장음표시 사용
61쪽
urbe eXcedens reliciuerat, compares Vehementer miratus: nec ipsam adeo regiam MonteZumae gaZalia,quam ingentem esse fama tulerat, nec
quae ad ornatum templorum S cultum deorum dicata fulisant: postquam ea ubi essent, nulla vi exprimi a plebeis nobilibi,sve indigenarum posse coimperit: Regem ipsi ina & Re.ium scribam corripi ratusque im- p. auaritiam pares dolori aliquid de thesauris certius fassi ros tormentis subhci iubet. Sed illi quoque tortorum manus constantia fatigauere, nec quicquam ab ijs extorqueri potuit: donec ipse Scriba,quum lento igni ambuleretur Christianorurn ciuitiam increpans, miserabili cum gena itu sex intra Eo
ras vitam inter cruciatus finiret.
CORTE SIVS quum regem quoque ipsum obstinet
perante patientia dolores mortem potius oppetiturum proditurum cerneret,tormenta remoueri iussit. Verum
pbst quum catenis onustum per varias prouincias ali lispectaculum circumduxisset ei laqueo gulam frangi iustina est indicio Indi cuiusdam atque accus itum, clana soquosdam ut manu facta Cortesium & Hispanos onan trucidarent. Tradunt alii Cortessium ut se eius custodiet liberaret, iussisse interimi: cumq, is apud Cortesium tam cretur, ille reum laesς regiae maiestatis videri eum dixit &suos ad caedem ipsius atque Hispanorum clanculum ctormentis vero sic apud eum excusauit id nimirum ac naturam suam, auaestorum regiorum postulatu,factlexisset ei cognitum esse ubi M'ntegumae gaza asseruaret ipse regius qiu aderat,adiecitdd non a se alio consilio fact glayectigalia augereti IAM, Vtrumnaec quae nunc edidi δc innumera eius
me proferri possunt sint hominum pro fide Christiana ificia dc facinora,an non,nemo adeo hebes est quin facilli
, FLORIDAM primus inuenit Ioannes Pontius Legionensis, ne insignem secit. De cuius expeditione vide infrain nostro De Gallo uigatione libello, cap.1.1 Pamphilus Naruaeg, is est quem Didacus velasqueet, Cubae praesecirciter Hispanis in nouam Hispaniani misit ,ut inde Cortcsium vel viui pelleret. Anno Μ D. XX. Sedis ut prouinciam attigit, flacibus verbi vcntus, &praeter spem in Cempoata urbe captus: dum resisteret acie ricrum oculum, & mox exercitum, amisit. Diu in custodia habitus , anno M D. X X VIL ad pluuij palmarum prouinciam expeditionen
3 porte in ea ora adeo foeda tempestas & intoleranda vis frigori quibus Hispani ad radices eruendas & piscandum utebantur cibaria e Itaque Hispani fame ad tantas angustias redigi, ut quinque eoruni iriore, consumtis omnibus alimentis alij alios manderent.
62쪽
mpertint, quum nonnaoeret a quo manaeretur. 1 agni striptoribus quorum nomina proderentur: Sterra, Didacus Lopea, Gonzallus Ruia, Cor-ral&Palacios: quanquam, vitam horrendum nefas premat GOmara suo more, ab ipsis Indis comestos scripserit. Eo quidem adeo conturbatos offensosque ipsos Barbaros fuisse constat, ut si id mature cognouissent, quotquot ibi erant Hispanorum caede tam execrabile facinus expiaturi fuerint.Relat.Aluar.Nun. c Id scribit de se ipso Alvarus Nunez in sua Relatione: Indum videlicet quendam, quem' multis signis fere mortuum esse constaret, a se & socijs suscitatum. Penes autorem fides esto. ue Didacus Velasqueet, Cubae Gubernator, Ferdinandum Cortesium ad nouam Hispaniam, a Gris tua nepote sivo nuper repertam, occupandam miserat. Cortesius, iam contine tis parte subacta, muneris sibi commissi Velasqui rationem reddere neglexit: sed recta ad Cosarem Relationem seu Commentarium prouinciae repertae & rerum ab se gestarum cum multis&preciosis muneribus misit. Id Vbi renunciatum Velasqui, Cortesio, pe duellionis damnato, magistratum abrogat &Naruaen ad eum prouincia expellendum mittit.
63쪽
DULI A. I GVANNAE LACERTARUM GENUS. MAN,
tipisces. Suerensium mores. Animal gemino utero insigne. vespertilionum dirum genuS.
ARTHAGINEM nouam redeo , unde in haec orartio diuerterat. Postquam ad mare, eb quo supra dixi modo, peruenimus, ibi nos aliquot dies adueria tem pestas& tumidum mare detinuit. Sed dum ibi moramur, parua res sed iucunda auditu, mihi cum milite quodam intercessit. Ille canem sorte ad mare relictum, quum Gubernatorem in mediterranea progredientem sequeremur, inedia subactus mactauerat: quumque eius partem igni torruisset, me ad prandium inuitauit, quod ipsi de quadra casei quam ab Alphonso Pitino trib. militum emeram) desectam particulam liberaliter paulo ante elargitus eram. Sed quum accubuissem eoque cibo ita iucunde vescerer, ut nihil unquam suauius edisse viderer in vita, ille repente quae ante me posita erant tollere dc dicere, Frater M. tu nimium comedis: ego vetulus sum de infirmi , tu iuuenis dc aetate
Abi hinc sodes: oh nolo te meo cane ulterius Vesci. Hic ego, quamquam non satis aequo animo , patienter tamen demissis auriculis
Nicaraguensis lacus vela secimus, ibi Lusitanum quendam assequuturi Francisco Calato nomen erat) quem Gubernator noster,ob acceptos ab eo mutuo ter mille & quingentos ducatos aureos, legatum suum&Ρropraetorem designauerat. Sed per contrarios ventos, qui ad Nomen- dei nauigantibus amabant, ibi ultra bimestre spatium siummis onanium rerum angustijs & fama obsessi substitimus: ac nisi oua Crocodilo
64쪽
oua, anserum ouis magnitudine paria, si faxis allidantur contunduntatur quidem, nec tamen franguntur. Itaque cultello ea recludi necesse est. Sapor eorum qualis Muscias semiputridi, & principio quum abeo. rum esse abhorrerem, necessitas ct penuria me ad aliorum exemplum imitandum adegit.
ANIMALIVM praeterea genus quota quadrupes venab
mur. ι luannaue Vocant, lacertulis nostris sorma haud absimiles: quibus p lea quaedam e mento velut barba dependet, vertice 'etiam capitis crista, instar gallinaceae,insigni t in dorso eminentes pinnas quasdam,velut spinas, subrigunt. Foeminae masculis praestant: oua earum carnium s porem vincunt ancipiti victu non magis terrae quam aquae assue
IN Nicar uensis lacus alueo multi dc grandes pistes sunt: in iis unum eorum genus qui ab Hispaniolae indigenis vulgo αmnati appellantur. Neque enim dicere possim quo nomine cum notent eius quondam loci accolae Indi. omnes enim propter nefandas iniurias quasta Hi spanis perpetiebantur, in vicinas sylvas se abdiderunt. Hic piscis Lutrae prope formam reserens XXXV. pedes longus. XII. crassus est: capite cauda bouem reserens: exiguis oculis, pelle dura & pilosa, coloris v neti , pedes duos elephantinis similes habet: seminae eius generis, ut va
cae, catulos pariunt, eosque gemino Vbere alunt.
E O R V M piscium aliquot ipse vidi in perexiguis quibusdam insu
lis, tum etiam in carectis ingentis huius fluuii: in urbe vero Nominis- deis,pe eorum carnibus usus sum, salitis videlicet: earum sapor ut suillae est. Scribunt nonnulli carnem eius piscis gustu vitulin' quam similimam esse, unde e duobus alterum existere necesse esse colligo, n empe aut Hisipanum istum eam carnem tam avide appetijsse ut multo suavior quam esse videretur: aut certe vitulinam nunquam degustasse. V o D ad mores Suetensium Indorum attinet, a stupradictis parum differtit, nisi quod humana carne non vescuntur: eorum imgua :discentibus facilis : Terram homines morbum Stasa: aeui Chiara hia. Vocant. In ea prouincia aprorum montanorum, & ferocissimorum
tigrium ingens copia reperitur: leones etiam, sed timidi, qui 'i homine fugiunt. Serpentibus quoque abundat inusitatae magnitudinis, sed veneno carentibus: & cercopithecis. Aliud quoque ibi est animal quod ab indigenis , chris diuis ) nigri porci specie, pilosum,durissimo corio, exiguis oculis, auribus patulis, 'ngulis fissis, breui promuscide munitum, ut elephas: barritu adeo terribili, ut homines obsitrde facuat: caeterum carne ad estim silaui.
PRODIGIOS VM praeterea ibi aliud 3 animal vivit, cuius yen-
65쪽
catulos in eum loculum recondit&gestat.Idasnimal corpus & rostrum Vulpis: manus ac pedes cercopithecia aures vespertilionis habet. Ibi eta iam irationes, phasiani, perdices. Sc alia auium genera varia visiuntur, sed longe a nostris discrepantia.
VESPERTILIONVM quoque dirum gemis eam prouinciam V spmusi i
insessat,qui noctu dormientium corpora morsu appetunt & rostro pertundunt uaeque usquam alibi per omnem eam oram quam lon re patetv qtie ad sinum Pariens cm, infestiores sunt eae volucres quam ii ea pro uincia. Mihi quidem aliquibus eius o rae locis, Nomine - dei praesertinivsiauenit, ut eiuscemodi striges noet urnae dormientis pedum digitos adeo leuiter pungerent ut nihil persentiscerem: mane vero culcitram &toralia sanguine foedata perinde mirarer ut si inges aliquod vulnus accepissem: sed in hac prouincia numquam me rotiris soderunt, quin sensu vulneris excitarer, & duabus tribusve pbst horis grauiter ex plaga do
Quinetiam alis Ope ora everberantes , si pedibus calceatis quies cerem, manus ipsas rostro seriebant. Itaque quum arcendς illi pesti nullam commodiorem opem reperirem parata semper in cubili ligamen ta&fascias vulneribus habebam : & simul ac rostrum defigi in me senaseram, vulneratu locum fascia inuolueba: is nullo praeterea adhibito re medio triduo aut quatriduo stinabatur. Atque hqc hactenus deDidaci Gottieris gubernatione.
1 V ANNA seu Iuanna, commune territi aquis animai,non tantum immergit sessu ui3s,sed etiam in arbores erepit. Horribile visu,ijs qui eius naturam non norunt: sed adeo mite ac tacitum, ut nec stridens, nec ingemiscens, nec vinctum strepitum Vllum aut clamo- rem edens, decem imo viginti dies,sine ullo cibo permaneat. Carne gustu & esu suauissima, ac proptereain delicijs nisi quod qui lue Indica laborarunt, si ea vescantur, recrudescentes ocrebellantes pristini morbi dolores sentiunt. Serrata ei in dorsa pinna inest: cauda praelono a, in tenuitatem destinens,& implicans se viperinis orbibus. ρOua quadragena aut quinquagena singulis foetibus edit, rotunda & nucis crassitudine, luateo alboque intus varia, qualia sunt gallinarum, eaque edulia: sed quae in sarthagine non oleo aut butyro, Verum sola infusa aqua vice olei, frigantur. Lacerti speciein habet hoc aniamat: itaque serpentibus annumeratur, sed innoxijs. Oviedus Histor. natur. Indici libro de
1 Manati piscis, ab Hispanis, sic in Hispaniola nuncupatus, quod pinnas ad caput & veluti binas manus habet. Animal id gemino in aquis & terris victu, & amicum hominis, ut tali
Caramalaxius Cacicus paruulum unum quonda pium X X v I annos in Guinaeo lacu suis et ibus Vicino,velut in vinario, panis fragmentis aluit. His allectus piscis adeo cicureuasit, ut Delphinas veterum scriptis celebratos vincereti
66쪽
Nam quocunque diei tempore inclamatus ab reguli domesticis , Mam, Matto, ea vox Indis magnificum aut generosumsonat) Velut ad familiare signum ex irino aduolabat, pastusque e manu praebebat ascensitrodor 1: adeo Vt egressus in ripam pastum in aedes ventitaret, dccum pueris colluderet. Si qui forte animi gratia lacum transinittere vellent, decem nonnu- quam dorso exceptos indefessus transuehebat. Et ludicro diu oblectati sint Indi: donec iniuria fugatus, per asiquot dies hominum conspectu caruit. Qirum enim Hispanus quidam, experiri volens an corio tam duro esset quamvulgo fama ferret, seu per Iasticiam, iaculum in eum intorsit. Pistis etsi ab ictui exsossus mansit , infestam tamen sensit cuspidem: & ex eo simulac barbatos homines aut vestitos more nostro animaduerterat , frum avocasses: nec vocatus, nec inuocatus veniebat. Tandem quum forte Attibunicus fluuius in insolitam autitudinem crevisset, & extra ripas effusius Guainabo iacui sese immiscuisset eius alueum secta tus facetus ille &sociabilis Matio mare&natales aquas repetijt.Martyr Oceandec.3.lib.s. 3 De utroque hoc animali agit Petr. Martyr Ocean.decad.I. lib.s.& 2.lib.9.
67쪽
MONTEGII IN IV CATA NAM EXPEDITONES
Iucatanensium de Hispanorum dominatu querelae. Fonduren-isis prouinciae desolatio,& indigenarum inplacabile aduersus Hispanos odium. C A P. XV. O S e Nicaraguensis lacus alueo egressi, duabus prae
terea comitati celocibus, quae e Nicaragua onustae commeatu decurrebant, decimo quinto die ad Nomen dei appulimus. Ex ea ciuitate in occidentem nauigantibus de eam oram praeterlegentibus,quq tota deserta est, mille ferme milliarium spatio, prouincia Fondurensis occurrit:&trecentis millibus ulterius,in eadem illa ipsa ora, Iucatana prouincia aperitur. Eam Hispano
rum ducum primus reperit Franciscus FernandeZ Cordubensis, qui vixdum in terram egressus, pessime ab indigenis acceptus est. Ergo viginti duobus vulneribus perfossus, & multis Hispanis amissis, ad SandatabuCubae metropolin spe irrita reuersiis est NON ita multo post,ania' videlicet M. D. XX VII. Franciscus Motegius , audito lucatanam ditissimam& quaestuosissimam esse prouinciam, e noua Hispania ituit, cum titulo Gubernatoris. Is ubi primum suae prouinciae litus attigit, cum quingentis amplius Hispanis, multis equis &copi' commeatu: conuenere eb velut ad eum visendum aliquot Reguli. Illi quum amicitiamipsius appetere stimul rent, diu apud eum manserunt:donec occasione exequendi facinoris oblata, eorum unus dereptum elaterPrmigeri AEthiop acinacem in Gubernatorem strinxiti interfecissietqueni ille rapto propere ferro strenue vim propulissec illi nullo alio neque accepto neque illato damno ad suos seli proripiunt. Ab eo Gubernator instructa sitorum acie, pluresque in m nus dispersa, Indos pluribus simul locis aggredi: & quaecunque cap ret igni ferroque vastare. Indi quoque & ipsi sortiter pro aris & socis pugnabant.
68쪽
,6 HIS T. N O V I O R B I sse 3 ad extremum, postquam continuis nouem annorum cladibus attriti iam prope omnes regulos & duces amiserant, fractaeque cum animis vires erant, tandem arbitro &potestati His anorum semet permitatunt. Itaque Montegius prouinciam perdomitam & pacatam, iuxta mandata regia inter suos distribuit, & Unicuique eorum quorum ope Indos debesia uerat Indicae unius gentis ius ac ditionem assignat. Inde ad condendas colonias conuersus, Hispalim, Emeritam, Salmanticam & alias urbes, extruit, quarum maxima Viginti quinque aut triginta feta me domibus habitatur. HIS ita compositis, partim nia, partim militum opera, Gubem nator quum sorte cumCacico eius prouinciae quodam congressus iAl-
quanturei ex eo dolorem caperet quod patriarn Hispanoruna arnais suta actam cerneret Isergo in familiari sermone cum Gubernatore instituto: Montegi , inquit, quondam me iuuene, pestifera quaedam lues has terras inuasit adeo taua ut vulgo homines incredibilem vim lumbricorum euomeret. atque eam calamitatem tanta pestilentia excepit, ut neminem nostrum cladi superfuturum crederemus. Praeterea non multo ν'' ' -- ante aduentum tuum tempore, nos cum Mexicanis cruenta duo praelians alia calami- commisimus, quibus amplius CL. millia liqininum cecidere. Sed haec g -- - leuia fuerunt prae intolerandis tauitiae dc auaritiae eXemplis, quae tu ac tuI milites in nos edidistiS.
Ea regio aspera & sere saxosa est, fertilis tamen, & piscibus, fructi
bus Maigioque abundans. Humanis victimis litans, earum tamen cam
nibus non vescutur: apud eos nullae auri aut argenti sodinae repertς sunt: Vulo magna apum examina alunt: bombycis seu gossaph copiam habent: eo penulas sindonum aut linteorum instar texunt, & subuculas ne manicis. Id praecipuum vectigal patronis & principibus sius pendul: eiusque generis merces Hispani in Mexicum, Cubam insulam, Fondurensem prouinciam,aliasque Indiae regiones distrahendas dispertiunt. PORRO prouincia Fondurentis ut paucis eam absoluam) cum II 'an; aUumti, primum Hispanorum armis tentata est, quadringentis amplius In -μμt aavi' εἰ- millibus habitabatur quum vero ibi ego essem Vix octo mille su-
Σα ' pererant. Nam ab Hispanis partim caesii in praelijs, partim in seruitutem abducti & venditi, & intoler dis laboribus in fodinis exhauriem dis consumti,& prope in solitudinem redacti sunt. I'auci quoque illi qui hodie supersunt vi&ab alijs gentibus quae Hispanis seruiunt fere
Ut) ubicumque locum aliquem asperum, habitandum Vtcumque commmodum,inuenerunt,tametsi aegre,eo translatis rebus suis omnes commigrauere, ut Hispanorum declinato conspectu quam minimum
ipsis oculi doleant: tantam illi earum gentium gratiam & beneuolentia
69쪽
IN ea prouincia quinque coloniae ab Hispanis conditae sent, quae
omnes simul vix centum & viginti domus continent, easque maximam partem compactas arundinibus, storea& palea conte stas, maleque & infrequenter habitatas, quae colonos allicerent. Caput earum
Trugilium seu Turris -Iulia est, episcopatus sedes, colli modico imposita, Vicina mari qua Septentrionem spectat. Centum millibus inferius Portus est,qtiem vulgo Porto de Caualli appcllat. Ab eo portu diei uni us itinere abest San Petri ciuitas in plano sita, montibus Vicino, nec procul inde flumen V llua, & lacus, in cuius medio tumuli quidam terret, insularum instar, herbis devirgultis consiti, spirantium ventorum arbitrio modo huc modo illuc vagi de stabiles feruntur. OCTOGINT A mill pass.vlterius Comataga & Gratia dei occurarunt, duae coloniae a se inuicem amplius centum millium interuallo discretae. Is ager frigore aliquantum temperatus, frumenti mediocriter ferax est. Inde pulcherrima&amoenissima: sed iam desoluta, vallis Olanchiana sequitiar: in qua Hispani San-iacobium urbem condiderunt. ea viginti circiter domus easque male habitatas complectitur.
HIC ut legentium animis cogitandum si ibi clam,quam aequisculis eae Gentes nos intueantur, hic rem quae mihi cum Indis quibusdam interuenit,lubens referam. Comatagua sorte comite uno Hispano egressus, ad modo dictam ciuitatem tendebam: iamque quatridui iter confeceramus, nullo humanae habitationis aut cultus reperto vestigio: quum consumtis cibarijs omnibus quae ferebamus, ad exiguum quendam Indorum pagum peruenimus. Ibi quamamicissime fieri potest eos
rogamus ut commeatu aliquo nos iuuarent: sed neque precibuS, neque atam ista
gratia,neque pecunia ab illis impetrari potuit, ut hospitaliter quidquam
nobis facerent aut darent: sed diras tria precantes nobis, quum etiam Velut conspectum nostrum abominati in terram despuerent, ut abiremus denunciabant ta excepti,discessimus,&eadem die sub vesperam in urbem peruenimu s. Vbi quum nullum diuers brium es set, in ipsius coloniae ingressu cassem desertam nacti eb succedimus,& incoenati substratis pro cunili arundinibus ad capessendam quietem Vertimur. MOS habebatur in illis regionibus quo tempore Hispani pro arbitrio , vel potius sine arbitrio & ratione, viverent, priusquam Indis sita reddita Edicto esset libertas) Hispanos colonos triumphantes atque
exultantes gaudio quum Videlicet perpetuam eam temporum ac rerum felicitatem sibi desponderent,obuiam ultro egressos viatorum aduentu opperiri simulque ut peregrinum aliquem aduentantem prospexerant, concurrere omnes ad eum certatim,& de eo eXcipiendo pugnare.Nemo Ηis' primo sibὸ crat quin eum comiter salutatum, seXcentis beneuolentiae signis editis, in domum suam deducere & hospitio accipere cuperet. Nunc vero, loge alia rerum & hominum facies, quonia nonis Indiae status quiesse consueuerat, Vbi alique peregre venientem conspexerint,abdunt se in propinquas sylvas:aut certe jubent dici, Se domi non esse.
70쪽
ues II I S T. N O V I Ο R B i sENIMVERO Hispanos quidem etiam reperias, non tantum in ea urbe, sed Sc in plerisque alijs, qui quamquam clientes & vas allos sinbi habeant subiectos, ad cas tamen angustias redacti sunt ut vix vel panem ad vescendum habeant. QDum enim Indi nullum vectigal pendant patronis & senioribus suis, nisi ex ea earum rerum genere quas possident: si quis forte Hispanus populum situm cogere vellet, ut aliud aliquid praeter ea pendat, aut subditos duriter haberet, ilico a Gubennatoribus , subditis illis suis de omni in eos iure priuaretur.
1 Idem scribit Gomara Histor.gen.lib. I. cap. 3 .nisii quod pro Atqui notep AIquimpechum vocat , &quidem eius pagi Antistitem, in quem postea ab Hispanis Emerita colonia deducta est. Porro pestiferam eam luem, Octoginta ante aduentum Hispanorum annis, percas te xas in homines grassatam, tanta vi exundantibus lumbricis V t Viscera ventremque ad exitum, rumperent. Bella autem haec quadraginta ante annis accidisse: atque ob id maxime leues illis eas calamitates Visias prae Hispanorum imperio , quod eos e finibus suis aliquando excessiiros minime sperarent.