장음표시 사용
551쪽
IN POLIT. ARIs T. LIB. VII I. 263
sensus, eonserens ad dispositionem moralis virtutis, &ad per sitiendas potentias anime rationalis . Hoc autem patebit,s ostendemus, illam disponere vel afficere animum nostrum,ita ut quod proprium est boni moris, discamus gaudere quibus gaudendum est,& odio habere , que odisse oportet. Atqui quod essciamur, per Olympi modulationem manissumesi ea nanque abyrabit animam,et quodammodo rarita raptus Me abstractio animae,circa morem affectio est.
Pr millis intentione sua ostedit philosephus id,quod dixit,videlicet quod per nan sica taliter dilpositi effici
mur secundum mores. Quod autem nausca assiciat animum, probatur: id quod distrahit animum,assicit illum, S imprimit dispositionem in eo,sed musica est huiusinodi,ergo assicit illum, ut exemplo Olympi musici & m
dulatori apparet. Praterea, audientes representationes, omnes assciuntur etiam
sine melodiis O uersibus. Dicit Sanctus Thomas circa hac partem,quod secundum interprete veterem videbatur esse spatium in exc-plari Greco,ac si hoc loco aliqua pars textus deficeret, sed tamen nihil deest, verum est quaeda verborum facta commutatio, quae sententiam nulla ex parte perturbat. Probat autem idem smilitudine representationis, quae cum sit actio queda,& sne melodijs & numeris disponat atque assiciat animos nostros, multo magis faciet musica,quae praetergestum &aictionem habet aliud ulterius. Alficiet igitur animum nostrum ad gaudendum quibus oportet, & odio habendum, quae odisse, oportet, quod multum resert ad virtutem moralem. Non enim est parum ad res agendas, probe aut improbe laetari, aut dolere,ut inquit philosephus secundo Ethicorum .Eadem est Platonis sententia,cum inquit: ab ipsa adolescentia institutos esse conuenit, ut quibus oportet gaudeamus, ac doleamus. Et M. Cicero in libro de amicitia : Hoc, inquit,proprium est animi bene constituti,& Iqtari bonis rebus,di dolere contrarijs.
552쪽
DONAΤI ACCIRI OLT Sum autem in rhthmis melodis similitudine maxime penes veras naturas irae,ct mansuetudinis, ac fortitudinis, O temperantiae , O omnium contrariorum his, O Hiorum quae ad mores pertinent. Patet id ab effectu: mutamus enim animum,talia a dientes. mos autem dolendiac Litandi in similibus prope eri, Merga πeritatem eodem modo se habeate ceu si quis gaudet imagi nem alicuius ridens,no propter aliam causam sed proprer formam
ipsam,necessarium erit huic, O assectum ipsum istius, cuius imo. Sin contemplatur, esse iucundum.
Probatur idem alia ratione: id quod prae se fert simi-ditudines esse tuum, seu dispositionum, afficit animum nostrum: sed musica est huiusmodi, ergo musica afficit animum nostrum ob similitudines,quet prς se ferunt melodiae,& rhythmi. Patet ratio ab effectu,quia versari cir, quae uini similia alicui, prope est ac si versaretur quis quodam modo circa illud, ut ostendit philosophus exemplo contemplantis', seu intuentis imaginem , puta Socratis. Asscitur enim animus prope, ac si adestet res illa, cuius est similitudo.Unde Cicero in quinto libro definibus: ego illa moveor exedra: modo entiri fuit Carneades, quem videre videor: est . n. nota imago: a sodemipta tanti ingenij magnitud1ne orbata desiderari illam Vocem puto. Quin etiam ob hauc causam, idest ex eo quod talia momentum faciunt ad mores, dicet philosophiis, cavendum esse a figuris, vel formis, quae turpia
repr sentant. Contingit acitem in aliis quidem sensibilibus, nciliam existere militudinem morum: γι ιn us quae tactu vel gustu percipiuntur et in s etiam, quae visu, admodum parum: figurae enim sunt talia :sed perpartim O omnes huismodisensus participant. msuper non
sunt hac similitudines morum sed sgna magis, quae sunt figurae,
colores moram sunt haec a corpore in Ueritibus. Attamen quantum refert circa horum si ecti lationem,oporici pueros non mguras insistere Nasonis sed Padignoti, O si quis alter pictor, vel patuarius sit moralis. Remouet philosophiis tacitam obiectionem,qii a quis dicere potuit set, quod sensibilia secundum alios sensiis
553쪽
EN HOLIT: ARIs T. L I B. VIII. 27o prae se etiam ferunt similitudines morum sicut ea , quae
sunt auditues. Ad hoc dicit philosephus,quod in ijs quς
visu percipiuntur, admodum parum tales similitudinesese videntur, quales prae se fert musica et harmonia. In sensibilibus vero aliorum sensuum minime, id est erope nullae reperiuntur. Quin etiam ipsa sensibilia visus, ut figurae, atq; colores, magis signa prae se ferunt, quam similitudines. Quare tenues sunt similitudines visibilium,vel potius signa queda ut dicit philosophus. Aliorum vero sensuum prope nullae sed ipsius auditus sensibilia prae se ferunt effectuum nostrorum , & dispositio-Duln, non tenues,sed vehementes similitudines,& sic seluitur obiectio. Notandum,quod Sanetus Thomas dicit hoc loco, quod in sensibilibus secundum unumquenque sensiim, sunt aliquae similitudines effectuum, & moralium dispositionum . quia cuncta sensibilia consistunt in aliquibus proport1onibus determinantis principiorum suorum, & quod per alterationes factas ab ipsis sensibilibus movemur, ad aliquas actiones, vel passiones morales bonas,Vel malas: verum quia sensibilia auditus,& visus magis nos cognoscere faciunt,qtiar ceterorum, ideo ista magis prae se ferre videntur similitudines morum. Adhuc etiam reperiri magis hoc insensibilibus auditus, quam visus dicit ex eo , quia magis est causa discipi inaequoquo modo per accidens,& maior fit impresso per talem sensum,vel ex sito sensibili. Vnde dicit,quod sensibilia aliorum sensuum nullam,idest modicam,& immanifestam prae se serunt similitudinem morum : visibilia
ero tenuem ut figurarum quedam aliquo modo tristes,
quaedam laetae,& huiusmodi dicuntur. Quin etiam talia magis signa qua dam incidentia cum ipsis moribus, repraesentant quar dici posent reperiri quoquo modo in passionibus sensibilibus aliorum sensuum, ut odoratus, sustus,& tactus: sed in ipsis visibilibus manifestius,quam in illis percipiuntur. Ex ijs omnibus apparet, quod phi-
Iosephus vult harmoniam non mediocre momentum
habere ad afficiendum animum.nostrum. Quantum
554쪽
vero ad figurarum visionem pertinet, dirigedi sunt ad lescentes,ut assuescant videre fisuras non Pasonis, quae aerant turpes, sed Pol ignoti, cuius figurae honestam re-ipresentabant consideratione in. si in melodi,s ipsis sunt imitationes morum:ct hae est mavise sint, statim enim harmoniarum distincta est natura,ita ut qtii in diu abire dissonantur, nec eode modo se habeant ad unaquamsi a Wm, sed ad quasdam flebiliter et contracia magis,pura ad ea quae appetiatur Lydia mixtaead quasdam vero molliin secum mmentem,ceu ad illas quae fiunt remista: ad aliam Yero mediocritero composite plurimum,us Ῥidetur Dorica facere omnium harmoniarum.Phrygia uero di Irahit,ae rapis animum, se quasi extra se ponit: hae enim recte dicunt,qui circa Mi nodi disciplinam philosephantur: capiunt enim verborum testimonia,ex rebus ipsis. Eodem modo se habet circa rhythmos, alij enim morem continent grauiuc, alij concitant,ali' violentiores afferunt motione ali, libe-' ratiores . Ex his igitur patet, quod bica potest animi morem
aliqualem facere. Remota obiectione illa, philosophus nunc docet, quod in musicis sinat imitationes, id est similitudines morum : sitit enim multi in musica cantus, siue concentus, quorum alij aliter animos nostros assiciunt,&alij febi- .les ut harmonia, qua appellatur lydia mixta: alij mol-Ies, alij mediocres, alij vehementes esse dicuntur, & va riarum disposition uin similitudines prae se ferunt, ita ut
si animi hominum, nunc remissi, nunc concitati esse apparent, sic melodiar nunc mites, nunc feruidae est e videantur. Quin etiam modulatorem temporibus Alexandri fuisse tradunt, qui coram rege variis utebatur harmoni js,atque ita cum ainciebat, ut nunc feruidum,nunc mutata harmonia mitem eius animum redderet: interedum etiam distraheret. Variis igitur modis assiciunt a nimum melodiae. Eodem modo se habent rhythmi r cte compositi. Quare cum harmoniae similitudines rerum prae se ferant,& diuersas imprimant dispositio nes, proculdubio ad mores non mediocriter pertinent. Verboram te limonia ex rebus esiis, id est rationum sit uni testi-
555쪽
IN POLIT. ARIs T. LIB. VIII. 1 Itestimonia, ex ipsis rebus,& ex ipsis operibus. sunt enim harmoniae,ut dictu in est stipra, imitationes morum, &dispositionum nostrarum,quibus sit, ut earum aliae vehementes, aliae remisae, aliae mediocres dicantur, quia illae vehementer, hae remisse,aut mediocriter assiciunt ni iniim . Ex ijs igitur patet, quod musica ad mores nostros non mediocre habet momentum hoc, an illo modo in animum imprimen d OS.
Quia si hoe potest mUca, clarum est quod ad puerorum disci
plinamsi adhibenda se in ea pueri sint ι siluendi, congruit amnaturae Juiusnodi disciplina musica: nam pueri propter aetatem nihil ferunt Iponte,quod non habeat in se iucunditatem: musica vero ex iis est quae sunt iucunda sic naturam. Et videtur cognatio quaeda esse nobis eti harmoni stat rhrmis'.quapropter multisapientis dixere: alii quid animam esse hami Oniarati, ν obhabere hamonia.
Dicit igitur philosophus concludendo, quod si musica tantum circa mores nostros habet momentum,danda
opera est,ut discatur a pueris. nec obstat id, quod disserendo allatu est supra, videlicet quod disciplina est cum labore,cu huiusmodi disciplina maxime sit homini cognata natura, habens in se naturaIem quandam iucunditatem . nam musica homini soli ex animalibus videtur Competere, cum numeros & proportiones ; R divinias atque consonas voces percipiat .& licet auiculae quaedam instinctu naturali cantus edant, tam n non percipiunt ea, tuae sit pra attulimus. Magna est igitur homini cognatio cum melodiis,& catibus proportionaliter editi , unde quidam philosophorum dixerunt, animam esse harmonia, ut Aristoxenus musicus idemq; philosophus, sicut in Tusculanis resert Cicero: aut no sine harmonia. Verum eos,qui posuerunt animam esse harmonia, redarguit philosophus in libro de anima. qui vero dicunt ani. mana nostra habere harmoniam similitudine quadam &metaphorice loqui videntur. Afferiit.n.ordinem potentiarum animae,quarum aliae imperant,uliae parent, cum agitur se habent secundum ordine ut imperet quq imperare,& parcat quae parere debet,tunc oriri ur harmonia
556쪽
quaedam atque concentus proportionaliter se habens, idest potentiae ad potentiam,vi exigit ordo naturae: sic ergo concluditur, quod musica, ut disciplina pertinens ad mores,& ut iucunda atque consormis naturae homi nis,pueris est vel adolescentibus perdiscenda. Vtrum autem discere eos oportet, canere, O mano, pulsare , aut non: quemadmodum prius dribitatum est θ nunc erit dice dum. Hon es obscuram,interesse multum ad hoc t efiiciamur aliqua es,si quis operum ipse sit particeps, nempe impossibile est, uel certe admodum dissicile, ut qui vera ipsa non tractes, perite voleat iudicare.
Hic est secundus,&vltimus tractatus huius libri, in Io philosophus posteaquam ostendit,quod oportet in-ituere adolescentes,illis quatuor disciplinis literi pictura, gymnastica,&musica, &declarauit musicam esse accommodatam ad cultum animi, & ideo ad puerorumcisciplinam csse adhibendam: nunc vlterius inquirit, utrum pueros,vel adolescentes addiscere musicam oporteat,quantum ad actum vocis & soni: sic enim bipartita est musca. Diuiditur autem hic tractatus in duo capitula : in primo quaerit de musica quae utitur instrumentis,id est inquantum respicit sonum : in secundo considerat musicam inquantum respicit rhytmos , S cantus recte animum disponent S. Primum capitulum diuiditur in tres partes,quae suis locis declarabuntur. Dicit autem in primis,quod videndum est, utrum discere debeant adolescentes musicam instrumetis & voce,& affert duas rationes, quibus ostendit utroq; modo elie discenda. Prima ratio est ista,quod plurimum valet ad recte iudicandum de moralibus, uel de eorum similibus est adolescentibus perdiscedum: sed musica utroq; modo sumpta,est huiusinodi, ergo musica utroq; modo est adolescentibus perdiscenda: maior est nota,quia id quod consert ad rectum iudicium de moriabit vel de eorum similibus, id est de iis quq prs se serunt
similitudines morum, confert etiam ad bonam morum
dispositione: minor quoq; patet ex eo,quia difficile est,
557쪽
ut qui no tractauerit aliquam rem agibilem, recte de ea iudicet: quisq; enim bene iudicat,quae cognoscit, & eorum bonus est iudex: cognoscit autem agibilia maxime ex operibus.Ut igitur acquiratur iudicium conserens ad bonam morum dispositionem,addiscenda erit musica,
Vtroque modo. Fr simul opus est,ut pueri habeant exercitationem aliquam O Architae organum recte repertum est,' pueris dant,ut in eo occupati,iPa quae sunς domi non frangant: nesit.n pueritia quisere: hic si .infantibus conuenians ludus: disciplina uero maioribus, tanquam id genus instrumenti. Quod igitur docendi sint musicam, ita ut δεν opere ipso uerso uri ex ipsis patet. Secunda est ratio, quod est accommodatum exercitationi puerorum,uel adolescentum, est ab eis perdiscendum, sed musica utroq; modo sumpta,est huiusinodi,ergo est ab eis perdiscenda .Patet ratio,quia pueri quiescere nesciunt, indigentq; exercitatione: musica vero exescitatio est libero digita: quod autem indigeant exercitatio me,ostendit philosophus tabella. Architae instrumentum .i.quo pulsatur lignum cum ligno, & sicut pueris illud, vel infantibus,sc maiori aetati disciplina accommodatur, ut liberalis exercitatio. Quid autem deceat uel non deeera secundum aetates, non dispiacile est determinare,ac restondere vituperatoribus,vile huismodi ea ercitium esse dicentibus. Primum igitur cum iudicanda causa, sint haec opera ipsa perdiscenda, propterea oportet in pueritia illis
operam dare: in maiori Ῥero elate exercitationem eorum dimisi
τe, tantummodo autem iudicare posse per disciplinam in pueritia adeptam, O laetari rect e. Vituperantibus autem,qui aiunt sord dos ac viles musicam facere, non dumile est restondere, si consideremus, quousq; illi vera danda sit ab iis, qui ad virtutes a ciuilem erudiaritur, O qua melodiae , suine rhythmi sint addiscendi, O praeterea quibus instrumentis percipiatur: nam id quitem plurimum referre vorisimile est,consistitq; in his,obiectionis solutio, nihil. n. vetat modos quosdam muscae, illud quod aiunt,esscere. Refellit eos,qui post habendam musicam, tanqua ui Iem exercitationenhesse dicebant,& taedit distinguenda
558쪽
das esse qtates. Dicit autem in primis, quod in adolescentia danda est opera musicae, deducendo ea in actum, cantando videlicet, &quibusdam instrumentis utendo, ut ex eis cognitione adepta recte deinde ivd icare possi mus. Verum adolescentes,quia nondum sunt experti,&motiones habent varias, non pollunt simpliciter,& pe secte iudicare: elaborare tamen in ea possimi, & gradatim experimentum consequi. prouectos vero aetate non decet eam actualiter exercere, sed potius iudicare,
quia experientiam iam habent, & disciplinam in pueri tia adeptam,& perturbationes sunt in eis sedatae, vel ad mediocritatem redactae, si sunt studiosi ut in optima ciuitate esse debent. Iudicare igitur possunt in maiore aetate constituti per disciplinam in pueritia adeptam, ut dixit auri ac recte letari: quod non parum conserre vi detur ad bonam morum dispositionem. vituperatoribus autem huius disciplinae facile respondere pollumus, habita distinctione aetatis, quia uni aetati conuenit tractatio,& exercitatio muscar, alteri iudicium de ipsa, & rationibus eius,ut dictum est supra. Quare non est negligenda, nec vituperanda exercitatio, si consideretur quousque exercenda est: & item s distinistio fiat melodi
rum, quarum aliae sumendae sint aliae omittendae, prout Conserunt,aut non conferunt ad mores: itaq; non est simpliciter dicendum de omnibus:sed fatendum de aliquibus, videlicet, i aliquae melodita, vel aliqua instrumenta sumenda sunt, aliqua omittenda: & sic patebit obiectionis se lutio contra vituperatores limoi disciplinae.
Clarum est igitur, oportere disciplinam eius neque impedimen-rum asserre posterioribus operationibus,neq; corpus efficere sord dum O inutile ad bellicas. eivilestis operationes, ad usus quidem iam ,ad disciplinis uero postea: erit autem hoc, si neque in illis laborabunt, qua ad ce tamenbartifici, pertinent, neq; circa admirabilia quadam ct superflua,quae in certamina prius, O de certam nibus in disciplinam uenere, sed eousiq; ut gaudere Paleant probabilibus melodi, O rhi is,o no commmisensu musicae selum, ut animalia quadais, et turba seruorum et pueromin. Secunda
559쪽
Secunda est pars huius primi capituli,in qua philosophus ostendit in genere,quibus munimentis uti, & quibus non uti oportet: & dicit talia esse sumenda, quae non impediant operationes animi nostri, aut corpus sordidum & ineptum reddant ad ciuilem vitam. Erit autem hoc, si incipientes ire ad exercitationes, non laborabunt in ijs, quae immoderato labore deprimunt corpus: neque in ijs operibus, quae admirabilia apparent , & siint stipernua: quae primum venerunt in Utium& exercitationem certantium: deinde ex eo in disciplinam, &eruditionem iuuentutis sint deducta. sed magis elaborabunt in dacilioribus,&moderatis exercitationibus usque ad quendam terminum, id est eous. que, ut possint recte gaudere probabilibus harmoni js,&non solum communi quodam sensit muscae: quo etiam quaedam animalia,& multitudo imperita trahitur quodam modo ad laeta tum iucunditate soni vel cantus, sed recto iudicio,ac disciplina exculto.
Patet et ex his quibus instrumentis sit ditendum : nees .n. etiam
tibiae ni in disi lina recipiendae,nec aliud artificisum infrumensum,ut cithara, O si quid aliud tale: Ied quaecunq; faciant aud
tores bonos,vel musicae disciplinae,Yel alterius. Injuper sibia no es morale,sed potius ad animositate concitaria taq; ad μοiva est,tendum ista in quibus Jectacula magis purificationem requirunt, quam disciplinam.Adiungamiu atii. O illud,quod contraria disciplinae esscit impediens rone υti tibiaru sonus. Quapropter bene reprobauerunt illarum usum antiqui, et ad iuuenes,o ad ingenuos,
licet prius es fuisseni: sudiosiores. n. facti n diuitias,o animc
fores ad virtutem,ct prius O post victoria contra Medos habiti, ac ex rebus gestis magnum de se Iapientes, disciplina oem arripuerant,non iudicantes Jed experientes. Quapropter tibiarum quoque usus tunc receptus est,na apud Lacedaemonios quida qui ludos exhibebat ipsemet tibiis modos fecit et Athenis quoiisq; in consuetudin venit,uo fere ingenui Oes disceret:qd patet ex tabula a Thrasippo pista cis ludos pro tribu sua dedit. Postea uerὸ in L etudine abiit,eς ιprobari coepta est,cu ia melius p experietia iudicari possit, quid ad Isir ἔμφem ttineati eι quid no. Eode quoq; molmulta ingi ras
560쪽
mentorum otiquorsi,mprobara sunt,meluti Pestides, Barbi Get quae ad voluptate audietium intendebat,heptagona,ct trigona, O sambucae, et cuncta quae indiger perim manuum gesticulatione.
Tertia est pars huius capituli, in qua philosophus iri
specie declarat exercitationem musicae,& reinouet que-cam instrumenta a musica disciplina, ut tibiam , & ciatharam. Intelligere autem videtur,per tibias omnia instrumenta,quς indigent vehementi statu humano: & per citharam quae indigent, ut cum labore fibstineantur a corpore, & mouentur motu corporis. Sed excludit primum tibiam, seu fistulam, quia non est accommodata ad bonam morum dispostionem, sed ad concitandos animos, & quia perturbat usum rationis, quod est oppositudisciplins, quae vult sedare assemis,& non excitare. Ti-hiae autem si excitant, sunt contrariae disciplinae. Hine est, ribd maiores nostri,dicit philosophus,licet prius usi fuissent tibijs seu fistulis, tamen postea eas abiecerunt ,
re ipsa experti esse inutiles ad virtutem, & bonos mores consequendos.Insuper abiecerunt multa alia instrumenta, quae indigent manuum gesticulatione,ut barbiton cuius meminit. Flaccus,Nec polyhymnia Lesboum refugittendere barbiton: ut eptagona,& trigona.i.instrumenta septem angulorum, & trium angulorum.
Estionabiliter quoque se habet illud,quod antiqui de tibiis fabulature aiunt enim,Minemam vepertrice tibias abiecise ob deformitate oris.atque non male habet dicere, fecisse id Deam,deformitate oris infensam,sed ct etiam multo magis ob id quia nihil confert tibiarun usus ad intelligentiam et mentem,cumscientia O ara Mineruasit attributa.
Idem ostendere nititur ex dictis fabulo sis,quibus poetae fingunt Palladem primum tibias inuenisse , deinde
abiecisse ob deformitatem oris: quam utentibus afferre Videtur. Sed non est alienum a morali expositione dic re, ab ea cui scientiam,& artem tribuunt sabulae poetarum gentiliu, tibias esse repudiatas: non tam ob deso
mitatem oris, quam quia snt inutiles ad intelligentiam mentis consequendam,bit philosophus.