장음표시 사용
561쪽
IN POLIT. ARI s T. LIB. VIII. 17 cum vero instrismentorum o operis improbauerisnus artificio
sim disiciplinam: artificissem vero illam posivimus quae versamr incertaminibus: in istis enim qui agi no propriae uirtutis gratia agit sed in audientes delectet, O onerosa qti idem delectatione:quaproptem non ingenui hominis censemus ese huiusmodi opus, sed per ν les ac sordidos contingit Etadfert.na finis cuius gratia faciunt, probus est,cul'essator onerasius ea isten modo hoc,modo sitad exigere consueuoit: ita H artifices quoque placerestuderes illusemoditisciantur corpora similiter propteν motus.
Dixit superius philosophus, non esse laborandum in
illis,quae ad certamen artifici j pertinent, neq; circa admirabilia quaedam & superflua,quae in certamina prius, S de certaminibus in doctrina venere. Nunc igitur concludit propositum, ostendendo huiusmodi usium instrumentorum, quibus artificiose utuntur quidam in certaminibus,& theatris, non conserre ad virtutem, nec utentes illis sumere huiusmodi exercitationem gratia virtutis,& animi perficiendi,sed gratia delectandi audientes onerosa & seruili delectatione, quia finis non quaeritur aliqua perfectio morum, sed lucrum & commodum, Vel aliquid tale. ex quo fit, ut impediatur dispositio animi eo modo,quo dictum est prius,& corpus ineptum reddatur. Notandum,quod tempore Aristotelia & multo etiaantea musci, in Graecia floruerunt. nam summam eruditionem,ut inquit Cicero, Graeci sitam censebant in neruorum vocumque cantibus. Igitur Epamin undas, prin ceps meo iudicio Graeciae, pr clare fidibus cecinisse dicitur. Notandum praeterea, ouod tempore Socratis, &Platonis suit Alcibiades Alneniensis, tibiarum maXime cotemptor,ut in eius vita comperimus, tuae est a nobis ex Grsco in Latinum traducta. Dicebat enim,ut scribit Plutarchus, tibiam si, dalium colloquia tollere , &tantam homini deformitatem afferre, ut cum tibicines buccas inflarent,vix dignoscerentur ab illis, qui intima essent ei familiaritate coniuncti.
562쪽
an distinguendum. Deinde, Hrum itus qui eruditionis eausa laboran eandem definitionem tribuamus,an tertium quid aliud. anoniam videmus musicam se per melodiam, ct rhythmos, horum utrunq; latere non debet,quam uim habeat ad doctrinae: et,trumpraferenda magis sit ea pars, quae in melodi's consistit, an ea quae in rhythmis. Putantes igitur multa de his esse dicta recte a nati
eis quibusdam, qui nunc sunῖ, ct a philosophis, qui peritiam ha- bEni huiusmodi disciplinae, discussionem,et examen singularum partium illis dimittemus,qui perquirere uolent: nos aut legitime solummodo in genere de ipsis dicamus. Hoc est secundum,& vltimum capitulit huius tractatus: in utio philosephus posteaquam docuit, quibus instrumentis utendum & non utendum sic: nunc determinat de catibus,idest de melodijs,& rhythmis. Diuiditur autem hoc capitulum in tres parte quae inferius declarabuntur: dicit autem in primis, quod considerandum est circa ussim harmoniarum,& rhythmoru, Vtrum omnibus utendum sit, an distinguendum, ut fecimus de instrumentis: Et uidedum, utrum eadem distinctio facienda sit simpliciter, & respectu disciplinae ac eruditionis, an tertium quiddam sit sumendum: nam videmus, dicit philosophii concentus & proportiones distingui: itaq;cosiderare oportet,qu nam sit cuius', uis,& natura cota ueniens virtuti,& moribus, & quaenam sit magis eligenda,an musica,quae uersetur circa melodias, an ea, quS co
sistit in rhythmis . No est aute propositum nostrum eX- actissime de his loqui,quia est officium eoru,qui de musica doctrinam tradidere. Nos talum in genere,dicit phi losophus quantum ad eruditionem puerorum uel adorilescentium,& ad hoc nostrum propositum pextinet, do hac materia dicendum putamus. Cum ilia probetur a nobis melodiariis diuisis . quam faciant quidam philosephi,quod aliae sunt morales,aliae est eclinae,aliae abstr
cliuae,ponentes naturam earum adsingula istorum propriam.Dici mus autem,non unius Hilitatis gratia oportere musica uti sed mulsarum: nam ct doctrinae gratia, O purificationis, cquid autem purificatim intelligamus, nucsimpliciter, alias uero diligentius in
563쪽
his qui de poetica, dicetur tertio,gratia degendi ocii, quietisque
causa,O remissionis curarum. Tater omnibus harmoniis esse νων dum sed non eodem modo: uerum ad doctrinam quidem moralibus est utendum maxime: ad auditionem uero,alio pislsante, sectivis, O abstractivis. nam assectis ista quae contingit circa animos qκavundam uehementer in cunctis existit. Disten autem secundum nuggis, ct minus, ceu commiseratio oe metus, O praeterea ab Iractio
animi. nam per hunc motum deuoti ct Iupplices quidam funt. ω- demus autem ex sacris melodijs ita assici,quando utuntur expiantiabus anima carminibus,quasi medicina sietos , O purificatione. Hoc idem euenire necesserium est his qui commiseratione, o qui metu, O qui alijs assectibus detinentur, O aliis quotiscunq; talia eo tingant fertq; in omnibus purificationem quandam O aEeuiati nem cum uoluptate.Similiter aut carmina purificatiua aetitiam afferῆt innocua hominibus: quapropter talibus harmonys,et talibus earminibus Jecta di sut hi qui theatrale musica tractat certatores.
Secunda est pars huius capituli, in qua philosephus
affert diuitionem antiquorum,& ostendit sibi fatisfac re diuisionem eorum , qui dixerunt, melodiarum alias esse morales, alias effecti uas, id est actitias, alias abstractitias, ut unicuiq' istarum naturam propriam tribuerunt. Vnde superius dixit philosophus, harmoniarum, distincta est natura, ut Lydia mixta flebilis est, Sc afficit animur Dorica vero ad mediocritatem moralem est accomodata: Phrygia distrahit animum, ac rapit audientem, ut nihil exterius sentire uideatur. Quare natura propriam tribuit unicuiq; istarum harmoniarum sumens testimonia rationum illarum cx rebus ipsis. Nos igitur dicimus, musicam non esse quaerendam unius tantum utilitatis gratia, sed multarum. Consert enim ad doctrinam dieit philosophus,& ad purificationem de qua dicemus in libro quem de poesi scribemus, itii liber no totus extat. Tertio consert ad ocium tranquillum, & relaxationem curarum, ut dictum est prius. Quae cum ita sit, patet harmoni js esse utendum, sed non eodem modo a ad disciplinam eo riim, qui erudiuntur, utendum est moralibus
liarmonijs, idest illis quas antiqui dixerunt accommo-M in s datas
564쪽
datas esse ad mores: alijs vero scilicet activis, & abstractivis utendum dicit audiendo alios pulsantes: quia pulsando non fiunt sine manuum gesticulatione, quam superius improbatam esse dixit. Uerum, & si huiusmodi melodiς omnium pene animos assiciant: tamen alios homines magis, alios minus secundum diuersitatem complexionum,& harmoniarum,quae illis accommodantur.
Nam alij metit,alij tristitia, ali j alijs laborant: quorum scilicet affectuum purificatio atq; leuatio ab huiusmodi harmoni3ssumi videtur. Itaq; ad sedandos affectus, ut
medicinat quedam habent momentum. Sed cum Jectatorsit duplex,alter ingenuus ct doctus,alter νῶIis se indOEZ- ex viscibus , turba ne inbana his quoque accommodanda sunt certamina , O 'eolatilla ad eslationem ct qMietem:H enim illorum animae distortae sunt a naturali habitudine e harmoniarum,o melodiarum distortiones sunt quaeda,O illae sint Ῥehementes ac rigidae. Deletur vero singidos id quod naturae suae sit aptum , quamobrem licentia permittenda erit his , qui de
arte musica certant, νι ad hisiusmodiJectatorem tali genere utaritar musicae.
Tertia est pars huius secundi,& vltimi capituli, in qua philosophus ostendit in q,ecie, quibus harmonijs, Vel melodiis sit utendum. Dicit autem in primis, quod duplex est hominum genus. Unum imperitorum : alterum ingenuorum.Uerum cum unicuique accommodandum ubdeatur id, quod sitae conditioni conuenit, dicit philosophus,quod imperitis,& ijs qui illiberales artes exercet, accommodandae erunt rigide,& vehementes harmoniar. Videmus quoq; hac tempestate homines rudes, instri mentis uti rigidum quodammodo ,& vehementem sonum edentibus. Notandum, quod animae humanae sunt
omnes eiusdem rationis, cum oriantur a Deo creatore
nostro, & ordinem habent naturalem, ut inclinentur ad persectionem suam: sed diuersificantur postea natura hominum ob diu crsitatem complexionum, & variam dispositionem materiar. Atque ex eo sit,ut alij magis,alii minus apti ad operandum reddantur. Niti tamen unuL.
565쪽
quisq; debet,cum liberum habeat agendi principium, ad
meliora semper naturam suam dirigere. Ad doctrinam vero quemadmodum dictum esu moralibus melodi s est Hendum, O talibus harmoni,s, qualis est Dorica,ut supra diximus. Recipienda est ct alia quamcumque nobis suadent, qui in philosophia,musicaque Ῥersantur. Ostendit nunc philosophus, quae harmoniae sunt a comodandae ingenuis hominibus, qui doctrina instituuntur,& dicit, quod dorica,& aliae eiusdem generis conueniunt eis. Nam morales sunt,& in quadam mediocritate,& compositione constitutς, ut antea declarauit. Socrates vero in libris de republica , non recte Phogiam a iungit tantummodo ad Doricam: licet improbans tibiam ex instrumentis: habet enim eandem vim Phrnia in harmoniis, quam habet tibia in instrumentis: ambae enim concitant animos, ct in affectus impellunt. Ostendit hoc poesis: tota enim bacchatis , O tota Aniusemodi concitatio maxime omni instrumentorum per tibias fit. harmonia vero Phrygia maxime hunc modum habet, ceu D tDrambus manifeste videtur esse Phrnius. cuius quidem rei plura asserunt argumenta, qui circa hi iusmodi rerum intestigentiam vacant. ct intre caetera illud,quod Phyloxenus aggressus Dorice facere dithrambos in fabulis,non potuit.sed ab huius natura tractus fuit ad Phrdiguum harmoniam, quae maxime illis congruebat.
Doricam autem atentur omnes conflantem esse ac sima more que summopere continere virilem . Praterea cum medium μιν
morum laudemus,sumendumes; esse dixerimus, Dorica autem hanc habeat naturam ad alias harmonias,manifestum est quod Doricam prae caeteris decens est iuniores addiscere.
Refellit Platone hae in parte philosephus, quia cum aliae similes doricae reperiantur,& cum illa conformit tem habeant, ipse adiungit Phrygiam tantum ad doricam,' non venit cu ea. Nam Phrygia habet eandem vim in harmonijs: quam habet tibia in instrumentis: sed tibia concitat animum, & affectus, sic etiam harmonia Phrygia. At Plato tibia improbauit,quia est affectim mconcitatiua . Idem de Phrygia dicendum erat. Nunc autem ipse expellit tibias, S acceptat Phrygiam, & ad-
566쪽
iungit ad Doricam : quae sedat, & moderatur & non e citat affectus. ut Phrygia. Quod autem Phrygia sit asse-ctuum concitativa probat psilosophus exemplo tu poetarum, tum etia Philoxeni musici,qui secit carmina maxime affectuum concitatiua , id est cantus dithvrambicos,qui sunt vehemeter congruentes Phrygis harmoni g. Voluit autem eos accommodare Doricae, & non potuit: sed tractus vi naturae illius,flexit ad Phrygiam,quae eius maxime erat conformis r Dorica vero discrepabat ab illis, quia non accendit animum, uel asseetus concitat, sed moderatur,& continet, ut superius dixit, & nunc etiam confirmat: atque ideo illam adolescentibus perdiscendam esse ostendit. Sed duo emsideranda sunt, γnum quid possibile, altera quid daeeat,nam p ibilia quisiq; aggredi potius O eomenientia sibi debet. Suns autem haec determinata aetatibus:ceu desesiis ram tempo--,non facile est alti diritus cantilenas canere, sed talibus natura sub cis remigis . Ex quo Socratem in hoe quom merito repνehendunt quidam ex iis,qui circa musicam uersantur, quod remistiores harmoniac improbatiis ad doctrinam , quasi ,vinolentas, accipiensilias no secundum vinolentia naturam na vinolentia magis debaecharisactu sed defessas , quare o ad futuram a talem seniorum, Opus est huiusimodi harmonias attingere , O huiusmodi melodias. Praeterea si qua est talium harmoniarum , quae conueniat puer rum aetati,ex eo, quia positi ornatum simul doctrinamque ferre, quod Lydia maime omnium harmoniarum habere Midetur, mamfestum quod hae tres determinationes sunt in doctrina faciendae, sed medium postibile,atque decens.
Hac in parte philosophus praeter ea, quae dicta sint,
ostendit non eadem harmonia, nec quomodocunque in omni aetate esse utendum, sed duo esse seruanda : unumquid sit postibile operanti: alterum quid sit decens. Hoc πρεπον appellant Graeci, non dicimus sime decorum. Est enim id , quod aetati, dignitati, tempori, & conditioni
personarum accommodatur,& cum ossicio est magna a
finitate coniunctum: itaq; M. Tullius in libro de ossiciis, nihil aliud ostendere velle videtur:nisi quid sit recte factums
567쪽
cium,qu id oporteat, & quid deceat. Considerandum est igitur,quid sit decens,& quid sit possibile operanti:multa enim agenda forent, quae omittuntur u quia operanti
non sunt possibilia: multa possibilia, qu ae non decent. Vt Alexandrum petenti aliquid dixisse tradunt,non qtigillum accipere, sed quς dare regem deceret, sibi esse videndum. Pr terea poss. bile, ' decens distinguitur etiam secundum aetatem, cuius est quoque habenda ratio. Plato vero,ut inquit philosophus, improbauit etiam harmonias remisias: quibus non sunt priuandi senes. improbauit igitur eas Plato, tanquam inutiles moribus,& disciplinae,ac veluti ebrietatem Inducentes, accipiens eas e se vinolentas,non secundum natura vinolentiae,& ebrietatis,quae est vehemens,& facit homines debacchari: sed remissas, & quasi torpentes, & ab aequalitate digredientes: ut Quidam exponunt. Congruunt autem senibus, &eis postibile, sunt: praeterea dicit philosophus concludendo,quod si qua est alia,que cosruat aetati puerorum, S contineat decorum , atq; doctrinam, ut lydia habere videtur maxime omnium harmoniarum , talis etiam sumenda erit,atq; manifestum est, quod tres determinationes sunt in doctrina faciendet, videlicet, ut sit media possbilis, ac decens,& harmonis habens huiusmodi conditiones, disponet homines ad bonos mores, & ad bonam disciplinam. Dispositi vero facilius virtutes,& omnino ipsam felicitatem humanam consequi poterunt, ut principalissima intentio huius ciuilis doctrinς esse videtur. Altispiritus, idest vehementis. Notandum, quod philosophus hunc octauum librum pene totum consumpsit ita musica,quod viderctur quibusdam a proposito aliennm, cum loqueretur de eruditione ciuiuin: quare intelligendum, quod philosophus incepit ab impersectioribus pergendo ad persectiora,vt antea diximus: itaq; a corpore incipiendu esse dixit pergendo ad animis,& ab ea pa te animi,quq est in serior.i .ab appetitu sensitivo pergen
do ad mente. Vigent autem in pueris,& in adolescetibus affectus: quos reprimere,& moderari oportet,& ad mediocrita-
568쪽
dioeritatem reducere, ut ratio penitus dominetur, appetitus obediat. Hoc autem facile fieri non potest, nisi
habeant virtutes: ad eas autem acquirendas congruum
esse videtur,ut pr cedat dispositio quςdam prquia, sicut
in pellendis morbis contingere consueuit. sunt enim effectus puerorum, & adolescentium, & omnino perturbationes animi,tanquam morbi. Adhibenda est igitur musica, ut lenis qu: dam medicina, quia illi utuntur cum iucunditate, ne deterreantur, a studio consequeri Me virtutis, sed potius alliesantur in illa aetate tenera& parum firma. Consedi enim harmonia, ut vidimus, si seruitijs seruandis adhibeatur, & dispositionem inducit ad morales virtutes. Lenis igitur medicina musica dici potest, ct iucunda potio adolescentibus, qua disponere animum possunt, & effectus faciliores reddere , Ut cedant vehementioribus medicinis, & omnino ipsis Virtutibus,quae appetitum obedientem faciunt imperio iubentis rationis. Notandum praeterea, quod sunt qui
arguunt contra eos,qui opinantur hunc librum non ecse completum, & afferunt contra illos ordinem philosophi,dicendo,quod Aristoteles non confundit doctrinas. Et quod primum nobis dedit praecepta morum in libro Ethicor. ut sciant homines modum acquirendae virtutism operandi secundum eam: deinde doctrinam tradidit gubernandi familiam, ut non solum ad se ipsis m,
sed etiam ad domum,& familiam totam extendatur fructus ipsarum virtutum: demum ad hunc librum peruenit quas ad ultimum,ad quem dirigi debet omnis philosephia moralis,ut ex optima gubernatione evadant c, ues,& ciuium coetus,quoad fieri potest seliceς.Dixit autem philosophus multa in primis libris, ut vidimus, tamen redegit se ad optimam gubernationem rcipublicae& subi jt quod amodo vicem legis latoris, & docuit, quomodo sint serendae leges, praesertim circa eruditionem eorum,qui futuri sunt ciues. Nam si publice prouisum fuerit,ut adolescetes recte instituantur, postea facti viri euadent studiosi,& eorum gubernatione gaudebit respublica.
569쪽
IN voLIT. ARIST. LIR. VIII. 2 8blica.Oportet autem, ut lator legum habeat morum &rei familiari doctrina, & demum disciplinam ciuilem , ut possit instituere pueros, & adolescentes , si seruetur ordo, qui describitur a philosopho, incipiendo prinum,
a corpore,pergendo ad animum,deinde disponendo appetitum,& astectus puerorum,ac ipsorum adolescentiu, peream mu sicae distiplinam , quae teneram aetatem eorum non terrefaciat: sed quadam liberali iucunditate alliciat,& quoquo modo disponat ad bonos mores, adeo ut facilius uirtutes acquirant,ac deinde in publicis pariter,ac priuatis rebus rectam uiuendi rationem sequaniatur. Et sic abselutum est Politicorum opus, in quo exponendo siquid est a me non recte positum, id retracto, ac meliori & ueriori iudicio emendadum relinquo: Sin uero aliquid omissum, te Lector, rogo, ut quod Donatus Acciaiolus his striptis praestare non potuit, tu ingenio tuo consequare : quando h cpreclara tractatio magnam gloriam, summum honorem, S perfectum, ut Arithoteli
placet, selicitatem hominibus pollicetur.
570쪽
Pagina I . aversu I9. praesepi. Lege, praesepe. 19. b. . sc, st. Et versu vit. dolo bra, dolabra.
ΣΟ. a. Io. affectio, effectio. 2I. b. I. ero, ergo. a 7. b. I 3. Inseriore, in scenore. 28. a. 26. deuictio, deuectio. &ita b. 9. 3Ο. a. I 2. nummularium, nummulariam.
69. a. I . expositione, ex positione. Et a z. fiij, filii.
S 4. a. I. ciu itate, ciuitatem. 6 s. a. I 2. Pirum, Piraeum. I 2I. a. 37. tam, eam.
I 6. b. 36. ipsius. dictum, ipsius census. Dictum &e. I 8 I. b. 3 s. gratificari et, fratificari ei.
2I6. b. I 2. magisque, magis quam. . 23 s. a. 3 a. semidei, semidi ei. Et 3 s. comessationes, commessationes. & sic deinceps. 239. b. 7. Eorum, Forum. a I. b. I s. punctionibus, punitionibus. 2 2. a. I a. habiliter, laudabiliter. 247. b. 3. ciuis, eius. Cetera diligens vir per se cognoscet, atq. emendabit.