Caroli Scribani E Societate Iesu Superior Religiosus De Prudenti Ac Religiosa Gubernatione

21쪽

EvGENIA, Archiduces Austriae, Duces Burgundiae, Brabantiae,&c. Serenissimi Belgarum Principes diplomate suo sanxerunt, ne quis librum, cui titulus Superior Religio με, de prudenti ac religiosi gubernatione, auctore E. P. Carolo Scri-hani Societatis IESU, praeter Heredum Martini Nutij voluntatem, intra decennium in Belgio imprimat, aut alibi locorum impressiim,in has Inferioris Germaniae ditiones inuehat, venalemve exponat. Qui secus faxit, confiscatione libro rum & alia graui poena multabitur, uti latius patet in litteris datis Bruxellae i8. Mar

22쪽

CAROLI SCRIBA NI

E SOC IET A TE IES V

SUPERIORIS

RELIGIOSI

LIBER PRIMUS.

C Α P V T I. Amor in suos. Σ Mo R. primum in imperio lo

cum teneat, si fortunatum vo lumus, si aeternum

certiora

t . . enim ab amore quam a terroribus & ferro obsequia nascuntur. illa

perpetuant, haec non vltra quam vis &metus. ab utroque reuerentiam spera: sed ab amore etiam in absenterra, metus, si absit, Contemptum pro cultu dabit. dc amoris imperia patrum in filios, timoris dominorum in seruos sunt. in illis nullo pretio veneratio constat, in his emitur. misera veneratio quae pretio paratur: neque enim tam hominem quam praemia colet, cum imperantis oculo & manibus, non animo obsequatur. nec localitia haec

23쪽

diu stare obsequia possunt: minus etiam quae metus imperauit. nam in praemijs

aliquid est quod alliciat, quod amorem

prouocet: ac quamdiu pretemia tamdiu veneratio. in metu odium pro veneratione exoritur. qui si solus est, plus habet de bellu is & tyranno, quam de rege aut domino. quid Zquod timor animos exasperet,& ab ultima desperatione vomeres & ligones in enses & secures vertat: ac si alia desit via, per latus suum hostem feriat qui timet, qui odit. Cui etiam ardere suave est, si ex hostili corpore sarmenta ignibus subiicias. Dulce nimirum odio, inimico lsanguine, hostilibusque membris pro fa- lscibus & lignis ardere.ut vix sentiat dolo-

rem tuum qui inimicis tormentis tanquagrato odiorum cibo pascitur. tantum odia terroribus nata valent, ut etiam in victis N. ferro domitis,moneant prudenteS moderatione magna utendum, Operamque dandam ut pareant, non serviant. Nihil vero certius victos continere quam potentiam mediocriter eXercitam, omnium prope gentium moribus docemur . Indulgentius enim imperanti melius paretur. quod si liberorum mole haberi se senserint, priorem hostilitatem vertent in amorem,& fidem etiam in absentem integram ser- l

uabunt. l

24쪽

LIBER I. CAP. I. 3uabsit. Obseruauit hoc Seneca: Nulliu terror,cum omnia besio arderent, de socios dimouit, quia iusto moderatorum regebantur impe m. Ac licet imperium victis semper sit gratae, moderatione tamen & imperantis clementia asperitas militatur; maxime si non seruorum, sed sociorum loco, magis

l xj m si filiorum haberi se senserint si non

excludi dignitatibus, si aequari praemio

quos virtus aequauerit, si nulla muneribus discrimina nisi a virtute. quod ubi viderint, induent filiorum naturam, CXUCnt seruorum: amare nimirum inci Rient, timere desinent. ac quamuis praesens fere

imperium subditis semper sit graue, si tamen illud valide amore condiatur, mitescit, nec magis iam graue est, quam amatis patris in filios. Dulce, nomen patri S, dulce filiorum, adeoque optatum Viso rumque nomen ,ut inter prima amantium filiorum vota sit habere patrem. nulla benigni patris vita longa fuit, cum amori Ionga nulla esse possit. breuis amati vita amanti est. amet tantum patrem filiu5.6 superesse sibi volet patrem, deque sui S annis annos illi crescere. tanta viS amori S est ut etiam sibi velit male; ut amato ne nest gaudeatque per vulnera sua amato imperium stare. dum enim in amato impe- A a rare

25쪽

SUPERIOR RELIGI os Irare se arbitratur, sanguinem omnem suum vilem putat,ut securo in amato potiatur imperio. Quare sit tutum Superior imperium desiderat, amet Ut ametur: amari, nisi ipse amet. non potest; odio esse aliquibus, licet ipse non oderit, potest. At nullus amor sine amore est. & audet Plinius: Malorum Principum exitus docuit, ne adiis quidem amari nisi quos homines ament. Iam cum plurimis. amicitiis fortuna Superioris egeat, primus conatus illius erit amicos parare, maxime suoS,quorum virtute firmandum imperium est. Amet ergo Superior si amari, si stare imperium volet, parentemque se ostendat ut filios sortiatur, filiorumque obsequium cum securitate malit quam seruorum cum perni- cie . cogitet parentes consenescere, liberisque ac nepotibus hereditatem tradere, tyrannorum & saeuientium dominorum exsecrabilem ac breuem potestatem esse, ac ferro fere abrumpendam. Quis enim inuisa imperia retinuit diu 'aut que sceptra non natarunt Leuientium sanguinet & quae unquam potestas multorum odiis potuit resistere 3 amore imperia perennant, subuertuntur terrori- bus: amore nectuntur , secantur metu.

nulla vis amore firmata disiunget, nullum robur

26쪽

robur terroribus denexa coniunget. hinc qui solo metu suos continet, illum necessum est semper esse pauidum, cum non ignoret,non diutius imperari posse,quam qui parent Volunt, cum omnium ferro pateat. ac illas ipsas quas in terrorem . ostentat secures, timidus aspiciet, ne in dominum exsurgant. Monet Tragicus: misceptra duro sum imperio regit, .

Timet timentes: metus in auctorem redit. . Monet etiam Pythagoras: Musis eos, qui Ie- cum conuersantur, reuereri te, quam mesuere. siquidem reuerentiam admiratio, timorem odium comitatur. Philtonis hic etiam monitum, Si vis bonus esse rex, cum fortitudine benignitatem ac mansuetudinem frua, ut non

formidolosus, sed reuerentia dignus tuis s bH

iis videaris. Et quae tranquillitas esse potest aut animo quies, cum in unam ceruicem tot armentur dexterae quot odias docemur hoc omnium aetatum e Xemplis, omnium regnorum. quod si ferrum absit, non deerunt ferro deteriores moli tiones, non doli, non fraudes. aliquid nimirum audendum est, ut eXuant metum, excutiant iugum: & ut nihil aliud sit, nylentibus imperare durum est. nam cum imperium ex

se ferre graue sit, si accedat illubentia, si A 3 alie-

27쪽

alienior animus, si odia, nullis verbis explicari satis graia itas potest Sed neque felices sperate successiis, aut fortunatos sibi promittere exitu, Superior potest qui suorum animos patitur alienos. Nam cum per se singula obire non

possit, suisque tuto fidere alienioribus non possit, quid aget cum & fida suorum

opera destituitur, & unus omnibus non sum ciat 3 aut enim omittere longe maximam necessariarum rerum partem debet, aut concredere alienis. si omittit, damna timenda sunt. credit' negligent, aut scientes etiam volentesque concredita perdent, ut imperanti male sit. ac licet nomen suum in discrimen adducant,

si per illud periculum creari possit imperanti, millies profundent famam, ut in sua nomen profundant imperantis. satis nimirum illis in vindiciam cum imperante cadere, ac dulce etiam eodem priecipitio inuolui. ita in ultro se praecipites deturbabunt, si implexum tencant Superiorem quem odio prosequuntur. tanta vis odiorum est, quae fere saeuiora imperia

comitantur, ex imperanti, duritia tanquam Vtero enascuntur.

Euitare haec vult Superior ZanimoS suorum vincat. vincet amore, quo solo ami-

28쪽

LiBER i. CAP. I. Tcastant imperia nullo robore evertenda, nullo infringenda, ut solus amor ex in Ualido validum imperium statuat. Omnia enim regna e tenuissimis initiis nata ad eam quam videmus amplitudinem mutuo Superiorum subditorumque amore venerunt: omniaque eo usque crevere quo inter eos amor stetit. ubi minui ille

l co pix, N pro amore odia nata sunt, ad

priorem vilitatem deuenerunt. Quare si imperium Superior infractum tenere volet, amorem in se suorum prouocet. nec magno hic opus conatu: amet, amabitur,

actionesque omnes suas ita instituat, ut nemo illum possit, nisi ingratissimus non amare. qtaod non difficile Superiori erit, cui obstringendi sibi suos ingens facultas adest utetur hac prudens Superior,& suorum animos arcte obstringet sibi, quo se imperiumque firmet. firmabit amore. Est hic illud perpetua memoria dignum Agesilai apud Plutarchum: rogatus qui tuto imperaret, satellitio nudatus, Si sic imperet suis, o paterfiliis. hinc illud Xenophontis, Nihil interesse inter Principem bonum es patrem bonum. In Religione vero non vulgarςm tritumque amorem, sed paternum per omnia in suos animum induatSuperior,eum-

29쪽

que non Obscuris indiciis prodat, maximEubi necessitas quaecunque occurrerit. ac etiam cum reprehensione,monitione,aut acrioribuS opus remediis fuerit, meminerit se esse patrem: at acerbiora etia remedia a paterna manu porrigantur. Verseturl roinde inter suos Superior ut inter fi-ios pater: neque dissicile erit inferiores filios experiri, si Superiorem illi senserint

patrem. moneat proinde ut pater, medicamenta aegris adhibeat ut pater, condoleat ut pater, ubique& in omnibus pater. Quin & materna induat viscera, uberaque cogitet & filios: aegritudo hos premit, siue illa corporis, siue animi fuerit, filios illos cogitet dc se matrem. Quanta in filiorum malis perferunt matrest quibus non blanditiis, verborumque lenociniis medicamenta porrigunti & primae non raro hauriunt, ut exemplo suo filios prouocent. quas denique non artes medendi excogitanti quos non labores vltro lubentesque subeunti non valetudini, non sanguini parcentes, ut suorum valetudini eonsulant. Induat hanc personam Superior, nec magno negotio multorum malis medebitur. nusquam sudoribus parcat; nunquam affectum deponat patris, nunquam matris. etiam dum punit, patrem

30쪽

LIBER I. . CAP. i. '

se cogitet & matrem. quod si senserit sibique persuaserit inferior, nihil tam durum asperumque erit, nulla tam fortia monita, nihil tam acerbum, quod lubens, hilarique vultu a paterna manu non hauriat, etiam venena. quae si a patre matreque propinata fuerint, sciet ante temperata in salutem, nec cruda in interitum porrecta, quare etiam cum voluptate hauriet. neque imperia ulla dura censebuntur, quia a patre profecta. cogitat enim nil nisi in salutem ab illo pectore nasci posse: ut omnia vicerit qui se patrem suis probauerit. nam ubi semel opinio illa inualuit.& inferiores filiorum,Superiores patris affectum imbiberint; nihil tam a duum erit, quod sub paterno imperio Mnomine non mollescat. sella illis mella

sunt a patris manibus, a matris uberibus

propinata. Denique quid non potest apud filios pater, qui animo & re ipsa pater estZ reprehendat, hortetur, puniat; si pater est, peccare non potest pater: Obsc- qu etur filius,& a manu paterna virantque fortunam accipiet tantum potest semel impressa opinio patris. affectum proinde illius induet Superior, si inferiores experiri vult filios. Nulla est enim maior ad amorem inuitatio quam praeuenire amando. Sub-

A 1 iungit