장음표시 사용
541쪽
IN DOLI Τ. ARIs T. L I R. VIII. 2s mon modo propter utilitatem, ut literarum rudimenta, veru metiam
propter multas disiciplinas alias, quae per liter ας discuntur. Ostendit, quod oportet etiam adolescetes erudiri diasciplinis,quas superius dixit esse utiles,non tam utilitatis consequendae pertinetis ad externa bona, quam quia Conserunt ad comparandas alias disciplinas & scientias liberale veluti literis erudiri adolestetes oporte quia per illas multae aliae facultates acquiruntur. Similiter uero figurandi peritiam,non ut in uenundanda me daq; supellectile non decipiantur,sed potius quod contemplari facit pulchritudinem corporum,quaerere vero utilitatem ubiq; minia me congruis magnanimis, O ingenuis hominibus.
Simili modo picturam addiscedam censet,non tam Vepercipiamus vasa egregie fabrefacta nostrς utilitatis causa, cum viris magnanimis non conueniat utilitate ubiq; quaerere,quam ut recte & integre percipiamus mesuras, ct proportiones,& alia eiusdem generis. Cum manifestum si utrum moribus,an ratione sit disciplina tradenda, ct an circa corpus primo, uel eirca mentem, patet ex his, quod adolescentes gymnasticae, O literarum lado sunt tradendi: nam horum alterum qualem aliquam facit habitudinem corporis,
Hoc loco philosephus loquitur de gymnastica, quae
erat una ex quatuor disciplinis superius allatis. Dicit igitur,quod ex supradictis patet, quonam pacto adolescentes erudiendi sent,& utrum incipiendum est a moribus,pergendo ad rationem & disciplinam intellectitiam : sed ab impersectioribus incipiedum esse antea docuit . cum inquit in praecedenti libro, corporis curam necesse est prius suscipere quam animi: deinde appetitus : Curam tamen appetiturigratia mentiS: curam vero corpori'gratia animi. quare tradendi sint adolescentes, vel pueri exercitationi & disciplinae gynaiiasticae, &pedo triuicae, idest ei disciplinae,qua pueri apti, atq; habiles fiunt ad operationes exercendas, quae sunt illi et
ii accommodata . V c autem , quae ciuitates curam habere puerorum maxime vide; tur
542쪽
sidentur, athletarum habitudinem inducere student, in quo deformant corpora,ct augmentationem eorum impediunt. Laconestiero in hoc quidem non er*nt , sed efferatos laboribus reddunt adolescentes, quasi hoc utile sit maxime ad fortitudinem. atqui ut iam sepius diximus, nes ad unam uirtutem, neq, ad hanc max
me resticiendum est ab eo , qui curam facis institutionis. Et si ad
hanc, non tamen id consequuntur . nep enim in alvs animalibus,
neque ingentibus, videmus fortitudinem adesse maxime esseratis, sed potius mansietioribus,ac leoninis moribus multae s sunt getes, qua ad caedes hominum , O ad eorum comessationes insultant: ut circa Pontum Achaei es Eniochi,o ex mediterraneis aliae gentes: hae quidem similiter his,illae uerὸ magis, quae quidem gentes clam culum per insidias latrocinantur , ad bellica tamen vera nihil
Hac in parte philosophus affert con se elud i nem quarundam ciuitatum improbandam,quq imponebant exercitia pueris grauia, & onerosa id est athletarum exercitia,quae corpora deformia reddunt, & augum etationem impediunt.Et quamuis Lacones publicae curam erudiendae iuuentis susciperent,& in hoc soliciti cssent,ut antea docuit, tamen errabant postea circa modum, & qualit tem disciplinae ex eo,quod efferatos moribus reddebant adolescentcs. Unde philosophus talem modum discis plinae refellit quibusdam rationibus: prima ratio est huiusnodi: illa disciplina non est bona,quae tantum ad bellicam virtutem,& non ad alias, pueros vel adolescentes dirigit: nec etiam ad illam vere,& conuenienter accommodatur: sed disciplina sine exercitatio Laceda moniorum est huiusnodi, erso no est bona. patet ratio, quia exercitatio Laced emoniorum,qua sortitudine bellicam consecuri posse credebant, reddit homines potius efferatos,quam vere fortes: nam vere sortes sunt potius man sueti, qua effetati, ut ostendit philosophus tertio ethicorum , & exemplo quorundam animalium hic d clarat. Affert etiam exemplum efferatarum gentium, quae non habebant veram sortitudinem: sed potius immanitatem quadam. Ex quo Patet quod Laconum exer- . citatio
543쪽
IN POLIT. ARI s T. L I x. V II I. 16scitatio non est accommodata ad vera sortitudinem consequendam. Est praeterea habenda ratio,& multo magis aliarum virtutum, ut antea docuit: itaque breuiter dici potest, quod Lacones primum errabant, quia ad unam tantum virtutem bellicam iuuentutem dirigebant, cum ad alias praeclariores dirigere deberent. Secundario errabant, quod non instruebant eam vera sortitudine, sed potius efferatam ipsam reddebant,& non sortem.
Praterea βιmus Lacones,dum ipsisti exercebantur praestitisse caeteris: nunc autem, in gymnasticis atq; actiombis besticis,esse ali s inferiores. non enim ob id praestabant quod iuuentutem exercerent,sed quod usi exercitati, contra non ea ercituros pugnabanx. Secunda est ratio contra Lacones,qua ostendit, quod
eorum disciplina, & si bona apparebat, quia praestabant
alijs in pugnando,tamen hoc non proueniebat ex virtu te disciplinae, sed ex imperitia ceteroru,qui, prius quam exercerentur, facile superabantur ab exercitata ferocitate Laconum. Ex quo patet,quod eorum disciplinamsi crat vere bona, Aut laudanda,sed potius apparens. Itaq; honestas, non feritas est in certaminibus praeferendarnem enim lupus neque alia bestia,honestum periculum pugnando subi- νει sed magis uir bonus. Qui uero adolescentes in hoc nimium tradunt,ct in necessari, r atque disciplina permittunt, uere illos sordidos reddunt: ad uum enim opus reipublicae utiles faciunt, atilos ad ipsum aliis deterius .ut ratio ostendit. probat idem ex eo, quia in ipsa exercitatione, & disciplina, & certaminibus honestas, & non ferita, quaerenda est. Oportet autem non ex prioribus operibus , sed ex iis quae nunc fiunt iudicare. nam nunc quidem siti qui repugnant, dociplina
habent,tunc uero non habebant.
Posset aliqui, dicere tu reprehedis disciplina, R exerci r ione,& feritate Lacede moniorum,& tame consite ris,quod ceteris prestiterunt in pugna do, ut paulo antea tetigit. Hanc tacita obiectione remouet philo phus dicedo,qd non oportet ex prioribus gessi, metiri dissiplina Lacede montorii,sed ex presentibus, atq: ex iis, ' hoc
544쪽
tempore sunt, in quo alij sunt periti & instructi discipli
na,quam antea non habebant: & ideo repugnant,& non sit perantur, sed potius superant Ex quo ostenditur, quod talis Lacedaemoniorum disciplina no erat bona, nec est probanda,aut eligenda. Qiod igitur utendum est g mnastica, quando utendum, confestiim existat: Us enim ad pubertate leuiores exercitationes sim
adhibendae absis viatu ullo uiolento ct laboribus coactis, ne crescere corpora impediamur. Signum erit non paruum,quod ita seriqueat,FIa inter eos qui Olympia vicerunt:duo uel tres tantum repretantur,qui hdem adolescen es O vira, sint in Ioeriam consecisis, propterea quod per exercitationes pueris adhibitas, sublata sit vis ac robur a diistentis laboribus.Post pubertatem Hro cum annis tribus ad alia perdiscenda ιntenderint,tune commit O laborabim et victu necesario illos occupare, simul. n.mente O corpore labora re non oportet, nam se mulcem impedire nata sum labor quide
corporubmentem: mentis autem, covis.
Affert modum & ordinem gymnasticae disciplinae secundum si iam suam philo phus, in erudiendis pueris, seu adolescentibus.Vult. n.quod usq; ad pubertate leuiores corporis exercitationes adhibeatur,quia crescere impediuntur, cum exercentur laboribus violentis,& excessuis. signum aut est, dicit philosophus,quod ex hoc gne hominu , & ex his violenta exercitatione educatis videmus paucissimos,qui ijdem adolescentes & viri in olympo. i.in illa quinquennali cog regatione Graecorum sint victoriam consecuti. na onerati nimio labore in pueritia, non potuerunt postea euadere multu robusti,& ideo paucistinii ex illis olympia vicerunt .Leue, igii corporis exercitationes sunt ..dhibendae pueris . at post pubertate & triennium ultra pubescentiam adhibendae sunt grauiores,ut sicut crescit corporis robur, cosequenter exer ei tatio crescat, & grauior adhibeatur eo tempore, quo grati tor& laboriosior tolerari potest. De musica uero dubia quadam possimus antea nuc rectum erit ιlia resumiere, ut tanquam consentanea fiam rationibus quas quis de ea dicens sentat: nes enim facile es demon Irare, quam
545쪽
IN POLIT. ARIs T. LIR. VIII. 166 potentiam habeat,neque cuius gratia illam adipisii oporte utrum solati, causa O quietis, quemadmodum soninuπ et porus: nam haec
per seipsa non sunt honesta, sed iucunda, simul cessare curas faciunt,ur inci is Euripides. Quapropter instituunt in ista, uruntur cunctis istissimiliter,uino O potu O musica: in his quoq; saltationem posuerunt. an magis putandum est ad virtutem tendere musicam, νς ρο3entem φ quemadmodum gymnanica tale aliquod corpus reddit, sic et musicam talem aliquem morem efficere,assuefacientem pose recte latari i an ad degendi rationem aliquid confert, ct ad prudentiam ς hoc enim tertium ponendum est , ex ijs
Hoc est secundum capitulum huius primi tractatus , in quo philosophus posteaquam ostendit, quibus disciplinis erudiri adolescentes consueuerunt. f. literis, gymnastica,pictura,& musica,nunc docet latius, cur musica sunt erudiendi,ut antea se facturum dixit. Diuiditur autem hoc capitulum in tres partes, quae in serius decla
rabuntur : in prima igitur dicit philo phus, se velle de musica restimere quaedam dubia superius ponta, atq; ea
seluere,& affert tres dubitationes: prima est, utrum musca sit perdiscelida gratia solatij, & requietis, idest causis ioci & recreationis: secunda est,utrum potius sit perdiscenda,quia disponat homines ad virtutem, & bonos mores,ut gymnastica disponit ad robur corporis consequendum : tertia est,utrum ipsa conferat ad degentiam in octo contemplativo, & ad prudentiam, & ad virtutes intellectivas adipiscendas. Ex his quae dicunt, scilicet de mu sica. Quod igitur oporteat pueros non solatii gratia discere, manis flum est,non. nsolantur disicente nam cum labore est disciplina.
Secunda est pars huius capituli, in qua philosophus circa dubitationesiallatas procedit d isserendo, & primum ostendit, non esse pueris addiscedam musicam gratia recreationis & ioci ex eo, quod non est quaerendum gratia recreationis & ioci id,quod in se habet laborem: sed addiscere pueris vel adolescentibus aliquam disciplinam est laboriosum, & musica est disciplina, ergo Ll et non
546쪽
non est discenda gratia recreationis,& ioci. qui,nec ad degendi rationem,pueris, neq; isti Hati congxuis attribuere et nulli enim imperfecto competit pofectio.. Sequitur philosophus disserendo, & ostedit,quod nec
pueris addiscenda musica est,nec alijs existentibus secundum morem pueris, aut ratione degentiae in contemplanda veritate , aut ratione prudentiae, vel sapientiae comparandae. Nam huiusmodi persectiones competunt persectis,& non pueris imperfectis,nec tali aetaticin qua nec ad degendum in octo contemplativo, nec ad comparandam prudentiam, vel sapientiam sitat apti, nec alijs,qui ellent pueri secundum mores. Nulli enim impersecto competit persectio: sed pueri dicuntur impe secti: ergo non competit eis, perfectio , quae tribui λ- det prudentibus, vel degentibus in speculatione veritatis percipienda . Sed forsitan videbitur puerorum studium stati, esse grati di vis factis ae perfectis. quod si hoc tale est cuius gratia oportet eos addiscere, ac non potius cristar Persarum, Medorumq; REηm per alios idem facientes voluptatis ae disciplime participes feri ferenim necesse est, meliuι perfici ab ,s, qui hoc opus situm fecerunt, et arte,quam ab ,s qui tanto solsi tepore in eo laborauerunt,quato disiunt. uod si oportet is ijs eos laborare, similiter,et circa epula rum apparatu oportebit utiq; eos addiscere: quod est absiurisum. Affert obiectionem contra rationem suam nuper allatam : nam dicere quis posset, si discere pueris est laboriosi ui tamen non sequitur,quin musica, quae est disci plina, sit perdiscenda gratia ilicunditatis, & recreationis : quia talis iucunditas, si non aderit eis pueris, dum
addistunt, aderit tamen post disciplinam adeptam eis. dem iam viris factis . Ad hoc respondet philosophus,
quod non est necessarium tantopere laborare gratia talis iucunditatis consequendae, cum adhibere possimus modulatores Persarum more in arte modulandi peritos, qui huiusmodi habitum longo tempote consecuti maiorem iucunditatem afferre possunt, quam illi, qui exiguo tempore in ea facultate elaborarunt: sicut non
547쪽
De voLIT. Allis T. LIB. VIII. 26rest etiam necessarium coquinariam distere: nam si m sica esset ob hanc causam pueris,uel adolestentibus perdiscenda, ut inde iam facti viri capiant iucunditatem, tunc coquinaria similiter estat distendat sed hoc est a stirdum,ergo & illud ,ex quo hoc sequitur. Verum pat bit postea, quod nou est simile de musica,& coquinaria: quia illa libero digna est, hic vero seruitis.Mebus perfici, id est melius fieri. Eade quoq; dubitatis cadit,si possit mores facere meliores. quid
enim opus eri eos hae disicere,ac non ex aliis audientes recte ut
N,O iudicare posse,quemadmodum Lacones illi enim quanquam non didicerint,posunt tamen recte iudicare cut aiunt quaesis bona,vel non bona melodia.
Affere similem rationem philosophus circa secudam quaestionem, & ostendit, qudd nobis non opus est ea, ad
bono, mores consequendos,quia & si musicam non didicerimus, tamen recte laetari,& iudicare possumus, ut de Lacedaemon ijs dicitur. Eademviri, ratio foret ad flatia, ct ad rationem degendi Ocii liabero homine dignam quid enim oportet eos addiscere, ac non aliis Nientibus si uis Considerare hoc licet ex ea opinione quam habemus de Di,s: non enim Iupiter cantat, ac citharam Pthar, secundum poera imo illos qui talia faciunt, appetiamus uiles: O vus illud Non utri neque sese, ,sed iocantis. Sed forsitan de his postea eris
Affert philosophus smilem rationem circa tertiam dubitationem,& ostendit, qudd non est perdistenda musica, ut opus sit nobis ea ad degendum in octo contemplativo, quia frui possimus alijs utentibus, qui didicerunt, atq; ex ijs iucunditatem, ut prima dubitatio,& iudicium, ut secunda, & rationem ocij degendi capere, Ut tertia quaerebat. procedit autem philosophus disse rei do, ut diximus,& patet in textu,qui satis est planus.
Prima uero quaestio est, utrum musica sit in ioco reponenda, an non: O quid horum trium , quae in dubitatione proponuntur, pst rea efficere, utrum disciplinam, an solatium, an rationem oci, degendi rationabiliter quidem ad Omnia in lituit, O Midetur
548쪽
omnium particeps: nam et iocus gratia requietis est, ae quietem n
cesse est ese iucundam : est enim medicina quaedam niolestiae illis quae per laborem Fuficipitur. Tertia est pars huius capituli, in qua philosophus resumit dubitationes allatas, & eas soluit:antea enim processit dissultando, nunc autem determinat, & ostendit, quod musica instituitur,id est consert ad illa tria, videlicet ad disciplinam, id est ad mores: ad iocum, id est ad recreationem, & ad ocium liberales: & incipit ostendere,
circa primum membrum, eam esse accommodatam loco ut sit quasi medicina,& relaxatio quedam laborum,cum cessant homines ab operando. Et ratio degendi oci, non solum honestate habere debet, erum- etiam voluptatem: felicitas enim ex ambobi, istis est. δε sumam ωe-το omnes fatemur esse ex lactindissimis, siue nuda sit,sive cum modulatione. inquit profecto ct Musius, carmen dulcissimam rem esse mortalibus, quapropter,ct ad coetus familiarium, edi ad vitam in Ocio degendam rationabiliter illam recipiunt, ut potentem laetitiam afferre. unde ex hoe quis intelligat istam pueris este perdiscendam:
quacunqenim iucunda sint,atq; eadem innocua, non solum congruunt ad finem, eminetiam ad quietem. cum vero contingat hominibus perraro se in fine,persepe autem cessent,ct viantur is cis, non in excessu quidem, sed ob delectationem: γtile utiq; fueris requiescere in js quae ab ista proueniunt, voluptatibus . Contingit autem hominibus facere iocos me cum O habeat ortase finis volvtatem quandam sed non quamcunq: quaerentes Dero illa accipiunt hanc pro illa x eo. quod cum me agendi similitudine babet, nam finis gratia nusiius futuri ea petitur, edi tales uoluptates nullius futuri gratia sed gratia eorum quae anteceserunt, laborum scilicet ac molnitarum, propter quam igitur causam qu uerunt fetiacitatem fieri per huiusmodi υoluptates, hanc sane aliquis ration biliser exsimet caresam. Probat aliud membrum ex tribus, quod musica est accommodata octo contemplativo : nam ocium contem
plativum, ut sepius dictum est, consistit in tranquilla operatione metis speculantis, quae est humana felicitas, sententia huius philosephi, habens in se non modo honestatem
549쪽
IN POLIT. ARI s T. LIB. VIII. 168nestatem eximiam, sed etiam sumnam,& laudabile v luptatem annexam sibi,ut latissime ostedit philosophus
in X. ethicorum. Musica vero ex iucundissimis est, siue sit nuda,id est sine modulatione,siue cum modulatione:& ideo accommodata est huic rationi vivendi,atu; ex eo pueris est discenda. Nam quaecunq; sine nocumento, ci turpitudine sunt iucunda, non solum accommodantur ad finem,& operationem iuuant: sed etiam ad cessationem, id est remissionem, & recreationem operantiS. clarmen, id est cantum. Cum uno contingat musicam esse delectabilimn, nutem autem esse circa litari recte,ctamare,o odisse, oportet profecto adit sere, O assisestera ad nullam rem adeo , Yt ad iudicandum recte, O ad gaudendum mainueris moribus, laudabilibus operibus.
Hac in parte philosophus ex his, quae nuper sunt dicta, declarat, subd homines cum raro sint in fine constituti,id est in Operatione persecta: sepe vero in cessati
ne: sumitur musica, quia consert ad tale tempus vacationis. Euenit enim,dicit philosophu,,ut cum raro h mines attingant vltimum finem,aut sint in eo raro constituti, recreationem appetant: ideo pleriq; in voluptate ioci acquiescunt, quasi arbitrentur ibi positam este felicitatem ob similitudinem quandam,quia locus non videtur esse gratia ulterioris finis: sed quasi relaxatio pro teriti laboris. Et hinc orta est causa, cur homines qua
rat iocum,& voluptatem, quam putant prouenire ex eo.
Nam cum non possint consequi verum finem, loco illius S omnino ipsius selicitatis, sumunt voluptatem proue nientem, ut illis videtur, ex loco: quia non quaeritur ab
istis alicuius futuri sed praeteriti laboris gratia,& quasi,
ut ultimus sinis. Notandum,quod philosophus in decimo ethicorum refellit eos, qui ponebant summum bonum in ludo, vel ioco quodam, & afferebant butulinodi argumentum, quod ludus, vel iocus non expetiitur gratia ulterioris finis, atq; ex eo inserebant, quod est ultimus sinis. philosophus autem confutat opinionem illorum, di ostedit,quod cellatio ordinatur ad operationem. Nam
550쪽
Iicet sumatur ab istis,ut relaxatio praeteriti laboris, tamen de se ordinatus ad operationem.Vnde philosophusco loco ita inquit: cessatio quaeda iocus videtur, cumq; fieri nequeat,ut quis continuo laboret, cellatione indiget. Non ergo finis est cessatio, in fiat gratia operationis.Uidetur autem beata vita secundum virtutem esie:
l cautem studiosa ac non in ioco. Et M. Cicero in primo de offici js: neque enim, inquit, ita penerati a natura sitimus,ut ad ludum &iocum facti esse videamur, sed ad severitatem potius,& ad quaedam studia grauiora atque maiora.
De participatione antem musiciae,non propter hanc solam, si licet quia utilis sit ad cessationes,ut uidetur,ue metiam id quae-τendum est, ne forte hoc ita contingaι: pretiosior quidem natura eius est,quam secundum eum usum,de quo supra dicitur,ct νον-
tet non jolum ab ipse uoluptatem capere, quam percipiunt omnesseeundum sensim: habet enim musica naturalem uoluptatem , per quam illius usus eunctis aetatibus, ct cunctis moribus ea a eeptus . Sed uidendum ea ,si quo modo ad moreς extenditur, ct
ad animum: id autem patebit: si tales aliqua seeundum mores , per illam Usciamur. Hac in parte philosophus ostedit circa tertium membrum ex supradictis,quod musca consert ad mores, seu ad morales virtutes, proponit autem silain voluntatem in primis,& dicit,quod scrutandum est utru musica comparanda sit, non solum obsitam iucunditatem accommodatam ad degentiam, vel ad recreationem op crantium, ut medicina qimdam secundum eum vim,de quod ictu in est antea: sed etiam quaerendum,utrum cotineat maiorem, &pretiosiorem fructum : qui ad animi cultum pertineat, atque ipsit m perficiat, quia multo magis capere eum oportet,quam voluptatem, quae sensu percipitur a quibuscunque aetatibus,& ab habetibus quoscunque mores. Naturaliter enim sontis cu proportione editus,& consonae voces delectant sensus,vel auditum omnium pene hominum. sed videndum est, utrum musica habeat aliquid pretiosius,praeter talem delectationem sensus