장음표시 사용
81쪽
ribus ex aequo sere participant. Itaque negotiantur mercatusque &contractus inuicem exercent. Ac plerique eorum arteS etlara mech
nicas didicere. sunt enim inter eos fabri materiai ij, carpentarij, pictOIeS, aurifices , aliarumque opifices artium: & hos Hispani quondam in seruiths habebant, eosque sere emtos varia opificia docuerant : sed quum heri ipsi aliquod laboris sui pr mium dc fructum ex eorum opera decerpere vellent, tum in libertatem restituti stunt. Q y O TI D IE venalitia sua fora& mercatus exercere consuetauerunt merces, fere sunt esculenta&poculenta, qualia sal, pisces, fructus, cucurbitae, battatae, incocti cum ramis ficus indigenae, & ex ijs facta potio ita scite & honeste mista, ut solus eius conspectus nauseam
mihi cieret. . . - tPraeterea gospio, penulis,interulis , cristis pennaceis alijsque eius cemodi, commercia inter se agitant.1 P E T R V S Aluaradus, ut Francisci delos-Couos, qui a secretis & intimus coniliorum Caesarierat, gratiam & fauorem quaereret, duarum simulsororum incesto matrimonio semet polluit,idque permissu &indulgentia Ρapae. Gomara Historiar. yn.lib. .cap.IOP.
82쪽
Vinum o Te rum apud Indos rara Ocara.
Indi legendi ct scribendi usum
COLOR, VINUM ET FERRUM IN PRECIO HA
bentia Legendi & scribendi in nostris peritiam mirantur. Hispanthum iugum excutere
VOD ad colorem indicarum gentium attinet, in uniuersum fere cereo auii buxeo, & susco seu rauo quam alteri propior est: omniumque quoscumque in amplissimis illis prouincijs videre mihi licuit,pulcherrimi sunt Pariensis sinus accolae & Valentiolae prouinciae indigenae: ij nempe qui in mediterraneis
opaca montium incolunt. Cuius rei causam eam esse arbitror quod ea loca minus solis Vapore torreantur quam plana. siquidem maritimae orae accolς subfusco,& velut carnis ile flagranti amabuste, colore sunt. CETERUM omnium rerum quas Hispani in Indiam transtuletarunt nulla Indis gratior accepti uerque extitit quam vinum: & qua ouam ipsi e Maigio atque alijs rebus factitia vina'potus moliantur,uti mora diximus, vulgo tamen dicunt non ita ijs quae apti faciunt, vivis au vires vigoremque animi, res reati spiritus, Ventrem excalefieri, nec simianos ita Llces suautaque conciliati, ut illo Castellae. irisios inlatum carum habuerunt: quum nihil sere olim fabricarenturmaeter aeneas secures,&cultelloSE siilice. Sed stuper omnia moster legendi & scribendi usius andis miraculo fuit. Itaque quum Hispani literas Indis ad aliquem perserendas dabant, nusquam cogitamo assequi pol rant, qua ratione charta alba nigro distincta eloqui posset. CETERUM omnium mitium ac prouinciarum in quas Hispanisus Aas thodie imperium obtinent, frequentissimae & hominumulatitudine abundantissimae,hae sunt,Noua Hi,ania,& ab ea Iucata,Guata
83쪽
LIBER P O R RO quum nouum illum orbem quatuordecim annorum spatio, ut supra dixi, perlustrauerim,ac legerim Historias quas Hispani de rebus a se in illis regionibus gestis de suis aduersus Indos victorijs scripse---risnrunt: plerisque in rebus illos laudibus suis enarrandis modum egressos
Iuille exploratum ac compertum habeo. Atque In eo maXIme, quum
iactant se sium ma laude esse dignos, quod omnes a se subiectos in India sb.M ,. mp. populos conuerterint, & Christianos fecerint. quod quum dicunt,illos gςη- q. yli. nempe populos a se factos esse Christianos,perinde esse videtur ac siquis, exempli gratia, licat,Panem a pistore bene esse coctum Attamen quum Christi Domini nostri&seruatoris doctrinam attente considero : equi dem comperio plurimum interesse inter nudum nomen, & rem ipsam: id est, Christiani tantum nomen gerere,& Christianum reipsa esse,iate inter se differre. QS O magis id credamus, vel Barbaros ipsbs ea de re sententiam ferentes audire operae praetium est. Nam in pertiano regno allisque mul- peruant m ' λ iis locis, quantumuis Hispani passim vulgarint se Christianos esse, Dei 8 ipsius & parentis coelestis filios: tamen ob intoleranda saeuitiae exempla quae aduersus Indos ediderunt, nulla ratione umquam effici aut extor- queri potuit ut id nomen Hispanis tribuere & agnostere vellent.Ea ni mirum gens multo acriore ac selertiore iudicio quam quaelibet aliae Hispanis subiectae dotata est.
Mexicani quidem & finitimi alij populi, ex quo Hispani primum
in eas terras transgressi Christianos se esse dixerunt, eos quoque &ipsi semper ex eo hoc nomine nuncuparunt. Id vero ut faterentnr & dicerent, nunaquam ad duci potuere Peruant, sicuti ante dictum,&suo Ioco fusius exponetur.
A R E,quum extra controuersiam sit quamlibet nationem peregrinae gentis imperio sibiectam si semet in libertatem vindicare possit t. - id vero cupidissime & sine ulla dubitatione facturam: ita Indi haudubie,
Mexicani praesertim, assidue dissimulantes excupant, sedulb semper aspectantes an selitae naues ex Hispania veniant.
Ac siquid casu Hispaniae insortunij accideret,sicuti fieri potest quippe
Imperia omniaqxiantumuis magna & potentia, Omnes genteS, populi , ciuitates & regna, humanorum casuum varietati atque inconstan- tiae, quam Vulgo Fortunam Vocant, obnoxia esse in perspicuo est si clades inquam aliqua memorabilis Hispaniam affligeret, nec naues commeare in Indiam possent, ut solent: uniuersia quam late patet India , iugo excusso, rebellaret, atque omnibus Hispanis mactatis solleniae agitaret epulum : atque , ut a quibusdam monachis
84쪽
Ins Gallorum in Indiam expedito- nempe piant,ptab Hispanis libarentur.
accepi, illi ipsi Fratres primi omnium funebre istud conuiuium suo sanguine imbuerent, quod peruersis indigenarum moribus perpetuo
ID verum esse unius rei exemplo probasse sitfficiet. Anno millesimo, quingentesimo, quinquagesimo tertio, quum Gualtimatae ccsem, eo ipi tempore quo Galli cum Hispanis bellu i gerebant: nec Ob metum piratarum, per omnem eam oram spatio quatuordecim mensium appulis sient vllae naues, praeter phaselos duos Galeones vulgo vocitant) Aluari Bagani, quorum alter ad Nomen dei, alter ad Villam- riccam, Nouae Hispaniae portum, applicuerat: iam Hispan rum animos vehemens formido incesserat, ne Indi ad res novandas spectarent, quod iam ex Mauris audiuissent Gallos cum Hispanis bellum gerere, multaque iam illis damna intulisse Ipse quidem per eosdem hosce dies, quum in eo loco quem Albmolongam vocant, mulo infra Gualtimatam, ubi quondam sita erat vetus Gualtimata, cum quibusdam Indis colloquerer: iciscitari ex me unus coepit, An Galli haberent equos, & ea quae iaciunt Tau Tau, quuvellet quaerere an Gallis essent bombardae, nec posset. Tum ego excipiens, Habent vero, inquam. Ibi ille suspirium imo pectore petitum ducere: & Deo notum est quid tum haberet in
votis. Certe, tametsi monachorum assiduis vocibus illorum aures cimcumsonent, monentium nequid nouare aut m ouere aggrediantur,quia
videlicet Caesar e Castella innumeram vim Christianorum aduersus ipses emissurus esset, a quibus multo inclementius, quam ant 'Vmquam, haberentur: attamen ne his quidem toties iteratis 3c inculcatis minis impediantur, si idonea & Opportuna occasio sese obtulerit, quo minus omnes Hispanos e suis snibus si modo possint, ρο-
1 INDIS principio persuasio erat, epistola, quas Hispani mutuo ad amicos mi terent , animatas esse & loqui. Cuius rei lepidam historiam narrat Gomara. Mittebat Hispanus quidam ad amicum duodecim Ηutlas id est, cuniculos Indiae Occidentalis peculiares ) a s, ne. aestu corrumperentur. Indum qui deserebat, quum vel obdormijsset fessus de via, vel interquiesset, diutius morantem in itinere fameS co ripit: tres Hutias absumit. Reuertitur, litteras ab amico illo ad herum referens, quibus ille de nouem Hulijs ad te missas gratias amico agebat. Hispanus perlectis literis irascitur servo: ille duodecim reddidisse assirmat. Sed quum epistolae indicio proderetur, rubore perfustis verum apexit, & si1os ea de re populares commonefacit, ut sibi a solijs & chartis eiuscemodi loquacibus cauerent.
85쪽
venissem, verba & sententias aliquas ut sermoni eorum assuescerem, scribebam, easoue mox coram ipsisi legebam. Illi, praestigias id esse rati, inuicem his verbis alij alios' loque hantur: Non mirumistussi qui heri nevitum quide verbum idiomatis noth i callebat, nunc vi&ope huius chartae , quae illuminodia eloqui dota ita perite eas are via nobis intelligant Z Nauig. Brasil. c . Io.
inde libri prodidere. Iuri emus quidam Norales, Darienentam praetor urbanus, ad Repem Catholicum scribens,inter alia retulit, Ad se adductum Indum quendam, qui ab heroti erat ex interioribus Continentis terris Verius occidentem. Is legentem aliquando litteras Praetorem conspicatus, mirabundus accurrit ut videret: dixitque Patronum suum & pol pulares etiam libros habere , sed e folijs arborum simul consutis compactos ,cu- iusmodi a Cortelio e colluacana in Hispaniam missi sunt.
Petri Mart. Mediolan. Ocean. dec. tertio lib.1o.
86쪽
IUDICES. SACERDOTES ET MONACHI IN
In a Occid. auaritiae dediti. Indi Hispanorum cόhsiuetudine deteriores fiunt,&Christ. religionem ludi brio habent.
MN IV M eius gentis rerum,quas maxime in India laboraui ut scirem, id imprimis intelligere conatus sum, quid nimirum de Fide nostra illi sentiant. Itaque
quaecumque ea de re tum ex publicis Monachorum dc sacerdotum quorundam sermonibus didici, tum ex ijs quae ipse Midi ab ipsismet Indis audiui,ea nunc e ponere Opera precium duco: ut Le stores inde sibi subahciant, quantum mala nostra operaexemplaque scandalorum apud illos pariant. Prudentes vero ac sobrios Lectores ante omnia rogo Ut sequum huc & attentum animum diffisant, sciantque se vere aurea di staiententiasque in primis memorabiles summaque admiratione dignas
INDORVM plerique ac potissimum Regulorum & principum flij, qui legere dc scribere didicerunt, atque adeo Praecepta ipsa Dei,i quq
bona esse fatentur, idcirco plurimum mirantur nos ip1bs a quibus Effc Barbarisiument habent,ea non Obseruare,&vulgb ita loquuntur: HEVS tu Christia-iniosci 4 ς ne, Vetat Deus nequis per nomen suum in vanum iuret:at tu omni&o reis quidem leuissima de causia, assidue iuras & peieras. Iubet Deus ne fal
nabor eos sum testimonium dicamus: vos vero Christiani nihil fere aliud facitis, ,, &alij aliis detrahitis & maledicitis. Iubet Deus ut proximum tuum tami, quam teipsum diligas:eique sua debita remittas, ut tua tibimetipsi condonari vis: Vos vero plane contra facitis. nam & a vobis male tractantur,i qui minus opibus valent,& siquis quid debeat vobis,vos eum in vincula trahendum &coni j ciendum curatis:ac quanquam facultatibus care si tamen ut persoluat urgetis,& rigide aesJestrum exigitis. Si inter vos sit D pauper aliquis Christianus,ne de vestris facultatibus illi erogetis,remittitis eum ad casses nostras,ut ei eleemosynam largiamur.
87쪽
LIBER I l. 73S V N Τ praeterea etiam Indi,qui immodicam auaritiam nostram &furiosam cupiditatem pert si, aureum numisma aut bracteam in ma- ais=- ὸuis,h; nus capiant & dicant: EN Deum Christianorum:propter hoc e Castella am Chri tiaue in terras nostras venere: propter hoc nos subegerunt, vexarunt, pro ma-cipiis vendiderunt, & multa in nos nefanda ediderunt: propter hoc bel la S praelia inter se agitant, & alij alios mutuo interimun t:propter hoc perpetuo inquieti, alea ludunt, blasphemant, diris se devovent, litigant, surantur,alij aliorum uxores rapiunt. denique huius gratia nullum sceleris aut libidinis genus praetermittunt. 1 il PSE sacerdotem cognoui, Gualtimalens episcopo inprimis acceptum, qui per illos Indiae pagos venale vinum circumserens squam quarii id Praesidum & Gubernatorum edictis prohibitum esset breuiore quam sex mensium spatio viginti uinuue millia Regalium lucratus esset. Sunt praeterea monachi qui palam & interdiu ea flagitia commiristunt, quae alios vel noctu perpetrare puduerit. De vitiosis, non de probis . hic loquor: quamquam etiam Franciscanus quidam publice clamaret,
nec sacerdotem, nec monachum, neque episcopum in tota India ullum existere viri boni nomine dignu.Quappe omnes se dedere auaritiae, at, que ubi Indos diuith s abundare intelligerent, eb Omnes confluere cerutatim. ubi vero inopes essent, ea loca omnes fugere. Monychus ille, quum baisisSan petri esset, Capitis Fondurensis urbe, proximum nauium traiectum cxspectans, ut in Hispaniam transmitteret: propter haec verba, Superioris sit mandato, captus & Guatimatam abductus est . Ipse quoque facerdotes inter se confabulantes & profitentes audiuisse me memini, Sed ad questu faciendum, non alia ob causam, ex Hispania in Indiam traiecissE. .. . NVNC quod ex monacho quodam, quum Comataguae essem, auditum habeo, reseram. Is mihi retulit cognitum a se Indum reguli cu
iusdam filium, acutissimi ingeni, hominem, qui quum adolescens in ludum itaret, ibique legere ac scribere disceret, nemo erat qui non existi
maret eum ita virtute ac doctrina praestantem inde euasurum, ut ceteris viis exemplo preiret. Sed ut trigesimum aetatis annum attigit, contra quam omnes exspectarent, inde impurus, nequam & sceleratus, rediit.
Interrogatus cur e bono improbus euasisset: Ex quo inquit Christia nus stim factus, per Dei nomen iurare, per Crucem, & per verb sancti Euangelii: ac per Dei vitam blasphemare didici: eumque abnego, nec is credo. Aleari praeterea didici,& verum numquam eloqui: ensem insu- ,, permihi comparaui ad ciendas rixas: denique, ut plane ritu Christiano- ,, rumuiuam, nihil iam mihi praeter coucubinam deest, quam breui me
O D mihi ipsi usuuenit, commemorabor Reprehenderam rte Indurn aleae & blasphemiis deditum. Ille mihi conses im:Nos inquit , ex vobis ipsis haecexempla Adicimus. Ac certe qui ita4lagitioso riuunt Indi, ex ijs fere fiant, qui apud nonnullos Hispanos educati, quibus nullum studium est, Naeterquam alea ludere, 'blasphemare,
88쪽
do eius emodialia facere , domestica consuetudine eorum moribus fa- cillime assueverunt. Atque haec sere sunt miracula & prodigia, quae Hispani apud Indos edidere. christi stimum M V L Ti praeterea Indi ath reperiuritur,quos si interroges, An Chri- Epistopum signaculo Crucis c rum faciem signasse &benedicti otieni suam ipsis impertiuisse: se tem-
plum aedificasse, atque intus A. Mariae imaginem collocasse, postremo campanam comparasse. l Forte aliquando ipse quum ab Indo sciscitatus essem,An Christianus esset: tum ille, Num tu vis me ,inquit, per decem D aut duodecim annos eruum esse Episcopi,& curare suam mulam ΤALII eadem de re interrogati dicunt, Sibi quater aut quinquies cxput aqua a sacerdote conspersium. Isti tales, simul ut sacerdotem alique
aut monachum venientem conspiciunt, tum confestim obuiam accuta
,, rentes, Pater,inquiunt,irrorate mihi caput aqua,quia volo esse Christi,nus, etiamsi iam alias baptiZatus fuero. Ita initio ab uno facto,cetera plebs quo pergat ignara, Vniuersa concurrit. Id sere usuuenit ijs locis ubi Indi pauci & pauperes sunt, dc inter quos nulli nec sacerdotes nec Fr tres resident. Ceterum inter monachos nonnulli etiam reperti sunt .qui istos baptisare nollent,quum dicerent, Perinde esse diadum baptisare, ut
brutum aliquod animal. Alij e Castella in Indiam transgressi, ibique moribus de exemplis tum Hispanorum tum Indorum inspectis, virosique pariter miserantes,retro in Hispaniam ad sua coenobia reuersi sunt.
QV O D facile inter omnes constat, omnium prope Indorum Occid. maxime ab hum nitate alieni sunt Brasilienses barbari. Quae tamen sit eorum de Deo notio, quae laudum &praeceptorum Dei admiratio, ex Lerio nostro cognoscere operae precium est. Is ergo de T uoupinambouitiis Americae gente agens,ita scribit: IN T E R cetera, inquit dicebamus itulis nos credere in unum Deum,creatorem coeli & terrae,qui ut orbem &quaecunq; iri eo sunt,
condidit sera omnia pro arbit io gubern M. Illi ubi haec audierant, alii alios intuentes,&in hanc vocem quae admirationis nota ipsis familiaris est) erumpentes, defixi & stupefacti haerebant. Et paulo post: mim forte cuiquando inquit, malijs Gallis aliquot in quodain
barbarorium pago elem, incaremin ipsi appellant & in aperto ac propatulo coenaremus: coh- fluentes Barbati eius vici incolae, maiores natu praeserum, cum multis beneuolentiae signis, o Muinfusi, nequeuel nainimo Verbo dicentes interfati,nosattente & tacite intuebantur. bonec peracto conuiuio, magno natu quidam, quum obseruasset nos ab hymno cibum a
4p1catbs,hymiab quoque ccisam clausisse,accedens, itainfit Qvid sibi vult hic ritus quo vos modo usi estis.quum seblatis pileis onan , praeter unum qui loqfieretur, silentium tenuistis Ad quem perunctat eg oratio quam ille habuit 3 vestrumne praesentium adaliquem: an ad absentium3 I B. I ego opportu ς Oblatam eam occasionem arripiens, ut apud eos de vero Dei cultu loquetier: quum praeter eius papi amplitudinem & frequentiam, Barbaros etiam ilito atteii torritin maduerteresti: rogare Interpretem npstru visiais verbis, meum illis sermo-men, qu ad cap te ipsi possensiexplicaret. ruina quaestione senis exorsus, Preces nostras ad D eum dirigi resposidi: eumque, etsi sub ipsius conspectum non caderet, non tantum liquidea diuisse nQs,*deuginqpis quid pQ oxς occultrim haberemus, id perspicue cognoscere. Inde ad Crea stinem mundi delapsius ', inprimis labotaui ut docerem, hominem horitissimum inter Deutura; 4 o esse conditum', ut eo itia is celebrandae opificis sui gloriae studeat.' Ac nos quidem, quoc ipsumetaorem infinitis periculis longissimae nauigationis in tym v/sto mari: xip eiusdemquespc fretos, ab qmni prorsus Aignan metu Daemonem ita appellant,agnusubinde Vexa' tur tum in hac tum in Ventura vita esse liberos. Quare si Ca .aabum suctumnmposturas,&barbarum mandendae humanae carnis morem,abhcere vellet,
89쪽
eadem prorsus Dei dona consequuturos, quae nos habere cernerent. Multa praeterea de humani generis labe ac ruina,vt eorum animos ad Christum praeparemus sibi ecimus: quoad eius fieri potuit accommodatis ad eorum captum rationibus & exemplis, quae in praesens fusius exequi super edeo. Illi cum nos ingenti cum admiratione duas amplius horas perattente auscultassent: tum unus ex ijs autoritate&aetate grauis,in hunc modum disseruit: MIRA equidem,optima&nobis non ante audita,hic dixistis. Ac vestra quidem oratio mihi in memoriam redigit,quae nobis saepe auos nostros narrantes audiuimus: Nempe iam inde a priscis temporibus & tam multis abhinc Lunis quot iam meminisse non possumus squippe illi Lunarum numero aut vicibus,non mensibus atque annis,temporum sp/tia definiunt)venis se in has terras quendam Mair id est Gallum,seu quallibet alia e gente aduenam vestro more vestitum & barbatum. Atque eum,v t ipsos si1b Dei vestri obsequium duceret, eadem orati Oile apud eos esse usum,qua nos hodie affamini. Sed, ut nobis quoque a Patribus per manus traditum est,eos illius verbjs fidem adhibere noluisse. Itaque mox successisse alium, qui Ensem,*mbolurn maledictionis, illis traderet. Inde sequuto inter nos bella, neque CX eo mu tuis caedibus alij in alios is uire destitimus. Nunc vero, postquam diuturno Vsit his assueui muS,si nunc repente auitRm morem exueremus, apud vicinas gentes ludibrio & derisui
HIC nos summa contentione ac vehementia testari, tantum abesse ut finitimoruIu dibrijs moueri eos oporteret,ut contra,si si1mmum illum coeli & terrae opificem serio coleret de omnibus,qui ob id ultro molesti essent,victoriam referrent. Postrenao eam verbis effica clam addidit Dominus,Vt non multi tantum Barbarorum, ad eam quam ex nobis didicissent legem,deincepS vitam composituros,nec caesorum hostium carneS Vltra esturos,se promitte rent: sed secundum hoc Colloquium, positis humi genibus, nobiscum Deo gratias a rerent Ea oratio,quae ab Uno e nostris clara voce in medio eorum coetu ad Deum concepta fuerat
mox illis per interpretem exposita est: n's ab illis inpensilia e bombyce cubilia, dormitum deducimur. Sed nondum 110s somnus corrue uerat, quum ecce istos cantantes& coclaman tes audimus, Sumendam deii' ultionem,&plures quam antea esse mandendos. En inconstantiam miseri huiuspopuli, & humanae naturae triste exemplar. Mihi tamen equsdepersuadeo, si Villagagno nunquam a vera Religione desciuisset, &nos diutius in illis terrigmorati essemus,sore ut aliqui tandem Christo lucrifierent. Hactenus ille.
de perspicue apparet, semen aliquod Religionis inesse illis gentibus, sed eas a Princi phsillis naturalibus ad absurdissima commenta &foedos mores partim insi- vanitate, partim malis Christianorum exemplis, facillime deficere.
90쪽
clesiasticorum & Iuridicorum Hispanorum in India Occid. mores ac vitia graphice depingens. .
v v M Gualti malae essem, ac sype in S. Francisci
monasterium commearem, amicitiam cum quodam monacho contraxi Franciscus Belangus is vocabatur, experienS homo ,& multo Omninm earum prouinciatum usii , tum Giuattimatae tum Nouae
Hispani ,peritissimus, tui etiam duo Indica idiomatata apprime calleret&loqueretur. Quum ab eo aliquando siuam eade,gente Oppinionem percontarer,praesertim in i)s qu' ad vitam nostram sipectarent: mihi resipondit,Eorum fere tum na*gῶ- veteri suς Idololatriae perti inacissime esse amXos,tum maxime Sacetimatis Ηspanο- dotes: ac tapenummero se suO1quae collegas luperuentile illis victimas
si 'si' dc crificia dijs suisfacientibus. Itaque necessarib eorum filios, ut temporis spatio religionem nostram imbiberent, a parentibus atque auis suis 1egrega indos esse, & ab eorum consiletudine quamdiutissime remouenta dos: ne illos postquam ex ephebis excesserint, praeposteris moribus suis imbuant. Postrenab addidit, eos quoque qui baptizati essent, nihil fere habere Christiani praeter nudum nomen. E X I N D E quum inter commentandum ut fit in penitiores de specialibus rebus sermones paulatim delapsi essemus,& eo multa tu de moribus Hispanorum, tum de carum prouinciarum regimine peti contarer atque ille me in rebus Indicis inuestigandis curiosium animad uerteret: epistolae cuiusdam exemplar, legendu mihi tradidit. Eam Bac calaureus quidem ipsius familiaris, Di lacus Lopeade Zunesa, ad is copum, Praesidem & assessores Gualtimata conscripserat,durius nimiruab istis coercitus & male habitus, quod eorum vitia & flagitosos mores verbis liberius perstrinxisset. Quum