장음표시 사용
701쪽
est de ipsa in Rhetorica habere sermonem, quia non est iustum ipsam Rhetorem
dare operam, ut iudices afficiat ues amore uel dolore.etenim testsi eit iplis rebus certare.et quoniam ex rebus fiunt demonstrationes,in dubium uenire non potest,
quin omnia praeter demonstrationes sint superuacanea. Dico ergo philosophiae humanae illud accidere, quod accidit Rhetoricae. docet enim uindictam esse sit. mendam: quonia cum ipsius finis si scelicitas quae euerti potest ex iniums a prauis hominibus illatis, nisi uindicta sumatur. concedit uindictam esse sumendam eo modo, quo declarauimus in superioribus libris si uindictast malum, tame propter prauitatem hominum minus malum eligitur, ec ita singulare certamen in philosophia humana, quae ab Aristo. ditur propterea quod ipsa nititur fundamenineis naturς quae sandam eta uera sunt existimanda,nisi eis repugnet lume diuinum, Propterea quod Deus optimus maximus, ut supra dictu eu,res quas condidit, ita administrat,ut eas maiori ex parte proprios motus sacere sinat. Arist. ergo propter eam secticitatem, quam ipse in hoc mundo ratione naturali inuenit, ipse enim noultra progressus est, propterea quod solum ratione naturali usus est eniciendam, di conseruandam,at amplificandam concessit iustum, ec honestu esse uindictam de iniuriis a prauis hominibus illatis sumere, di per id, quod necessario sequitur certandum esse certis de causis singulari certamine, propterea quod nullo alio me dio magis honeste uindictam sumere possumus. certatur enim paribus conditi tubus,ῖ recte ut exigit cius natura Nomnem demum fraudem ab
eo abesse necesse est,ic Tio ci viii TLoeare nulla admiratione assici debemus, si no nulla aliquado dixerit Aristo.
quae prima facie uidentur religioni nostre repugnare,propterea quod ex diuersis principijs,ut diuersae conclusones oriantur necesse est, sed nos, qui lumine alio clariori ec firmiori illustrati sumus,5 qui non nitimur sundametis naturae, sed ipso DEO Optimo Maximo ac Christo seruatore nostro duce adueritatem duci. .' mur ex sacris literi opinamur uindictam non esse sumendam, ec per id, quodn cessario sequitur non esse certandum singulari certamine.quandoquidem sacrae ii terae haee omnino reiicere uidentur,quod plane multis ex locis sacrarum literarum mul.ia colligi uidetur: etenim Beatus Paulus noster uas electionis ad Romanos ia. cap.
Ro.ta. u. haec seripta reliquit.
si Non uosmetipsos defendentes charissimi,sed date locum irae: quia simplum estis Psil. r. Mihi uindictam N ego retribuam. Si ergo uindicta est relinquenda Deo, non ergo conuenit nobis sumere ipiam. Etenim quae sunt relinquenda Deo, nobis conuenire non possunt, uindicta est rore, linquenda Deo,ergo nobis conuenire non potest uinin si ficeret nobis uindictam sumere non relinqueretur Deo optimo Maximo, ut perspicuum est, sed quia ipse uult ut sibi resin quatur,ergo certe nisi relinquamus , ut contra eius uoluntatem, ec praeceptum agamus neceise est . quod quidem agere est facinus ex omnibus indignissimum. Item Beatus Paulus uoluit dari locum irs, ergo noluit uindictam fieri quia si uoluisset uindictam fieri, nollet etiam dati locum irae, quia ira est appeti tus uindictae, sed uoluit locum dari irae, igitur noluit uindicta a nobis fieri. Ite hane mim sententiam uisus est stabilire, ac corroborare ad Hebraeos.in . p. dicens,Pacem se HAE quimini cum omnibus,&semctimoniam,sine qua nemo uidebit Deum. . Si pax est ineunda cum omnibus, ergo cum inimicis:non possumus igitur lac re uindictam quia si potIemus facere uindictam pax non esset ineunda cum omnibus, quia uindicta repugnat paci. Item si sine pace non possumus uidere Deum, ergo ineunda est pax, ergo non est sumenda uindicta: quia si esset sumenda ini, dicta , pax non esset ineunda. sed consequens est salsum, ergo id, unde Buxit sal sum esse oportet: probatur, quia ex ipso sequitur,quod non poterim uidere Doum quod quide nihil mus potest euenireris, qui Christi seruatoris nostri religio
702쪽
LlBER π ia ες nem tuentur. Quare sequitur si sine pace non possumus Deum uidere, ut necessent nobis pacem cum omnibus inire: &si hoc est faciendum ergo uindiciis non est sumenda quod est id,quod probare uolebamus. Prieterea quid clarius potuit proferre beatus Paulus, id, quod dixit ad eosdem Romanos capite duodecimo: Nulli malum pro malo reddentes,prouidentes bona non solum coram Deo, sed etiam coram hominibus: si ergo nulli est reddendii malum pro malo, ergo non est facienda uindicta probatur consequentia, quia uindicta,ut ex superioribus perspicuum fuit, nihil aliud est, quam reddere ex ma lo malummon permittit igitur Paulus uindictam quippe quino potuit fallere, ne que falli. amatus enim fuit numine diuino, nemo est modo sit sanus ) qui hocne gare possiti Praeterea in eodem loco subiunxit: Si esurierit inimicus tuus,ciba eum:si sitit, potum da illi. Pol Si ergo ipse uult nos cibare inimicum, ec illi potum dare, non uult prosecto uino dictam esse sumendam, quia uindicta non cibamus inimicos, sed interscimus ipsos. hanc etiam diuinam sententiam corroborare videmus beatum Petrum apostolum Ecclesiae nostrae praesidem in sua prima epistola secundo capite his uerbis: Christus passus est pro nobi , iciinquens exemplum, ut sequamini uestigiae ius, quia quum malediceretur non maledicebat, qui quum pateretur non comi nabatur: si ergo Christus, quum malediceretur non maledicebat, re oportet si beatitudinem eius perseetissimam consequi uolumus, ut nos sequeremur uestigia Gius. ergo non est sumenda uindicta: quia si sumamus uindictam, repugnabis ue stigiis Christi et eius exemplis: quia quum sumimus uindictam,si maledicimur maledicimus,& n patimur,cominabimur, repugnamus ergo Christo:sed neca est homines , qui Christi seruatoris nostri piam religionem sectantur, repugnare ipsi Christo ergo nefas est sumere uindictam de iniurijs nobis illatis. Item primaeloan. romi. . Omnis inquit,qui odit statrem tum homicida est, rescitis quoniam omnis ho, e . .
micida non habet vitain aeternam in se manentem. .
Si ergo non licet odio persequi fratrem suum,quia qui odit est homicida emo multo minus non licebit uerberare, & uulnerare fratrem suum. probatur conse quentia:quia de quo minus uidetur inesse, A inest,ergo de quo magis. quod si dabitur ergo non erit iacienda uindicta, lita sit licebit uerberare Datrem suum, di interii cere: sed hoc est salsum: ergo est uerum, quod diximus. Item primae Io, 3 isto. hannis capite secundo: mi odit fratrem suum in tenebris est,& in tenebris deam- hulat,&nescit quo eat: quia tenebrae obcaecauerunt oculos eius. Si ergo non licet odio persequi stat rem suum, ergo non est facienda uindi cta: quia si esset facienda , non posset fieri sine odio . quia quos ulciscimuro dio persequimur. alioquin eos non ostenderemus: non enim offendimus, quos M
Item Matthaei quinto:Ego autem dico uobis non resistere malo sed si quis pera V vh s,e erit te in dexteram maxillam tuam, praebe illi re alteram :&ei qui inditecum tmiudicium contendere,& tunicam tuam dimitte ei, re pallium: & quicunque te angustiaverit mille passus,uade cum eo alia duo:& idem dicit Lucas .Si ergo ista Dina. sent uera ut sunt, uindicta ergo no est sumenda ex religione nostra: quia si uindicta esset sumenda,ergo i aliquis percusserit nos in dexteram maxillam non preberemus alteram. sed ipsum percuteremus hoc est enim sumere uindi tam reddere malum pro malo: sed hoc heri non potest: quia repugnat praeceptis Christi. ergo uindicta non est sumenda. Ite si oporteret me dare pallium ei, qui uult tolleremeatunicam, ut dicit Christus seruator noster:ergo non est facienda uindicta. quia si
703쪽
esset saetenda si aliquis auferret meam tunicam, non darem illi pallium: sed ab eo meam tunicam ausore,&non darem pallium, hoc enim perspicuum est ex dictis. Cosequens est falsum,euertit enim Christi seruatoris nostri uerba: ergo id ex quo is emanat talsum esse necesse est. Item paulo post inquit: Audistis, quia dieitam is est antiquis, Diliges proximum tuum, di odio habebis inimicum tuum : ego,, autem dico uobis, Diligite inimicos uestros, di beneiacite eis, qui oderunt
Si oportet diligere inimicos ex praeceptis Christi seruatoris nostri tabenefacere eis, qui oderunt nos: ergo non est sumenda uindicta. quia si uindicta esset sumenda non teneremur diligere inimicos,oc benefacere eis,qui oderunt nos. et
nim, qui uindictam sumit non amat eos, quos ulciscitur: quia saepe eos interficit. Item non beneiacit illis, qui oderunt nos, quia qui interficit, uel per ut aliquem, non ei benefacit: sed cogimur ex praecepto ipsius Iesu Christi seruatoris nostri dili ere inimicos,& heneiacere eis,qui oderunt nos ergo cogimur dicere,uindictame iniuriis nobis illa usasse sumendam. Praeterea prima Petri . non reddentes malum pro malo nec maledicta pro xy ledicto: sed econtrario benedicentes. quia in hoc uocati estis, ut benedictionem .is haereditate possideatis. Si ergo non reddere debemus malum pro malo, neque maledictum pro mal . dicto:sed econtrario, bc taetera. - nora-ὶ -m a uindi cta. quia si esset facienda, oporteret reddere malum pro malo: Propterea quod, ut diximus uindicta nihil aliud uidetur esse, quam reddere malum pro malo, remaledictum pro maledi- .cto. sed hoc est absurdum: ergo id unde prosectum est, absurdum esse necesse
est. Preuer. 2o Item prouerbiorum 2ο. ne dicas, Redde malum pro malo:expecta Dominum. A 5c liberabit te. Si non est dicendum, Redde malum pro malo, ergo non est dicendum facien dam esse uindictam: consequentia enim ex eis,quae dicta sunt perspicua est.si non
est iacienda uindicta de iniuriis nobis illatis ex sanistissima nostra religione: ergo non est ex eiusde fundametis certandu singulati certamine: quod est illud quod in principio polliciti sumus ostendcte quicquid ex philosophia humana dicendu sic
nos enim professi non sumus euertere Singulare certamen ex philosophia humana, di ex eius fundamentis,quandoquidem hoc fieri no posse existimemus: sed exueritate ipla , 8c ex fundamentis sanctae religionis nostrae. ac licet complures sint aliae iactarum literarum,& sanctorum Patrum sententiae,ex quibus post et Singulare certamen euerti:tamen iudicauimus eas,quas attulimus, quia sunt satis perspicuae idoneas esse ad id efficiendum, quod nobis propositum i uit:ut ex animis, oceogitationibus hominum hoc Singulare certamen,tanqua repugnans Christi se uatoris nostri doctrinae ait religioni,penitus extirparemus.s Ecrlo 3 EXTA.
OV re quum perspicuum sit, animum nostrum ex fundamentis etiam natu rat esse immortalem,& ex creditis quoq; multiplicatum, umilietam ' ex se eris literis nullo modo esse faciendam in dubium uenire non potest . qui te medio tollendum sit, ac prorsus abolendum Singulare certamen: quippe quod i fuerare terna elicitate priuaturum sit, atque in teterrimas,ac perpetuas poenas dei icturum. Quod si aliquis nos sorte reprehendet, propterea quod quum Propo sita nobis fuerit in his libris Singularis certaminis euerso, quorum etia librorum inscriptione ab illa duximus: tame pauca de ipso Singulari certamine attigerimus, multaueris de aliis reb. diximus, qui opriae huius disputationis no essent: bulcita respodemus,fatis esse, omnia,qus diximus,ad eum fine in primis ordinatasin Eunobis rpositus suit, ad ipsumcp tedant:uetu pauca de eo an multa dicta sint,nihil
704쪽
LlBER XL. in referre:modo tot dicantur, quot sint ad nostru finem cosequendum idonea. cuius quideret quum multa lint apud Aristo. exempla multis in locis tumuero maxime in libris I het. ubi ostendit Rhetoricam esse facultatem inueniendi probabilia in unaquaque re,id est locos communes probabiles,re tamen eos,qui pauci quidem sunt in secundo lib. proponit,paucat de ipsis agi reliquis uero libris ea sere pertractat quae ut ostendimus in superioribus non sunt Rhetoricae proprie, sed tarmium ad linem Rhetoricae faciunt. Hanc item rem confirmare licet ex eis, quae
in Poetica , quum de Epopeia loqueretur dixit de Odyssea Homeri ad hune
Vagante quodam per multos annos,& seruato a Neptuno,& solo existente, Ex Praeterea rebus suis, luce erant domi sic se habentibus,ut cata di a a procis absu- merentur,re filio insidias pararentur, ipse peruenit iacitatus ab unda, ec recogno scens quosdam ipsos aggressus est, ipse autem seruatus est, inimicos autem inter- fecit. Hoc quidem est proprium, alia autem sunt Episodia: etenim si in tam in gno Odyisseae uolumine haec pauca duntaxat sunt propria, reliqua uero sunt Epis odia, id est aduentitia, nemini miram esse debet, si pars illa nostrorum librorum, in qua ex fundamentis sanctissimae religionis nostrie singulare certamen euertimus,quae sola est propria,sit minor pars: reliqua uero sunt Epis di id est aduenticia. eade enim est ratio: nam sicut Homero in Odyssea unus omnino fuit principalis, ac praecipuus sinis imitari actioristri, Alcim, uisam dixit Hristoteles, ita nobis uisnus duntaxat fuit principalis, ec praecipuus finis euertere singulare eertamen, de sicut Epi do omnia Odysseae reseruntur ad unam illam actionem, quam dixi mus : tanquatri ad suum ultimum finem, cuius gratia omnia sunt ια sutura. sic Epi dic nostrorum librorum reseruntur ad Euersionem singularis certaminis,lan quam ad suum ultimum finem:cuius gratia omnia sunt a nobis scripta.nihil autem refert, quod ad hanc rem attinet, utrum sit poess an scientia quum eodem modo utrobi que omnia ad suum fine sese habeant. finis enim est ille,ex quo omnia missa cultate,quaecun* sit illa distribuuntur atm ordinantur:missas etiam facio eas causas, propter quas nos ita secisse in siperiori laus ostendimus, quas hic repetere saperuacaneum est.
Habes igitur amplissime Famen Singularis certaminis euersionem ex senda metis sani tissimae religionis nostrae institutam in qua no alienum existimaui,cdmomnia sere iniuriarum genera declarare, tum etiam offensionum, di contentio num , quae ex illis nascuntur honeste, atque ex uirtute tollendarum rationem
tradere.quumque essent apud Aristotelem loci multi, aesere infiniti perdissici Ies, in quibus homines uehementer laborare uiderentur: teneri non potui I pro mea consuetudine ut quicquid declarandi occasio data est quin eos, quantum quidem per me seri potuit, explicare conarer: in his etiam animi immortalitatem ex ipsius Aristoti sententia ostendere conati sumus, ec Ariologiae diuinationem refellere ita ut ni fallimur omni pene auctoritate spoliauerimus, disic humanam Iibertatem stabili erimus. quae omnia si uere a nobis disputata fuerunt, atque cono elusa sic, ut hominibus aliquam utilitatem sint allatura quod unum certe nobis maxime propositum fuit) id in primis Deo optimo maximo acceptum seratur, nigenitoo eius filio Iesu Christo,& spiritui sancto unde omnis emanat ueritas atoque oritur: deinde tibi uiro amplissimo gratia habeatur, qui ea in me pro tua exi mia liberalitate beneficia, & comoda contulisti, quibus instruictus otii facultatem ad hec studia tractanda necellaria assecutus sum. Itaq; quonia quod omni u maxime optaba,ut literarum studiis uacare omnino possiem, id tuo beneficio mihi co utitisane quicquid in his elaborare pro ingenii mei uitibus, atq; essicere potui,id ui uni uiro optimo debere uideξ, id* ego amplissimo nomini tuo dicare uolo: ut cui me, plus cli caeteris hominibus debere intelligo. ac si sorte aliquibus minus satisfecerit
705쪽
ticorum doetiina,quam unam maxime his in rebus me se stati profiteor, non plane consentire uideatur:propterea quod longe dissicillimum estin tanta rerum multitudine,& difficultate,atq; etiam nouitate maiori enim ex Parte a communi uin atram interpretum omnium opinione dis aepamus omnino ueritatem in omni re assequi. Hue etiam accessit non mediocre impedimentum, id commune omnibus ns,qui apud principes, ec amplissimos homines uiuunt. nam te quidem ita seQuutus tum per annos uiginti,ut nunquam sere constiterim.non enim ita diu Ony in loco mansisti, quum dis Apostolicae ,'tum domus tuae, uel augendae, uel tuendae causa multa itinera , multos labores susciperes: quibus tandem sium Dei optimi maximi bonitate, ac prudentia tua maxima cum laude es defunctus. Itaque in tanta rem difficultate, ec in tanta meae ualetudinis infirmitate, qua quo ridie ita uexatus sum atque eonfectus quod & tibi notissimum est ut similisse. re diebus extremu uitae meae diem aduenisse existimare. Mirum certe inibi uidetur quo modo aliquid non lalsi scribere,sed ne cogitare quide potuerim.tanta tamen fuit ueritatis indagads,at aperiendae quantum quidem opera mea fieri potuit eupiditas, ut eius rei
causa nullas usinias , nisu α linores Quamuis gra
uissimos subterfugerim,aene ipsi quidem uitae, quam in manifesto periculo I uersari intelligebam, pepercerim.