장음표시 사용
161쪽
Et similiter probabile videtur:
si aer simul cum terra agitetur, uti necessario admitti debet a pernico quod tunc lapis a co- cauo Lunae deorsum vique ad
centrum delapsus, etiam nectarindilis,nec citius quam spatio 6. horarum descensurus esset, non Obstante quod aequali tempore de- cupio,immo millecuplo plus spatis cadendo emesurus elici, quam lapis alter, verbi gratia ex medio terrae semidiametro N. simul cum eodem demissus: cuius ratio est, quia lapis non ex loco quietis, sed motus iam concepti descensurus& praecise illius luperficiei motum imitaturus, concepturus 3c conceptum struaturus esset,aqua,
ceu principio sui motus fuisset delapsus.
Cum ergo aer millecuplo magis a centro A. distet, quam punctum N. medium semidiametri terrae t & circumserentia quae magis a centro distat semper citius rotetur gyreturque quam prope centru vicinior; lapis etiam semper illum motum induat, illius nempe periphaeriae terrae, aut aeris unde deorsum moueri coepit: necessarib sequitur, lapidem a circumferentia aliqua superiori demissuira,respectu inserioris multo etiam velocius serri: quemadmodum autem omnes circumferentiae globi terrearis, Sc aeris, simul
raptae,simul dc eodem etiam tem
pore spatio scilicet 6. horarum;
unum quadrantem, seu 9o.gradus circuli, una conficiunt dc una ma ius,altera minus spatium perficiat necessse est, prout magis aut minus a centro distant ; ita etiam lapides ex i)sdem circumserenths, altiori biis,amplioribus insertoribus,ac minoribus simul demissi, spatio si horarum a sua quacumque luperficie ad centrum pertingerent; Scta me unus plus altero spatio emensurus ess i, tuo motu non recto,
sed circulari: quod quidem stupendum videretur de mirandum arcanum naturae, si vera esset hypothesis Cepernicana &c. Haec tamen omnia de circulis aequinoctiali subiectis intelligenda sunt
Neque hoc absurdum tibi videatur : cocedis enim,& experientia docet, circulos inaequaliter a centro seu axe remotos,verbi gratia aequinoctialem maximum, &atisticum minimum,tropicos in dios in terra, uno dc eodem tamen
tempore thoc est spatio a . horarum ) cir uolui, aequalique tem pore inaequalia spatia peragere&c. Cur non ergo imaginati tibi quoque potes, motu lapidis mixtum ex recto, dc circulari terrae supposito, a circulis 3c circumserenths inaequaliter a cenrro A. distantibus, etiam inaequalia spatia aequali tempore poste dei criberes cum induat & imbibat quasi in
instanti sui descensus motum circularem suae circumferentiae, dc loci a quo moueri deorsum coepit occi Impossibile namque vitidetur,
162쪽
TERRAE sTABILITATE Cap. III. m
detur, lapidem in descensu simul culum descripturus esset a supers-
intereacum ima circumgyratum cie usque ad centrum dissicilis& raptum, motum circularem eL plane obiectio, subtilis quaestio fugere, aut recta linea ferri deora haec est: cui ego puto sic posse res sum posse, sed necessario cogetur ponderi: Lapidem nempe illum,
motum circularem term immi- quo magis ab aequinoctiali remotari&sequi. Vt autem videas non tus,& ad polos vicinius fuerit ad-abisrdum , immo probabilissi- motus, semper quidem minus &mum,& in sententia Copernici minus incuruatum arcum descri- quasi necessarium csse, stilicet la- pturum suo casu, agis a persectipidem perpetuo spatio 6. hora- circuli figura deficientem comi- mr d centrum, ex quocumque nuo, & paulatim, sese ad lineam terrae loco demissum pertingere rectam magis disponentem,adeo
posse, rem tibi ita demonstrare que quod mi rabile,& valae qui- conor. dem probabile, immo in hyp Vnumquodque punetiim si thefi quae terrae mobilitatem tria
terra moueatur ex luppositione buit necessarissimum) .lumin& poeniciὶ sub atquinoctiali ter- ex duobus polis mundi motus re- restri costitutum,.una die naturali ctus deorsum contingeret in toto coincit germanicas leucas 14 o. mudo, sicque omnium proiecto--gulis horis - 213 rum corpora grauia per recti sit inpulo uno primo s. , rnam lineam deorsum descende lupulct secundo -- o. . rent; ted quo magis ab aequino.
Hinc si secundum Orontium, ctiali hic descensus fieret versus pin uno milliari seu lenca com- polos, eo minus semper spa stimputentur 4I66. passiis, tunc uno a lapide eodem tempore deorsum scrupulo secundo, quod est quasi cadendo conficeretur, donec tan- paul5 plus quam unum momen- dem in polis 36o. leucas solum-tum aliquis lapis ab equinoctia- modo peracturus esset; hoc est
k ad centrum terrae demissus, co- tantum quanrum semidiameterficere tantum Io o. passus circi- continet a superficie terrae usque Leucommunes: quae velocitas iu- ad cenitam; sed exrra polos eata, videtur respectu lapidis deor- semper proporrione in quantitate intendentis. Sed petes: quid em motus lapidis de Iiim cadendo ger eontinget lapidi pmpe polos augeretur, quantum nempe linea mendi deorsum ad centrum ten- cadente lapide descripta, sese indent, patine celeritate deseensia- euruatura esset paulatim; sempermnetat, cum eo qui ex aequin autem magis ae magis sese esset chrata circumserentia dimitterm incuruatura ad circilli perfecti fiat inue inditer etiam stanici gutam quo magis remote a polis versus
163쪽
versus aequinoctialem dicta lapi- dis demissio institueretur.Et puto reuera illam lineam , quoad dimensionem, si velimus per gradus, seu milliaria eam dimetiri, componi praecise ex recta, & aliqua particula quartae semper partis circularis circumserentiae, ex qua lapis dimittitur, pro cuius proportionis accelsu, dc adiectione,recta semper magis incurvabitatur versus aequinoctialem&c. per exemplum. Paradoxa. ' Lapis sub polis per lineam rectissimam descendens, praecise tantum spatij emetietur,quantum continet semidiameter terra :hoc est 36o. leucas germanicas sed a
parallelo ab aequinoctiali 89. cuille parallelus seu circulus iam sit
uno gradu extra polos necesse erit illum permotum terrς,spatio 24. horarum gyrari, dc conssequenter lapis ex illo descendes, nullo modo amplius per rectam lineam,sed
per incuruatam & arcualem deorsum tendet, tanta nempe proportione motus lineam augendo,
quantus est quadrans unus illius paralleli 89. taliter , quod cum singulis 6.horis in unoquoque parallelo seu circulo unus quadrans, seu 9o. gradus semper a terra absoluantur ab occasu in ortum, interea etiam lapis a summitate paralleli 89. deorsum ad centrum tendens, pariter centrum praecise
yo gradiis dicti8y. paralleli a terra,spatio 6. horarum gyrentur ab occasu in ortum hinc chm circulus ille 89. in .se non plus quam 94. leucas contineat, si has per Α.)iuidas, pro uno quadrante, seu 9o. gradibus, non plus quam 2I. leucas enumerabis: quas si semidiametro 86o. leucis in ad ijcias, pro parallelo 89. leucas 893. .co-
stabis tantum videlicet,quantum
spatij vel arcum, plus lapis ab hoc
parallelo demissus, confecturus esset,quam in polo per lineam rectam descensurus confecisset: ita ut una hora 3 6.circiter leuta VnOminuto primo,vix dimidiam leucam emensimis esset: cum tamen
ex aequinoctiali aemiisus singulis horis plusquam 'ra . & uno icrupulo quail 4. .leucas lapis descendendo emetiatur : quod si
motus terrae sit verus) etiam verissimum erit&c adeoque mira¶doxa in grauibus deorsum tendentibus, respectu circularis
motus terrae,&descensus,mix nrerum natura hactenus nunquam nec somniata, nec credita cogere ret,s terra moueretur; totaq; philosophia quasi emendanda seret: quqetia proculdubio in stinerficie
terrae euenire necesse eiset.Olobus
namque bombardae sub aequin ctiali furtum eiaculatus, in deccensu maiorem,& magis incuruatum arcum immo quasi pellicti circuli portionem esset descripturus, quam alter sub tropico Cancri: minotem vero adhuc sub circulo arctico, & antarctico prope polos, uret non omnino rectam lineam: Diui igod f
164쪽
TERR AE STABILITATE Cap. III. D 3
lineam: M in polis rectissimam esset descripturus: adeo quod globi dc cuncta grauia ex quacum lue parte mundi sursum eiecta; ub quocumque parallelo viderentur , semper eandem supradictam proportionem det census lineς,temporis, & motus obseruare debere &c.
EX motu ergo terrae Copernicano,haec mirabilia exoti ε ta & incomprehensibilia sequerentur, circa grauia proiecta lurium dc deorsum tendentia.
Motum lapidis ad centrum,exi. aequinoctiali, & ex quocumque parallelo demit si fore circularem, arcuatem,seu spiralem. Eundem solummodo, sub,&1. ex polis mundi fore rectum, alias nulli bi. Fore undique symmetricum,
j. &commensurabilem, atque proportionatum suae ex qua fit circumserentiae,ceu loco de principio motus,quod quidem mirum esset. Compositum ex motu recto 3c . circulari,necessariis sore. Aequali tempore plures lapis. des verius centrum delatos, inaequalia spatia emetiri 3c percurre
re praecise ad centrum pertingere pars I.
debere hoc est sipatio 6. horarum Hoc autem declaratur duobus t eu diuersis punctis in rota quadrigς v. kab axi circumuersonis de gyrationis magis Zc minus distantibus,nam clauuscircums rentiae infixus, tam cit breuoluitur, quam punctum prope axem constitutum , & tamen decuplo plus spatij percurrit eodem conis uersionis tempore, quam dictum punctum dcc.
Haud in sententia Copemici negari posse, scilicet motum in
terra semper minorem ac minorem in minoribus ac minoribus parallelis,versus polos etiam paulatim minuere calorem debere, multumque detrahere generationi augere frigus, de reddere terras
inhabitabiles: soreque sorsim tarditatem motus telluris in illis septentrionalibus & polaribus partibus, eiusmodi frigidissimorum in ibi accidentium, cum Solis elonisgatione, haud leuem concausam,
cum videamus omnia in munia do motu fieri , cessante vero motu cuncta corrumpi, dc interire &c.
fundamentis & sipeculationibus, certas aliquas dc mirabiles experientias in partibus septentrionalibus,& polis vicinioribus; atque meridionalibus aequinoctiali pro
ta toribus , institui : quibus
certissima cognitio & argu- P menta
165쪽
menta, mundusne moueatur an quiescat,venentur.
Si enim e duabus bombardis inaequalis longitudinis, globi duo aequalis etiam ponderis una quidem dc breuiori lub parallelo m.
6o. I. constituta, altera vero prope aequinoctialem sub paralleloio. aut ro. locata) ibriam emissi, aequali ambo tempore denuo in terram remearent, hoc est verbi gratia spatio tot & tot minutorum, seu tot de tot oscillationibus peractis a duobus aequalis materiae, & ponderis globulis in filo unius palmi suspensis, & libere a
puncto eiaculationis, currentibus&olcillantibus si inquam globus in partibus septentrionalibus ex breuiori bombarda duorum cubitorum verbi gratia em istus, &alter, sub aequinoctiali, ex tubo 3.
cubitorum eiaculatuS: uterque aequali tamen tempore v.g. spatio 2o. vibrationum a dictis globulis pendulis emensarum) in terram reciderent;quasi certum quid inde de mobilitate aut stabilitate terrae concludere possemus: Nam si mi noris bombardae globus, citilis hs.set reuersurus in septentrionalibus quam alterius prope aequinoctialem; pernicus cum suo motu terrae certo videretur conuictus,de aperta falsitate terri stabili imposita; de ideo condemnandus. En Lector ad mille speculationes eiusmodi experientias circa motum, hoc vel alio modo instituendas,campum tibi aperui,quibus tandem aliquid de motu, aut stabilitate terrae experientia magi instra concludi post et dcc. Cetera tuo captui, genio, & ingenio relinquo i intellectum rei dictae, dccircinum figurae applica,& omnia dicta in te verissima deprehendes, quae tibi omnia tamen prololem ni paradoxo vendo &c. donec te-iplum ratio, imperatrix Intellectu s poten iis sima, ad credendum
de assentiendum coegerit. Vt autem proportionem Verisimilem motus deorsum in sententia Copernici) sub unoquoque parallelo possis inuenire, sequentem tabulam tibi apponere volui, qua continentur longitudines parallelorum in milliaribus germanicis, quorum aequator seu aequinoctialis continet mill . Acci.Nam cum quilibet circulus seu parali lus, siue sit maximus, seu minimus, semper diuisus intelligatur ab Astronomis in 36o. gradus quorum quilibet continet leucasis. Si per i 1. diuidas 36o. prouenient tibi leucae 1 goo. quas quilibet lociis sub aequinoctiali constitutus uti sunt in sillae S. I homae, lucaedi alij loci) spatio 24.horarum cum terra, ab occasu in ortum , in sententia Copernici pe curreret , si terra nempe mouer eur , adeoque singulis horis eius- . modi locus sub aequatore Hy. Scsingulis minutis 3. ἰ. leucas emensurus esset. Verumtamen cum paralleli ab aequinoctiali versus polos ascendentes,
166쪽
TERRAE STABILITATE Cap. III. iis
detes, tantum semper magis con- latitudo seu distantia dc poli Metrahantur , minoresque in sua cir- uatio tibi nota est, in milliaribus,
cumserentia fiant, quantum ma- spatio 14. horarum cum terra pergis,dc minus ab aequinoctiali, sur- curreret, si ea moueretur : tunc
sum utrimque in polos elongan- quaeras altitudinem poli illius tuitur uti ex globis terrestribus arte- loci, & e regione apparebunt tibi factis apparet hinc necessario se- milliaria germanica quaesita.
quitur, eos semper etiam minores Verbi causa. Si cupias scire, dc minores gradus cotinere, adeo- quot leucas Ciuitas seu Vrbs Ro que etiam illorum gradus semper mana, cuius latitudo est 42. gr. etiam minorem quantitatem leu- spatio a . horarum percurreret, sicarum ex illis I F. leucis unius gra- terra moueretur ab occasu in ordus sub aequinoctiali comprehen- tum, tune quaere in tabula gradere, ea proportione , qua magis dum latitudinis 42 gr.& e regione vel minus ab aequatore versus bo- reperies milliaria 4oIῖ. tantum ream, vel austru in ad polos rece- nempe quantum Roma singulis dunt. 2 horis percurreret in sententia
Hinc consequens esset locos,& Copernicana: quas si multiplices ciuitates, in dictis parallelis extra per η. prouenient tibi milliaria aequinoctialem sitas , tanta pro- Italica i6o12. Si vero supra dictas
portione etiam numerum leuca- Αοιδ. leucas per χε. diuiteris, prorum minorem cursu suo cum illis di bunt leucae I 6 . quas Roma
parallelis conficere, dc absoluere singulis horis percurreret has si de debere spatio unius, vel 24 hora- nuo diuidas per Α. habebis milli rum ; quanta ab aequinoctiali tia 44. , circiter pro singulis horae utrimque remotς fiant. quadrantibus et quod li denique Quantum autem unusquisque leucas horarias, id est i 6 . per μ. parallelus ab aequatore recedens diuidas, habebis pro singulis mi- de gradu in gradum, in milliari- nutis unius horae χ. Iam si probus seu leucis decrescat; dc quanta unaquaque leuca computaueris
euiusque sit longitudo seu integra semper 4166. passiis, de per eos dccircumferentia, in milliaribus horarias,& quadrantum, dc deni- German. seu leucis,ex tabella ad- que minutorum leucas multipli- iuncta summo studio elaborata caueris, omnia milliaria pro ho- patet. ris, minutis dc quadrantibus in Si enim scire cupias, quantum passus conuertes.spacis unusquisque locus i cuius
167쪽
D 6 CONTROVERSIARUM PRO Tabula longitudinis parallelorum in leucis German. quo
rum aequinoctialis re maximus rivulus continet huc. F ΟΟ. Prima columna continet gradus altitud. poli cuiusque loci & paralleli. Secunda columna e regione prima, dat longitudinem parallelorum in milliar germ.
Proponuntur argumenta quadam proflabilitate terra, recontra eius motum in eclue ica. SVperioribus membris con
tra motum terrae diumum actum est , in fauorem stabilitatis telluris: hoc tandem, ut nil a nobis desideretur, contra r Otum annuum terrae quam ei Copernicus in ecliptica tribuit, procedendum erit. Quod igitur terra non possit moueri in ecliptica , hoc modo probatur. Si terra moueretur in ecliptica, tunc stellae firmamenti nobis in ea existentibus, quandoque muti id maiores, quandoque minores apparerent diuerso anni tempore ; atqui hoc nunquam fieri hactenus compertum est;ergo. Maior vel inde probatur: cum enim diametri eclipticae tota dimensio ultra roooooo. milliaria germa. secundum Copemicum contineat, necessaribsequitur terram in una eclipticae parte quandoque stellis fixis fore magis victi
168쪽
nam, hoc est, et o ooooo. leucis, econtra alia vice tot milliaribus magis ob eis remotam : atqui ac
cessus eiusmodi duorum quasimillionum leucarum, obiectum proculdubio multo maius Oculo repraesentarierw.Cum aute nulla unquam fixa stella maior quam alias,led perpetuo omnes eiusdem prorsus quantitatis appareant: signum euidentissimum etiam esse videtur, terram in ecliptica non moueri,sed quiescere; ergo Copernicanis iterum potius cerebrum moueri videtur quam terra per eclipticam realiter seratur. Deinde supponendo terram esse corpus simplex, sententia omnium Philosophorum; cum secudum Copernicum triplici motu seratur hoc est diurno, annuo,&motu inclinationis, &renitentiae axis) sequeretur ergo, vel terram seipsam mouere; vel diuersos illos motus trinos, a tribus etiam
principijs naturalibus distinctis,& diue s inter sese promanare. Si
dicas primum, neque poteris etiam terrae negare animam viuenistem motricem, qualem videmus animalibus concessam; sicque redibit error & sententia multorum
Philosophorum dudum a peripathetica Schola explosa , rationi , naturae, & Sac. literis repugnans.
Si asseras secundum, cum contineat in se tria principia trium naturalium motuum, Ultra partem motam; ergo noli erit corpus simplex terra,sed ex tribus principijs mouentibus compositum: atqui corpus esse simplex in consesso est apud om nes 3 non ergo mouebitur terra tribus motibus. Ad primum Copernicani respondent , diametium sphaerae terrae,seu eclipticae, vix habere sensibilem magnitudinem, resipectu semidiametri firmamenti, asserendo & probando, tantam esse firmamenti a Saturno ultimo Planetarum adhuc distantiam ; quae distantiam Saturni a terra,septingenties quasi exsuperet : cum itaque distati a Saturnia terra secun diim illos sit i 1 oo. semidiame
liariorum germa. distantia firma amenti a terra contineret circiter leucas I 2,6*χOo,o oo. secundum alios vero adhuc plures videlicet
nes milliariorum 729, ἶ9. leuca rum : adeo quod impossibile sit, stellam fixam, ob tam immensam distantiam , aliquam differentiam posse producere magnitudinis in oculo nostro, etiamsi
tibus magis vicinus in ecliptica eis accederet. Sed quis credat obsiecro, tam immanem distanti et differentiam, scilicet leucaru 2, Oo, Ο. nullam prorsus causaturam differentiam apparentium diametro rum & molium stellarum fixarum in Oculo tubo arorato Certum est recentiores Cope
nici asseclas , scilicet Keplerum,
169쪽
Origanum, Bemaiau, Patritium, Moesilinum & alios ea potissim im ratione periasos Ptolomaeo, Aristoteli, & Tychoni circa terrae stabilitatem contradicere; quod videlicet Copernici systema sit simplicius indeque melius Planetarum motus se venari,phoenOmena caelellia compendiositis sal uari & demonstrari posse arbi
Verum cum nos ex nostro systemate Tuchonico a nobis resor-
malo,omnibusque epicyclis prorsus expurgato, & ad simpliciorem adhuc norma,quam sit ipsem C pecarninum, reducto; per puros de simplicissimos Planetarum exincentricos,a Sole per eclipticam annue delatos, exactissime ad Omnes differentias temporis motus
posse, suo loco demonstraturi simus, cadet profecto systematis
Copernicani hactenus tantopere inualescens aestimatio: & reuiuis-cet,ut spero,stabilitatis telluris securior opinio Copernicus simplicitatem quoad saluanda phaenomena caelestia suo systemate quaesiuit solum i quam terra stabili inuenire sortὸ non valuit At cum nos eam in reformato Tychonicosystemate optime iam & melliis ipso pernico inuenerimus terra
stabili persistente superfluum erit deinceps Copernici Theorijs quoad veritatem absolutam subscribere.Qu ibus positis,pro sto nullum tota Philosophia & Mathesi desumi poterit validum iundamentum,aut probabile argumentum, quod conuincat terram mo
ueri, caelum stare: Siquidem motu coeli & terra stabili in nostris hypothesibus reformatis, Omnia phoenomena simplicissime lal uantur soluunturque: haud aliter ac in Optica aeque bene omnia exinplicantur, siue species ab obiecto immitti in oculum , siue radios oculi ad obiectum protendi &progredi dixeris &c. Hisce itaque fuse in utramque Cmulasi
partem disputatis , & praemissis
eum solum in finem, Vt utriusque ima tam opinionis fundamentis libratis, Lectoris intellectus in hac mate- b. V ria, non tam magis illustretur,
magis inde iuuetur, ac facilitetur, multaque antea ignorata,tandem 4 tenebris ignorantiae eruantur; tandem,non obstantibus rationibus in contrarium, censeo ea cum parte omnino sentiendum & tenendum esse, quam totus quasi mundus tenet,senlus,& prudenti Dsimum Eminentissimoru Decre- tu celebrat, pr fert,&lectitur. Maneat ergo & volutas dc ratio in
hisce omnibus, & per omnia, Sac. Rom. Ecclesiae Decretis & defianitis intime, de humillime subdita, & filialissimo obsequio subiugata: prout hisce, & me & omnia mea dicta,& scripta eidem sancti Dsim Imperatrici,Ecclesiς micς in terris, caelesti potestate accepta loco Christi regnanti sponsae; humilli-Diuiligod by Corale
170쪽
TERRAE STABILITATE Cap. III. Iis
millimis votis subijcio, & subie. simplicem Theotiam inducendαcta esse declaro; cui, si quando- quae hypothetes quod mirabile
cumque aliquid aliud, seu eontra- est etiam optime Copernicanorium hac in materiadi controuer- systemati applicari queunt;Hi suosa definire, de decernere placuerit, loco cum admiratione videbis. plenissimis etiam velis, primus Multa quidem adhuc dicenda fo-Omni Luri, obedienter adnavigan- rent circa motum,&mirabilia, nodo obtemperabo i interea prote- Da,dc stupenda inde sese nobis vl- stando; omnia a me hactenus scri- tro pandenda dc aperienda ; sed pia, lummodo discursus, dispu- haec dc alijs , & alterius temporistationis , doctrinae , & maioris curriculo, committens, pro nunc elucidationis causa esse scripta, ci- non e re nostra censeo citra ne-tra ullum ullius prςiudicium;cun- cessitatem ulterius nos diffunden-ctis suuin honorem, dc aestimatio- di; sed laudandi potius, dc celenem relinquendo , dc opinioni brandi siderum Ter Opt. Max. communi nullam litem inseren- Conditoris benignitatem, quod do,sed potius ei assentiendo dcc. hunc calamum, opera manuum Hinc quoque in meis hypothe- suarum qualicumque minerua dc sibus terram immobilem incen- modulo, ad ipsius maiorem glo-tro, ut reperi relinquo, Solem in riam solummodo, dc proximi uti- ecliptica collocatum, annue cir- litatem, dc iucunditatem, hucincumsero; caeteris etiam omnibus, que tam clementer promouerit: suis in locis relictis, loco dc modo eundem enixissime precando, quo Ptolemaeus locauit&Tycho quatenus io sequentibus mihi reformauit, solummodδ circulos differturo motum quoque rectis. superfluos auferendo , dc magis simum addere non dedignetur.