Apologia libri de reditibus ecclesiasticis, a Martino ab Azpilcueta ..., super c. vltimo 16.q.1. sermone primum Hispano compositi & ab eodem postea latinitate donati aduersus. N. in nonnullis ei contradicentem eodem doctore Martino ab Azpilcueta auth

451쪽

LIB. DE REDITI Bus Secunda quinio.

An beneficiarii impendetes supersiue, uel profane reditus suorum benefici 'rum, non solum peccent mortaliter; sed etiam teneantur ad restitutionem

diu i SUMMARNU M. 3οnis de eisdem intelligitur quanto fecunda, dei quibus prima. num. I. Ius titia speciali non tenetur, quicunque per Iud cem cogi potest. num.2. Leges de omnium uirtutum actibus feruntur,o itatam de actibus uirtutum theologarum, quam moralium tardinasiis,o eis contributam. nu. s. Iustitia stetialis,oegeneralis longe disserui. nu.

O N E O primo, quod ad

hanc secundam quaestionem responsurus, in prae

dicto libello praemisi; Pri

452쪽

mo, intestigendam illam esse de om- inibus , & solis eisdem reditibus e clesiasticis, de quibus intelleximus primam, siapra monito X XI. & X XII. Falsum item esse ; quod praefatus N. a ait, uidelicet , quod quicumque ponsunt compelli per Iudices ad aliquid

faciendum , tenentur ad illud lege iu- . stiris uers & Ipecialis; cuius transgres.sio ad restitutionem obligat. Quoniam cum leges ferantur de actibus

omnium uirtutum, ut docet Thomas receptus Prima a. quaest.9 . artic. pri- mo, & melius. 96. artic. 3. iuxta il-

Iud Philosophi Ethic. 3. Praecipit lex, qui debent fortes opera facere, dequet temperati, & quq mansueti. S

militer autem secundum alias uirtutes & malitias; haec quidem iubens, haec autem prohibens r ideo tam diauersiae sunt leges, quam diuersis sunt uirtutes, de quarum actibus illae feruntur . Vnde, alia sunt praecepta, &leges fidei, de quibus Thomas Sec. a. quaest. I7. I alie leges uirtutis spei, de quibus

453쪽

Apolog. sibi de redit

, quibus idem ibide. q. za.& aliis leges, di prscepta charitatis, de quibus idem ibidem. q. qq. & aliae leges, & praecerepta prudentiae, de quibu4 idem ibide q. I 6.& aliae leges, & praecepta iustitit specialis, de quibus idem ibidem..

q. Iaa. & aliae leges, & praecepta fortitudinis, de quibus idem ibidem. q. 1 o. & aliae leges temperantiae, de qui bus id e ibide. q. I7o, Cum ergo alia sit uirtus iustitia se ecialis, quae principaliter uersatur circa reS, dc actus eXtem - riores,& in reddendo debitum secun- dum aequalitatem;& alia iustitia generalis, siue legalis, qui uersatur in referendo omnes actus uirtutum in commune bonum humanum ; sicut charitas uersatur in reserendo eos omnes in comune bonu diuinum, siue Deum, ut docet D.Tho. ibide. q. 3. art.7. Cuq :

alia sit uirtus iustitia specialis, quq principaliter uersatur in iis qus sunt ad al

terum, ad reddendum debitum secundum aequalitatem; & aliae sunt uirtutes. annexsilii, quς potentiales uocantur: , quae

454쪽

quaelicet uersentur in iis qui sunt ad alterum, ut iustitia specialis; deficiut tamen ab ea, eo quod no uersantur principaliter circa actus exteriores, sed cinica interiores,& secundario circa exteriores;& circa eos n6 in reddendo debitu legale secudum aequalitatem, sed aliae in reddendo debitum morale tantum, ut liberalita modestia: uel in reddendo debitum legale, sed no secunduaequalitatς, quali. est religio, qua red dimus Deo debitu ; & pietas, qua ex hibemus parentibus, patriae,& sanguine iunctis debitum cultib& obseruantia, qua dignitate, uirtuteqi praeminentes colimus, ut elegater docet ide ibidem. q. 8o.art. I. Cum ergo, inquam, hae uirtutes adeo inter se differanti ita etiam oportet, ut leges,& prscepta de actibus earu lata, tantundem differant. Itaq; cogitur N. confiteri, multos multis ita debere, ut per Iudices compelli possint ea pristare, quq tamen non

sunt debita per leges iustitis specialis ;sed tantum per leges generalis iustitiae,

455쪽

quae cum omnibus aliis uirtutibus coia currit; uel per leges speciales illarum uirtutum specialium differentium a iustitia speciali, eo modo quo dictum est. Quamobrem, cum fundamenta

N. contra communem, & nos, agant

de legibus charitatis, uel misericordiar, uel pietatis; nihil ei prosunt, ne que obstant nostrae conclusioni: quia a diuersis non fit illatio. l. Papinianus exuli. ff. de minor.sUM MARNUM.

Iunitia lyeeiulis legem stagens tenetur semper ad restitutionem Iaciendam. uum. I. Leges de alendis parentibus uel liberis , non sunt leges iustitiastecialis. num. 2. Iumirae Ipecialis debitum quantum disserat a deis

bito aliarum uirtutum. num. 2.

l I. Moneo, qudd ex monito proximo infertur contra N. esse inconcusse isnendum , quod frangens leges iustitieuerar sipecialis, tenetur ad restitutionem damni, & no qualem qualem; sed secundum aequalitatem.Tum, quia hic, est

456쪽

est communis Alexandri Halensis, &Antecessorum nostroru opinio, rei ta infra mon. VII. a qua non est recedendum sine lege, uel efficaci ratione, per iura saepius allegata. Tum, quia in ullius momenti est argum etatio illa. Hoc est debitum adeo legale, ut debitor possit cogi ad illud per Iudicem. Ergo est debitum legibus iustitiae uel& specialis, ut in proximo monito pro thatum est.Tum, quia leges quae iubet, ut cogantur per Iudicςs parentes alere filios, uel econtrario certis casibus

non sunt de legibus iustitiae specialitide quibus loquitur Alex. Halen. cuna communi, ut expresse probatur in l. Sisis a liberis .ffide lib. agnos c. ibi; Sed cum haec res ex aequitate, & charitate sanguinis descedat: per quae uerba Iuriscosultus exprimit leges 1llas de alendis filiis a parentibus; dc econtrario nodest edere ex iustitia illa speciali & usin, de qua Tho. receptus in pris. Sec. a. q. 38. sed ex pietate, quae est uirtus spocialis,illi applicata; quae patrix, paren tibusa

457쪽

ηso Apolog. lib. de redit.

tibus,& sanguine iunctis prouidete

de qua idem Thom. etia receptus ibiadem. q. Io I. Tum, quia nec debitum legale, quo quis tenetur,& potest cogi a Iudice ad faciendas eleemosynas, sue ad subueniendum extremam uel magnam necessitatem patienti, iuxta glos receptam iuncto textu cap. Sicut hi. 47.dist. & tradita per Tho. Sec. a.

q. 32. est debitum legibus iustitiae speicialis praefatae; sed legibus charitatis &misericordiae , ut probati Thom. ubi supra. Tum, quia inter iustitiam spe icialem, & alias uirtutes speciales hoe distat; quod illa , & eius leges principaliter & immediate uersantur circa res & actiones exteriores, ad reponen dam in eis aequalitatem eius quod formaliter , uel uirtualiter datur, & accipitur. Misericordia uero , & pietas, de omnes aliae uirtutes speciales , &bearsi eges, uersantur principaliter & in mediate circaractus interiores in m uendo, uel moderando passiones ania

mi , licet minus principaliter i & per

458쪽

eo sequentia, moueat etia ad actus e teriores. QSod singulariter & subtiliter sensit Tho. Sec. a. q. I 22. art. i.ad 4. Itaque ex eo quod non tenetur ad

restitutionem damni qui uiolat leges pietatis, & misericordiar, non soluendo parentibus , uel pauperibus debi- um legale, quod debet illis legibus pietatis, uel misericordiae , non infen. tur , quod non teneatur ad restitutionem damni, quod praestat s uiolando leges iustitiae specialis, cum hae sint sese paratae ab illisi & a separatis non fiat illatio, per iura uulgata: & ita in uni uersum est uera praefata communis , &nostra propositio. SUMMARIUM. rtex qua iubet succurrere patienti extrema, non in lex iustitia θecialis, sed charitatis,pietatis, misericordia, uel iustitia generalis. nu. I.

ni. Moneo, quod ex duobus proxiamis monitis insertur, quod N. toto caelo errat, noue tenendo contra omnes;

legem quae iubet succurrere necessit

459쪽

tem extremam patienti, esse legem iustitiae specialis. Tum, quia per allegata in illis, constat illam esse lege ch ritatis, misericordiae, pietatis, uel iudistitiae generalis ; non autem specialis,

quae uersatur circa res exteriores; & in

reddendo legale debitum secundum aequalitatem. Τum,quia qui obligatur ad dandum aliquid extrema patienti, ut ab eis liberetur, & non dederit i lud ei,non tenetur restituere illud posteaquam illa necessitas traserit, si aliquo alio modo liberetur;neque haeredibus eius, si perierit secundum Omnes , & ipsummet. N. Cu tamen is qui

debet alicui aliquid per lege iustitiae

specialis, tenetur illud soluere, etiam posteaquam transierit tempus, & articulus in quo soluere tenebatur ipsi, si superuixerit; uel haeredibus eius, si

obierit. ln. & per totu tit. C. ut acti nes ab haered. & contra haer. & in l. r. C. de haered. act. Tum, quia qui debet ex mutuo, uel aliquo alio contractu alicui extremam necessitatem p;

460쪽

tienti illud, quo eum posset ab illa il-berare , si non succurreret ei, tenereiatur ei soluere illud si superuiueret per alterius opem; uel haeredi eius, si obiret mortem:& non alia ratione, quas quia illud ei lege specialis iustitie debebat. At id quod sine ullo contractu expresso, uel tacito debetur alicui propter solam neccssitatem extremam, non debet restitui lapso tempore illo necessitatis, & non alia ratione, quam quia non debetur ei lege specialis tuastitiae, sed alia charitatis, misericordi pietatis, uel iustitiae generalis. Ergo propositum. Tuin , . quia non obstar Caietam authoritas, qui uisus est si AgniMM N. quod legibus iustitiae tenemur necessitatem extremam patiem 6 siccurrere. Nam, ollia cum gener

liter loquatur de legibus iustitiae, potest intelligi de iustitia generali, & non de speciali acum dicta Doctorum in dubio ita interpretari debeant, ut i uri

recepto consonent. argumento cap.

Cum expediat , de eleel. lib. 6. Et si Inu E e eius