장음표시 사용
51쪽
d i i L I s Est 1 L . l l juadi nodum con egerunt: ac pleriqtie eorum cibaria, ut adposta erant, seruis suis humi recubantibus portigentes aspernari: quae in S ipsi per
A C ,T O conuiuio , Gubernator sermonem de fidei rebus inhoens in hunc sere modum exorsus est : terras vestras , fratres amici mihi carissimi,veni ,ut Idololatriam eXpellerem,qua ad hoc VL mnia foeda=ὸt, que tempus blandis daemonumillecebris viti ctiae constricti suistis. D e inde vixerunt & ad salutem animarum vestrarum sexens iter perspicuEvobis, exponerem. QNempe Iesum Christum Dei Filium descendisse e 'coeli 4 in terras ut genus humanum redimeret. Neque aliam ob causam equidem sacerdos hid mecum, usque ab in 1 ania p est, nisi vivos Christianae religionis rudimentis imbueret. Quamobrem ut Dii uinas is obsequium,& Caroli Quinti Caesaris , Hispaniae regis ac totiuus orbis Monarchae, imperium subeatis, animos & studia paratae Indici Reguli hac oratione audita, ne verbum quidem respondere , sed demit
tere caput, quasi ad omnia tacite se assentiri annuerent. Ita e mensa con
i I S E QV E NIL die Gubernator Hispanum unum duobus stipa tum Indis mittit ad duos Cacicos , qui in aduersa fluminis ripa mane han utillico fide ipsius freti, sine ulla formidino ad se Oenirent. Vt illi IH u quam aegs Venerant, Gubemator in cellam penariam intromisi soS, Caruna quemquepr'pria o mox in cubi illam deductos ad
lectumsuum propere alligari iubet: ubi humo substra cubile, lis me Irunco puluin usu praebente, utipsis mos est , somnum cape renti in duo i elai , illi ipii erant, qui quoi tempore primum Gubera . natos Diuiuia inierat, septingentos duratios aureos ipsi obtulerant, His ςri s diximus. Inde ab illis sciscitans si tam h M se ad defossa reliquerat. Quappoquum: misisset qui quaererent , -- locumlepererat. Illi se nescire respondentinomici certeiri ligerequibus ipsi abundarent. Sed Gubertanator hoc respons , 1aequaqua acquiescere. immo utrique minari ma luna, ni prorsus ipsi satisfacerent. Itaque iunior Camachis en vocabant)ei amplius duo millia ducatorum, nςmps auri massas, quamqua ignobilioris notae, in formam simmaigriumlis in aliorum an, malium elaboratas dedit.
GUBERNATOR 1 ait Mauri copi prae ea quam spe . .
ac cupiditate praeceperat, ingerit, ignem Moe adductoque bit in c li spectum selo Camactae, ante pedes poni. Mox illi seuere interminatus, is quatuo latras auri adferret, quantum sexies implendaeeQq su cremaretur: a mi sero illo regulo,oblato praestatis murtis metu, promissum extorquet. Is ergo quil la se faci uru recepisset,seruos suos ad coparandum pretium di mittit. Ceterum per omne Indiam indigenis bis ictve in die ablui aqua Irimest,que more quu quotidie seruaret Regulus captiuus, forte acciditi s ut
52쪽
yt Gub natoris famulus cuideduce indi illius ad flumen totum cura ina .cumbebat, domum reduectum non inis fidelicus hodia includerest itaq; noctu quae eum diem siequiita est euadit. . Hinc Gubernator dolori; Ihementia aegritudinem contrahit , dcquoties cistam ill am videbat dic re consiue rat, vice auri , quod sperarat, stercore implendum & perca
a intelligunt , mapalibus agnem Inhciunt , Dugifera in arariis,ilia..inat. boreS fruticesque caedunt, ges es grana e campis in inadoca deserunt. qui ρ minuis an & vastatis agris vlhqsti stolitudinemfacerent, in montes perfugiunt. - c in Gubernator, etsi morbo aliqualitum impedire. tur, nihil tamen propterea:intermittere quo minus' iterum Cacicum qui adhuc in vinculis stipererat, flagitando urgeret,dictitatis se ab illo tam auri summam expectare. Sed quamuis illum diu multumque omnibus machinis oppugnasse minareturques e penumero se occisurtim, ni
1uhmiho eo aurusan acciperet, Cacicus tamet, cum sibi aurum non esse affragnanima mem- masset,in eo ad eXtremum Vsque constanterper euerauit. Tandem Gu-
ζῶ, - bernatorira incensus, nisi aurum adserri siby mature procuraret, raptari se illum & canibus obhci iussurum, aperte denunciatu, Ad haec Cacicus intrepide,Mirarisse,ait, Gubernatorem adeo vaniloquum & mendac quando toties caedem ipsi minatus, reipsa nondum patrasset: Sibi qui dem imori optabilius eme,quam ita in vinculis anxiam vitam trahere. sEfidei eius crςdentem,vlixo in potestatem eius venisi cuni ab ocomiter se acceptum iri,nihil vero minus quam ita foede cruciari,speraret. Ad vi
timum addidique non posse imaginari quod genus hominum Christia ni isti essent, qui tot ac tam nefanda scelera per omnia quaecul adiissent loca ederet, mirari se quomodo tellus adeo patienter ta immanes luas alere dc ferre sustineret His,erbisGubernator perculsus& ab ingenti ira. cundia defixus in silentium mihil respondit nisi, Iure captum iti tum a se custodia Uiner vi,stiblato sal &nielle in
53쪽
RUM EX VOTO FLVENTIBUS, ΡAVLA-
tim contabescit. A Barbaris interficitur. Indis equitatus formidabilis.
N T E R has rerum vices Gubernator siex Indos sica' Milesiis Apham ad mare miserat ad quendam suum clientem, ut ab eo ballistas, clypeos, aliasque sarcinas acceptas adueherent. Illi rebus omnibus acceptis & scaphae ima
pos S, cursum auertunt, neque postea aut vili, aut de hs nuncius ullus ad Gubernatorem allatus est. Ipsiescata Pna amma,Cacicis suga ereptis myoparone non remeante,quum etiam Penuria commeatus maior pars militum fugam spectaret, anXius moe-iore&tristitia contabescebat Postreiob quum nihil iam melioris spei aut reme j stuperesset, velut amens & consili, inops in mediterranea Progredi statuit. Itaque quum militibus iter pronunciari iussisset, &Quidquid frugum supererat, quod exiguum erat, inter omnes diuisis t, inurinos aegros ad mare dimisit, ac cum ijs unum ex domesticis auis, qui Alphonsum pisanum moneret, ut simulac ad portum myoparone applicuisset, ipsum sequi maturaret. Se verb,Vt ille praeeuntem estigijs consseetari posset, crucibus per interualla disipositis itinera
IAM vero omnibus ad expeditionem accinctis, Cacicus ubi intellexit se cum alijs suis Indis dc impedimentorum parte a Gubernatine abduci onustum ludibrio atque ostentui: tantum ex ea re moerorem an mo accep)t,ut puerilem in modum crebros gemitus &planectus ederet. Tandem a Gubernatore precium pro libertate paciscens,si s blueretur,intra quatriduum magnam auri copiam pollicetur. Gubernator ei libenter vincula exemisset, nisi a familiaribus quibusdam prohibitus esset: quum illi dicerent' eum ab Indo deludi & pollicitationibus vanis laetari, ac si quatuor pra terea dies discessum differret commeatus ad iter defore. Semper illi sore sui redimendi copiam, in praesentia veros a praestarc
54쪽
4a H I s T. MN O V I I spraestare expeditos milites,hac ipsa nocte ad diripiendum eius populum mittere, Quam promissorum eius fidem opperiri. quippe ita & alimenta exercitui prouisurum, dc Indica mancipia ministerijs apta capturum. II consilium Gubernatori displicuit, metuenti videlicet ne Hispani,11MOS mitteret,eo deserto aufugerent ERGO iter ingredimur, vixque e tabernaculis egressi eramus Quum praesagiens ego, quid nobis tandem fieret, Hispanum quendam his verbis affatus sum: Nos ad lanienam proficiscimur. Ille vero minirespondens: Tu, inquit, Vnus eorum es, qui volebamus isti Velinuito Principatum unum acquirere. Quum quinque aut sex dierum iter emensi per stivas & montes essemus, nullo humani cultus vestigio nec tugurio reperto: atque inter caeteros montem Vnum superastemus Xv. millia. pass. admodum in altitudinem, in descensa abruptum, adeo in1- ouis & arrectis faxis, ut virgulta & radices arborum circa eminenteS 1aepe retinere necesse esset, ne fallenae instabili gradu an pr ceps deuolueremur: tandem ad ingentem amnem peruenimuS ,&adeIUS ripam calaSalio uot desertas inuenimus, quas Venatoribus hospitium praebere consueuisset, repertis intus ossibus & capitibus certiorum, tignum alIorum-oue animalium, coniecimus Ibi Gubernator biduum moratus, ac re-ore1 αραμ perta magna copia eorum fructuum quos Vulgo M ei ret tδ nropter eximum flumen multis eluscemodi radiCybuS qu.
Hispaniola eae , ex quibus conficitur secundarius ille panis quem CaZabi vocant: optimi tamen illis saporis & quae sub prunis inc'ctae Romachum non laederent his, inquam alimentis repertis strenue famam ex-
y'vLTERIVS progressi post triduum in bivium incidimus: quum',
hs . ---ώ Gubernator in eo Viarum diuortio haereret utram eligeret dubius, Indu :ὶ Vnum ex ijs quos siecum captiuos ducebat,Interrogat, V ira CertIUS rect -- sis ue ad ali aciem Indorum pagum serre . Is quum id nescire respona rus et Gubernator eum ab Athiopicis suis mancipijs abstrahi ad capitale supplicium iubet. Illi eum, ut erat imperatum, Iugulant, dicendo, M los homines hunc in modum tractari. Quum idem a Cacico percontatus esset, dixissetque & ille se nesseire: ab AEthiopi ous corripi homInem,& alterius exemeso interfici iubet. Ille Vbi eos tendere, adsie vIdet, de Dosito Quod ferebat onere caput marabili cum tolerantia ad mortem inclinati Barbari hominis constantia victus Gubernator, poenam et ieremittere & vitam concedere, d Xyr- . Eo loco tres His ani fame adeo debilitati ut stare non possent, relictu nostea ab Indis trucidati siunt. Sub eius diei vesiperam Gubernator ammaduersio nobis nihil ad vescendum stuperesse, quum eorum alimentorum duae ipse reliqua haberet, nihil cuiquam impertiri vellet, canes
mact ri & inter omnes diuidi iubet. Ego tamen partem meam paulo ost alteri dedi, quod ex illis carnibus vermes effervescerent. Inde Guernatorem adii, sperans sore,ut aliquid ab eo obtinerem sed ille me in
55쪽
L I B E R I l. 43 radices arborum delegans,ijs me vesci iussit. Itaque Hispanis quidam ebresponi cum aliis audito, Domine Gubernator, inquit,quando prosperae & aduerta fortunae sortem nobiscum subire non vis, solus bellum gerito His verbis Gubernator, simul tribunorum precibus, permotus, etsi malesibenter,casei trilibrem quadram in triginta quatuor partes dis sectam inter omnes distribuit: ita Vesperam illam Vtcunque tirans egita
EADEM illa nocte Gubernator coquo suo mandauerat ut frustum unum suillae carnis coqueret : quumque excubiarum agendarum circa gallicinium meae vices essent, illac sorte praeteriens, ad ignem accedo. ubi quum dormientes omnes & sepitos offendissem,arreptum con
festim lignum cultello exacuo, demersiumque in ollam veruculum illud ligneum in suillam defigo: extraho, & in peram meam recondo.MOX ad stationem meam & vigilias reuertor, multo laetior quam si in ingentem aliquem thesaurum incidissem. Gubernator Vtre ciuit, quamquam admodulli iratus, nihil tamen grauius eloquutus est quam,Scilicet id tem pus esse ollae sine custodia relinquendae: ego vero valedicens radicibus arborum, suillam comedi, etsi paulo salsior esset. BID VO inde quum ad syluam quandam peruenissemus, in ipso ingressu Indum repente conspicimus pone arborem stantem. Speculator is erat, qui simul ut nos animaduertit, mirabili pedum pernicitate ceruu aequans, ad prouinciae regulum aduentum nostrum significatum abiit. Itaque sequentis diei summo mane Indorum agmen repente in nos ingruit. Forte Gubernator illa hora naturae requisitis parens, ab ea parte e-hi rat qua hostes aduenere:itaque primus ab illis interfectus est.Illi fac' o vita terius gradu, horrendis cum clamoribus, terribili strepitu buccinis de tympanis excitato, Omnes purpureo & nigro distincti corpora, pennicque com cantibus insignes,& monilibus ac torquibus colla circumdati
qui mos bella ineuntibus Indis est tumultuo in nos crumpunt. EGO quum ensem & clypeum arripere vellem, ad galeam cuius dam commilitonis mei offendi, quam sub soli)s latentem ille accipere
non meminerat: cam casu ita repertam capiti meo impono: atque eius
quidem praestidio, per Dei gratiam, illius praesi, discrimini ereptus sum.
Quum enim nos Indi lapidum nimbo obruerent, eam gale am crebris ictibus adeo signarunt, ut fabrili malleo contusam diceres. inum utrinque semi quadrantis horae spatio aequo fere marte pugnatum esset, tandem multis intersectis Indis, ceteri terga Vertere. 1,ὸ vi δε n; Sed quum recentes alij subsidio sessis venirent, nouus de inte sp νηηniuria.
gro labor nobis obijci: & nostrum magna pars inedia magis quam praelii labore consecti, furentiumque hostium tantae multitudini ima pares,breui saxis sudibusque mactati,&palmeis contis in utrumque latus transiuerberati sunt.
56쪽
Ipsequum Tribuni nostri lateri haerens, eum λο percussum extras luam & moribundum ad terram collabentem vidissem , iam silus post arborem delitui. Ibi quum recenti clade confusus & consilη plane inops starem, duo Hispani cruore oppleti ad me veniunt, & , Quid hic
facis Mediolane, aiunt: quando nostri Omnes Occubuerunt, quin iter qua Venimus retexentes Vitae nostrae consulimus 3 Progredior ipse & alij, ac per medium viginti quinque amplius Indorum agmen erumpimus. Omnes h reguli aut primores erant, quibus lancea tantum in
manu erat, amictus nodo ex humeriS dependens: corpora, Vt caeteris,
nullis coloribus picta. Eorum unus telum mihi in guttur adigit: sed irrito iectu ob thoracem bombyce suffultum quo indutus eram. Tan, dem euadimus, nec procul inde in vertice montis sacerdotem nostrum reperimus, qui eb cum duobus militibus sub initium pugnae ausu-
D VABVS indepbst horis Alphonsum Pisanum tribunum militum
obuium habemus, qui cum viginti quatuor Hispanis Gubernatorem vestigi)s persequebatur. Inter haec amplius centum Indi necopinanti bus nobis superueniunt, gladijs, clypeis & ballistis, quas nostris eripuerant, armati: cjrcumfusique laltando ac tripudiando ex ijs nonnulli Hispanica lingua clamabant, Accipe aurum, Christiane, accipe au- -ηn rum. Vbi tamen nos haud spernendo numero esse Viderunt, terga
NOS inde intolerandis cum laboribus & periculis vix tandem ad mare erepsimus: duo illi Hispani, qui mecum praelio excesserant, quum propter Vulnera viae laborem ferre non possent, fessi ad radices montis cuiusdam stabstitere. Venere postea duo adolescentes, qui in ijs sylvis, ubi proelium commissum fuerat, tamdiu delituerant, donec Indi abhssent.
Egressi referebant se rei praesentis intuitu comperisse, Indos caput, pedes oc manus Gubernatoris truncatas , simulque duorum AEthio pum, extulisse, ceteros spoli tos nudat uesque in praeterlabens illac flu entum abiecisse: atque omnes manubias & spolia legisse praeter sapo nem & oleum. E nostris XXX1111. Hispani & duo δε thiopes cecidere, sextantum si aperfuimus: ex hostibus multo plures caesi sunt. V AT V OR ferme millia Indorum erant in acie, quantum aesti mari potuit: ignaui tamen illi & timidi adeo, Vt si quatuor tantum e i. f. , quOShabuistic mus, numquam nos illi aggredi ausi essent. Indi enim ferocissimum illud animal vehementius formidant 'quam omnia Hi- ὸ quis su ς- spanorum arma: neque illud occultum habent, imb palam dicunt non Christianorum virtute, non armis,tormentis,hastis, gladijs aut ballistis, , se victos & subaei os esse, sed equorum ferocia & furore perterritos. Idque adeo experientia ipsa & praesens rerum effectus docet. Quaecunque enim loca pedestres adiereHispani,qub equi penetrare non potuerunt,in
ijs semper ab Indis viciti sunt. In
57쪽
LT BER II. ἰIN Mexico quidem, cum primum ea prouincia ab Hispanis tentata est, hominem equo insiidentem unicum & indiscretum animal esse In di vulgo credebant.
INDIS Occid. v que adeo λrmidabiles sunt equi,ut & molossi,quum videlicet metuant ne ab illis vorentur , nille eorum pedites a tribus equitibus an iugam vertantur. Relat Nun.Gusinan.occupatam a Ferdinando Cortesio Mericaniam prouinciam , Barbari duum praetereuntes illac Hispanos equites honorifice exciperent'; tiim maximam cutandis eorum equis diligentiam studium4ue, adhibebant. Primum enim, ingenti hydria plena adueequo adposita, non vulgari pabulo sed ΜωZio cum viridi tumsicco implebant maesepe, mox equili multa fierba constrato, rosias desi er&alios flores spargebant idque non tam beneuolentia quam metu, quem iam inde ab initio conceperant , quum a cortesio domiti iugum acciperecoacti fuerant : cuius m ipsi prmipuam cautam equis magis quam Hispanis
58쪽
Ferdi. Sotti & Pamph. Naiiaraeg infaustae ea editibiae Fetadi. Cortes' in Mexicanos saeuitia dc perfidia. γ
Α p. XIII. A M ex bis quae diximus possunt Lectores
quo antrino consili re Indicas eas gerites stibactas Hispani subiimperium egerint. feresn Historijs quas edidere, virtutes suas laudibris in coelum ferat scribantquese assidue in illis terriε pro Christiana fide pu- A gnasse: res tameti ipsa perspicue demonstrat eos, in illis maxime prouinciis, la auaritia incensos tot expeditiones & bella suscepisse . Id verum esse argumento si Praesed forum & Gubernatorum,
qui eo traiecerunt,varietas. VbicRnque enim aurum de Opes non inu nere,ibi morari noluerunt. Eius rei exempla aliquot afferam. h. ...shil. hi P RIM V M Antonius Sedegnus sinum Parien1em inuectus cum ana ες ditiqiηθη- plius septingentis Hispanis, & auri famam sequutus, postquam diuem fas prouincias per triennium peruagatus, diuitias pro spe ac cupiditate sua non reperit , ibi habitare noluit. Ad eXircinum aduersia valetudine correptus breui desperatione magis quam morbo extinctus est: dc extato militum numero quos secum circumduxerat quinquaginta quinque tantum ad sinum regressi sunt.
FERDINANDVS Sotius cum quingentis Hispanis ini Noa
ridam cum imperio & Gubernatoris titulo missus est. Haec prouincia a Ioanne Pontio Legionensi primum inuenta erat: eoque nomine ab eo insignita, quod eb Resurrectionis die appulisset, quem vulgo Pascha floridum appellant. At Sotius simul ut prouinciam attigit, per varia loca discurrere, & incertis vagari sedibus, quum pro certo haberet se ingentes gazas & thesauros reperturum. Ita oberranti quum aliquot Indi
59쪽
quot Indi aureis bullis redimiti occurrissent,scitatusque esset unde auru sumeret:responderiit se ex longinquis regionib petere. Ille ratus eos ita dicere ut eum finib.suis aicerent,iam satis gnaros quid Christiani per eas oras quaesitum irent : cruciare aliquos coepit,& tormentis fateri subigere ubinam aurariae essent. Inter alia tauitiae exempla ab eo edita hoc unum insigne est. Quindecim Cacicos captos iam in potestate habebat: nisi lota cum unde aurum sumerent, indicarent, minatur se omnes crematurum: miseri illi metu mortis oblato consternati, securi de facilitate credentis :nec quid dicerent satis scientes, promittunt se inisa octiduum in eum locum deducturos unde aurum magna copia sumeret. Iam duodecim dierum iter peregerant, nec ullum auri vestigium aut indicium exstabat, Itaque elusiis Gubernator dc multum indignatus , truncatos manibus
dimittit. HAVD ita multo pbst quum unus ex principibus eius prouinciae re
gulis ad Gubernatorem visendum venisset, munera ei Psittacos duos δίcristas pennatas afferens, sciscitatus ex eo est, quis csset, Unde domo, quidve qu*rens venisset in eas terras, tot ac tam foeda facinora perpe
trans. Gubernator per interpretem respondet, id quod fere ath omnes duces &Praefecti, Se Christianum esse, Filium Dei, creatoris coeli & te rae: venisse eo ut diuinae ipsius legis notitia eas gentes imbueret. Ad haec regulus: Si Deus tuus inquit iubet ut alienas terras latrocinando, urendo,trucidando,nec ullum sceleris genus praetermittendo,peranabules,tibi mature denunciamus,fieri non posse ut vel ei vel ipsius legi credamus. Hoc responso repercussus Gubernator abhi,&modo in hanc modo in eam partem errans, spe ditissimae alicuius fodinae reperiendae omissa condendae coloniae cura, quinto demum anno sanguinis profluuio pe rij t. Ita miser vitam pariterdi auri sitim amisit, & quicquid e regia Atta balipae Peruant principis gaza manubiarum collegerat. PAMPHILUS Naruaeet cum sexcentis Hispanis ad fluuium palma rum tendens qui in eadem Floridae ora,centum millibus passuum septetrionaliorPanuco est cum dimidia parte exercitus in litus ignotum e gressus: postquam ab , se appulsum,periti alicuius naucleri penuria, qua quo sperabat, intellexit, neque ibi ullum auri specimen inuenit : Colotaniam instituere neglexit. Interea quum ad vestigandum fluuium palamarum naues& alteram militum partem misisset, ingenti infortunio ictus est. Naues tempestate ad prominentia litorum et ita: Hispani prope omnes,hausti sues ibus:pauci aliquot eiecti in litus,aliquot annos percas oras latitabundi oberrarunt. Ad extremu , duodecim ex ijs fame in rabiem versi,alij alios morsu dilacerarunt. Deniq, e sexcetis illis Hisp.quos duxerat,vix dece reduces annotati fiant. Isti cum Mexicum peruenistent, publice dicebat se in virorum tantum ora insumantes,plurimos sanasse, dc,quod maius,qtres mortuos reuocasse ad vitam.Sed mihi,quae , no scat eorum sanctitas: ego facilius crediderim necatos ab illis quatuor vivos quam vel dimidium mortuum suscitatum.
Bigione ob Η 'u' norum scelera abhorrent Iaaritu merces. Pamph. Mar et expeditio ad Flor. Palmarum.
60쪽
8 N I S T. N O V I o R A I sIAM quid dicemus de Ferdinando Cortesio 3 qui quum nouam
Hispaniam subigeret, ubi inexi cum regis ipsius siridiate ac voluntate ingressus est: atque inde frangendis Pamphili Naruaeg conatibus ob viam ire necesse haberet qui cum nongentis Hispanis ad Verae cru- νε- tipem c1s coloniam appulerat :ue Didaci Velasquis Ciubae insulse praesecti missu& mandato ,ut eum opprimeret Vel expelleret e prouincia, quod Velas qui rerum a se ipsius auspiciis gestarum & nuper inuentae orae rationem non reddidisset, ut legatum par erat a summo Praefecto ad eam ipsam rem suscipiendam missum quum, inquam, ipsum Cortesium fam- philo aduentanti occurrere oporteret, Moico egrediens Petro Alvarado tribun milit.cum ducentis & quinquaginta Hispanis praesidium ciuitatis & collectarum manuplarum custodiam committit.
QVVM sorte incidisset, ut plures Indi&plebeiis perri isti nobiles,
festo quodam ipsis die, canentes carmina cum tripudi)s & sollenni suatatu per Urbena irent, accurrunt ad pompae celebris spectaculum Hispani. Ibi simulac auro &varijs monilibus fulgentes ciues conspicati sunt, victi effr ni auaritia milites, victus & ipse Aluaradus, pudore omni pecfundato, hostili rabie in pompam irruunt & turbam ines mem pro-z. a se miscue caedentes, multis vulneratis, multis intersectis, omnes omni is Flum. bus illis ornamentis spoliant. Sed mox ab Indis tam indigno facinore ad rebellionem & ultionem accensis, maxima pars eorum Hispanorum c fa est. HIC parum laetus nuncius ad Cortesium allatus, eum, debellato pamphilo, Mexi cum propere reuerti coegit: unde breui, non sine maxima Hispanorum clade, ab Indis ciectus est. illi postquam Montegumam rege ipsi suum , qui Cortesὴ partes fouebat, lapide grauiter ictum intera fecissent, regem alium nomine Qualcimoc creant. Cortesius postea multis exhaustis laboribus, multisque subae his populis , nouo Hispanorum subsidio auctus, ingens indorum agmen secum trahens, Mexicum obsidione cingit, & tertio demum mense urbe . potitur. Eminebat inter ceteri, summa militum alacritas, pro certo habentium his iunip aue se ingentibus thesauris diutinam auri famam abunde expleturos. Sedra uestis. latantes eorum cupiditates Barbari clusere. Illi enim omne aurum atagentumque ex publico priuatoque collatum, de erata urbis tutela, in lacum, in quo urbs sita est, proiecerant. Itaque Hispani spe irrita confusi frendentes, plerosque ciuium ira in radiem versa, torquere crudeliter incipiunt, subinde quaerentes φbinam aurum esset. Sed illos, non verbera,non ignes squamquam multi inter diuel ψres exspirarent, aut dissolutis membris mutilarentur) peruiacere quin cbnstanter se scire negarent.