac nec in pace paeem inter nos habeamus. Quiescentibus armis hostium , fervent intestinae simultates rixae, lites, ac seditiones, & cum nemo

cadat in proelio, multi pereunt in iurgiis, ac temulentia. Querimur, terram non respondere nostris votis, quum nos tam male respondeamus iussis divini se obmurmuramus Deo , quod

sterilescant agri, cum nos illi nihil ψ- .gnamus, praeter folia, spinas, & et et Inia. Miramur, assidue stillare coelum, quum tanta si cordium nostroru siccitas , ut vix quisquam lachrymulam . emittat pro commissis suis. Querimur de rerum penuria& caritate,quasi non, in quavis ubere proventu,per rapacjtatem, avariciam, & monopoliosum

63쪽

CONs LTATIO Tum artes, tum inopiam ipsi pariamus, tum caritatem Dolemus, minus solito nasci , cum ea quae nata sunt, non praebeantur egentibus. Postremo , de tot malis querimur, quum de bonis Deo non agamus gratias : de malis querimur , quasi male vivendo quicquam boni mereamur. Deploramus infelicitatem nostri seculi , cum in tot calamitatibus nobis vacet esse malis.

Quum que non sine causa quidam divinent instare finem huius mundi: tamen non solum iungimus matrimonia, licita, & illicita, quemadmodum in diebus Noe: verum etiam epulamur, ambimus honores , venam ut dignitates , extruimus , longo molimine captamus regna; latifundia latifundiis, civitates civitatibus, ditiones ditionibus , o Iuti linam lino connectimus. Audaamus ergo vocem Domini prςci-cipientis., α ille audiet vocem populi ad se clamatis : Si nos fecerimus quod

ille iussit , nisi ille fecerit quod promisit, adeamus eum, expostulemus cum illo, non recusat ita iredargui quiquaem occasonem miserendi. Super -

64쪽

DE BELLO Tu RCIC o. εἴ est , ut de revocandis mortalium animis dicam nonnihil. Equidem arbitror , populum aliquanto propensorem fore ad hoc bellum, si conspexe- ιm , p 3-- chas, eoi qu vere concordes, suscipi: lvuorum nac in re primum ius est Cae- llari Carolo , cum suis satrapis, proxi- imum regi Christianisino , tertium regi Ferdinando, cui propius imminet illa barbaries, dein aliorum principum. Nam si fas est veranoqui,huius modi negocia per Card. Episcopos,

Abbates, ac Sacerdotes geri, nec decorum eis, nec consonum sacris literis, maec ecclesiasticis sanctionibus, deniq; nec hactenus unquam bene successit.

Haud enim scio, quo pacto Mars iniquior est viris sacratioribus dicatis negociis: & miles libentius paret ducibus prophanis, quam sacris. Deni- ique bellu habet multa stratagemata, i pro rebus praesenti MA RElatia inta

gis quam honesta, quae tolerabilius geruntur per homines ab Euangelicae perfectionis professione alieniores. Nam bellare res est necessitatis potiusquam

65쪽

quam dignitatis , licet hinc quondam omnes fere dignitatum tituli nati videantur, Comitum, Ducum, Baronu, Marischalcorum, Lanigraviorv. Haec videlicet erant vel autoramenta, vel

solatia, sese ob publicam tranquillitatem in vitae discrimen exponentium: sed quicquid eiusmodi titulorum est, aut munerum , etiam si regum addas, Ionge est infra dignitatem eorum, qui in Christi vices successerunt. Quanquae & illi vicissim principibus debent honorem , & obsequium , suum munus. obeuntibus. Veniam dabit vera loquenti, principam aequitas ; qui fere solum Pontifice agnoscunt, cum ipsis est commodum. Vitae merita solus iudieat Deus: caeterum quod ad ordinem politicum attinet, nullus est episcopus tam humilis, quin sit quovis monarcha sublimior , functionis dignitate. Ambrosius urbis unius erat Episcopus . huic se submisit Theodosius, non venali titulo Imperator, sed tam late imperans princeps. Christus nunquam bellasse legitur, sed tradidit nobis colleste philosophiam, oste-

66쪽

DE BELLO Tu RCIco. dit viam ad Immortalitatem, docuit errantes, redarguit incredulos, consolatus est pusillanimes, fovit imbecilles, studuit quam plurimos patri lucrifacere , beneficio devinxit & dignos & indignos, sanavit omne morborum genus. Haec est vere sublimis, regiaque funictio, ad quam si conferas tomnia militarium dignitatum munia, plebeia sunt ae servilia. No elevo principibus debitum honorem , quem agnoscit&Paulus, sed ordinem indico. Et tamen nescio, quomodo fit, u plerique quod honorificentius est, negligant, quodque humilius est, as ctent : quum nemo tam stultus sit, ut si gemmas & aurum habeat, his fasti- .ditis, plumbo ferrove magis delectetur. QAam male cohaerent illa vocabu-illa , Cardinalis strategus, Episcopus , ldux, Abbas comes, Sacerdos Centu- irioi Perinde quasi statuam ostedas semigemmeam ac se miluteam, aut centauru ex homine & equo mixtu. Non suaserim, ut cui qua per vim ac tumultum, quod possidet adimatur: sed si Dominus hanc mente impertiret Ecclesiae

67쪽

i ν 68 CoNsu LTATIOI clesiae ministris, ut seonte ditionem mundanam abiicerent; nihilo peius haberet reaigio Christiana , mea quidem sententia i & ipsis non paulo plus. accederet tum quietis,tum dignitatis. Tantum census aequum e steti liis relinqui, quantum ad honestam mundiciam, atque etiam dignitatem, sussic cet. Autoritatem adderet morum in t gritas, ac doctrinae sacrae prae eminetia. , In hoc tantum adessent principibus, uti si quando per inscitiam, aut iram, ambitionemve , tenderent in tyrannidε, salubribus ac paternis monitis eos rei vocarent in viam. Eos vero , qui loco proxime ad Christum accedunt, oportebat ab his crassioribus functionibu esse purissimos. Apud Britannos summa est dignitas ecclesiasticorii, ac census opimi. Nec ibi tamen quisquam est Episcopus, aut Abbas, qui micam ha

bet prophanae ditionis, aut arces, aut bombardas, aut satellitium. Neque quisquam monetam cudit, praeter unum Archiepiscopum Cantuariensenti

idque duntaxat honoris gratia: hoc dignitatis illi promeruit mors divi Tho-

68쪽

DE BELLO Tu Rc IC o. 6'mae Acrensis. Nunquam bellicis negotiis implicatur, sed Ecclesiarum curam gerit. Aut vereor, ne haec in aliis optare liceat magis , quam sperare. Nec expedit quicquam tentare per tumultum. Minus itaque dissidet populus, si viderit, legitimorum monar- lcharum concordibus animis rem ge- iri, si magna pecuniarum pars commix-

tatur praecipuis civitatibus, ut ubi res surgeat , tum exhibeantur in usum lpraesentem : si vitetur omnis suspicio, nec hoc praetextu captetur occasio premendi libertatem, ac iura civita, tum, aut regum, principuumve Chri- istianorum : si,' quantum fieri potest,

fiat, ut, dum sinistris consiliis quietem nobis molimur a Turcis , civilibus bellis universam ditionem Christianam concutiamus : & dum Turca-i

Ium tyrannidem demolimur, in nos lipsos plusquam Turcicam tyranni - dem accersamus. Quanquam autem lsine pecuniis nullum omnino bellum eri queat, nedum hoc omnium gravissimum, tamen ita moderandae sunt,

exactio ἀ

69쪽

o CONSuLTATIO exactiones, ut tenui populo sit unde vivat. Meminerint principes, quanto in pere multis iam annis, bellis, sponsalibus, inaugurationibus, peregrinationibus , ex actionibus precariis, & non precariis, monopoliis, monetae mutandis aestimationibus, aliisque titulis compluribus, sit attenuatus populus,

exhausta civitatum aeraria, quanta laboretur etiamnum reru necessariarum

tum inopia, tum penuria. Quadruplo emendum est, si quid velis. QiIis autem nescit, quam seditiosa res sit fames ac sitis 3 Expertus est hoc olim Moyses. Et hactenus vidimus, totam fere molem exacthanum aedisse ad agricolas, ac tenuem plebeculam. Iam

quosdani audiό vociferaci I spolienturi abbates opulenti, indocti & luxu per- diti, spolientur episcopi, regias opes

male prodigentes : spolientur canonici, sacerdotes , onusti, & interim genio servientes. O voces seditiosas. Quin eadem opera clamant apolienis tur omnes divites, spolientur magi- stratus ac proceres Sunt enim &ln-

ter hos , & qui suas opes aut male ser-

70쪽

DE BELLO Tu R CICO. Tetuant, aut deterius profundunt. Non omnes episcopi tales sunt, & aliquos episcopos omnino esse oportet, quemadmodum & magistratus oportet esse.

Ataui exemplum spoliandi malos, fe- stram aperit ad spoIiandos quos i-bet. AEquius est, ne probi ladantur, a Vobis ignostere, quam , du dignis afficiuntur mali, bonos indigna pati. ut ne commemorem, quod epe fallit populum , nimis pronam in malam partem suspicionem, & quoru intolerabilis est improbitas, legitimis rationibus posse corrigi: atque ini to- tu pauciores futuros malos,si deligantur boni. Postremo, non magni retulerit, si male profundentibus eripiant, sceleratius profusuri. Vetus est hulcus militari anx ac plebeiorum invidia, ad Iersiasqcium; opes facerdotum; cui si principes subministrent occasionem, nihil aliud quam oleum camino addiderint. Bellatur , inquiunt pro religione Christiana, par est, illos potissimum impendere. Quid ego audio r principes & populus alieni sunt a religione Christiana Annon hoc

. praecia